Morgunblaðið - 17.05.1918, Page 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Alþing.
Neðri deild.
Þar voru sex mál á dagskrá í
gær. Fyrst var stimpilgjaldsfrumva’p
stjórnarinnar, með breyt.till. fjárhags-
nefndat. Var f>að samþykt og vísað
til 3. umræðu með 17:2 atkv.
Þá var hækkun vörutollsins. Urðu
þar um nokkrar málalengingar hvort
rétt væri að taka þann upp, er fjár-
hagsnefnd hafði lagt til, að tvöfald-
aður yrði allnr vörutollur. Stjórnin
taldi sig þeirri tiilögu eigi andvíga,
þrí að eigi mundi af veita öllu því
fé, er hægt væri að ná f landssjóð.
Bjarni frá Vogi kvaðst andvígur öll-
um tekjuaukafrumvörpum nií, því
að meðan svo illa áraði sem nú,
ætti þjóðin að eins að hugsa um
það að bjargast, og eigi horfa í það,
þótt skuldir söfnuðust. Þær mætti
greiða aftur þegar batnaði í ári og
væri rétt að nokkuð af byrðum
þeim, er ófriðurinn leggur á þjóð-
ina, komi niður á afkomendunum.
Einari Arnórssyni þótti lítið sam-
ræmi í því, að samþykkja lög um
almenna dýrtíðarhjálp og samþykkja
svo í næstu andrá að leggja aukna
skatta á allan almenning. Það væri
að taka með annari hendinni, sem
gefið væri með hinni. Framsögum.
nefndarinnar (M. G.) kvað það álit
hennar að þjóðin ætti að reyna að
bjargast sem bezt, þótt illa áraði og
safna sem minstum skuldum að unt
væri. Þá kvað hann það og ekki
rétt hjá E A. að með þessu frv.
væri verið að taka aftur, það sem
gefið væri með dýrtiðarhjálparfrv.
Dýrtíðarbjálpin ætti að eins að renna
til hinna allra aumustu, en vöru-
toll greiddu allir.
Að lokum var frv., með br.till.
nefndarinnar, samþ. og visað til 3.
umr. með 17:3 atkv.
Jörundur hafði komið fram með
br.till. um þið, að þar sem í frv.
stóð að vörutollur skyldi .hækka um
helming (100 %)> skyldi að eins
standa 100%. Kvað hann það ekki
rétt, að þetta væri helmings hækk-
un, heldur tvcföld hækkun, en
helmingshækkun væri S°°lo-
að leita nafnakalh um br.till. þessa
og hefir víst eigi annar vandi meiri
komið þingmönnum að höndum
síðan þing hófst, heldur en sá,
hvernig þeir ættu að greiða atkvæði
um þetta. Þó var brttill. samþ. með
14 : 10 atkv.
Þriðji málið, um laun embættis-
manna, var tekið dt af dagskrá.
F|órða málið, þingsál.till. um styrk
og lin til flóabáta var samþ. og
sent til Ed.
Þá kom aðalmálið, þingsál.till. um
námurekstur landssjóðs á Tjörnesi,
en með samþ. fjárhagsnefndar v^r
það tekið rit af dagskrá.
Sjótta mál, þingsál.till. um reglu-
gerð fyrir sparisjóði, hvernig ræða
skyldi — og var samþykt að hafa
um það eina ua;ræðu.
Sildartunnur og kjðttunnur
tll RÖItl.
Friðrik Magnússon & Co. Sími 144.
Overland-Bifreiö,
i ágætu staudi, er til sölu nu þegar. — Benzín og
gúmmí getur tylgt. — Upplýsiugar á Grundarstíg 5.
Þór. Kjartansson.
Leikfélag Róykjavilim‘
Landafræði « ást
verður leikiö annan hvítasunnud. 20. mai kl. 8 síðd.
í Iðnaðarmannahúsinu.
Aðgöngumiðar verða seldir í Iðaó á laugardag frá kl. 4—8 síðdegis
með hækkuðu verði, og annan hvítasunnudag frá kl. 10—12 árdegis og
2—8 síðd. með venjulegu verði.
Fyrsta flokks bifreiðar
ávalt til leigu.
Símar: 127 & 581.
Steínd. Einarss. Grímur Signrðss.
Ejri deild.
Skipamiðlarafrv. var vísað til 3. umr.
og breytingrtill. nefndarinnar samþ.
Frv. um lokunartíma sölubúða var
v'saó til 3. umr. og breytingatill.
nefnarinnar samþ. Frv. um veðu -
athugunarstið í Rvik. visað til menta-
málan. og frv. um breyting á lögum
nm fiæðslu barna einnig.
Þá hóf Halldór Steinsson fyrir-
spurn sína til lansstjórnarinnar um
úthlutnn og sölu kornvöru og sykurs.
Talaði Halldór Lngt mál, en þvi
rriður verður ekki hér birtur nema
lítill útdráttur úr ræðu hans. Þó
fyrirsp. væri þannig oiðið, þá yrði
hann að fara nokkrum orðum um
landwerzl. enda væri það náskylf.
Síðan landsstjórnin tókst á hendur
veiz un, hafi óánægja farið sívaxandi.
Væii það sízt af öllu urdarlegt þegar
litíð væri á gang hennar frá byrjun.
