Morgunblaðið - 02.10.1919, Blaðsíða 2

Morgunblaðið - 02.10.1919, Blaðsíða 2
2 M0B6UNBLAÐIÐ ^AU^^£l>L*t£.±2hL2Í£..-tt!!.*ÍS.Sl*.iÍK MOBGUNBLAÐIÐ Ritatjóri: Vilh. Knsen. Ritstjórn og aígreiðsla í Lskjargotn I. Simi 500. — PrsntsmiCjusími 48. Kemor út alla daga viknnnar, aC minodögom nndanteknnm. Utat SmankriÍBtofan opin: Virka daga kl. 10—12. Helgidaga kl. 1—3. AfgreiCslan opin: Vírka daga kl. 8—C. Helgidaga kl. 8—12. Anglýsingnm sé skilaC annaChvort á afgreiCslnna eCa í ísafoldarprent- amiCjn fyrir kl. 5 daginn fyrir útkomn þess blaCs, sem þœr eiga aC birtast L Anglýsingar, sem koma fyrir kl. 12, fá aC öllnm jafnaCi betri staC í blaCinn (á lesm&lsBÍCnm) en þær sem siCar koma. AuglýsingaverC: Á fremstu síðu kr. 2.00 hver om. dálksbreiddar; & öðrum sífum kr. 1.00 cm. VerO blaCsins er 1 kr. á mánnCL Gæfubrautin. Eftir dr. Orison Swett Marden. n. Vertu hugsjónum þínum trúr. Ert þú hugsiónmaður? Mest það sem gerir lífið þess virði, að því sé lifað og sem lyftir oss úr drunga hversdagslífsins, eig- um vér hugsjónum að þakkaT Hver mundi kæra sig um að kynnast sögu mannkynsins ef hún væri gersneidd öllu hugsjónaafli; þeir jafna veg- ina, svo kynslóð eftir kynslóð getur þrætt þá ótrauð og örugg. Nýtustu mennirnir í veröldinni eru þeir, sem geta séð langt fram í ókomna tírnann, sem geta séð inn á þau tímans svið þegar maðurinn er laus úr viðjum, og ekki lengur fjötraður af hjátrú og erfikenning um, eins óg nú á sér stað, — sem hafa hæfileika til að sjá fyrir ó- arðna l 'uti jáfn skýrt og þeir væru til í vermeikanum. Hngijónamann inum tekst það, sem öðrum reynist ófært. Eg hef oft héyrt fólk segja, að draumórar séu ekki fyrir aðra en listamenn, söngvara og skáld, en í heimi Veruleikans eigi slíkt ekki heima. Og þó háfa allir forvígis- menn, á svæði verzlunar og iðnaðar verið draumóramenn. Hvað ætla þyrfti marga þurra og þreytandi menn, með sitt maura- mat á lífið til þess að fylla sæti þeirra Edisons' og Marcoms? Vér eigum það loftskeytum Mar- conis að þakka, að mörg hundruð mannslífum var bjargað þegar Tita- nic fórst. Og hversu mikið eigum vér ekki Morse að þakka, sem fann upp ritsímann. í fyrstu töldu allir þá uppgötvun tóma höfuðóra. Fátæka námuverkamanninn öe- orge Stephensen, dreymdi um eim- vél,sem átti að valda stórfeldri bylt- ingu í samgöngum. Það varð. i-yrir fám árum flaug B/ogers yf- ir meginlandið, og Cyrus W. Field •f dreymdi um að tengja saman tvær heimsálfur með sæsíma og draumur- inn rættist. Hversu mikið eigum við 'ekki skáldum vorum að þakka, sem seiða fram fyrir sjónir vorar 'hið óvenju- lega og yfirnáttúrlega, eins og t. d. Shakespeare gerir. Hæfileikinn til þess að geta látið sig dreyma fram í ókomna tímann er guðdómlegur arfur, sem m'önn- um er gefinn. Hvað gerir það til, þótt að oss sæki sorgir og and- streymi í svipinn ef vér trúum því, að morgundagurinn snúi öllu til góðs. Jafnvel hinir öflugustu og rambygðustu múrar geta ekki orðið þeim fangelsi, sem kunna þá list að TtjrirliQQjandi: Cacao á tunnum og dunkum. Saiada-Te, TTljóikurdutt, JTiaccaronier oq Soínafeiti. H.f. Carl Hðepfner. lifa í draumum sínum. Það er guðs gj’öf að geta hafið sig yfir þrautir og andstreymi þessa heims og lifað stöðugt í andrúmslofti samræmis, fegurðar og sannleiksástar. Hvað- an ættum vér að sækja oss