Morgunblaðið - 11.06.1919, Blaðsíða 1

•Miðvikudag
11
júxii 1919
H0K6UNBLABIÐ
6. árgangur
207
tölublað
Ritstjórnarsími nr. 500 || Ritstjóri: Vilhjálmur Finsen
ísafoldarpr®ntsmiðja j|_____Af^Teiðslaaíwii nr. 500
í kvöld kl. átta og hált ksppa Valur-Reykja vlkur
Knattspyrnan.
Fram sigrar Val með 9 : 0.
Annar kappleikxir mótsins fór
íram í gær, að viðstöddum fjölda
áhorfenda, líkast til fyllilega tveim
þúsundnm manns. Br það með því
flesta, s#ni sótt hefir knattspyrnu
hér í bænum og ber gleðilegan vott
um sívaxandi áhuga bæjarbúa fyr-
ir íþróttimii. í gær ýtti veðrið einn-
ig undir fólkið. Það var hið ákjós-
.anlegasta, mátulega hlýtt' og bjart,
og þurt, meðan á leiknum stóð. En
nokkru áður en leikurinn - hófst,
hafði rignt mátulega mikið til þess,
að ryklanst varð á vellinum.
„Fram‘ ‘ -liðar áttu í þetta skifti
að verja íslandsbikarinn fyrir þeim
mótherjum, sem tíðum hafa verið
þeim þyngstir í skauti, „Vals“-
xnönnum. Og bjuggust því margir
við tvísýnum leik, og fjölmentu.
Éinnig mun það hafa valdið dá-
litlu um aðsóknina, að hornablást-
Ur var hafinn á Austurvelli kl. 2,
og safnaðist þangað margmenni.
En þegar leið að leiksbyrjun,
gengu hornablástursmennirnir . í
fylkingarbroddi suður á íþrótta-
völl og léku þar á horn uns farið
var að „sparka1 ‘. Er þetta góð ný-
breytni.
Fram hóf sókn að kalla mátti
strax og hélt henni æ síðan. Þegar
liðnar voru rúmar 10 mínútur fvrra
hálfleiks, náði Osvald Knudsen
hnettinnm og skaut lionum inn á
miðsvæðið, fyrir fætur Friðþjófi
Thorsteinsson, sem skoraði fyrsta
töarkið. Knudsen er afbragðsfimur
að skjóta knetti inn á harða hlaupi,
°g skeikar varla. Var nú sókn hörð
Við Vals-markið og ágæt markfæri,
sem mistókust herfilega, unz Pétur
■Öoffmann tókst að skora mark.
^æsta mark gerði Eiríkur Jónsson,
vúistri vit-framherji, og var það
e*ukarfallegt og einna vandasam-
;^t þeirra, er gerð voru. Aður en
^ri leiknum lyki, gerði Friðþjóf-
fjórða markið, kóm knettinum
' gegn um þéttskipaðan hóp mót-
erjanna og skaut honum í netið.
^als-menn mistu móðinn. í seinni
ei«num hugsuðu þeir mest um að
Vaga leikinn á langinn og verj-
því um sókn var ekki að tala.
Fl°þjófur gerði 4 mörk í leiknum
eS hefði stundum gert fleiri undir
1 Um kringumstæðum. Síðasta
^kið gerði Pétur Hoffmann.
^ óknarlið Fram var með því
^ezta, sem sést hefir hér. Átrúnað-
^goðin þrjú, Friðþjófur, Pétur og
^ÞVggvi, hafa treyst að nýju al-
eUningshyiii sína. Tryggvi var ó-
^tJplrOu goðan hlut,
skiljanlega snúningsliðugur á vell-
i.num og hefir líklega komið lang
oftast við khöttinn allra þeirra, er
léku. Og spörkin hans komu a'lt af
að liði. Framhlaup Péturs og Frið-
þjófs voru aðdáanlega falleg með
köflum, og má segja um þessa þrjá,
að þeir geta verið til sóma hvaða
knattspyrnusveit sem er. Fjórða
manninum má einnig bæta við, og
er það Osvald Knudsen. Hann er
meistari í að „centra“ og óvíst að
nokkúr íslendingur standi honum
iþar á sporði, þegar á alt er lítið.
