Morgunblaðið - 22.08.1919, Blaðsíða 1

6. árgangur, 270 tölublað
Föstudag 22. ágúst 1919
Isaioldarpr entsmiöl a
GAMLA BIO
Dýrkeyp! f ægð.
Fallegur Oí> áhiifamikill
sorgarleikur í 4 þittum eftir
Robeit Reinert.
Aðalblutverk ð leikur hin fræ_;a
ít l .Va leikkona
Maria Caimi
af framúrskarandi sniid.
Nefndarálit
Löggæzla utan landhelgi.
Sjávarútvegsncfnd neðri deildar
segir um frumvarp um- breýtingu
á lögum um tilhöguu á löggæzlu
við fisk’veiðar fyrir utan landhelg.i
í hafinu umlivðrfis Færeyjar og ís-
land:
„Nefndin liefir athugað frum-
varp þetta, sem er stjornarfrum-
,varp og komið er frá hv. efri deild-
„Nefndin sér ekkert athugavert
við frumvarpið og ræður liv. deild
til að samþykkja það óbreytt.“
Framsögumaður er Pétur Otte
sen.
Tekjubálkur fjárlaganna.
Álit er komið frá fjárhagsnefnd
-iieðri deildar um tekjubalk fjár
lagafrumvarpsins 1920 og 1921, svo
hljóðandi:
„Breytingar þær, sem nefndin
leggur til að gerðai' verði á tekju-
bálkinum, eru á þgskj. 385, og eru
þær allar vegna breytinga á tekju-
lögum, sem samþyktar hafa verið
á þessu þingi. Hins vegar hefir
nefndin eigi fundið ástæðu til að
fara að öðru leyti fram á breyt-
ingar á tekjuáætlun stjórnarinnar
sem virðist mega telja varlega,
enda er nefndin á þeirri eindregnu
skoðun, að sjálfsagt sé að halda
þeirri reglu, sem áður liefir verið
fylgt, að áætla tekjurnar varlega
„Um hina einstöku brtt. uefiid-
arinnar er eig'i þörf að ræða en
reynt mun í framsögu að gera
nokkra grein fyrir þeim og einnig
fjárhagsútlitinu yfirleitt.1 ‘
Samkvæmt brtt. nefndarinnar
hækkar útílutningsgjald iir 150
þús. kr. á ári upp í 550 þús., áfeng-
istollur úr 50 þús. upp í 100 þús
tóbakstollur úr 300 þús. upp í 400
þús. og auuað aðflutningsgjald úr
50 þús. upp í 60 þús. Tekjuhækkun
samtals verður því 560 þús. kr
hvort árið.
Magnús Guðmundsson er fram
sögumaður.
Hólshrepps-læknishérað.
Um frumvarp Sigurðar Slefáns
sonar uan sérstakt læknishérað
Hólshreppi í Norður-ísafjarðar
syslu hefir allsherjarnefnd neðri
Ueildar klofnað, og er komið svo
látandi álit frá meiri hluta :
„Nefndin hefir eigi getað orðið
^ammála um þetta frv. Vill meiri
tlutinn samþykkja frv., en minni
blutinn vill veita Hólshreppi styrk
u°kkui'n til að launa lækni. Nefnd
ltla skilur því eigi á um nauðsyn
111 a til að hafa lækni í Bolungar
V|L heldur hversu mikið ríkið skuli
^'ögja fram til að launa honum
^7iU meiri hlutinn laka að fullu af
^iðinguuum ai viðurkenuingu þéss
að þarna sé þörf á lækni, og launa
hann að fullu eins og aunars stað-
ar, þar sem slík þörf er viðurkend,
enda hafa liéraðsbúar sjálfir sýnt
þörfina í verkinu á himi átakanleg-
asta hátt, með því að ráða sér lækni
eig'in kostnað.“
Undir álitið skrifa þeir Magnús
Guðmundsson (frsm. nieiri hl.),
Þorleifur Jónsson og Einar Jóns-
SOIl.
t'ingfundir í gær,
Efri deild.
Frv. um laudamerki var til 2.
umr. M. T. gcrði grein fyrir no'kkr-
um brtt. allsherjarnefndar. At-
vimiumálaráðherra hreyfði and-
mælum gegn einni þeirra, en þær
voru síðan samþyktar og frv. vísað
til 3. umr.