vonina og hugrekkið til að halda áfram lífsbaráttunni, ef vér ættum ekki hæfileikann til þess að svífa á vængjum draumanna burt frá öll- um dapurleik og dauða. Vér eigum það þeim hæfileika að þakka, að lærisveinninn getur átt heima í húsi því, sem ímyndunarafl hans hefir skapað, að fátæka verksmiðjustúlk- an getur klæðst pelli og purpura, að daglaunamaðurinn getur í hug- anum farið með völd, eins og kon- ungur. -— Það er þessi von, þessi sí- felda eftirvænting betri daga, sem heldur við hugrekki voru, léttir oss að misbeita eins og öllum öðrum hæfileikum. í augum sumra verður lífið tómur draumur. Þeir eyða allri orko sinni í það að smíða loftkast 8Ía, sem þeir reyna aldrei að koma upp í veruleikanum; þeir lifa í and- rúmslofti athafnaleysisins uns þeir -' ða sljóir af því. En þeir drauinar se.n ná að festa rætur í veruleil an um, hvetja til nýrra tilrauna. John Harvard breytti draum ;.ín um í veruFeik þegar hann stofnaði Harvard-háskólann með fáum hundruðum dollara. Stofnun Yale háskólans var einnig draumur, sem breytt var í veruleik. Haltu fast við hugsjónir þínar og trúðu á þær. Reyndu svo að gera þær að veruleik í lífi þnu. Sú iþörf að leita „áfram, lengra, ofar hærra“ er gjöf ofan að. Og eins og Blessun Bolzhewismans byrðar lífsins og jafnar vegina draumar þínir eru, þannig mun líf fyrir oss. Og þó eru það að eins hinir hag- nýtu draumar, sem að haldi koma - draumar samfara kappsamlegri og óþreytandi ástundun; því dag- draumar þeir sem miða ekki að neinu ákveðnu marki, geta oft orð- ið til tjóns framtíð manns og spilt skapeinkunn manns. Hugsjónáhæfileikanum er hægt þitt verða. Beztu draumar þínir eru spádómur um hvernig líf þitt getur orðið og á að vera. Reyndu að mála .líf þitt eftir þeirri fyrirmynd, sem opinberaðist þér á háfileygustu augnablikum lífs þíns, svo að þau augnablik verði að varanlegum veru.) if í stað þ"ikulla draumóra.. á ís IV. - Eg hef verið að hinkra við með áframhald greinar minnar um jafn- aðarmensku á fslandi meðan Tím- inn, Dagsbrún og Verkamaðurinn væru að ljúka sér af með hamfar- irnar gegn iþví, sem komið var. En iað virðist þýðingarlaust að bíða, >ví ekki héfir sést vot.ta fyrir einni einustu ærlegri hugsun í þessu máli hjá þessum blöðum. Það, sem þau hafa flut't annað en meiðyrði og fúk- yrði um mína persónu, er ekkert annað en illa þýdd daiíska, ábyrgð- arlaust alment slúður úr Social- Demokraten og þaðan af lakari út- lendum blöðum. En ýmislegt má læra af þessari hundgá gegn greinum mínum. Til dæmis það hvað komast má af með litla æru í landi voru; fólkið er svo umburðarlynt, að menn geta haldist við hér sem blaðamenn ár eftir ár, án þess að byggja neitt upp and- lega eða verklega, sem algerðir ó- nytjungar. Og svo eigingjörn eru þessi áðurnefndu blöð, að þau minn- ast yfirleitt alls ekki á neitt nema ,sína‘ menn og ,sín‘ mál nema þegar spangólið er haifið gegn góðum mönnum og málefnum. Um Dagsbrúnar tetur, þótt leið- inleg sé, veit maður þó venjulegast, hvar hana er að hitta, það er að segja í heimskunni. En lymska og óheilindi, auk fádæma verklegri ó- hagsýni, einkennir Tímann og alt hans tal. Litið dæmi: Eg hafði í fyrnefnd- um greinum mínum útskýrt á ó- hrekjandi hátt — enginn þorað að reyna að hrekja kostnaðaráætlun mína, hvað þá meira — að ríkis- sjóður mundi