Morgunblaðið - 07.11.1919, Page 3

MORGtTNBLAÐtö
3
velli sér miklii sterkari mann með hans var svo hönnulegur, heldur
kenni. Jóhannes Jósefsson, ■ sem er fyrst og í'remst vegna þess að nafu
elþektur glímumaður á íslaudi, hef- hans er enn knýtt við nokkra ]>á
h flutt sigfiingaðmeðnokkraíslend staði, þar sem eitt af voldugustu
inga til að sýna glímu þessa. Hann þjóiðfélögnm heimsins hefíl’ risið
hefir lagt að velli marga hina fræg- upp.
iistu glímumenn Japana með glímu- Hcury Hudson var fœddur kring
brögðum. um 1550 í Bnglandi, á þeim tíma,
sem Spánverjar og Portugalar voru
San Fransisco Exeminur ?x ijini að uppgötva Austur-Asíu
Það var dýrðlegt að sjá hinn fagra Oo leiðina þangað,þá vegi,sem lágu
ljóshærða Víking Jóhannes Jósefs- kring um suðurodda Afríku. Spánn
son þegar hann varði sig með glírn- 0g Portugal höfðu svo að segja
unni gegn öllum liugsanlegum árás- skift jörðinni á milli sín, án þess
um. Þá var það auðskilið hvers- að viðurkenna rétt annara þjóða
vcgna kalda landið norður frá al- til þe»s að hafa hlutdeild í könnun-
drei var fyr eða síðar fótum troðið arstarfinu.
af útlendum óvinum, eða ísinn og Kn |)etta kærðu menn sig vitan-
snjórinu aldrei gátu riðið því að je„.a um i Englandi. Menn
íullu. Glínnui er frá 11. öld og sýn- rey11(ju nu þar að finna sjóleiðina
ir að jafnvel á þeim dögum kunnu til Hina og Indlands og þessi leið
menn að taka árásiun illmenna og £tti eiíiii ag liggja fyrir suður-
bófa eins og vera bar. odda Afríku, heldur norður fyrir
Kaupmenn og kaupfélög!
UDdirritaðir hafa fjrrirliggjandi:
Oaroni-Orystal sykur, Rio-kaffi, Danskt smjör-
líki, 2 teg., Dana-Palmin, Dönsk jarðepli.
Góðar vörur! Sanngjamt verð!
Virðingarfylst
0. Friðgeirsson & Skúlason.
Bankastræti n. Sími 465.
Stúlka
1
sem skrifar góða rithönd, reiknar vel og er vélritari, getur fengið góða
stöðu strax við eitt sf stærti verzlunarhiisum bæjarins, — Skriflegar um-
sóknir merktar; »Fötu leggis inn á afgreiðslu þessa blaðs fyrir 10. þ. m.
The Call (Saii Pransisco)
15. febr. lí)l!»:
Maður lilýtur að fyllast virðingu
fyrir íslenzku þjóðinni þegar maðim
hefir séð liiua makalaust blátt á-
frain, en þó hraustlegu aðferð, sem
Jóhannes hefir á því að sýna þjóð-
arleik hennar. Það er ekkert mjúkt
cða blítt við aðfarir þeirra Jóhann-
esar og íelaga hans, og þeir virðast
eiga á hættu að beinbrjóta sig á
þeim þrekraunum, sem þeir fram-
kvæma bæði á sjálfum sér og öðr-
um. En það er bæði gagnlegur ag'
skemtilegur leikur.
ISult Luhc L'iLj, 20. marz 1919:
Jóhannes Jósefsson sýnir nýuiig
frá Norð^iirlieimsskautinu. Ef allir
íslendingar eru eins fimir í fótun-
um og hann, þá er vissara fyrir
b.einiinn að vara sig' á þeim. Hann
sýnir sjálfsvörn og það sem á ís-
lenzku er kallað „glíma“. Það er
nokkurkouar japönsk glínia, án
þess að beita höndunum, en hefir
marga kosti fram yfir hana. Jóhánn-
cs þarf ekkert að óttast þó hann
mæti dóna (á heimleiðinni, þegar
hann liefir vcrið að kaupa í matinn
og hefir báðar liendur fastar. Hann
getur gefið dónaniun það sem hanu
þarf með fótunum.
Siðasta ferð
Hudsons.