Frv. 11111 konungsfé var vísað til
3. umr. orðalaust, þá er E. P. liafði
gert grein fyrir því af hálfu fjár-
veitinganefndar.
Frv. til fjárauk-ala'ga fyrir árm
1916 og 1917, frv. um samþykt á
landsreikningum og''frv. um lög-
gilding verzlunarstaðar á Mýramel
gengu umræðulaust til 2. umr.
Fundi síðan slitið.
Neðri deild.
Frv. um ullarmat var tekið út
af dagskrá.
Frv. um akfæra sýslu- og hreppa-
veg'i var saniþ. og afgr. til efri
deildar.
Frv. um forkaupsrétt á jörðum
var til 3. umr. Þá, á elleftu stundu,
reis tív. Ól. gegu því, þar eð það
iegði böiid á umráðarétt manna yf-
ír eign sinni. Bar hann fram rök
studda dagskrá, tiljþess að kvik-
setja frv. Einar Arnórsson and
mælti Sveini og' dagskránni. Var
dagskráin síðan feld, en frv. samþ
og afgr. til efri deildar.
Lögum um viðauka við og breyt
lögum um ritsíma- og talsíma-
æerfi íslands var vísað til 3. umr.
þá er framsögumaður samgöngu
uefndar (Þór. J.) liafði gert grein
fyrir því, og Bjarni og Þorsteinn
M. gert sýnar athugasemdir.
Þá var frv. um löggiltar reglu-
gerðir sýsluiiefnda 11111 eyðing refa
eða svonefndir „sýslurefir“. Pétur
xrá Hjörsey fylgdi frv. úr garði
með fám orðum og stillilegum. Sv
ó. lýsti því yfir hispurslaustj að
nann væri á móti frv., og réði hv
deild frá að samþykkja það. En
Pétur sat rólegur og mælti eigi
xleira. Var frv. samþykt til 3. umr.
en þó eigi orða- né hljóðalaust, því
að þrjú nafnaköll voru látin fram
xara um málið- Þótti andstæðing
um frv. sem fylgismeiin þess væri
ragir við að rétta upp hendurnar,
og datt sumum í hug, að sýslu
nefndarmennirnir vildu ógjarnan
búa sýslurefunum banaráð. E11 Pét
ui og landbúnaðarnefnd báru’sigur
af hólmi nú sem endranær í þessu
refamáli.
Till. til þingsál. um Landsbauka
sel í Stykkishólmi var samþ. Eu
áður flutti Bjarni frá Vogi fjár
hagsnefud þakkarávarp frá Breið
firðiiigum.
Till. til þingsál. um lánsstofnun
fyrir landbúnaðinn var sainþykt
Flutningsmaður, Stefán frá Fagra
skógi, mælti fyrir henni, og enn
fremur tóku til máls B. Kr. og at-
vinnumálaráðherra. Var ekki ann
að að lieyra, en að þeir allir teldu
hina mestu nauðsyn á þessu máli,
og er það að vouurn,
Frv. um breyting á fasteigna-
matslögiuium var vísað til 2. umr.
og landbúnaðarnefndar.
Þá var frv. um breyting á 1. gr.
laga um laun háskólakennara (að
gera kennarann í Islandssögu að
aðalkeimara (prófessor). Bjarni
frá Vogi var flutningsmaður. Gerði
hann grein fyrir eðlilegri metnað-
arlilið þes.sa máls, og verðleikum
xess manns, er nú væri kennari í
sogu íslands. Skýrði hann enn
fremur frá meðmælum liáskóla-
ráðsins. Var frv. vísað til 2. umr. í
einu liljóði.
Frv. um bæjargjöld í Keykja-
vík var næst á dagskrá. Jör. Br.
mælti með því fáein orð. Bjarni og'
Pétur Gauti gáfu allsherjarnefnd
nokkrar bendingar um málið.
Bjarni virtist andvígur frv. eiiis
það væri úr garði gert. For-
sætisráðherra tjáði sig máliiiu
fylgjandi. Var frv. síðan vísað til
2. umr. og' allsherjarnefndar.
Frv. um hvíldartíma á botnvörp-
ungurn var tekið út af dagskrá, og
er eftir slagurinn um það.
Síðan sagði forseti fundi slitið.
Dagskrár í dag.
Kl. 1 miðdegis.
