Morgunblaðið - 30.09.1918, Blaðsíða 1

Mánudag)
•®ept.! '1918
HORfiOIiBLASID
5. argangr
323.
. tfilublaA
Ritstiórnarsimi nr, s°°
!■ Itst
Afgreiðslnsimi nr. soo
Danz á víðavangi
Mynd þessi er tekio í Svíþjóð, en þar i landi er þið altitt að fólk
kotni saman á helgum og darz; úti á viðavangi '— titi i guðs dásam-
legu náttðru, sem óviða er fegri en i Svíþjóð. Eða hyggja menn ekki
að það sé fögur sveit þarna, þar sem myndin er tekin?
Fólkið stígur einn af hicum gömlu þjóðdönzum Svía, en að baki
er »spilarinn«. ilann hallast upp að tré, og leikur á harmoniku eða
draggargan, sem sumir kalla þetta ómissandi hljóðfæri.
Erlendar
símfregnir.
Frá fréttaritara Morgunblaðsins.
Friðarumleitanir Búlgara.
Kh. 28. sept. árd.
Frá Sofia er símað, að stjórnin
hafi í samráði við stjórnarflokkana
stungið opinberlega upp á þvf, að
vopnahlé verði samið við óvinina.
Flokkarnir skora á þjóðina að trufla
ekki þær friðarumleitanir semhti sé
byrjað á. í samráði við hlutaðeig-
andi stjórnarvöld hafði það verið
ákveðið að senda nefnd til Saloniki,
til samninga við fulltrúa bandamanna,
og átti nefndin að leggja af stað 25.
þ, m. Þingið er kvatt saman þann
30. þ. m.
Frá Berlin er símað, að fréttirnar
af ástandtnu í Btilgaríu hafi vakið
-afskaplega æsing, með því að alvar-
leg hætta er talin á því, að höggvið
verði á samband Þjóðverja við Aust-
urlönd. Það er álitið að konung-
• dómi Ferdinands muni lokið, ef
.Malinov forsætisráðherra hafi sitt
mál frám. Hintze utanrikisráðherra
segir að ástandið sé mjög alvarlegt,
■en þó sé ekki öli von titi. Mikið
verðfall á kauphöllinni (i Berlín).
Frá London er simað, að Bretar
Ihafi tekið Strumitza. Haig hershöfð-
ingi tilkynnir, að hann hafi hafið
.-sókn á stóru svæði fyrir sunnan
'Sensée og orðið vel ágengt.
Frá París er simað, að her banda-
manna hafi SÓtt fram um 5—12
kilómetra i 3 5 kilómetra svæði milli
rSuippe og Argonne og tekið 7000
ffanga.
Frá Þýzkalandi.
Þjóðverja skortir ekki
menn, hergögn né hráefni
Varaforingi þýzka herstjórnarráðs-
ins, von Freytag Loringhoven, flutti
nýlega ræðu um hernaðinn og mælti
þá meðal annars á þessa leið:
— Alt er á huldn í hprnaði og á
hverfanda hveli. Það er eigi hægt
að dæma fyrir fram um allan árang-
ur hernaðarframkvæmda, þvi að al-
drei er vist hvernig óvinirnir snúast
við þeim, og vegna þess, að ófyrir-
sjáanleg atvik hafa hvergi jafn mikla
þýðingu sem i hernaði. Þetta verðum
'Vér jafnan að hafa hugfast, til þess
að verða eigi fyrir vonbrigðum. Vér
meigum aldrei búast við af miklu,
eins og þegar kafbátahernaðurinn
hófst og aftur þegar sóknin var
hafin i vor. Vegna þess er bætt
við því, þá er til lengdar lætur, að
þjóðin missi sjónar á hinum miklu
afreksverkum hers vors. En þegar
þess er gætt, að óvinirnir hafa eigi
enn sigrað okkur og verða stöðugt
að fá nýjar þjóðir til liðs við sig,
þá er það í sjálfu sér svo mikil
viðurkenning á þreki voru, að aðra
meiri er eigi hægt að hugsa sér.
Vér meigum eigi gefa hugmynd-
unum lausan tauminn og láta þær
hlaopa á undan hernaðaratburðunum,
en á hinn bóginn getur viðurkenn-
ing hinna miklu afreksverka hers
vors gert oss rólega, svo að vér
horfum með öruggri von fram í
tímann.