tapa miklu fé á því, að reka lyfjaverzlun í landinu, að meðul væru hér ódýrust, að land læknir og stjómarráð réðu verðinu og því væri ekkert unnið, en öllu að tapa, ef tillaga Tímans yrði höfð að nokkru. Vitanlega svarár Tíminn, að ihann „öfundi engan a’f því að stuðla að því, að okrað sé á sjúkum mönn- um“ !! Ekki eitt orð um málið sjálft eða hversu það mætti framkvæma á hyggilegan hátt. Hinsvegar er því ætlað að hljóma og hljómar stenni lega vtel í eyrum háttvirtra kjós- enda, að tala um lyf jaokur (í landi, þar sem stjórnin ákveður verðlag- ið!!) og öllum er það vitanlegt að þetta er engum ætlað, nema eyrum kjósenda; hvorki Tíminn né nokkur annar ætlast til, að landið fari að reka lyfjaverzlun, meðal annars vegna þess; að umsjón og eftirlit með þessari starfsemi yrði rikinu eins dýr og starfsemin sjálf. Til þess að engum sé óréttur ger og ekki of mikið mælt, néfnist þessi aðferð Tímans : lymska í lagi. Verkamaðurinn á Akureyri tekur að sjálfsögðu í sama strenginn, ólm- ur í að vera þar, sem vitleysan er mest og bætir við að það taki út yfir að sjá þessar lyfsöluskýringar koma frá lyfsala-. Mig furðar ekki á því, að Verka- manni þyki sárast að sjá um þeta álmenningsmál ritað af einhverjum, sem hefir hugsað málið og hefir eitthvað vit og þekkingu á því — það er vitanlega ætíð leitt fyrir and lega volaða að blýða á það sem vit Það væri veglegt verkefni og at- orkumanrii samboðið að koma þess- um bolchevistum fyrir erlend s; það væri t. d. laglega ge:t af Jóni Dúa- syni að koma þeim til Giænlands, svo þeir gætu smjaðrað þar fynr Eskimóunum og stofnsð þar sér til dægraítyttmgar eitt samúðar-sam- bmds Jþýðu-allshetjar kacpfélag. Þett.a er ramma alvara. Þ. ð er svo augljóst, að ummæli Digsbrúnar og Tímans — en Tim- inn er nú sennilega orðinn mesta saurblað hnattarins — um svefntím- á botnvöipungunum, voru ar.n Efri mynd: Við fellom að eins tréð fé'agar, og þi er miklu auðvek ara að skifta ávöxtum" iðjunnar. Neðri mynd: Árið eftir er þó enn auðveldara — þvi að þá er sem sé engu að skifta. er í. Svo bætir Akureyrargr^ening- inn, þessi jötun-uxi, því við að eg hafi skrifiað þetta af eigingirni, eg vilji ekki missa af stöðu minni o. s. frv., en ekki nefnir blaðið það á nafn að eg gerði einmitt ráð fyrir því að lyfsalar landsins mundu vera það verkfærir og f járhagslega sjálf- stæðir að þeim kæmi ekki til hugar að þiggja illa þakkað og illa laun- að starf hjá ríkinu. Og til þess að gleðja þessar öfundsjúku smásálir. uxann á Akureyri og lymskuna í Laufási, Iþykir mér mátulegt að láta þá vita, að eg á kost á miklu betur launuðu starfi en þVí, sem eg hef með höndum. Þá er það eftirtektarvert að Tím- inn er stöðugt að japla á þeim rósa rógi, að lyfsalar landsins séu öðrum fremur lögbrjótar, þ. e. a. s. selji vínföng á ólöglegan hátt — í stað þess að standa við þetta og kæra þá, seon sekir eru, ef nokkrir eru Síðan leggur Tíminn kollhúfurnar 'Og segir að þeir óseku hljóti að Verða fegnir að þessi atvinna sé tekin af þeim þvá þá losni þeir við grun! Eg býst við að flestum þyki hér úr vöndu að ráða, hvort hallast nú á hjá Tímanum, heimskunnar eða ódrengsins megin. Þá er ekki úr vegi að minnast á vellyktandi“ eða „lúsafriðunar' frumvarpið, sem sumir kalla og tal- að er út úr hjarta Tímans. Greinar- gerð frumvarpsins