Morgunblaðið - 28.10.1919, Blaðsíða 1

6. árgangar, 327. tðlublaö
B GAMLA BIO m
cágœtt
prcgramm
i Rvölé.
2 sýnintvr í kvöld, byrja kl.
8’.'i og 9Vi-
Fyririigyjandi í heildsölu til
kaupmamia og kaupfélaga:
EKTA „PRIMÚS“ (A.B HJORT
& Co., STOKKHOLM)
Suðuahöld, eldhol, bakaraofnar,
strauhattar, hreinsunaráhöld. —
Allskonar varahlutar svo sem
nálar, brennarar, hringar o. fl.
MÓTORLAMPAR og brennarar
í þá.
G. EIRÍKSS, Reykjavík.
Einkasali á íslandi.
Dráps-klyfjar
Loforð öðrum megin,
syik hinum megin.
„Oríi, or'ö, innau tóm,
fylla storö fölskum róm“.
Margir kauuast við söguna um
Bólu-IIjálmar. Hann kom úr kaup-
stað með einn hest í tauini, lausan.
Maður, sem mætti houum, kvað létt
vera á hjá honum, en Iljálmar tók
því fjarri. Sagði, að drápsklyfjar
væri á hestinum: Loforð öðrum
meyin, en svik hinum meijin.
Skyldi ekki fara svipað fyrir
mörgum kjósendum þessa lands ?
pingmannaefnin lofa sum mörgu
og miklu, sem fyrirsjáanlegt er, að
þeir geta aldrei efnt, þótt þeir yrði
allra karla elztir og ætti alla æfina
sæti á alþingi íslendinga. pegar út-
séð er uin efndirnar, þá verður líkt
ástatt fyrir kjósendum og hjá
Bólu-Hjálmari: þeir liafa dráps-
klyfjar, loforð öðrwm meyin o<j svik
hinwm megin.
Sumir frambjóðendur til Al-
þingis íslendinga nú lofa — að
sögn — engu minna né óverulegra
en því, að útrýma fátæktinni. peir
ætla að gera alla sjáifbjarga að
efnum til. Jafnaðarmanna eða Bols-
víkingaþjóðskipulagið á víst að
gera þetta að verkum. En því
kyggjast slíkir menn að koma á sem
fyrst.
Eitt þiugmannsefnið hér austan-
fjalls kvað hafa gefið kjósendum
10 — tíu — loforð, og sett um leið
sjálfum sér jafnmörg boðorð.
pessi maður, sem er alger ný-
græðingur og hefir hvergi sýnt, að
liann kynui nokkuð til verka fram
yfir hvern mcðalmann, ætlar fyrst
og frerast að bœta vinnubrögðin í
þinginu. Ekki er þess getið, hvort
liann ætlar sér að breyta þingsköp-
vmum eða hvernig hann ætlar sér
að fara að þessu að öðru leyti.
Æt-lar liann sjálfur að segja fyrir
öllum eða flestum verkum?. Eða
ætlar hann sjálfur að verða yfir-
nefnd allra nefnda ? Ætlar hann að
kveða á um það, hversu lengi þing-
bræður hans megi tala á þingfund-
um! Eða ætlar hann að vinna,
svona bak við tjöldin, verkin fyrir
þingmenn, bæði í þeiin nefndum,
sem hann situr í, og þcim, sem hann
situr ekki í? Eða ætlar liann eí til
vill að búa til nýta starfsmenn úr
þeim mörgu þiugmönnum, sem lé-
legir starfsmenn hafa reynzt og
munu reynast á Alþmgi ? Ef þess
yæri kostur, þá væri það gott, petta
þingmannsefni stcndur nærri „Tíra-
anum“. Ef hann gæti gert duglega
og starfhæfa þingmenn úr þeim
hóp, sem þann flokk skipa, þá ynni
I.ann kraftaverk.
En hvað veit þessi skrumauglýs-
andi umvinnubrögð þingsins ? Ilann
hefir aldrei á þingi setið, og eftir j
öllu að dæma engar líkur til að
ii.ann muni nokkurn tíma verða
tneira en meðalmaður til neins á
•ingi, ekki meira en 2. flokks þing-
maður.
Eitt af loforðum þessa þing-
mannSefnis er það, að veita pen-
ingastraum inn % landið gegn lág■
um vöxtum. Ilvaðan og hvenær?
Um það vantar upplýsingar. En
ólíklegt er, að þessi maður, sem ætti
að hafa cinhvcrja hugmynd um
peningamarkað í lieiminiun nú, viti |
ekki, að nú er algerlega ómögulegt
að útvega fé svo að nokkru nemi
og allra sízt gegn lágum vöxtum.
