Morgunblaðið - 16.06.1918, Blaðsíða 4

4
MORGUNBLAÐIÐ
Rússneskir fangar
í Danmðrk.
Gordon Bennett.
Fyrir nokkru kom fregn um það,
að James Gordon Bennett, eigandi
og ritstjéri »New York Herald< og
einhver merkasti blaðamaður heims-
ins vaeri látinn. Hann lézt suður í
Nizza og var 77 ára að aldri.
Bennett var einn af þeim blaða-
mönnum, er aldrei skrifaði neitt
sjálfur. Það var og líka einkenni-
legt við hann, að síðustu ár æfi
sinnar dvaldi hann i Nizza og stjórn-
aði þaðan símleiðis bæði hinu reglu-
lega »New York Harald< og eins
Parisar-útgáfu þess. En hugsjóna-
ríkur var Bennett og þótt hann
skrifaði eigi sjálfur, gat hann fengið
aðra til þess að skrifa.
A unga aldri vakti hann þegar
athygli alheims á sér með því að
senda Stanley til Afriku til þess að
leita að Livingstone. Benti það
þegar til þess að mikið væri i mann-
inn spunnið. Og lerð Stanleys varð
fræg eins og allir vita, þvi að eigi
fann hann að eins Livingstone,
heldur uppgötvaði hann mikinn
hluta Afriku.
Hitt var þó jafnvel enn snjallara,
er Bennetr sendi Miss Bly hringinn
i kring um jörðina. Þá var bók
Juels Verne, »Umhverfis jörðina á
80 dögum<, nýkomin út og þótt
hún þætti nokkuð æfintýraleg, þótt-
ist þó Gordon Bennett þegar sjá
það, að hægt mundi að ferðast um-
hverfis jörðina á enn skemri tima.
Litlu síðar kom til hans ung stúlka
i New York Miss Bly, og bað hann
hjálpar vegna þess að hún ætti ekk-
ert athvarf. Hann hét henni of fjár
ef hún gæti ferðast umhverfis jörð-
ina á skemri tíma en 80 dögura.
Hún lagði þegar á stað, og hafði
eigi annað meðferðist en litla hand
tösku. í Boulogne hitti hún Jules
Verne og hét honum því að hún
skyldi sýna honum að bók hans
væri þegar orðin á eftir tímanum.
Öldungurinn hristi hið hvitlokkaða
höfuð sitt, en Miss Bly hélt áfram
försinni og hún var eigi nema 76 daga
að þvi að ferðast umhverfis hnött-
inn. Nú er hægt að fara þá vega-
lengd á miklu skemri tima og er
það eigi sízt Gordon Bennett að
þakka, þvi að með verðlaunum, sem
hann veitti fyrir bifreiðaakstur og
flug, ýtti hann mjög undir framfarir
á þeim sviðum.
Frægt er lika orðið það uppátæki
hans, er kóleran geisaði i Hamborg,
að. senda þangað ungan fréttaritara,
Stanhope að nafni, með skipun um
það, að krækja sér i kólerusótt svo
að hægt væri að reyDa á honum
ný uppgötvað amerikskt meðal við
þeirri veiki. Stanhope hlýddi þessu.
Hann fór til Hamborgar og fekk
þar hina svæsnustu kóleru og sendi
þaðan simskeyti er hann ritaði með
skjálfandi hendi og byrjaði þannig:
»Með 5 biljónir af kólerusóttkveikj-
um í maganum sendi eg New York
Herald skeyti . . .< Stanhope batn-
aði — ef til vill af ameriska meðal-
inu — og hann lifir enn og á nú
komu nokkurra rússneskra fauga til
heima i Beilín. En upp frá þvi
varð hann handgengncsti starfsmað-
ur Gordon Bennetts.
Þegar Bennett tók við »New York
Hera!d< eð fóður sír.um látnum, var
blaðið mjög útbreytt, en eigi í
miklu áliti. Það er mælt, að þá er
gamla Bennett vantaði efni i blaðið,
þá gekk hann út á götu og réðst
þar á einhvern lögregluþjón og
barði hann til óbóta, en gekk síðan
npp á skrifstofu sína og skrifaði
langa og ítarlega grein nm viður-
eignina og ósæmilegt framferði lög-
reglunnar gegn friðsömum borgur-
um. Sonur hans hafði svipaða hug-
myndagáfu, en í miklu stærri stil
__ 0g betur við hæfi blaðamensku
nútimans. Og hann gerði úr »New
York Herald< eitt hið stærsta blað
heimsins og það blaðið sem er i
Eins og kunnugt er tóku Dmir
til hjúkrunar og aðhlynn-
ingar allmarga fanga, af Þjóð-
verjum, Austurríkismönnum og
Rússum. Voru það mest crkumla-
menn og hefir þeim verið hjúkrað
svo vel í Danmörku að margir
eru á góðum batavegi. Nú hermir
svo frá í skeytum að rússnesku
faugarnir séu sendir heim. Með
því hafa Danir viðurkent það, að
Rússar séu eigi letigur hernaðar-
þjóð.