í efri deild:
1. Frv. um mat á saltkjöti; 3.
umr.
2. Frv. um gjald af iunlendum
konfekt og brjóstsykri; 3. umr.
3. Frv. um brúargerðir; 3. umr.
4. Frv. um eignarrétt og afnota-
rétt fasteig'iia; 1. umr.
5. Till. til þingsál. um eyðing
refa; hvernig ræða skuli.
anu eiga litlum vinsældum að fagna
hjá blöðunum, en huggar sig við,
hve go.tt fylgi hann hafi í þinginu.
Það er nú svo. Ritstj. „Fróns“ hefir
máske ekki verið staddur við um-
ræður um skrásetningarlögin, í efri
deild hérna um daginn, en fjár-
þróttamanna, og þá er >að eigi
síður undravert, hve almennum
tökum íþróttin hefir uáð á áhorf-
endum hér í bænum. Sýndi aðsókn-
in að kappleikjunum við Dani
þetta bezt. Þó mikill fjöldi af bæj-
arfólki væri fjarstaddur og veðrið
málaráðherrann var þar, og getur I óliagstætt í öll skiftin sem kept var,
ritstjórinn liaft tal af honum um I utan einu sinni, var aðsóknin mjö£
virðingarmerkin, sem þeim hæst-1 mikil. Á síðasta kappleiknum munu
virta voru sýnd þar, áður en hann hafa verið um 4000 manns, og munn
skriíar næstu greiii um fylgið í þó ekki hafa verið nema svo sem
þinginu. E11 að sumum, sem á 11 þúsund manns í Reykjavík þá.
hlýddu sennuna milli f jármálaráðh. Munu fáir bæir í heiminum liafa
og’ andstæðinga hans um skrásetn- sýnt almennari áhuga, og ef veðr-
ingarlögin, mun liafa flökrað sú ið hefði verið liagstætt, má full-
hugsun, að ráðherra gæti ekki unað yrða, að heimsóknin hefði borið sig
við lítilsvirðinguna, sem lýsti sér I f járhagslega, án allrar hjálpar ein-1 tH íbúðar 1. október.
í hans garð. Ilitt mun engum hafa | stakra manna.
Morgiuiblaðið áttrtal við foringja
dönsku stúdentanna, Leo Frede-
NYJA BIO
Ritari
drotnjngarinnar.
Agætur þýzkur gamanleikur
í 3 þáttum.
Það er tvímælalaust góð skemt-
un að horfa á mynd þessa, þvi
að hún" er bæði fyndin að efni
og vel leikin.
Hús til sölu.
á góðum stað við Vesturgötu. Laust
Afgieiðslan vísar á.
dottið í hug, að maðurinn, sem þau
dundu á, geugi með endurfæddan
ráðherra í maganum.
Skattafrumvörpin, sein eru á |
flugi gegnum þingið, ætti Frón að
tala sem minst um. Því þau eru I
hvert öðru afskaplegra -og neyðin taka fram það, sem honum fyndist I Sparka ekki nógu langt, nema því
riksen cand. juris, áður en stúdent- jjmkum finst mér á bresta hjá mið-
arnir fóru héðan. Báðum vér hann I vörðunum. Þá vantar alveg hliðar-
að segja oss álit sitt á knattspyrnu-1 Sp0rkul) spyrnuna út undan sér,
mönnunum íslenzku og sér í lagi að Lem gíst m4 vanta. Bakverðirnir
ein knýr þau frain.
Svo skulum vér að ;endingu
,skjóta því að Fróni, að þó að
stjórnmálaritstjórinn sé ekki feng'-1 armr
inn, teljum vér oss eins hæfa til
ábótavant í leik þeirra. Frederik-
sen svaraði á þessa leið:
— Maður sé það strax, að flokk-
sem við lékum við, hafa al-
drei átt við útlend félög áður. í
að leggja orð í belg um landsmál, knattspyriiunni myndast sérstök
ems og fjármálaráðherrann til að
tala um tölur, og getum eig'i þegið
vingjarnlegar leiðbeiningar blaðs-
ins. ,
Ef stjórnmálakálfurinn í Fróni
vill frekari umræður um málið, get-
ur hahn baulað aftur á mánudag-
inn kemur.
