Morgunblaðið - 24.07.1919, Side 1

SUmUBD
6. árgangur, 246» tölublað
Fimtudag 24. júlí 1919
Isafoldarprentsmiðja
GAMLA BIO
Lol
I
(Sálarlausa stiilka).
Sjónl. i s þáttum eftir Owen
Davis frægu skáldsögu.
Aðalhlutverkið leikur hin fagra
góðkunna ameriska leikmær
Flora Cimball YouDg
Bolzhewisminn breiðist út
Ospektir og verkföll í mörgum löndum.
Skeytaskoðunin
upphafm.
—0—
Loksins í gær var losaS um
skeytasendingar milli íslands og
útlanda, þannig að hér eftir má
senda símskeyti. á hvaða máli sem
vill, jafnvel á leynimáli.
Þegar Bretar gengu inn í óírið-
inn í byrjun ágóstmánaðar 1914,
kröíðust þeir þess, að símskeyti
Víeru rituð á ensku eða franska
tu*igu, þar eð stjórnin brezka vildi
liafa eftirlit með því, sem færi milli
manna með símskeytum. Síðan
hafa öll skeyti milli Islands og út-
landa verið send á ensku og skoð-
un Breta hefir mjög tafið fyrir
þeim. Stundúm hafa þau »verið
marga daga á leiðinni, t. d. til Dan-
merkur eða Noregs, og stundum
hafa skeytin alls elcki komið fram,
þeim verið stungið alveg undir stól.
Það þarf ekki að lýsa því hér,
hversu mjög þessi ráðstöfuu hefir
tafið öll viðskifti íslendinga við
aðrar þjóðir. Og þau gjöld, sem ís-
lendingar hafa orðið að gjalda í
óþarfa orðaíjölda símskeyta, eru
eigi lítil.
En nú er öllu þessu lokið. Alt er
að smáfærast í sama horfið og var
áður en heimsstyrjöldin hófst.
Miljðn verkfallsmanna í Bandarikjnnnm
Kaupmannahöfn, 22. júlí.
I gær voru reynd mótmælaverkföll gegn friðarsamningunum í
Wien og Berlín, en þau mishepnuðust.
Kristjanía er einangruð. Járnbrautaferðir, siglingar og ljóslind-
ir hafa stöðvast. Norskir jafnaðarmenn krefjast þess, að stjórnmála-
viðskifti sé tekin upp við Bolzhewikka í Rússlandi, að í Noregi verði
griðastaður fyrir erleuda byltingamemi og jafnréttislöggjöf verði
endurskoðuð. Hafa verið stofnuð hermannaráð þar í landi og liafa
þau krafist algerðrar afvopnunar og að alþjóð taki öll viðskfta-
málin í sínar hondur.
Yerkfallspestin hreiðist einnig út fyrir Evrópu og hefir komist
til Bandaríkjanria og vofir þar nú yfir miljón verkamanna verkfall.
J árnsmiðir í „FIydedokken“ í Kaupmannahöfn liafa gcrt kröfur
í auda Syndikalista, þvert ofan í áður gerða samninga. Vinnuveit-
endur hóta verkbanni á 'þriðjudaginn og kemur það niður á 30 þús-
undum járnsmiða.

„Eimskipafélag
Suðurlands“.
Félag það, sem minst var á um
daginn að væri í undirbúningi til
þess að halda uppi skipaferðum um
Paxafloa og nálæga staði fyrir
sunuan og vestan, er nú komið 1
fastari skorður, að ininsta kosti
hefir það fest kaup á skipi því í
Lanmöi'ku, sein getið var um um
daginn, svo það er ákveðið að fé-
lagið taki til starfa áður langt um
líður. Þá hefir því og verið gefið
nafnið „Eimskipaféláj? Suður-
lands“.