Danir t. d. telja sér engar vonir um
að fá lán nú, nema ef vera skyldi
í Bandaríkjum Norður-Ameríku.
En kjörin telja þeir slík, að frá-
gangssök muni að hlíta þeim..
En þessi Flóa-maður ætlar nú að
verða snjallari en dr. Brandes, fjár-
málaráðherra Daua, Gluckstadt og
aðrir fjármálamenn Dana.
pessi sami þingmaður ætlar ekki
heldur að liætta fyrr en hvert heim-
ili á Suðiirlandsundirlendinu er
raflýst. Ilann á að vísu mikið und-
ir sér, þar sem hann er í stjórn
tveggja fossafélaga, og ekki ætlar
hann að láta fé skorta. En vera
mætti þó, að þungt yrði einhvers
staðar fyrir fæti um það, er þessu
verki er að öllu lokið.
Ellefta boðorð mannsins er sagt,
að verið hafi það, að leggja niður
þmgmensku, cf hann kœmi ekki öllu
þessu í framkvœmd.
Alt þetta minnir mann á skrum-
auglýsingarnar í útlendum blöðum.
Varningurinn, sem boðinn er, er
auðvitað óviðjafnanlegur. Og ekki
nóg með það: Svo og svo mikil
ábyrgð er tekin á því, að hann end-
ist vel.
Voltakrossinn t. d. læknar öll
mein. Og þessi pólitíski Voltakross,
sem auglýsti sig nýlega á eiu-
um þingmálafundinum austanfjalls,
ætlar líka að lækna flest mein í
íslenzku þjóðlífi. Ilann ætlar að
stofna skóla, veita vatni á landið,
brjóta skergarðinn íyrir Suður-
laudi, láta landssjóð bæta alla vegi.
leggja járnbrautir, koma upp dúka-
verksmiðjum, sjúkrahúsum o. s.
frv.
Og svo tckur hann ábyrgð á sér,
eins og sla'iuuauglýsendum er eigi
ótítt. Abyrgðin er í því fólgin, að
hami ætlar að leggja niður þing-
mensku, ef brestur verður á fram-
kvæmdum.
Skrumauglýsendur lofa líka oft
að taka við vörunni aftur, ef liún
reynist verri en sagt var. En þegar
til kemur, þá finnast þcir ekki eða
þeir koma sér undan efndum með
vöflum og vífilengjum.
Og svo gæti reynzt um þessa á-
byrgð. pað stendur sem sé ekkert
um það, hvenær maðurinn eigi að
liafa framkvæmt öll þessi loforð sín.
Vænta má þess, að þau verði ekki
öll komin í framkvæmd áður en
maðurinn verði allur, og þess vegna
getur liann rólegur setið á Alþingi
og bætt þar vinnubrögðin, þrátt
fyrir ábyrgðarloforðið í skrumaug-
lýsingunui sinni.
Erl. símfregnir.
Khöfn, 26. okt.
Sverfur að Bolszevikum.
Frá Helsiugfors er símað, að að-
Þriðjadag 28. október 1919
Isatoldarprentsmfója
.. ' " 1 —»
Fyrírliggjandi með heildsölnverði:
Estey
heimsfrægu Piano og Fiygel
(venjuleg eða sjálfspilandi)
Eru búin tl af stærstn hljóðfæraverksmiðju Ameríku; þvi landi sem hefir
orð á sér fyiir að standa fremst i smiði þess konar hljóðfæra, og hefir
— eitt ófriðarlandanna — meðan ófriðurinn stóð yfir og fram á þenna
dag, verið vel birgt af allskonar efni til iðnaðar.
í ESTEY hljóðfæri hefir því aldrei verið notað »striðsefni*
þau eru ávalt smiðuð úr bezta efni sem fáanlegt er. Kassar úr ekta
mahogni eða hnottré.
Þau ESTEY hljóðfæri sem eg sel, eru tilbúin sérstaklega fyrir mis-
jafnt loftdag og endast þvi betur á Idandi en nokkur ðnnur.
Bíöiö þvl ekki ef þér viljlö kaupa verulega gott hljóöfæri, heldur
komiö án tafar — á meðan núverandi birgðir endast og verðið ekki
hækkar — og eemjiD viB
ö. Eiríkss, Reykjavík
Þingmálalundir.
Síðastliðið laugardagskveld héldu
þingmannaefni bæjarins fund með
kjósendum. Var fundur Alþýðu-
flokksins í Báruhúsinu en Sjálf-
stjórnar í Iðnaðarmannahúsinu.
í Báruhúsiuu liófst fundurinu kl.
814 og stóð til kl. 11. Talaði þar
fvrstur Ingimar Jónsson stud. theol.