Myndirnar hér að ofan sýna
mesta áliti i Ameríku, enda þótt
hann skrifaði aldrei neitt sjálfnr, en
léti ávalt aðra skrifa.
Herskylda á Færeyjum?
Eins og kunnugt er hafa Færey-
ingar til þessa verið undanþegnir
herskyldu, enda þótt íhaldsmenn
í Danmörku hafi hvað eftir annað
stungið upp á því, að dönsk her-
skyldulög yrðu lika látin ná yfir
Færeyinga. Um 1880 var sérstak-
lega mikið um þetta rætt og land-
þingmaður Færeyinga, sem þá var,
vildi ólmur að herskyldulögin næðu
til Færeyinga. En þá strandaði mál-
ið góðu heilli á mótspyrnu Færey-
inga sjálfra.
En aftur hefir þetta mál gosið
upp við og við. T. d. lét Claus:
Berntzen fyrverandi ráðherra þess
getið eigi alls fyrir löngu, að Fær-
eyingar hefðu að v'su verið undan-
þegnir herskyldu til þessa, en það
mætti eigi skiljast svo, sem þeir
ættu neina heimtingu á slíkri und-
anþágu.
Og enn er þessu máli haldið
vakandi. Á fundi í danska stúdenta-
félaginu hinn 17. april var samþykt
tillaga, sem krafðist þess, að kapp-
samlega yrði unnið að þvi, að sam-
eina hluta nins dauska ríkis sem
bezt, bæði efnahagslega og menn-
ingarlega. Oj prófessor Fabricius
benti á, að eitt sporið í þá áttina
væri það, að koma á almennri her-
skyldu í Færeyjum I
»Politiken« þótti uppástunga pro-
fessorsins nokkuð glæfraleg og mundi
það sizt til þess fallið, að bæta
samkomulagið milli Dana og Fær-
eyinga, að fara þessa leiðina. Væri
samkomulagið ilt, mundi þetta þó
verða til þess að spilla því stórum.
Sézt á þessu, að meðan núver-
andi stjórn situr að völdum i Dan-
mörku þurfa Færeyingar eigi að
óttast það, að herskyldu verði dembt
á þá,
En það er eigi gott að segja,
hverju hinir æstu sambandsmenn í
Danmörku, sem vilja tengja ríkis-
hlutina sem fastast saman, fl áotk-
að, ef stjórnarskifti skyldu verða.
Nýjasta rannasaga Belga.
Haustið 1914 flýði fjöldi belg--
iskra hermanna inn yfir landa-
mæri Hollands — tók þann kost
heldur, að ganga á vald Hollend-
ingum en Þjóðverjum. Og þar
hafa þeir verið í haldi síðan, eða
i raun réttri sem gestir Hollend-
inga.
En vegna þess matarskorts, sem
nú er í Hollandi, hefir orðið að
takmarka mjög matarskamt þess-
ara hermanna, og segja sumir, að
nærri muni láta að þeir sálist úr
hungri. Koma hinar sömu fregnir
frá fangabúðunum í Zeist, Harder-
wijk og öcheveningen: »Ilia vor-
um vér til reika þegar vér kom-
um hingað í októbermánuði 1914,,
og nú erum vér litlu nær.< —
»Fullorðnir karlmenn gráta eins
og börn af hungri*.
Þannig eru þá fregnirnar. En
er ekki jafnframt sögð með þessu
raunasaga Hollendinga. Þeir hafa
sýnt frábæra gestrisnu og dreng-
lyndi í stríði þessu, því að þeir
hafa hýst þúsundir og tugi þús-
unda karla, kvenna og barna,
sem flýðu frá Belgíu, og sóð þeim
fyrir lifsviðurværi í 4 ár. Og þeir
hafa tekið við enskum og þýzk-
um föngum og örkumla mönn-
um, og hjúkrað þeim eftir beztu
föngum. En þakkirnar sem þeir
fá eru þær, að haft er í hótun-
um við þá frá öllum hliðum.
Þeim er varnað þess að draga
björg í þjóðarbú sitt, og skip
þeirra eru af þeim tekin. En
fyrir gestrisni sina hafa þeir það,
að allur sá fjöldi, sem þeir hafa
skotið skjólshúsi yfir, hefir etið
þá út á gaddinn. Því að líði
kyrsettum hermönnum illa hjá
þeim, líður landsmönnum sjálfum
ekki betur, því að eigi munu
þeir svelta gesti sína, en lifa í
allsnægtum sjálfir.
Danmerkur. A efstu myndiuni
sjást hjúkrunarmenn úr »Rauða krossiuum* og bera þeir á milli sín
einn fnngann, sem er svo illa á sig komion að hann getur ekki gengið.
A miðmyudinni, sjást nokkrir menn, konur og karlar sem tóku á móti
föngunum og gáfu þeim hressingar eftir ferðalagið. Og á neðstu mynd-
inni sézt skip, sem flutti fangana til Danmerkur og er verið að hjálpa
liðsforingja nokkrum i land.