Stofnendur munu hafa fengið
uokkurn veginn vissu fyrir því, að
erindiim um styrkveitiiigu, er þeir
liafa sent alþingi, inuni verða
gaumur gefinn. Enda væri það
mjög varhugavert að kæfa í fæð-
ingiumi ]>á viðleitni, cr hér er til
þess að koma upp strandferðagufu-
skipafélagi. Elutningsþörfin er
udkil og fyrirtækið er því lieilbrigt.
Það cr vonandi að félagið geti
tekið til starfa hið allra fyrsta.
Lenin vill ná friði við Rúmena
znewiKKar
Khöfn, í gær.
Bolzhewikkar hafa unnið sigur
a vígstöðvunum við Astrakan og
Jekaterinbiirg.
Khöfn, í gær.
Prá Berlín er símað, að Leniu hafi boðið Rúmenum Bessarabíu
og sent fulltrúa til friðarskrafs á aðalherstöðvar þeirra. Hafa Rú-
menar og Rússar gert 3 daga vopnahlé.
-íaa^isí-
Renner undirskrifar ekki.
Khöfn, í gær.
Prá París er símað, að Renner kanslari í Austurríki liafi lýst
yíir því, að hann muudi ueita að undirskrifa friðarsainiiingana, sem
Bandamenn hafa nýlega afhent Austurríkismöimum og get'ið þeim
100 daga frest til að athuga.
Bolzhewikkar yfirunnir?
Khöfn, í gær.
tíá orðrómur geiigur í Berlín að Bolzhewikkar hafi mist völdin
í Ungverjalandi og að Bela Kun sé flúiuri til Wien.

Brezkir verkameiin steyta hnefann.
Löggilding frilarsamninganna.
Kliöfn, í gær.
Neðri málstofa brezka þingsinshefir uú samþykt friðarsamniug-
ana við Þjóðverja.
Launafrumvarp Dana.
Tekjuhalli.
Khöfn, í gær.
Fjármálaráðherrann lagði fram
í þinginu í gær frumvarp til laga
um umbætur á launakjörum starfs-
manna ríkisiiis. Fylgja því aukin
útgjöld, sem uema 60 miljóiium
krónar. Álit launamálauefiidarinuar
er 1800 blaðsíður og er í fjórum
bindum.
Þrátt fyrir það, að eignaskatt-
hefir aukist og tekjuskattur
ur
hækkað og að gildi bráðabirgða-
laga um ýmsa skatta og hækkað
burðargjald hefir verið framlengt,
er þó tekjuhalli á fjárlagafrum-
varpi stjórnarinnar.
P
Ur loftinu.
NYJA BIO
London, í gær síðdegis.
Foch
Fregnritari Reuters í Koblenz
fór frá London í morgun með auka-
lest áleiðis til Ostende. Þaðan held-
ur hann til Bryssel og verður þar
viðstaddur þjóðhátíðarliöld.
Banatilræði.
símar, að tveir þýzkir inenn hafi
reynt að myrða Coekril majór, höf-
uðsmann ameríkska setnliðsins í
Þýzkalandi. Var haun á gangi í
myrkri á götu í Koblenz og skutu
þeir þá á hann mörgum skotum.
Tilræðismönnunum tókst að kom-
ast undan.
Dýtaiæknar.
Fjölgnn þeirra. —
Landsdýralæknir.
Ótag á höfninni.
Khöfn, kl. 11 í gær.
Símskeyti frá London herma það, að 270 þúsund námaverka-
menn hafi gert verkfall og hóti því að hefta allan járn- og stál-
iðnað, svo lengi sem Ameríkumenn haldi áfram í því að svæla undir
sig kolamarkað í Evrópu.
Þegar „Sterling“ kom í gær,
lágu tvö önnur skip fyrir við hafn-
arbakkann, svo strandferðaskipið
varð að leggjast yið hlið annars
gufuskips, sem hér er að ferma ull.
Hitt skipið er seglskip. „Sterling“
hafði meðferðis um 100 farþega ut-
an af landi, og vitaskuld áríðandi
að koiria þeim á land heilu og
höldnu. En það getur ekki talist
örugt að láta farþega klöngrast
yfir önnur skip til þess að komast
á land.