—-0—
Á meðal nafnahinnastærstuland-
könnunarmanná 17. aldarinnar er
nafn Hcnry Hudsous vafið mestum
ljóma og frægð. Ekki einungis
vegna þess, að hann fór aðrar leið-
ir en hinir á þessiim tíma, og held-
ur ekki vegua þess að dauðdagi
Norður-Ameríku eða Asíu. Félag
eitt, sem enskir kaupmenn voru
rneðlhnir í, gerði þegar út í slíkan
leiðaugur árið 1607 og síðar 1608
og var Hudson kjörinn foringi
bcggja leiðangranna. Hann komst
norður með austurströnd Græn-
lands á 37. gr. norðlægrar breiddar,
en varð þá hindraður af illveðrum
og ís. 1609 var hann komiun á stað
aftur, en þá foringi leiðangurs sem
kostaður var af „Hinu Hollendska-
Ansturindverska félagi“. Því þá
voru Hollendingarnir jafn fúsir til
að finna einhverja þá sjóleið, sem
SpánverjarogPortugalarhöfðuekki
lagt einokuná. Þetta skifti fór Hud-
sou meðfram íshafströndumEvrópu
og Asíu og komst til Novaja Semlja
En þegar hann var kominn þaugað
neyddi skipshöfnin hann til að snúa
aftur, og lagði hann þá leið sína
yfir íshafið til strandarinnaráNorð
ur-Ameríku. Þá fann hann Hudsons
fljótið, sem dregur nafn sitt af
honum. Hann sigldi kippkorn upp
eftir því, og var liinn fyrsti hvíti
maður, sem sté á land á þeiiu stað
á Manhattaneyjunni, þar sem
New-York liggur nú. En hann sá
strax, að þarna var ekki að tala
mn að koniast í gegn um. Og þar
sem’ matvæli lians voru að þrotum
komin og skipshöfnin var orðin ó-
þolhimóð, varð hann að snúa lieim
aftur. E11 árið eftir var hann kom-
inn á kreik aftur. Og fór þá með-
fram vesturströnd Grænlands,
beygði síðan til vesturs og fann þá
svæðið á milli Baffins lands og Lab-
rador, liinn núverandi Hudsonsflóa.
Hann var þá á réttri leið, án þess
að honum væri það sjálfuin ljóst.
Hann settst að yfir veturinn í Ja-
mesflóanum, en með vorinu var þol-
inmæði manna hans þrotin. Flestir
þeirra manna, sem fengust í þessa
hættulegn leiðangi-a, voru stefnulitl
ir og margir hverir nýkomnir xir
fangelsum og stroknir af galeiðun-
um. Flestir þeirra gengu með þá
flugu i höfðhiu að þessar ferðir
yrðu þeim fjárgróðafyrræki. En
hvað fengu þeir þarna 1 Ekkert
Mótorbáturinn
N j á 11
fer til tsafjarðar í dag. Tefeurflutnmg
<§. <Xr. Stuémunósson & 80.
Bitumastic
er óviðjafoanlegur iburður i allskonar jirn og steinsteypu (gerir
hana vatDsþétta) Er stððugt eftir margra ira reynslu, notuð til brexka
flotans, einnig til stiibygginganna við Panamaskurðínn og annara stærstu
mannvirkja i heimi.
Aðalumboðsmenn fyrir Island;
Daníeí Tialídórsson, dtayRjavŒ.
Barður G. Tomasson. daafirói
Nokkrar birgðii til fyrirliggjandi hér i staðnum.
annað en snjó og ís, ís og snjó. Þeir
vildu komast heim, heim frá þess-
um dapurlegu þraútum, sultinum,
þreytunni og skyrbjúgnum. Hud-
son lofaði líka að sigla heim. En
þeir trúðu honum ekki. Þeir þótt-
ust þekkja þeunan óbifanlega
mann svo vel, að honum væri ekki
trúandi til að láta af þeirri stefnu,
er stefndu að markinu, á meðan
hahn hafði einn maarbita í skipinu.
Til þess að vera vissir tóku þeir
vald hans yfir skipinu af honum.
Það var þetta sem skeði í síðustu
ferð hans. l)ag einn í júnímánuði
1611, braust samsæri út á skipinu,
sem cndaði með að Hudson, sonur
hans og sjö af hásetunum, er reynd-
ust honum trúir, voru látnir í bát
og skildir eftir bjargarlausir, en
skipið sigldi burt. Hudson settist
við stýrið og sonur hans til fóta
honum. Þeir hurfu strax sjónum
uppreistannannanna.
Þegar fréttist í Evrópu hvernig
komið var, voru gerðar niargar á-
rangurslausar tilraunir til þess að
vita hvað orðið hefði af liinum
gamla landkönnuði. En hafið var
þögult um æfilok þeirra eins og
annarra, sem það breiðir blæju sína
vfir.