Það slær stundum í bakseglin, en
atburðir þeir, sem nú eru að gerast
á vesturvígstöðvuhum era eigi likt
þvl eins hættulegir og margt af þvi,
sem þegar er um garð gengið. Eg
skal i þvi sambandi minna á innrás
Rússa i Austnrprússlandi dagana
eftir orustuna hjá Marne 1914, á
mánuðina september og október
r9x5 þegar her vor að vestan, sem
var skertur til stórmuna af liðsend-
ingum til austurvigstöðvanna, varð
að verjast sóknum samtímis i Cham-
pagne og Artois. Þá skal eg minna
á sumarið 1916 þegar vér vorum
komnir rétt að Verdnn, en Rússar
hófu geigvænlega sókn í Volhyniu
og Galizíu og um leið hófu Bretar
og Frakkar sókn hjá Somme. Og
þá um haustið gengu Rúmenar í lið
við óvini vora, en Somme-sóknin
hélt áfram og eins sókn hins mikla
Rússahers.
Þetta var alt saman miklu iskyggi-
legra heldur en þeir atburðir sem
nú eru að gerast að vestan. En
það fær meira á menn nú, vegna
þess hvað þeir eru orðnir lang-
þreyttir á hernaðinum. Vér skulum
gæta oss við þvi, að telja sjálfum
oss trú um að vér höfum biðið
ósigur, því að svo er eigi. Hér á
við forna spakmælið að ósigur er
þá fyrst biðinn, er menn halda að
þeir hafi biðið ósignr.
Herstjórn vor hefir altaf haft þá
óbifanlegu sannfæringu að það sé
meira virði að sameina sem bezl
kraftana, heldur en halda dauðahaldi
i unnin lönd. Þegar óvinirnir hófa
hina miklu sókn sina, ákvað hún
þvi, að hverfa fri hinni fyrri fyrir-
ætlan sinni og fyrirskipaði undan-
hald frá Marne og aftur fyrir Vesle
og þar af leiðandi varð hún lika að
fyrirskipa undanhald norðan við Oise.
Þetta er engin ný aðferð hjá her-
stjórn vorri eins og sjá má á undan-
haldinu i fyrra að vestanverðu og
undanhaldin frá Weichsel haustið
1914, þegar 9. herinn sameinaðist
tnilli Weichsel og Worthe en þaðan
hóf hann sókn frá Lodz gegn stöðv-
nm Rússa.
Þær stöðvar sem vér höfðnm,
þegar sóku óvinanna hófst, höfðum
vér tekið í mðrgum sóknum og
þess vegna vóru þær ekki hæfar
til þess að taka þar upp vörn.
Stöðvarnar voru eigi svo treystar,
að þær fullnægðu þeim kröfum sem
skotgrafahernaðurinn útheimtir.
Það er um að gera fyrir oss að
koma ár vorri þannig fyrir borð, að
Bandaríkin og Bretland sjái það, að
það sé eigi hægt að vinna sigur á
oss. Og oss skortir hvorki menn,
bergögn né hráefni, til þess að halda
uppi varnarbaráttu. Vér vitum það
líka fyrir löngu að eigi er hægt að
svelta oss inni. En eitt er nauð-
synlegt, að hafa óbifanlegan vilja til
þess áð standa fast í þessu stríði
fyrir tilveru vorri, til þess að eigi
sé til einkis fórnað framtið þjóðarinn-
ar og öllu því, sem hún hefir lagt
í sölurnar i fjögur hernaðar-ár.
Þessi vilji verður að vera vakandi
bæði í hernum og heima fyrir og
alt sem á milli ber verður að liggja
niðri þangað til striðinu er lokið.
Höfum það sifelt fyrir augum fyrir
hverju vér berjnmst og hvað er í
húfi fyrir oss, ef vér verðum undir
og’ þá mun öllum verða það ljóst,
að hið eina sem oss ber að gera er
að halda uppi sigursælli vörn þangaö
til yfir lýkur.
Roosevelt
og alþjððasamband.
í ræðu, sem Roosevelt, fyrverandi
forseti Bandarikjanna, flutti nýlega,
mintist hann á hið fyrirhugaða al-
þjóðasamband. Sagði hann að það
mundi þvi aðeins verða til gagns,
ef það gæti fækkað styrjöldnm i
heiminum. En hann kvaðst alger-
lega vera á móti þvi, ef tilgangur-
inn væri sá, að halda hlifiskildi yfir
smáu og huglausu þjóðunum, er ekki
þyrðu að verjast. Eina trygging
þjóðanna lægi i þvi, að þær væru
ætlð viðbúnar að verja sig fyrir
hverjum sem i hlut ætti.
Fjársvik i rikisbanka
Prússa.
Eftir þvi sem Wolffs Bureau segist
frá hefir rikisbanki Prússa orðið fyr-
ir all-miklum fjársvikum. Tveir af
starfsmönnum hans höfðn með fölsk-
um ávísunnm krækt sér i 600.000
mörk. Mest af þessu fé náðist þó aftur,
þegar svikin komust upp, þvl aÖ
piltarnir höfðu lagt það inn i banka
í Freiburg. -