Hinir framherjarnir eru einnig
mjög dugandi og vel æfðir. Hefir
Fram áreiðanlega langbezta sókn-
arliðið af öllum knattspyrnufélög-
unum. Bakverðirnir höfðu lítið að
gera, ekki síst B. K„ — hefir hann
sennilega biiist við léttu verki, því
hann var í tvennum brókum. Pétur
Sigurðsson var miklu lakari en
hann á vanda til, enda er hann veik-
ur í kné. Markvörðurinn sýndi, þá
sjaldan að færi gafst, að honum er
trúandi fyrir markinu.
En Vals-menn? Einir fimm af
þeim, sem núna voru á vellinnm,
léku á mótinu í fyrra, að því er
sagt er. Og margir beztu mennirn-
ir voru ekki með. Sveitin var mjög
vanliðuð, og illa samhent — eða
„samfætt“ er víst réttara að segja.
.Markmaðurinn óviðjafnanlegi,Stef-
án Olafsson, gat eigi við ráðið, skot-
in komu flest úr mjög stuttu færi
og varð ekki afstýrt. Sveitin er ekki
vel æfð og vantar góða menn. En
máske verður einhver breyting
gerð á liðinu undir kappleikinn í
kveld. Þar á Valur að keppa við
K. R.
Vængjaðir vagnar.
The Gods of Asgard
and ()h-mps, and the
spirits of spiritists,
are inhabitants of
other planets.
Forn spekingur segir að Zeus
(hinn gríski guð) knýi fram vængj-
aðan vagn(pt,enon harma elaunón).
Menn hafa haldið, að slíkt væri
nokkurs konar líkingatal, og fram
á 19. öld var slík vanþekking af-
sakanleg. En nú á 20. öldinni, þeg-
ar menn eru farnir að knýja
„vængjaða vagna“ yfir Atlanzhaf-
ið, virðist tími til kominn, að fara
að skilja rétt hvað það er, sem
um ræðir. Einnig Swedenborg tal-
ar um engil á ferð í vængjuðum
vagni í andaheimnum,og í eitt skifti
kveðst hann jafnvel hafa séð í
andaheimnum loftskip með segl-
um (7 minnir mig).
Cyllnder- 1 Olillt-
Til þess að skilja hvernig slíkar
sögur eru til komnar, þarf ekki
annað en íhuga nógu vel samskynj-
unartilraunir eins og þær, sem eg
hefi sagt frá í „Lögréttu“ einu
sinni.Stúlkur tvær gerðu þess konar
tilranir með umsjá vísindamanna,
Einn sinni -var vegalengdin á milli
stúlknanna viðlíka og frá Seyðis-
firði til Færeyja, og í þessari fjar-
lægð gat önnur stúlkan fengið hina
til að sjá það sama sem hún sá.
Önnur sá „eins og í huga sínum“
það sem hin hafði fyrir augum. Það
eru til athuganir, sem gera það
mjög líklegt, að samskynjun manna
geti átt sér stað, þó að annar sé á
Englandi, en hinn á Nýja-Sjálandi.
En það er nálægt því, sem lengst
getur orðið manna á milli á jörðu
hér. Yfirleitt virðist fjarlægðin
ekki koma hér svo mjög til greina,
og samskynjun getur komist á,jafn-
Ýel þó að fjarlægðir himingeimsins
sén á milli. Þegar Swedenborg
hyggur, að hann sé staddur „á hæð
iiiokkurri í andaheimnum“ og sjái
„engil“ svífa í loftinu, þá er sú
skýring, að þetta sé ekki annað en
hugarburður spekingsins, svo langt
frá því að vera vísindaleg, að hún
styðst í ranninni ekki við neitt ann-
að en hugarburð. Hin vísindalega
skýring er svi, að þarna hafi sam-
skynjun átt sér stað, Swedenborg
hafi séð „í huga sér“, það sem mað-
ur á öðrum hnetti leit augum. Og
alveg sama máli er að gegna, þegar
gríski spekingurinn „sér í huga sín-
um“ Zeus vera á ferð í vængjuð-
tim vagni. Slíkt verður fyrir skynj-
unarsamband við einhvern á öðrum
hnetti, þar sem eiga heima þessar
verur, sem Grikkir kölluðu guði.