íþróttafólag Rvikur
heldur skemtifund
fyrir félagsmenn laugardaginn 8. þ. m. kl. 9 e. h. í Iðnó.
Húsið verðnr opnað kl. 87» og engnm hleypt inn eftir kl. 9 til kl. 11.
Allir meðlimir félagsins hafa ókeypis aðgang, en
heimilt er karlmönnum að taka með sér dðmn, og konnm heimilt að
taka með sér herra, og greiðist sérstaklega fyrir þá gesti.
Til skemtunar verður; Upplestnr, ræðnr, söngnr og dans.
Félagsmenn vitji aðgöngnmiða í Smjörlákisgerðina i Aðal-
Strceti 6 í kvðld kl. 6—10, og sýni félagskort sitt um leið.
Sfjórnin.
Húsakynni
Mér varð í gær gengið fram hjá
húsi, sem er í smíðum. Einu af mörg
um. Mcnn hafa verið að keppa að
því að koma upp húsum fyrir vet-
urinn, en víðast hvar hefir verkið
dregist, líklega fyrir skort á vinnu-
krafti. Þeir sem liöfðu búist við að
geta komið upp kofahrófi yfir sig
fyrir veturinn, eru nú flestir á
miðri leið.
Sem sagt — eg kom að húsi í
smíðum. Eg staldraði þar við og
liorfði á vinnuna. Og mér sýndist
ekki betur en að svo lítt væri vand-
að til hússins, sem mögulegt cr.
lieynt^ð spara í öllu. Að eins hugs-
að um að húsið yrði sem ódýrast og
jafnframt að það kæmist sem fyrst
upp.Ef til vill er eigandiniihúsnæðis
laus eða sama sein og reisir húsið út
úr sárústu neyð, til þess þó að hafa
þak yfir höfuðið fyrir sig og sína í
vetur. Eg býst við því, að undir eins
og gluggar eru komnir í húsið þá
verði flutt í það hrátt og hálfsmíð-
að. Svo þegar fer að kólna rennur
það alt út í sagga. Vatnið liripar
niður veggina og safnast í polla á
gólfinu.Andrúmsloftið verður þungt
-af hráslaga og sagga. Og þarna eiga
ináske mörg börn að alast upp. Eg
sé þau fyrir mér síhóstandi og grá
í gegn. Líkust grasi, sem sprettur í
skugga.
Það cr víða verið að reisa liús
liér í bænum núna. Og alls staðar
mun það vera sama sagan, að það
á að flytja í þau undir eins og þeim
liefir verið tildrað upp. Það eT að
vísu gleðilegt að ný liús skuli vera
reist og þann vcg reynt að ráða bót
á húsnæðisvandræðiuium. en þó
lilýtur sú gleð að verða blandin þeg-
ar maður hugsar um það hverja æfi
attmingja fólkið á, sem neyðist til
að búa í þessum húsum í vetur. Það
verða eugin sældarkjör. Og eg heyri
sagt — og trúi því mæta vel —- að
hvert einasta herbergi í þessum hálf
smíðuðum húsum sé út leigt nú þeg-
ar. Og færri komist í þau en vilji. —
Það vita allir að húsakynni hér í
bæ, þar er fólk verður að sætta sig
við, eru svo, að þau eru blátt áfram
stórhættuleg heilsu manna. Komið
lief eg þar sem f jölskylda bjó í kjall-
araholu, sem var um fimm álnir á
hvorn veg. Þar veltust fjögur eða
fimm börn á flatsængum, en úti í
horni var konan að sjóða fisk á
„primus1 ‘. Herbergið var alt í senn,
svefnstofa, setustofa, eldhús og
geymsla. Eg býst við gð aðrir geti
sagt enn verri dæmi. Hver maður
getur skilið, að þar sem svo er ástatt
getur varla verið um neimi þrifnað
að ræða. Fer því alt samau til þess
að viðurværi manua verði svo óheil-
næmt sem liægt er. En augu manna
hafa tæplega opnast fyrir því enn
hverja þýðingu þetta hefir. Nafu-
kunnasti maður heimsins, Lloyd
George hefir sagt að hann setti það
eina efst á stefnuskrá sína að fá
bætt húsakynni manna þar í landi.
En 9c Breturn þörf á góðum húsa-
kynnum, hvað mun þá okkur, sem
liér norður á veraldarhorni í kulda
og sólarleysi, búurn við umhleyp-
inga og votviðri ár út og ár inn.