ýótti honum þingið illa skipað og
yrði breyting að verða á því til
batnaðar. Alþýðufloklairinn ætti að
í'á fleiri þingsæti. Var ræða Ingi-
mars stutt, og nokkurs konar for-
máli að ræðum þingmannaefnaxma.
~>k tók Ólafur Friðriksson til máls
og talaði í fyrstu um ofsóknir og
níð sem hann yrði fyrir, en lengst
talaði haim um vatnamálin. Vildi
láta reisa 20 þús. liestafla stöð við
Einkasali fyrir ESTEY á íslandi.
NB. 6 teg. mismunandi fyrirliggjandi, til sýnis hér á staðnnm.
Hattabúðin
Sogið, og ætti landið að gera það.
Engin tormerki taldi hann á því
að fá peninga til fyrirtækisins.
Skattaiilálin mintist liann einnig á.
úorvarður talaði líka um fossamál-
ið og' var líkrar skoðunar og Olafur.
hi íiélt Davíð Kristjánsson fram-
bjóðandi í Gullbringu- og Kjósar-
sýslu ræðu og varð tíðræddast um
fátækralöggjöfina. Að lokum talaði
Ágúst lieilbrigðisfulltrúi Jósefsson
hvatningarorð til fólksins og skor-
aði á áheyrendur að stvðja sem fast-
ast þá Olaf og porvarð.
í Iðnó var Jón Magnússon for-
sætisráðherra fyrsti ræðumaður og
talaði lengi. Lýsti haiih afstöðu
sinni til ýmsra inála, t. d. stjórnar-
skrármálsins, fossamálsins, járn-
brautarmála, skattamála, og fjölg-
unar þingmanna íReykjavík. Sveinn
Björnsson yfirdómslögmaður talaði
næstur og lýsti skoðun sinui á helztu
málunum sem liggja fyrir. Var
langt erindi. pá talaði Jakob Möller
næstur og skýrði frá hverjar ástæð-
ur væru til framboðs síns. Iljó
liann í garð Jóns Magnússonar og
urðu deilur nokkrar þeirra á milli
Töluðu þeir þrisvar oða oftar.
NYJA BIO M
Mýrarkotsstelpan
(Husmandstösen)
Sjónleikur í 5 þáttnm eftir sögn
Selmu Lagerlöf
Sýning í kvöld kl. 8*/i-
Pantaðir aðgöngumiðar af-
hentir frá kl. 7—81/*, eftir
þann tíma se’dir öðrum.
Nýkomið:
VICTOR og PRIOR kveikitappar
(kerti) með 3 kveikiodduin, fyr-
ir bifreiðar, bifhjól og allskonar
benzínmótora. Hafa reynst bezt
af öllum tegundum er hér þekkj-
ast.
G. EIRÍKSS. Reykjavík.
Einkasali á Islandi.
ur á lioiium og var það síðan. í vor
veiktist hann í Englandi af lungna-
bólgu (eða spönsku veikinni) og lá
nir í mánuð. Batuaði honum þó
aftur að því er virtist og kom hing-
að og tók aftur við stýrimannsstöðu
sinni. En fyrir eitthvað mánuði
kendi liann sér meins, og bjóst lækui
við að það væri magasár. Lét Eyþór
;að ekki á sig' fá, en fór út með skipi
sínu. Versnaði lionum þá svo, að
eftir tvo daga varð skipið að koma
með hann inn aftur. Var liann þá
fluttur á sjúkrahúsið. Eftir tveggja
daga legu þar, fékk hanu ákafleg
blóðuppköst. Var þá ger á honuni
uppskurður upp á líf og dauða.
Stöðvuðust blóðuppköstin eftir það,
en miklar þjáningar hafði hann alt
af iunvortis og lá hann þannig og
barðist við dauðann í þrjár vikur.
pað er sorglegt þegar svo efni-
legir menn, sem bann var, falla frá
k bezta skeiði. Hann var og drengur
binn bezti og er því öllum liimmi
mörgu viuum sínum liarmdauði.
Laufásveg 5
Að loknum fundi í Bárunni komu
þingmannaefm Alþýðuflokksins á
fundinn í Iðnó. Hélt Ólafur Frið-
hefir með seinuslu skiputn fengið feiknamikið úrval af allskonar
höttum.
riksson þar ræðu aðallega um fossa-
máliii.
Fuudirnir fóru fram með mestu
spekt og spá meun tiltölulega kyr-
látum kosningum.
liolnia á að fara frá Kaupmanna-
höfn 2. nóv. áleiðis hinga'ð.
Dömuhattar i afarstóru úrvali af öllum litutn og gerðum,
svo anuað eins hefir ekki sézt hér á landi.
Alt eftir allra nýjustu tízku frá París, Loudon
og Kanpmannahöfu.
