Morgunblaðið - 09.06.1918, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
H, P. Duus A-deild
Hafrarstræli.
Mest urval at allskonftr
VEFNAÐARV0RU
Altaf bezt. Altaf ódýrast.
^——I—
Málverkasýning
Eyjólfs Jónssonar
er opin í húsi K.TF.^U. M. á sunnudögusn fa?á kl.
9—11 f.i h.. og 1—7 o. h.j en á virkum dögum frá kl.
ÍO f. h. til 6 e. h.
Inngangur 50 aurar.
Leikfélag Reykjavikiir
Landafræði * ást
verður leikið sunnudagiun 9. júuí kl. 8 síðdegis
í Iðnaðarmaunahúsinu.
i síðasía sinti.
Aðgöngumiðar verða seldir í Iðnó i dag frá kl. io—12 og 2—8.
alveg aukaatriði, því að það var að-
Það hafa menn líka séð. Skúli
Magnússon var svo stórhuga, að
bann vildi vinna ull til útflutnings.
Það áform varð að engu vegna
óstjórnar í landinu. Klæðaverk-
smiðjur hafa verið stofnaðar hér á
seinni árum. Þar fer alt i handa-
skolum, vegna þess að menn kunna
ekki að vinna.
Enginn vegur er til þess, að
koma heimilisiðnaðinum svo á fót,
að landsmenn vinni klæði sín á
þann hátt; til þess er hann ait of
dýr. Vélaiðnaðurinn er eina úrræð-
ið og með öðru móti er ekki hægt
að keppa við útlendan iðnað. Þetta
hafa forgöngumenn klæðaverksmiðj-
anna séð rétt. En hitt hafa þeir
ekki séð, hvernig reka skuli verk-
smiðjurnar svo, að varningur þeirra
jafnist við útlendan að gæðurr. ís-
lenzku dúkarnir gátu ekki staðist
samkepnina við útlenda og þar er
ástæðan til skakkafallanna. Þeir
voru grófir, ósmekklegir, olíuþef
lagði af þeim o. s. frv. Menn vildu
þá ekki enda þótt verðið væri mjög
lágt.
Verksmiðjueigendur kenna ulliuni
um og má vera að eitthvað sé hæft
f því. En það er sem betur fer,
ekki eina ástæðan.
Til þess að koma á fót nýrri
greín i stóriðuaði þarf unditbúning
og rannsóknir. Menn þurfa að
þekkja, hvernig fara skal með ullina,
frá þvi hún kemur á kindina og
þangað til hún kemur í verksmiðj-
una. Menn þurfa að kunna að
flokka ullina, og rannsaka hvaða
blöndunarhlutföll þels og togs henta
hverri dúkategund. Menn þurfa að
læra að komast hjá því að maka
ullina i olíum, sem alt af skemma,
til 'þess ’að geta unnið bana. Gera
tilraunir með, að blanda ullina bóm-
ull, sem gerir ullina mýkri og áferð-
arfallegri. í meiri hluta hinná svo-
kölluðu útlendu nllarfataefna er ullin
blönduð bómull að einhverju leyti.
Það þarf fullkomnari og margbrevtt-
ari vélar, en klæðaverksmiðjurnar
hafa enn þá fengið, og færari verk-
stjóra. Þetta eru altsamau nauðsyn-
leg skilyrði, svo nauðsynleg að án
þeirra er einkis árangurs að vænta.
Islenzku verksmiðjnrnar þurfa að
geta unnið betri, fallegri og fjöl-
breyttari dúka en hingað til, ef þeim
á að vera nokkur viðreisnarvon.
Dúka, sem jafnast á við þá, sem
hingað flytjast frá útlöndum.
Landstjórnin kaupir I. flokks ull
(að eins örlítill hluti af íslenzkri ull
er i þeim flokki) fyrir 4 kr. pr. kg.
og öðrum má ekki selja. Islending-
ar verða að borga 150—200 kr.
fyrir ein karlmannsföt. Vinnulaun-
in verða þá nokkuð dýr. Það er
sönnun amlóðaháttarins, að þetta
skuli geta átt sér stað í menningar--
landi á menningaröld.
Framtaksleysi einu er bér ekki
um að kenna, Menn hafa sýnt að
þeir höfðu viljann. En þekkinguna
vantaði á þessu sviði, sem á svo
mörgum öðruro. Enginn Islending-
ur kann til þessa iðnaðar. Heyrst
hefir að ungur stúdent í Kanpmanna-
höfn, hr. Þorvaldur Arnason, hafi
hætt háskólanámi, en leggi nú stund
á tóvinnunám við danska verksmiðju.
Hafi hann þakkir fyrir framtakssem-
ina, ef vér fáum að njóta hans siðar.
Það er blóðugt að sjá heila þjóð
svo þekkingarvana og mannrænu-
litla, að hún verði að kaupr útlend-
an tóiðnað með okurverði, en selja
ullina sína fyrir »slikk« vegna þess
að hún kann hvoiki að spinna né
vefa band. Það er tákn ómensk-
unnar, sem helst ætti að afmá sem
fyrst.
Eri. simfregnir
Opinber tilkynning frá brezku utan-
ríkisstjórninni i London.
London, 7. júní.