Ætla mætti 1111 að þrengslin og
slæm húsakynni hefði kent mönnum
það, að vanda betur til húsa en áð-
ur var gert og beita meiri hagsýni
við byggingu húsa en áður. En svo
er ekki, nema þá í einstöku stað.
Nýbyggingarnar hérna í bænum eru
sorglegur vottur þess. Ef rétt er á-
litið, þá er síður en svo, að þær séu
framfor. Ytra og innra útlit þeirra
er jafn smekklaust eða skemmlaus-
ara en eldri húsa. Og jafn lítið eða
minna er hugsað um það að húsin
sé heilsusamleg. Og óhætt mun að
fullyrða það, að aldrei hefir.að til-
tölu verið jafnmikið um óhgllar í-
búðir hér í lieykjavík eins og verð-
ur í vetur.
En hverja þýðiugu hefir það 1
Þá fyrst og fremst að lieilsufar verð-
Ur bágbornara og menn standa ver
að vígi með að verjast ýmsum kvill-
Augu
undirdjúpanna
EFTIE
Övre Richter Frich.
27
— Jæja, öskraði barónirm. Þér skul-
uð fá bátimi. Og það strax. En þá
vei’ðið þér að lofa.
— Eg lofa engu. En þér verðið að
liraða yður, barón, annars verð eg
Heyddur til að reyna krai'ta yðar. Héð-
an verð eg að kómast áður en birtir
og vinur vor Ribeira vaknar af kloro-
fomisvefninum. Eg gaf lionnm dálít-
inn skerf. Annars hefði þessi gamli
Úrykkjuhundur gengið berserksgang.
— Hér hlýtur að vera einhvers kon-
tir ta.lfæri, sagði Féld miskuunarlaus
ug gj'kk enn nær hiuuni óttaslegna
hianui. Látið þér það um fram alt
ganga fljótt. Skipi?; þér að ectja fcát-
inn á sjóiun og gera hann ferðbúinn.
Látið þér vanan vélamann fylgja með.
Skiljið þér ?
líendur Nosiers skulfu. Haun hik-
aði við, en sá að liér varð ekki undan-
koniu auðið. Svo snefi liann sér við
og benti á iskiftitöfluna, þar sem héfck
rbr eitt,
— Agætt, svaraði Féld. Það er golt
að þér eruð samningaliðugur maður,
aunars muuduð þér óðara fá að gista
hjá viuuiu yðar þarna niðri.
Nosier hallaði isér upp að hvít-ri
marmaraplötunni. Hann var auðsjáan-
lcga viljugur til að hlýða, en óttinn
hafði lamað allar hreyfingar hans.
Féld beygði sig yfir hann.
— l’að er mjög oðMlegt að þér
skjálfið, því líf yðar hangir á veik-
um þræði. En éf þér gerið það seih eg
segi yður, þá skal eg ekki hreyfa yður
n.eð einum fingri. Skiljið iþér?
Nosier # fálmaði eftir talfærinu.
— Eg treyssti orðum yðar, sagði
liami.
— Það getið þér áreiðanlega. En
verði eg var við, að þér hafið nokkur
svik í frammi, hálshrýt eg yður blált
áfram.
Nosíer spurði hvort uokkur væri
þ&rna.
Einhver rödd svaraði einhversstaðar
burtu.
Hann gaf skipauir sínar stutt og
ákveðið, en full greiuilega.
Læknirinn lineigði sig ánægður.
— Þér eruð mjög allúðlegur máður
að vinna saman við, sagði liann með
votti af liæðni i rötldinni. Nú getum
við vikið lalinu að efninu aftur. Eg
hefi að eins nokkrar mímitúi’ eins og
þér skiljið. Baróniun reyndi af öllutn
mætti að hrekja liræðsluna hurtn.
Hann var ekki orðinn að nein fyrir
ótta sakir.
— Það var eitt, sem eg ekki skildi,
hélt Fjeld áfram eftir stutta þögn.
Eg bið afsökunar á því, að eg tala
hreint og beiut. i' > eruð íuikill mað-
ur, Nosier barún, ineiri líklega sem vis-
indamaður en glænamaður. En eg
skil ekki því þér starfið ekki heldur
að friðsamlegum og leyfilegum vísind-
um og upgötvumun, sem hafið feugið
bölvun ragmeuskunnar í vöggugjöf.
pér yröu'S áreiðanlega prýði hvers há-
skóla.