Barnahattar af öllam stærðnm og gerðum.
Hinir ómissandi regnh&ttap úr vaxdúk og gúmml, mjög
haldgóifir og fallegir.
Sýning í skemmnnni þessa vikn. Skift nm hatta
daglega.
staða Judenitseh hafi stórum batn-
að.
Frá Reval liefir frézt að ber-
stjórnarráð Trotsky’s hafi verið
tekið til fanga í Czarskojc-Sclo.
Rúmenar of heimtufrekir.
Fbá París er símað, að Banda-
menn hafi ueitað aðverða við kröf-
um Rúmena til landaukmnga vest-
ur á bóginn.
Vöruskifti.
Pólverjar og Þjóðverjar liafa
byrjað að skiftast á kolum og mat-
vælum.
„Daily Mail“ álítur að ibústaður
Vilhjálms fyrv. keisara sé miðstöð
Notiö
DELCOLIGHT
manna, er vilji koœa honum ti
valda aftur.
Portúgalar hafa leyft Banda-
ríkjamönnum að hafa flotastöð á
Azoreyjum.
Khöfn, 26. okt.
Bolzhewikkar færast í aukana.
Frá London er símað, að Bolzhe-
wikkum hafi bæzt liðsstyrkur gegn
þeim öllum, Denikin, Koltschak og
Judenitsch.
Rúmenar og Ungverjar.
Frá Vín er símað, að Rúmenar
hafi skyndilega 'hætt viðheimflutn-
ing hers síns frá Búdapest. Halda
þeir því fram, að friðarráðstefnan
í París hafi ekkert úrskurðarvalc
í deilum Rúmana og Ungverja.
Norðurlönd
hafa viðurkent Czecko-Slovakíu.
Vínland kom í gærmorgmi suemma
frá Englundi. Eiun maður, Ingvar
Kjaran var veikur, hafði legið með
hitasótt alla ferðina og var fluttur í
heimahús.
Eyþór Kjaran
stýrimaður.
Gunnl. Einarsson lækuir, sem að
undanföruu hefir dvalið í Kristjania,
kom heim hingað alkomiuu með íslandi.
Ætlar hann að setjast að á Eyrarbakka
og fr væntanlega þangað austur núua
cinhvern daginn.
llann lézt á Landakotssjúkrahúsi
á laugardaginn.
Með lionum er fallimi í valinu
einn hinn prúðasti, atorkumesti og
göfngasti maður í sjómannastétt
Vorri Var hanu líkastur fornhetj-
unum eins og þeim er lýst, liafði á
sér öll einkenni sækonungsins. Og'
fram undan lionum lá glæsileg fram-
tíð og bjartar vonir. Ætlaði hann
að halda brúðkaup sit.t í næsta mán-
uði. En engimi fær umflúið sitl
skapadægur.
Eyþór héitinn var fæddur 19.
júní 1892 og því 27 ára að aldri.
Ilann var sonur Tómasar,sem venju
lega var kendur við Skothús liér í
bænum, bróðir Magnúsar verzluu-
arstjóra í Livcrpool og þeirra syst-
kina. Eyþór stundaði sjómeusku alt
af og lauk burtfararprófi frá Stýri-
mannaskólanum fyrir þrem árum.
pegar botnvörpungurinn „Vínland“
var keyptur gerðist hann stýrimað-
Eamar. Af misskilningi var það a’ð
sagt var í Morgunblaðinu fyrradag að
verkamenn hjá Ii.f. Huinnr liefði sam-
þykt 8 stnnda vinnu á dag. Pað er uun-
ið 10 stundir á dag nema núna í skamm-
deginu 9 stundir og á langardögum að-
eins til kl. 1. Er það 8 stunda vinnu-
tími til jafnaðar, eða 48 stundir á viku.
ísland kom hingað snernma a sunnu-
daginn eftir tæpa 4 sólarhriuga ferð
frá Leith. Meðal farþega voru stór-
kaupm. Thor Jensen, Ó1 Johnson og
F. C. Möller og írú haus, Andrés(
Fjeldstcd augnlæknir og frú hans,
Eggert Briem óðalsbóndi í Viðey, Vilh.
Finsen ritstjóri, Herbert Sigmundsson
prentjsmiðjusfcjóri, lækuarnir ‘Gunnl.
Einarsson og Vilnnmdur Jónsson og
frú hans Kristín læknir ólafsdóttir,
Sigurbjörn Ármaimssou kaupma'ður,
Berendt fulltrúi og frú hans, Tli. Jensen
ritari í danska f jármálaráðuneytinu,
Coruelius Steffensen danskur verk-
smiðjucigandi og nokkrir a'ðrir útlend-
ingar.
/