Morgunblaðið - 05.01.1919, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Nótur
Þeir, sem ekki gera sér. leik að því að fleygja pen-
ingunum sínum út um gluggann og kaupa nótur þar
sem þær eru seldar alt að helmingi dýrari en réttmætt
verð þeirra er, þeir kaupa þær í
Nótna- og ritfangaverzlun
Theodöis Arnasonar
Simi 231. Austurst'æti 17.
ana skorti. Capella hugsaði svo sem
ekkert um það, að láta smíða kaf-
báta. Þeir liefðu heldur eigi verið
tilbúnir fyr enl919 eða 1920. Stóra
kafbáta, 800 smál. var ,verið að
smíða í 24 mánuði og síðan tók það
enn lengri tíma. Hinir minni kaf-
bátar, 127—267 smáL, voru stund-
um smíðaðir á 18 mánuðum.
Opinberlega var alt af verið að
tala um það hve óhemju marga
kafbáta vér ættum og það var sagt
að fáa mistum vér og þeir væru
margfaldlegá bættir upp með nýj-
um kafbátum. En það var ekki satt.
T. d. voru smíðaðir 83 kafbátar
1917 en vér mistum 66.
I apríl 1917 höfðum vér 126 víg-
kafbáta, í oktober 146, í febrúar
1918 136 og í júní 113. í janúar
1917 voru eigi nema 12% af kaf-
bátunum úti í hernaði. 30% lágu
í höfn. 38% voru í reynsluferðum
0. s. frv. og 20% var verið að af-
vopna.
Eftir því sem lengur leið urðu
kabátarnir verri. Skipverjar höfðu
venjulega fengið alt of litla æfingu
og svo hættu þeir að trúa á ágæti
kafbátanna. Menn fóru því að
verða tregir til þess, að vera á kaf-
bátunum, því fremur sem hinir
þaulvönu þýzku sjómenn sáu það,
að öll fórnfýsi var til einskis.
Sama máli var að gegna um flot-
ann. Þegar skipun var gefin um
það í nóvember að leggja út til
orustu, þá vissu sjóliðsmennirnir
vel, að það var að eins til þess að
fóma mörgum dýrmætum mahns-
iífum til einskis. Þeir hófu þess
vegna mótmæli og hver skynsamur
maður mun vera þeim þakklátur
fyrir það. Með einurð sinni hinn
5, nóvember gerðu þeir þjóð sinni
ómetanlegt gagn.
Hindenburg
Það mun hafa vakið undrun
margra, að Hindenburg, hershöfð-
inginn mikli og afturhaldsseggur-
&m, varð ekki einn þeirra, sem
akoluðust burt úr sessi, í byltinga-
flóðinu. Ludendorff varð að víkja,
keisarinn og ríkiserfinginn, Falk-
hayn og fleiri stórlaxar keisara-
dæmisins að flýja land. En Hinden-
burg sat. Hann, sem flestir töldu
að harðast myndi verða úti þegar
stefnubreytingin kæmist á.
Þýzki herinn er orðinn máttvana
•— sami herinn, sem Hindenburg
svo margsinnis lofaði að leiða tii
sigurs. Nú hefir hann lýst yfir því,
að herinn sé orðinn svo magnþrota,
að „óðs manns æði væri að leggja
til orustu við, þó ekki væri nema
franska herinn einan saman“.
Hann hlífist ekki við að prédika
það fyrir landslýðnum, að Þýzka-
land sé orðið uppgefið, að það sé
vitfirring, að ætla sér að mótmæla
gerðum bandamanna og kjörum
þeim, er þeir setja. Þjóðverjar séu
(figraðir, og þeir verði að taka því
eins • og sæmilegt er. En sjálfsaf-
neitun þurfi til þessa og hætta á
að það takist ekki öllum að vinna
bug á tilfinningum sínum. — Því
er það að Hindenburg vill gef^
óðrum gott fordæmi og býður
stjórninni nýju aðstoð sína til þess
að sjá um að vopnahlésskilmálar
séu haldnir og að óstjórnarstefnan
rússneska nái eigi tökum á þjóð-
inni. Hann hefir megna óheit á
Bolschevismanum, en er sannfærð-
ur um, að lýðstjórnarfyrirkomu-
lagið sé hið eina, sem bjargað geti
þýzka ríkinu.
Hindenburg hefir varað við
Bolsehevismanum og öreigaeinræð-
inu með því að vekja athygli á
því, „að óvinaríkin vilji að eins
semja frið við þá þýzku stjórn, sem
hafi meiri hluta þjóðarinnar að
baki sér“. Með þessu hefir hann
lýst aðstöðu sinni. Hann beygir sig
fyrir lýðræðinu, en vill láta það
bera nafn með rentu en eigi vera
í höndum einráðra hermanna- og
verkamannaráða, sem skipuð eru
af handahófi. Kröfur þær, sem
herinn gerir, eru í samræmi við
þetta. Og þær eru í samræmí við
vilja Eberts-stjómarinnar, sem hef-
ir ákveðið að kalla saman þjóð-
fund undir eins og mögulegt er.
Hvort Hindenburg tekst til lang-
frama að hafa áhrif á herinn, er
efamál. Óstjómarstefnan breiðist
í allar áttir út frá Berlín, einkan-
lega þó um Norðurþýzkaland. Og
hvort hún nær yfirráðunum er ein-
göngu undir hernum komið. Og á
því veltur aftur, hvort þýzka rík-
ið liðast í sundur eða ekki.