Hvar sem er í heiminum er það
siður, að seglskip, sem liggja við
hafnarbryggjur, verði að víkja fyr-
ir fai'þegaskipimi rneðan þau eru
koma farþegunum á land. Alstað
ar nema á Reykjavíkurhöfn. Þar
er fyrirhyggjan ekki meiri en svo,
að farþegaskipum, og það meira að
segja okkar eigin farþegaskipum,
er ekki réð fyrir rúmi við hafnar
bakkann, þó allir viti alveg ná-
kvæmlega hvenær skipsins er von
og því þess vegna nægur tími til
þess að rýmka til við bakkann.
Það er sem sagt alveg ótækt að
eigi sé greitt fyrir farþegaflutn-
ingi í land úr skipum, sem hiiigað
koma. I gær sáum vér aldraðar kon-
ur koma í land, klií'ra yfir ullar-
balla, kassa og tunnur og upp
brattar tröppur. Börn varð að bera
yfir þessar torfærur og tók því
landgangan miklu meiri tíma en
hún annars liefði þurft, ef skipiuu
liefði verið ætlað rúm við bakk-
aun.
Hafnai'stjómiii ætti að athuga
þetta og láta slíkt ekki koma fyrir
aftur, tií óþæginda fyrir gesti, sem
til hæjarins koma, og skapraunar
fyrir alla, sem koma niður á bakka
til þess að bjóða þá velkomna.
Þingmenn Árnesinga bera fram
frumvarp um dýralækna, sem á að
koma í stað dýralæknalaganna frá
1915. — Ákvæði frumvarpsins eru
lessi:
Dýralæknishéruð.
Dýralæknar skulu vera sjö á
laiidinu, einn í Reykjavík og ná-
grenni (Gullbringu- og Kjósar-
sýslu), annar í Borgarfjarðarhér-
aðinu, Snæfellsnessýslu og Dala-
sýslu, þriðji á Vestfjörðum (Barða-
strandarsýslu, ísafjarðarsýslum og
tveimur uyrstu hreppunum í
Strandasýslu) fjórði í Húnavatns-
og Skagafjarðarsýslum ogStrauda-
sýslu (að Kaldrananesshreppi),
fimti í Eyjaf jarðarsýslu, ásamt Ak-
ureyri og Þingeyjarsýslunum, sjötti
Múlasýslunum og Austur-Skafta-
fellssýslu, og sjöundi á Suðurlands-
undirlendinu (Árnes- og Rangár-
vallasýslu) ásamt Vestur Skafta-
fellssýslu.
Stjómarráðið skipar þá og kveð-
ur á um bústað þeirra.
Dýralækuirinn í Reykjavík, er
nefnist landsdýralæknir, skal jafn-
framt vera aðalráðunautur stjófn-
arráðsms í heilBrigðismálum bú-
penings, og liafa fyrir þess hönd
efirlit með embættisfærslu annara
dýralækna.
Takmörkun héraðauna má stjórn-
arráðið breyta með ráði landsdýra
læknis.
Laun.
Laun landsdýralæknis skulu vera
2000 kr. á ári, en héraðsdýralækna
1500 kr. til hvers þeirra. Laun
greiðist úr ríkissjóði.
Ferðakostnaður
er óbreyttur, bæði um ferðir í þarf-
ir liins opiubera og einstakra
manna.
Alidýr as j úkdómsskýrslur.
Stjórnarr. setur landsdýralækni
og héraðsdýralæknum erindisbréf
og ákveður í því starfssvið þeirra
þar á meðal það, að skylt sé dýra
læknum árlega, eftir nánara til
teknu fyrirkomulagi, að senda
landsdýralækni skýrslur um ali
dýrasjúkdóma, hverjum úr sínu
lumdæmi, og semur hann úr þeim
Pjerrot.