telur ilmvötn sjálfsagðan skattstofn og —„það ?ví fremur, sem vér vitum ekki til að þau hafi nokkurntíma komið nokkrum manni að liði“ ! Það eru alþingismenn, íslenzkir ríkisþingsmenn sem lýsa yfir þessu, en ekki salernimokarar eða þess háttar fólk; þetta minnir mann einna helzt á aðferð, sem um eitt skeið var notuð til þess að „kóket- tera“ við kjósendur, einkum sveita- bændur og sjómenn; aðferðin var sú að kalla embættismenn, menta- menn og aðra sem skólgengnir voru hvítbrystinga" af því þeir báru öðrum fremur hvítt lín- „Hvítbryst- ingur“ svarar til þess, sem nú er kallað í skrílskrifum, að vera „í miljónaklíkunni* ‘. En allir vita það, nema prédikar- ar „kjósenda“ og postulinn í Lauf- ási að svo gömul er þörfin og krafa g yndi ilmsins, að vitringar Aust- urlanda færðu frejsararium reykeísi og myrrhu þ. e. a. s. „Vellyktandi“ voru máli. Tfl að byrja með átti að b a n n a innflutning ilmvatna! Og hvað fær svo ríkissjóður mik- ið fé í „parfume“-tollum, fyrir að gera landslýðinn að athlægi? Eg leyfi mér að giska á svo sem 3—4 hundruð krónur! Það eru óskrifuð en gildandi lög fyrir Alþingi íslendinga að því hnignar í löggjöfinni, einkum um praktiska hluti, ár frá ári nákvæm lega að sama skapi sem jafnaðar og Tímamönnum fjölgar þar. V. Starfsetni Tímans og ójafnaðar blaðanna islenzku beinist öll í þá átt að rífa niður og tortima því sem bygt hefir upp þjóðfélagið síðustu tímum, en það er sjómanna stétt landsins. Þessi blöð fá aldrei nógsamlega útíjandað þeim, sem út gerð stunda. En mér er sparn, hverju ætla þeir, taglhnýtingar Tím ans, að lifa, þessir herrar sem eru svo fúsir á að henna ððrum að búa í sveit, en geta ekki og vilja ekki sjálfir búa, þegar útgerðarmennirnir eru fluttir af landi burt og hættir að moka í ríkissjóðinn ? Því ekki býst eg við þeir lifi lengi á Laufástúninu Og öll eru skrifin í skýunum Þegar eg leyfi mér að mótmæla að rík'ssjóður, þ. e. a. s. sjávarútvegur inn færi be.nlinis að kaupa garð- yrkju og jarðytkjuvélar handa sveita- bændum til að æfa sig á, þá er svar Tímans, að eg sé heimskur og ill- gjarn — og ekki nema sjálfsa^t að rikið styðji landbúnaðinnl Ekkt eitt orð um það hvernig steridur á þv að einstakir bændur, eða hrepps eða sýslufélög vilja ekki kaupa handa sér áhöjdin. Það er of vandasamt verk fyrir Tímann að finna ráð ti þess að fá bændurna sjálfa til að eignast þessi veikfæri; hitt er svo einfalt að öikra i Tímanum og lát- ast vera bændavinur. Ef nefna mætti þessa herra, jafn- aðar- og Timamenn, sínu rétta nafni, væru þeir kallaðir fjandmenn föBur- landsins, þegar litið er á aðstöðu þeirra til vinnubragða Islenzku sjó- mannastéttarinnar. Álfan stynur umjir iðjuleysi fólks ius; roikið kaup, meira kaup, minni vinna, engin vinnal Og allir vita að í land skortir vinnuafl á öllum sviðum, og alstað- ar — nema á mannfundum. Þá vantar ekki alþýðu og verkamanna- vini. Hvað skyldu annars líða mörg ár þangað til þessir »vinir< fara að tala við sína »elskuðu kjósendur< í stað þeirra »háttvirtu<, sem þeir skriða nú mest fyrir? Fólkið vill vinna. íslenzk alþýða vill vinna, óskar eftir nógri og vel borgaðri vinnu. Og útgerðarmenn vilja láta vinna og borga vel fyrir. Err þá koma þessir kaffihúsaprest- ar jafnaðar- og Tímaklíkunnar til sögunnar og ganga eins og ber- serkir þá — enda borgað fyrír — il þess aö aftra þvi og draga úr þvl að fólkíð vlnnl. Notið DELCOLIGHT kjósendasmjaBur og ekkert annaO,1) þvl hvorugt þessara hjúa mintist á svefntima annara sjómanna. F.g hafði bent á þ.rð, að það þarf miklu meira líka : s og sdarþrek til þess að stunda sjó á mótorbátum á vetrarvertíð i Vestmannaeyjum en til þe-s að vera háseti á botnvö pung. En ekki áttu svefnlógin að hlífa þeim hjerna — enda ekki vo.n, þvi hér eru engir íháttviit.i* kjósendnr Timans eða Dagsbrúnar, eða nokk- urs þess, sem líkist þeim. Og eg leyfi mér að efast um að »háttvirtir« kjósendur séu eins heimskir og Tíminn heldur; aftur á móti -er Tíminn mun heimskari en háttvirtum kjósendum virðist vera ljóst. Tíminn skilur ekkert í því, að þeir, sem eiga að gera út botnvörp- unga þurfa aO græOa mjög mikiO á góöu árunum, bæði sjáífs vegna og — einnig vegna verkamanna sinna. Þeir þurfa, með öðrum orðum, að þola skelli, svo þeir geti haldið á- fram að gera út árum saman, hvað sem árferði og öðru liður. En skell- irnir koma, smáir og stórir, hjá þeim verður ekki komist. Þá er hitt, sem eg mintist á i fyrstu grein m nni, um jafnaðar- mersku á íslandi, og það er, að náttúran sjálf neltar Islendingum um samskonar vlnnubrögO, sem IOnaöar- löndin geta unaO viO. Náttúran íslenzka neitar fólkinu, bæði til sjávar og sveita, um vinnu- frið, svo og svo lengi. Iðnaðarir aðurinn i Hamborg geng- ur til vinnu sinnar kviðalaus affl það að geta únnið sér inn peninga, þótt skúr komi úr lofti o. s. frv. Hann vinnur inni, í skjóli og við sæmilegan hita. En islenzki sjómaðurinn ? Hann heldur út á hafið, friskur og frár, og vill vinna, vinna sér sem mest inn af peningum. En þá kemur það fyrir að bæði himininn og hafið segja nei — gæfta- og fiskilaust dag eftir dag. Það er þvi ekki að furða þótt 'sjómaðurinn islenzki reyni að bjarga sér og sinum þá loksins færið gefst, og það hefir hann drengilega gert og fengið að gera i friði, fram að þeim tíma að óheillahjúin Dagsbrún og Tíminn komu til sögunnar. Öll fjárhagsleg velfarnan landsins hvílir á sjónum, enda hafa okkat sjómenn yfirleitt reynst í fremstu röð, og margt heiðursorð hafa þe*r hlotið hérna inni í stofunni minni af vörum enskra botnvörpungaskip-. stjóra, fyiir dugnað, ósérhlifni og þrautseigju. Og útgerðarmenn hafa flestir litið stórt á starfsemi sina, verið framsýnir og þó gætnir, og íafa þvi, með aístoð sjómannanna, skóflið peningum iun í landið, I allra vasi, og ekki slzt í ríkis :;jóð- inn. Það ber þvi að telja þá ÓVÍIJÍ 18- ands, sem starfa að þvi að draga vinnuviljann og vinnufriðinn frá rinni islenzku sjómannastétt. Þetta niðurrifs eða rifrildislið Tim- ans þykist vera að »vernda heilsu* sinna kæru kjósenda I Nei, sá leikaraskapur er of auð- ráðinn. Sjómannastéttin íslenzka er hraust og harðfeng og þolir vel að reyna á sig í skorpunum; að minsta tosti mundi eg — og liklega mundi Oigsbrún og Tímanum óhætt gera slikt hið sima — þykjast foU' sæmdur af þeirri hreysti og heilsú’ sem hver meðalsjómaður islenzkur býr við. Sjómannastéttin er b*®1 sterkasta og hraustasta stétt lands- ins, og u un eg því ekki um stund- arsakir ræða lengur svo hjákátleg1 umræðuefni, hvort þessi stétt manna, ‘) Og aö fullu og öllu miöuö við Reykjavik,

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.