Morgunblaðið - 19.11.1919, Blaðsíða 2

2
M Ö H é V V H í. Á É* I ií
HOSQUNBLAÐIÐ
Kitstjóri: Vilh. Fixueo.
Stjórmnálaritstjóri: Einar Arnórsson.
Bitstjórn og aígreiðsla í Lækjargötn 2.
Sími 600. — PrentsmiÖjuaími 48.
Kemnr ót alla daga viknnnar, aC
mánndögnm nndanteknnm.
Ritstjórnarskrifstofan opin:
Virka daga kl. 10—12.
Helgidaga kl. 1—8.
AfgreiCslan opin:
Virka daga kl. 8—5.
Helgidaga kl. 8—12.
Anglýsingnm sé skilað annaðhvort
á afgreiðslnna eða í ísafoldarprent-
smiðjn fyrir kl. 6 daginn fyrir átkomn
þese blaðs, sem þær eiga að birtast L
Anglýsingar, sem koma fyrir kL 12, fá
að öllnm jfanaði betri stað í blaðinn
(á lesmálssíðnm), en þær sem síðar
koma.
Anglýsingaverð: Á fremstu síðn kr.
2.00 hver cm. dálksbreiddar; á öðrum
gíðnm kr. 1.00 cm.
Verð blaðsins er kr. l.SO á mánnði.
Samvínna
Noíðuílanda.
Norðmenn hræddir ?ið Svia.
í norska verzlunarblaðinu
„Farmand“ frá 18. okt þ. á.
er ritstjórnargrein, sem eigi
er ófróðlegt fyrir oss ís-
lendinga að lesa vegna þess
að vér komum þar talsvert
við sögu. Greinin er þannig
í þýðingu.
Vér höfum aldrei efast um, að ná-
grannaríki vort vanti viljan til að
ryðja sér til rúms í samkepninni,
aldrei efast um að sænsku nágrann-
arnir vilji verða hér í broddi fylk-
ingar á Norðurlöndum, bæði bvað
snertir pólitík og verzlun. Að sænsk
framtakssemi spenni bogann bátt,
það böfum við iðulega séð svart á
hvítu. Vér böfum séð það á stórtæk-
um járnbrautarráðagjörðum, vér
böfum séð það af umræðum þeirra
um þýðingu fjarlægra landa fyrir
sænskan útflutning —bvort heldúr
er í Suður-Ameríku eða Asíu — og
vér böfum séð það af fyrirhuguðum
tilraunum þeirra til þess að afla sér
þar markaðar með því að koma á
beinum gufuskipaferðum þangað.
En það sem einkum befir þó vak-
ið athygli vora á framsókn nágrann-
anna á þessu svæði, er sú starfsemi,
sem nær oss snýr. Fyrir skömmu var
opnuð fyrsta sænska fríhöfnin í
Stokkbólmi, og aðrar munu koma á
eftir í Gautaborg og Málmey —
Gautaborg og Stokkhólmur verða
verða samtengdar með rafmagns-
járnbraut og nægilega stórum skipa-
skurði og beinu sambandi komið á
milli Gautaborgar og austurstrand-
ar Englands. Vöruflutningar á milli
Vestur- og Austurlanda eiga að fara
í gegn um Suður-Svíþjóð, rétt fyr-
ir framan nefið á Noregi. Satt að
sega er ekki laust við, að aðdáun vor
p sænskum dugnaði fari að verða
dálítið blandin. Vér gölum bátt um
sameiginlega bagsmuni fyrir Norð-
nrlönd, vér erum svo fúsir og fljótir
til að setja Skandinaviskar nefndir i
alt mögulegt á milli bimins og jarð-
ar. En Svíinn er kurteis; hann bros-
ir svo alúðlega, en reynir samtímis
að eyðileggja beztu verzlunarfyrir-
ætlanir vorar. Vér erum ekkert hissa
á pólitík Svíanna; vér höfum alt af
kunnað að meta bagsýni þeirra,
stefnu og framgirni, samíara þess-
um ísmeygilega mjúkleika, sem jafn-
an hefir getað brugðið rósróðum lit-
blæ fyrir augu vor, auðtrúa Norð-
manna og glapið oss sýn.
Vér urðum þessa varir í Spits-
bergensmálinu: Fyrst voru ónotin
í sænsku blöðunum, síðan skjallið og
blíðmælin þegar annað reyndist á-
rangufslauet.
Nordisk
LiYsforsikrings A|s. af 1897.
Líttryggingar
Aðalumboðsmaður fyrir ísland:
Gunnar Egilson
Hafnarstræti 15. Tals. 608.
Bj npur
k?.i p'í eg og gef vel fyrir.
& Cirifiss,
Reykjavík.