Baróninn leit i’lóttalega til haus.
— Nei, og þúsund sinnum nei, hróp-
aði haun hás. Eg er fæddur með hatur
í kál. Og eg er ekki skapaður til að feta
annara slóð» Þór segið að eg só ragur og
huglaus, Fjeld læknir. Gott. pað er eg.
Eg hefi lifað höfmungamar í Belgíu
1914 og, og------------Hann þagnaði
iskyndilega það var eins og hann hefði
alt í einu lieyrt eitthvað, sem fengi hann
til að þegja um æfi sína.
F.jeld hleypti brúnuni og krepti hnef-
ana.
pá var hurðinni hrundið upp með
harki og háreysti. Á þröskuldinum stó'ð
hinn rétti Portugali og bak við hann
liinn fyrverandi heimatrúboðsprestur.
34. kapítuli.
Biðin.
Bjelland var ekki einn þeirra manna,
sem fnllast hendur. pegar Miss West-
inghousc hafði sagt honum fréttirnar,
lél hann strax yfirmann flotans vita um
þetta, kaptein Orlin. Hann beið ekki
einu siniii eftir skipun frá flotamála-
stjórninni, heldur fór á stað strax sama
morgun með tvö skip til þess að rann-
saka hina undarlegu líkkistu.
En hann-kom of seint. pað leit út fyr-
iv, að liákníð væri sokkið í djúpið. Hún
hlaut að hafa uotað nóttina tíl að hafa
sig burtu.. Hió eina sem fanst til merk-
is um hana vár mikið af dauðum fiski,
einkum síld. par að auki fanst lík a£
manni sem farið var ineð til Stavanger.
Læknirinn sko'ðaði það, og komst að
þeirri niðurstöðu, að það væri af manni
úr suðlægum liindum. Húðlitur og hring
ir í eyruin þóttu bera vott um það..
Langur lmífur hékk við belti hans. En
hið einkenuilegasta voru hin mörgu ör,
sem vom á líkama haus til og frá. Hann
hafði augsýnilega verið viðsjáll náungi
sem oft hafði komist í hann krappann.
Jafnvel þarna í dauðauum var and-
lit manusins einkennilega fult af sigur-
græðgi. pað leit út fyrir að hann hefði
dáið rétt þegar hann var að sigra eitt-
hvað.
En dauðamcinið var og augljóst.
Maðuriim hafði ekki drukkuað. Rélt
uudir hnakkabeiuinu var gat eftir skam
bissukvilu. pað hlaut að vera eftir skot
úr kraftmiklu vopni, því kúlan hafði
fc-.riö út rétt við gagnaugað. Haun hlaut
að hafa dáið nokkruin sekundum eftir
að hann var skotinn.
Leitiu hafði haft mikil vonbrigði í
för með sér fyrir Evy. Hvað átti hún
nú að taka sér fyrir hendur? Henni
datt fyrst í hug, að rannsaka Norður-
sjómn í flugvél Erkos. En hún treysti
sér ekki nógu vel við flugvélina til þess
að hún vogaði sér í þá för.
Nú var hún í ókunnum bæ með Ijótt
ör á fallegu andlitinu og umvafin tor-
tryggni fólksins. Hún þurfti ekki ann-
að en ganga á götunum til þess að fá
á hæla sér heilan hóp af smá götuskríl,
sem æpti að henni með allra handa ó-
kvæðisorðuin, sem er séreinkenni Stav-
angurs æskulýðsins. Hún súnaði eft-
ir ferðatöskum sínmn, sem enn stóðu
óhreyfðar á „títrand Hotel“. Og óþol-
inmæði hennar óx með hverjum degi
yfir því að frétta ekkert af Fjeld lækni.
En dagamir liðu, án þess að nokkurt
lífsmark kæmi frá hinum horfna manni.
Hann var auðsjáanlega á valdi óvina
sinna. Og smátt og smátt fór henni að
skiljast það, að það væri ekki mikil
von til þess, að hann kæmist lifandi úr
klóm f jandmannanna.
Hún skrifaði því konu læknisins eins
samúðarf ult bréf og henni var unt, og
sagði henni, hvernig farið hafði og
hver árangur hafði orðið af flugá
þeirra út á hina fljótandi líkkistu.
Hún varð því ekki lítið hissa, er hún
fékk nokkrum dögum seinna skeyti frá
henni á þessa leið;
Ey veit acf maðurtnn mmn-lifir, og*
eg finn að hann kemur bráðlega til
b'aka. K aiarina.