í neðri deild:
1. Till. til þiugsál. um bætur
vegna skemda og tjóns af Kötlu-
gosinu; frli. einnar uinr.
2. Frv. til laga um ullarmat; 3.
umr.
4. Frv. um breyting á lögum um
friðun fugla og eggja; 2. umr.
5. Frv. um hvíldartíma háseta á
íslenzkum hotnvörpuskipum; 2.
umr.
6. Frv. uin sölu a spildu af landi
kirkjujarðarinnar Fjósa í Laxár
dalshreppi; l.> umr.
Misskilningur
hjá Fróni.
„Frón“ segir í síðasta tölublaði
sínu að Morgunblaðið sé „sýnilega
mjög hrætt við að f jármálaráðherra
myndi hina uýju stjórn“. Yér skul-
um taka það fram, Frónritaranum
til glöggvunar á ínálinu, að slík
fjarstæða hefir oss aldrei dottið
hug, og væntanlega dettur engum,
nema málgagni Sigurðar Eggerz,
það í hug', að nokkurt viðlit sé að
láta fjármálaráðherrann mynda
ráðuneyti. Að vísu hefir margt
undarlegt skeð í stjónimálum síð-
ustu árin, en þó mundi þetta, sem
málgagii þess háttvirta telur Mbl
hrætt við, taka út yfir ailan þjófa-
bálk. Nei, Mbl. liefir ekki hræðst
þetta af því, að það telur það ó-
hugsanlegt, þrátt fyrir þá g'óðu og
nytsömu eiginlegleika ráðherrans
að kunna að brosa vingjarnlega
og jánka því sem talað er.
„Frón
að eins að þeir væru svo vissir, að
geta lagt knöttinn fyrir einlivern
samherja sinna með styttra sparki.
Og hvað leik framherjanna snertir,
þá skal það einkum tekið fram, að
þeir gæta illa leiksvæðis síns. Á
venja í hverju laudi, og sú \enja Lag einkum vjg útframherjana.
Knattspyrnumeim-
irnir íslenzku.
helzt þangað til farið er að keppa
við útlendinga. Skilningur á knatt-
spyrnulögunum er talsvert mismun-
andi í ýmsum löndum og yfirleitt
finst mér íslenzku knattspyrnu-
mennirnir eigi kunna leikreglurnar
nógu vel, eða skilja þær rétt. Það
er ómögulegt að læra reglurnar til
fullnustu af hókum einum saman,
heldur þurfa öll félög að keppa
við erlendu félögin, til þess að
kynnast til fullnustu leikregluh-
um, eins og þær eiga að vera.
Markverðirnir ykkar hafa alt
aðra leikaðferð en títt er hjá oss,
og ætla eg ekki að lýsa þeim mis-
mun, því eg býst við að menn hafi
veitt honum athygli á kappleikj-
unum.
Þetta sem eg hefi minst á er það,
sem eg einkum hefi rekið augun í
að áfátt hefir verið hjá mótherjum
okkar hér í Reykjavík. En annars
verð eg að segja, að þeir voru miklu
fremri en við mátti búast, og tel
ar
eg óhætt að fullyrða, að sjaldan
Eitt er það, sem íslendinga vant-1 eða atttrej jiafr uokkur þjóð komið
tilfinnanlega. I liverri góðri I |jetur nn(firbúin til fyrsta knatt-
knattspyrnusveit er einn maðurinn I Spyrnnnióts, er hún háði við útlend-
foringinn. Er bezt að það sé mið-1 jnga>í Norðmenn voru til dæmis
vörðurinn, ef því verður við 1Í01U' miklu lakari, er þeir buðu fyrstu
ið, því hann hefir saman við flesta I gestnnnm til sín. Er þetta því
Fyrsta íþróttamamiaheimsókn I liðsmenn síiia að sælda. Hann á að fnrgniegraj þegar utið er á að ís-
erlendra manna hingað til lands stjórna leiknum, gefa hentlingar og | lendingar eru svo famenn þjóð.
er nú um garð gengin og knatt- leggja á ráðin, sem hinir eiga að
spymumennirnir dönsku farnir fara eftir. Mér virtist svo sem ís-
heim tii sín. Keptu þeir fimm kveld lendingar hafi alls ekki liaft þeim-
við íslendiixga og háru sigur úr all slð. þar er enginn, sem ræður
býtum í fjögur skifti, en íslend
ingar einu sinni.