Engin þörf hafi verið til þess að
byrja verzlun ; þá hafi eugir erfið-
leikar verið á nokkrum sviðum og
kaupmenn hefðu ekki beiðst aðstoðar
landsstjórnarinnar. Það hafi ekki
verið af gróðafýkn að verzl. var hafin,
heldur hafi landsstjórnin ætlað að
koma í veg fyiir vöruskort. En
verzl. hafi öll verið í njög smáum
stil — hún hafi þv! hvorugt gert,
að birgja landið né græða.
En 1916 fór að kreppa að veru-
lega með vöruflutninga. Þá hafi
eftiflit með vörubirgðum verið nauð-
synlegt, en stjórnin hefði getað gert
það á miklu auðveldari og betri
hárt. Hún hefði átt að leita náinnar
samvinnua við kaupmenn og aðeins
útvega þær vöruteg., sem útlit var
fyrir að hörguli var á. Hún hefði
átt að hafa forða fyrirligyjandi til
þess að taka af, því að eins að eigi
næðust vörur til landsins. Þá hefði
verzl. grætt, því að altaf hefði vöru-
verð farið hækkandi.
1917 urðu ráðherrarnir þrír, iliu
heilli. Þá breytist verzlunaraðferðin
— og ofarlega á stefnuskrá stjórn-
arinnar verður að draga verzl. úr
höndum kaupmanna — og nú er
verzlunin orðin það heljarbákn að
viðbúið er að hún beri landssjóðinn
ofurliða.
Stjórnin heldur því fram, að veizl.
htfi grætt um eina n iljón. En eg
segi að landið hafi tapað svo mil-
jónum skiftirá landsverzlunin, því að
kaupmenn hafi getað lagt miklu
meira á vötur sínar, en þó fylgt
vöruverði landssjóðs.
Ýmislegt annað tók ræðumaður
fram, svo sem, að sykurskamtar
sem ákveðuir ‘hefðu verið, væru
töluvert of háir, borið saman við
neyzlu landsmanna á undanförnnm
árum. Það væri því engin sparn-
aður að teglugt rðmni og úthlutuninni,
heldur sannaði hún öllnm beinlínis,
■—~ —.......... —U-V—
Brjóstsykur:
í tíósum, svo sem:
Menthol.
Malt.
Brjóst-karamellur.
Tóbaksfjústð.
að reglugerðin gæti ekki verið fram
komin til þess að spara kornvöru
og sykur.
Atvinnumálaráðherra svaraði því
næst fyrirspurninni með alllangri
ræðu, en komst þó hvergi nærri
inn á öll þau atriði, sem fyrirspyrj-
andi drap á. Landsverzlunin ætti
ekki að keppa við kaupmenn — hún
hefíi aldrei ætlað sér það og mundi
aldrei gera það. Frjáls samkepni ætti
ætíð að ráða og væri aðalfyrirkomu-
lagið á »noimalc-tímum.
Þá talaði Halldór Steiusson aftur, .
siðan átvinnumálaráðherra, forsætis-
ráðherra, síra Eggert Pálsson, Magn-
ús Kristjánsson, þá Halldór Steins-
son i prrðja sion og ioks Magnús
Torfasou, sem meðal annars stað-
hæfði það, að kaupmenn á ísarirði
hefðu algerlega brugð;st kaupmanns-
skyldu sinni og að enginn skyldi
nokkru sinni reiða sig á kaupmenn
o. s. f v.
Harðærisuppbót handa orðabókar-
hójmdunum. Minni hluu fjárveit-
inganefndar Nd. ber fram eftirfar-
andi þingsil.till.;
Alþingi ályktar að heimila stjórn-
inni að veita orðabókarhöfur.dunum,
Birni dr. Bj irnasyni, Jóhanuesi L.
L. Jóhannessyni og Þórbergi Þórö-
arsyni, uppbót á launum þeirra, eftir
sömu reglum sem cð-um staifs-
mönnum iandsjóðs.
I Námsstyrhur háskólasveina. Fjár-
veitinganefnd Nd. ber bam þessa
ingsál.till.
Alþingi ályktar að heimil.t stjórn-
inni ?ð ve ta háskólasveinum i.ppbót
á styrk þeim til náms og húsaleigu
1917—1918, er þeir hafa notið, 50%. ■
Fyrirspurn til landsstjórnarinnar
út af sölu á salti og öðrum nauð-
synjum til i’itlecdra fiskiskipi bera
þeir fram Híkon Kristófersson og •
Pétur Ottesen:
Er það með ráði eða samþykki
hndsstjórnarinnar, að útlend fiski-
skip, sem stunduðu fiskveiðar hér
við land slðastliðna vetrarverlið, hafa
fengið hér salt og aðrar nauðsynjar
til útgerð.irinnar?
Bankaútbú í Vestmannaeyjum; Alls-
herjarnefnd Ed. hefir virzt það létt
fð leggja til að þingsál.till. Karls
Einarssonar um stofnun Landsbanka-
útbús í Vestmannaeyjum nái fram
að ganga f þinginu, því að hún muni
ýta u dir að bankaútbú komist þar
sem fyrst á fót. En hún hefir bætt
inn í till. að »svo framarlega sem
íslardsbanki* setji [iar ekki upp útbú
»innan hæfilegstíma« þáskuli stjóröin
hlutast til um það að Landsbankinn
setji þar upp útbú.
J --------------------------------