Sjónleikur I 4 þáttum. Leik-
inn af Nord. Films Co.
Aðalhlutverkin leika:
Gunnar Tolnæs,
Zanny Petersen,
Fr. Jacobsen o. fl.
Sýning stendur á aðra kl.stand
aðalskýrslu, er birt sé árlega, áj
kostnað þess opinbera.
Greinargerð fylgir frumva'rpinu,
svo hljóðandi:
„Með aukinni menningu, betri
meðferð á fénaði og hærra verði á
öllum búpeningi verður það óuin-
t'lýjanlegt að fjölga dýralæknum.
Hér er ráðgert að þeir verði sjö, og
mega þeir ekki færri vera. — Nokk-
urn kostnað hefir þessi dýralækna
fjöigun í för með sér, en í raun og
veru er sá kostnaður hverfandi í
samanburði við það gagn, er þeir
geta gert. Laun dýralæknisins borg-
ast með því, að hann bjargi 1—2
stórgripum frá bana eða langvinn-
um krankleik, með því verði, sem
nú er á fénaði.
Hinsvegar er á það að líta, að
dráttur hlýtur að verða á fram-
kvæmd laga um þetta efni, þar sem
engir íslenzkir dýralæknar eru nú
til, aðrir en þeir, sem sitja í þess-
um fjórimi dýralæknaemhættum,
sem stofnuð hafa verið. Er hér því
eigi að ræða um aukin útgjöld fyrir
ríkissjóð í bráð, eða meðan enginu
dýralæknir er til í þessi nýju em-
bætti. En lög um fjölgun dýra-
lækna, svo sem frumvarpið ráðgerir
munu hins vegar ýta undir unga
menn, að gefa sig við dýralæknis-
námi. Og eftir 4—6 ár má þá gera
ráð fyrir, að þessir menn verði full-
numa og undir það búnir að setjast
í embættin. En ef það verður dreg-
ið á langinn að setja lög um þetta
efni, þá dregst einnig hitt, að menn
búi sig undir starfið eða læri til
dýralæknis.
Laúnaupphæðin er sett hér eins
og launin eru ákveðin í núgildandi
lögum um dýralækna. En þó er
sjálfsagt að breyta, ef launafrum-
varp stjórnarinnar nær fram á
þessu þingi. Laun héraðsdýralækna
er eðlilegast að séu svipuð og laun
a'nnara héraðslækna.
Margra hluta vegua er uauðsyn-
legt að einn dýralæknirinn sé yfir-
maður hinna, og þá um leið ráðu-
nautur landsstjórnarimiar í þeim
málum, er varða dýralækna og
dýralækningar. Er þá og réttmætt,
að hann hafi hærri laun um leið en
hinir.
Skýrslur þær er ræðir um í 5 gr.
frumvarpsins, geta orðið til mikils
gagns, einkum þegar þeim er safn-
að af dýralæknum, er kynst hafa
alidýrasjúkdómunum, liver í sínu
umdæmi. Er með því fengin trygg-
ing fyrir, að þær verði réttar og
yfirhöfuð ábyggilegri heldur en áð-
ur var, meðan þessum skýrslum var
safnað samkvæmt * lögum um
skýrslur um alidýrasjúkdóma, frá
20. okt. 1905, er numin voru úr gildi
með lögum nr. 48, 26. okt 1917.
Sjálísagt virðist, að dýralækuir-
inn á Suðurlandsuiidirlendinu sé
búsettur í sveit, á hentugum stað,
og hafi ráð á jörð til ábúðar. Sama
mætti og segja um dýralæknirinn í
Borgarfjarðarhéraðiuu, Dala- og
Snæfellsnessýslu og dýralæknana
norðanlands og austan. Gætu þeir
þá, ef þeir ættu ráð á jarðnæði,
haft hjá sér minni háttar dýraspít-
ala og tekið skepnur til lækningar
heim til sín. Kæmu dýralæknamir
þá að enn meiri notum eu ella.“