íslendingar munu ef til vill hafa
búist við meiri ósigri en raun varð
á. Þegar Danir byrjuðu fyrir rúm-
sker úr hvað gera skuli, °g þess
vegna er sókn íslenzkra knatt-
spyrnumanna og vörn svo oft
molum, eius og skiljanlegt er, þeg
ar stjórnina vantar. Ef leiðtogimi | y-g fyrsta fiokks kuattspyrnU'
20 arum að fá enska knatt- er englnn j leikuum, geta iiðsmenn-
Og að endingu vil eg taka fram,
að íslenzku knattspyrnumeunirnir
hafa líkamsþol, flýti og útheldni,
sem vakið hefir aðdáun okkar. Því
er fylsta ástæða til að vænta, að
þeir geti náð miklum og hröðum
framförum í íþróttinni, en til þess
er vænlegastur vegur, að iþeir keppi
um 2U arum
spyrnumenn til þess að kenna sér, I irnlr> llversu góðir sem þeir eru,
þá munaði ehn þá meiru þar, en aldrei koniið að fullu liði
nú munar milli Dana og Islend-1 Bein afleiðing af foringjaleysinu
inga. E11 þess ber að gæta, að liðið, l.er megingallinn á leik íslenzkra
sem hiiigað kom frá Danmörku, er knattspyrnumamia, nfl. vöntunin á
ekki 1. flokks lið nema að nokkru I samleik. Þeir liafa vaiiist því, að
leytijþarvoruca. 5-6 menn, sem treysta sjalfum ser 0f mikið, en
Danir mundu telja í'ullkoinna I lelkbræði'um sínum of lítið. Spörk-
knattspyrnumemi. Má því búast inu eru of sjaldan ,gerð f ákveðn-
við að ósigur okkar hefði orðið um tilgaUgi, að því er virðist, og
miklu meiri, ef lið Dana liefði ver- þeir liafa eigi gert ser eiu,s ijóst
ið skipað úrvalsmöimiim einum, elns og nauðsynlegt er, að spörkin,
máske eigi minni en Dauir biðu sem framherjar, miðverðir og hak-
fyrir fyrstu eiisku knattspy rnu-1 verðlr gefa; elga að vera svo ollk.
möimunum. En þess ber að gæta, En góður samlelkur getur aldrei
að Danir eru meiri knattspyrnu-1 komiö nema með duglegum for-
menn nú en Bretar voru þá, svo Lgja og nákvæmri „tekuik“. Henui |
ætla má með fullri vissu að vér I er einnlg ábótavant, og máske er
'böfum lært meira al eigin ram-lþað j)V1 að kenna, að samleikurinn |
leik og með aðstoð þeirra íslenzkrajer verri; ell annars. Tilgangslausu
manna, er knattspyrnu hafa lært J Sp0rkin þurfa ekki að vera af því,
erlendis, en Danir liöfðu lært um | að leikeudurnir hafi ekki vilja á að
sveitir á hverju einasta sumri fram-
vegis. En það þýðir ekkert að bjóða
hingað nema góðum félöguin eða
heimsækja önnur eu þau sem sterk
eru. —
Að eudingu biður hr. Frederik-
sen oss um að skila beztu kveðjum
til allra fyrir ágætar viðtökur, og
kveður stúdeutana hafa haft hina
mestu ánægju af förimii.
Síldveiðin
Hún hefir gengið mjög tregt
síðastliðna viku, sama sem ekkert
borist á land, hvorki fyrir vestan
né norðan. Stormar liafa liindrað
„ . . veiðina, skipin orðið að liggja a
aldamótm siðustu, og var þo að- l leggja knöttinn upp“ fyrir sam- höfnum inni flest.
staða þeirra ólíkt hetri en okkar. lierja sína. Þau geta eins vel verið Vi6 ísafjarðardjúp hyggja menn
Knattspyrnuíþróttin er ung liér á af hinU; að leiknina vanti til þess að alls séu komnar á land um 50
landi og má furðulegt lieita,' hve að lata knöttinn fara þangað, sem | Þ118, tuunur-
mikiili útbreiðslu hún hefir náð á | maður vildi psarka honum, m. ö. 0.:
telur fjármálaráðherr- ekki lengri tíma meðal ungra
*
mistekist vegua vöntunar á leikui.