Fyrsti þáttur sóknar óvinana í
Aisnehéraði, sem hófst 27. maí, var
um það bil að enda þriðjudagskvöld-
ið næsta þar á eftir. Þangað til
höfðu óvinirnir gert áhlaup sin
suður á bóginn, en síðan hafa óvin-
irnir reynt að breyta um stefnu
vestur á við. Hvort þetta hefir
verið gert til þess að reyna að vikka
fleyginn, sem óvinirnir vorn í, eða
hvort það hefir verið bein fyrirætl-
un þeirra, að komast.til Paiísar, er
eins með því að sækjí fram vestur
á bóginn, að óvinirnir gátu búist
við nokkrum árangi. Að reyna
að komast yfir Marne meðan
vígliua þeirra var enn boruð í fleyg
milli Sois ons og Rbeims, mundi
vera hættulegt og lítils að vænta í
aðra höud. Hmutn akveðuu áhlaup-
um þeirra til þess að ná Rheims,
var hrundið með miklu tjóni fyrir
þá, og það er ekkert mark á þess-
um slóðum svo mikilsvert, að það
borgi sig fyrir óvinina að kaupa
það dýru verði með mannslífum.
31. mai höfðu bandamenn komið
ár sinni svo vel fyrir borð að í
næstu 4 daga orustum tókst óvinun-
um aðeins að sækja fram milli Noyon
og Chateautierry, ekkt fullar 6 mílur
að jafnaði, en fyrir vestan Soissons
náðu Frakkar aftur töluverðu land-
flæmi. Síðan 4. júní er það nokk-
urn veginn auðséð, að framsókn
óvinanna hefir verið stöðvuð og
síðan hafa verið háðar aðeins stað-
bundnar orustur til þess að rétta
við línuna. Þannig hefir orðið kyrð
í framsókninni og til þess að geta
haldið áfram þurfa óvinirnir annað-
hvort að flytja mikið varalið á vett-
vang eða hefja aðra sökn einhvers
staðar annarsstaðar.
Óvinirnir hafa átt frumkvæðið
að orustum á árinu 1918, og hingað
til hefir hernaðarhugsun þeirra aðal-
lega verið að nota sér þau hlunnindi
að berjast að innan sem staðhættir
herliuunnar gáfu þeim, þar eð hún er
beygð í fleyg. Þeir hafa nú mynd-
að 3 slíka fleygi og með því látið
baudamönnum jafnmarga fleygi í té,
í bilunum milli fleyga þeirra. Skyldu
óvinirnir reyna til þess að halda
áfram framsókninni til Parísar, þá
ætti þessi myndun herlínunnar að
verða bandamönnum í hag.
Hvort að óvinirnir haJda fast við
fyrri fyrirætlun sína, að kljúfa her
bandamanna, með því að sækja niður
Somme-dalinn, eða ef árangur hinnar
síðnstu framsóknar þeirra freistar
þeirra til þess að sækji fram til
Paiísar, þá mundi þó sóknar-tilætlun
þeirra vera hia sama i báðum til-
fellum, sem sé að þeir v.lja neyða
Bandamenu til þess að heyja úr-
slitaoiustu í sumar. Euda þótt það
megi treysta hershöfðingjum Banda-
manna til þess að taka upp gagn-
sókn, ef þeir sæu að heppilegt tæki-
færi gæfist til þess, þá mundi þó
herjum þeirra með því einmitt leitt
til þess sem Bandamenn vilja skjóta
á frest, sem sé að heyja úrslitaor-
ustu áður en her Bandaríkjanna hefir
náð þvi að vera fullskipaður. Og
að það sé hyggilegt af bandamönn-
um að bíða eftir þeim, hefir aug-
ljóslega sézt á því hvað Bandaríkja-
hermennirnir hafa gengið hraustlega
fram i þeim litlu orustum, er þeir
hafa hingað til tekið þátt í; og það
sézt líka á ákefð óvinanna eftir því,
að knýja fram úrslitaorustu, að þeir
eru sörnu skoðunar.
+
Ragnhildur Björnsdóttir,
ekkja Páls Ólafssonar skálds, and-
aðíst á fimtudagskvöld norður að
Presthólum í Núpasveit bjá síra
Halldóri bróður sínum.
Hún hafði verið heilsuveil að und-
anförnu, einkum í vetur, en var þö
heldur í afturbata með vorinu og
ætlaði að koma hingað suður. En
á sunnudagskvöldið fékk hún slag
og dró það hana til dauða.
Hún var hálfáttræð að aldri.
Lik herrnar verður flutt hingað
suður og verður hún greftruð hér
við hlið manus síns.
Skipatjón Norömanna
Frá upphafi ófriðarins og fram til
27. apiíl 1918 hafa Norðmenn mist
754 skip af völdum ófriðarins. Þar
af eru 588 gufuskip, er báru sam-
tals 960.880 smálestir og 166 segl-
skip og vélskip er báru samtais
161.712 smál.
Harðast mun Lillesand hafa orðið
úti af öilum bæjum í Noregi. Af
40 skipum, sem þar áttu heima
þegar ófriðurinn hófst, er nú aðeins
eitt eftir. Hin 39 hafa öll farist af
völdum ófriðarins.