Það er talsvert þýðingarmikill
fróðleikur, sem hér ræðir um. Þeg-
ar menn vita þessi sannindi sam-
an, munu þeii^ geta fært sér í nyt
afl, sem verður mjög mörgum
sinnum áhrifameira en rafmagn.
Er þetta ekki sagt, af því að eg
búist svo mjög við því,. að menn
muni hyggja það rétt vera. En þó
yil eg biðja menn að íhuga svo-
lítið sögu þekkingarinnar á jörðu
hér. Það er varla ofsagt, að öllu
öðru hafi menn verið fljótari til
að trúa, heldur en einmitt því sem
sannast var og merkilegast. Öllum
öðrum hefir verið auðveldara að
fá menn í lið með sér, heldur en
þeim, sem fundið höfðu hin merki-
legustu sannindr Og fram á vora
daga, er alt annað starf betur þakk-
að og launað, heldur en það sem
vandfcngnastir eru menn til að
vinna. Enn í dag þarf ekki annað en
að uppgötvaniriiar, sem gerðar éru,
séu nógu stórkostlegar, til þess að
vitringurinn fái að heyra þetta hið
fornkveðna gagnvart slíkum mönn-
Oxulfeitl, Skilvinduolia,
um: Þú ert vitlaus, þú ferð með
rugl. Langt aftur á fornöld var það
sagt við Anaxagoras, þegar hann
leitaðist við að kenna mönnunum,
að sólin væri ekki guð, heldur gló-
andi efni. Hér um bil 2000 árum
síðar var það sagt við Bnínó, þeg-
ar hann lét í Ijósi þá stórmerkilegu
hugsun, að það væri ekki einungis
til ein sól, heldur óendanlega marg-
ar sólir\)g sólkerfi. Og enn.á vor-
um dögum fær sá maður að heyra
þetta ár eftir ár, sem fært hefir vit
á mjög stórkostlegan hátt, þekking-
una á stjörnunum (einmitt á þann
hátt sem bviast mátti við af jarð-
fræðingí), og fundið þá leið sem.
liggur til fullkonvins sigurs fyrir
vísindin og lífið.
Helgi Pjeturss.
Norðurför Amundsens
Eins og menn munu vita, er Ro-
ald Amundsen nú í norðurför. Ætl-
ar Ivann að komast á heimskautið
og láta skip sitt reka með ísnunl
yfir það eða sem næst því. Hann
lagði á stað í fyrrasumar á nýjn
skipi, sem hann hafði látið smíða
til þessa ferðalags, og „Maud‘ ‘ heit-
ir, í höfuðið á drotningu Norð-
nvanna, og ætlaði sér að leggja í
ísinn nálægt Ný-Síberiskvv eyjun-
um, sem liggja norður af Síberiu
avvstarlega. Eftir þeinv kunnugleik,
sem nvenn hafa á hreyfingu ísbreið-
unnar í norðurhöfum, býst hann
við, að skipið reki áfram, skamt
fyrir sunnan heímskautið og komi
að lokunv út, úr ísnum aftur miðja
vegu milli Spitzbergen og Austur-
Grænlands.
Hingað til hefir almenningur
ekki vitað annað, en að Amundsen
ætlaði að verða með skipinu alla
leið. En nýlega lvefir það komið á
dagiivn, að hanlv ætlar ekki að láta
sér nægja, að berast með skipinu
þangað, sem náttúruöflin ákveða,
heldur hefir hann í hyggju, að yfir-
gefa skipið, þar sem það kemst
lengst norður og halda til heim-
skautsins við þriðja mann og það-
an áfram, annaðhvort til Cap Co-
lumbia á Grantslandi, sem liggvvr
fyrir norðan Grænland vestarlega,
eða til Winter Harbour á Mel-
villeeyju, fyrir norðan Ameríku.
Winter Harbour er gamalt land-
könnuða aðsetúr; þar hafði Peary
forðunv bækistöð sína og þar ervi
vistir geymdar, og hverjum ferða-
lang gott að lenda. En v Cap Co-
lumbia ervv engar vistir handa að-
komumönnum. Fyrir því hefir stór-
þingið norska fengið beiðni um að
Dynamóolía, Bílaolía, ávalt
o :___o. •_____________