Það er undarlegt að hugsa sér,
að þessi gamli afturhaldsjötunn
skuli nú vera orðinn samherji lýð-
stjórnarinnar. Ef áhrif hans em
syo mikil, að honum tekst að verja
hermennina óstjórnarsóttinni, þá
má telja að hann hafi unnið meiri
sigur en nokkurn tíma í ófriðnum
mikla, því þá á Þýzkaland tilveru
sína honum að þakka á komandi
ámm.
M dagbok |
Seglskipið „Ærö“ strandaði hjá
Dýrafirði á gamlárskvöld. Var það þá
nýkomið þangað frá Reykjavík, eftir
nær mánaðar útivist. Skipið skemdiat
mjög, brotnaði undan því kjölurinn og
sjór fór í lestina og ónýtti vörur, sem
skipið hafði meðferðis. „Geir“ fór
-vestur og tókst að bjarga skipinu, og
kom hann méð það hingað í gær.
Sterling fór héðan í gær, eins og til
stóð. Með skipinu fóru Aðalsteinn
Kristjánsson kaupmaður, Kristinn
Jónsson kaupmaður og Einar Guð-
johnsen verzlunarmaður, allir frá
Húsavík, Kristján Krisjánsson bóndi
á Víkingavatni, Þórarinn Grímsson
bóndi í Garði í Kelduhverfi, Ari Arn-
alds bæjarfógeti á Seyðisfirði, Einar
Blandon skrifari o. m. fl.
Jarðarför V. Claessens landsféhirð-
is fór fram í gær.
Um skólastjórastöðuna á Eiðum hafa
sótt:' kennararnir Halldór Jónasson
cand. hpil., Metúsalem Stefánsson fyrv.
skólastjóri þar, Páll Zophoniasson á
Hvannej’ri og Sigurður Sigurðsson
kennari á Hólum, og prestarnir: síra
Ásm. Guðmundsson í Stykkishólmi,
síra Böðvar Bjarnason á Kafnseyri og
síra Sig. Sigurðsson í Þykkvabæ.
Málið milli prentara og prentsmiðju-
eigenda á að koma fyrir 9 manna
gerðardóm. Tilnefnir prentarafélagið
þrjá og prentsmiðjueigendur aðra þrjá.
Pulltrúar prentara eru þeir Hallbjörn
Halldórsson, Steingrímur Guðmunds-
son og Jón Baldvinsson, en af vinnu-
veitenda hálfu Ólafur Björnsson, Pét-
ur Þ. J. Gunnarsson og Þorvarður
Þorvarðsson. Þessir 6 menn kusu síð-
an 2 menn óvilhalla í dóminn, og kusu
prentarar Ólaf Lárusson lögmann, en
prentsmiðjueigendur Georg Ólafsson
skrifstofustjóra. Síðan eiga þessir 8
menn að koma sér saman um odda-
mann, en að því er vér bezt vitum,
var hann ófundinn í gærkvöldi.
Miss Pankhurst
orðin þingmaður?
Eins og kunnugt er, hafa brezk-
ar konur nú fengið kosningarrétt
og kjörgengi, og við þingkosning-
ar þær, sem nú eru nýiega afstaðn-
ar, voru margar konur í kjöri.
Meðal þeirra var Miss Pank-
hurst, fyrverandi foringi kven-
varga. Hún var þingmannsefni fyr-
ir Smethwick, og segir „Times“
daginn áður en kosningar fóru
fram, að það séu miklar líkur til
■■SKBI* Nýja Bió
Gyðingurnn gangandi
Siónleikur í 5 þittum og inn-
ganei efiir hinri heimsfrægu
siá!dsögu eít r
Edgene Suo
Sýningar byrja kl. 6, 7x/2 og 9 |
iwrmnnnnT---bi ~TwrrnTr°iiaifiiF‘
þess að hún komist á þiug. Hún
er fylgismaður- stjórnarinnar, og
þegar hún hafði afráðið að gefa
sig fram í Smethwich, voru þar
tvö þingmannsefni fyrir og’ annað
úr stjómarflokkmím. En að áskor-
1111 stjórnarflokksins dró sá maður
sig í hlé fyrir Miss Pankhurst og
má bezt af því sjá hvert traust
hún liefir haft í flokknum.
Að vísu hefir hin fjrrri fram-
koma hennar nokkuð dregið úr
fylginu og á fundum var henni-
hvað eftir ánnað núið því um nasir,
að hún hefði brotið glugga og
hrent kirkjur. En liðni tíminn.
glej'inist furðu fljótt og nú á Miss
Pankhurst líklega sæti í hrezka
þinginu og mundi fáa hafa órað
íýrir því fvrir nokkrnm árum,
k þegar kvenvargarnir létu sem verst
í Englandi.

Danskar þingkoour
Hér birtum vér myndir af þeim
4 konum, sem nú eiga sæti í danska
þjóðþinginu. A efri myndinni eru.
þær frú Elua Munch (radikal) og
frú Helga Larsen (jafnaðarmað-
ur). Að neðan jungfrú Karen
Ankersted og frú Malling-Haus-
chultz (báðar úr íhaldsflokknum) -
Hitt og þetta.
Hershöfðingjar drepnir., Sú fi’egr-'
kemur frá Rússlandi, að hershöfðingj-
arnir Ruszky, sem stýrði norðurher
Rússa áður, og Radko Dimitrieffr
liinn búlgarski hershöfðingi, sem gerð-
ist sjálfboðaliði hjá Rússiun í önd^
verðu stríðinu, hafi verið skotnir ®