Það er eitt sem verður að hafa í
huga þegar gætt er að því hvert
norsk verzlunarpólitík eigi að stefna
Vér eigum að sjá það, að Noregi,
sem vöruflutningalandi stendur
bætta af Svíþjóð,að starfsemi þeirra
cr nokkurskonar bótun gagnvart oss
ekki að eins hvað Sibiriskamarkað-
inn snertir, beldur einnig annar-
staðar, þar sem nm víðtækari þýð-
ingu er að ræða en að eins þá verzl-
unarlegu; þeir reyna einnig að
ryðja sér til rúms á Islandi.
í sænskum blöðum má sjá, að
menn gera sér þar góðar vonir um
árangurinn af ferð sendinefndar-
innar frá sænska verzlunar og sigl-
ingarfélaginu, hvað síberiska mark-
aðinn snertir.
En þar má enn fremur sjá, að
látið er mikið af íslenzka markað-
inum; þeir hafa komið á beinum
skipaferðum, vörusýningar hafa ver-
ið stoínaðar, sem hafa fengið mik-
inn stuðning frá fjölda af bönkum
og margvíslegum iðnaðarfélögum,og
stjórninni hafa þeir sýnt fram á, að
nauðsyn beri til að fá vörumerkja-
verndun á Islandi.
Á íslandi er um marga og mikla
framtíðarmögulegleika að ræða, en
þar vantar útlent fjármagn og út-
lendan vinnukraft. En afleiðingin
af sjálfstæði ísl. stjórnarinnar og
ísl. alþingisins — því sambandið við
Danmörk verður meira og meira að
eins formlegt — verður sú að ís-
lendingar ráða því sjálfir við hvaða
þjóð þeir belzt vilja skifta. En eðli-
legt væri, að Norðmenn yrðu fyrstir
til þess að fylgja binum ísl. frænd-
um sínum á þroskabraut þeirra.
bvað iðnað og atvinnufyrirtæki
snertir.
Hér nægir að eins að benda á auk-
inn framtíðarmarkað á íslandi fyrir
norskan trjávið, unninn og óunninn,
byggingarefni og síldartunnur. Það
er nægilegt að benda á það, að í öll-
um ísl. búsum, er norskur trjáviður.
Bn þar að auki gæti orðið talsverð-
ur útflutningur af pappír, bátum
og mótorskipum, járnvörum, vélum,
köðlum, niðursoðinni mjólk, olíu-
fatnaði, lýsistunmnn úr blikki, raf-
magnstækjum, símaáböldum og raf-
magnsiömpum. Frá íslandi getum
vér fengið kjöt og ull. Og bvað snert
ir siglingaleiðir frá íslandi til ann-
ara landa í Evrópu, ætti norski
verzlunarflotinn, ásamt mörgum
íornum sameiginlegum böndum, að
geta stutt að góðri samvinnu og ó-
hlutdrægum, sameiginlegum bagn-
aðarvonum frá beggja hálfu.
Því málið hefir einnig aðra þýð-
ingarmikla blið. Það eru niðjar
hinna gömlu Norðmanna, sem
byggja Island, niðjar þeirra Norð-
manna, sem þótti þröngvað kosti
smum, yfirgáfu ættarland og ættar-
óðul og fluttu norska menning og
norska félagsskipun til annara heim-
ívnna.
Þessvegna ættum vér líka að
stancla í nánara sambandi við Is-
land en önnur lönd, bæði hvað snert-
i' pólitík og verzlun. En þannig er
?að í raun og veru ekki. Bæði Svíar
og aðrir eru í þann veginn að bola
css þaðan burt, og stjórnfarslega er
landið í sambandi við Danmörku.
Norsku blöðin virðast bafa í mörg
rorn að líta nú á dögum. Og tíðum
virðist það efst á blaði að bæla nið-
ur sérhverja víðsýna bugsjón, sem
örsjaldan kemur í ljós bjá þessari
svínbeygðu þjóð. En væri ekki betra
að norsku blöðin settu sér það mark
Hænsnarækt 1 Barlin,
lítið um vistarverur handa hæsnun-
‘um. Og mikið er gert að því, að
Hænsnarækt er mikil í Berlín, en ' stela þeim. Þess vegna
eru sumar
konur íarnar að hafa þær í eldhús-
inu, eins og sjá má á myndiniii.
samfara hinum félagslega þvotti
sínum—að gjöra lýðutn ljóst hvern-
ig horfir, og að fylgja málum Norð-
manna hvarvetna, þar sem þess er
kostur. En þannig hefir ekki ávalt
verið gjört — Þess má einnig sjá
dæmi nú á dögum. Og þó ætti það
að vera eitt af aðalboðorðunum,
sem þjóðlegu blaði bæri að fylgja,
að varðveita og styrkja sambandið
á niilli Noregs og frændfólksins á
íslandi, Grænlandi og Færeyjum, og
ná góðum tökum á þeim fyrir hina
norsku þjóð, bæði í menningarlegu
og verzlunarlegu tilliti. En livað
hafa norsku blöðin lagt til mála í
sjálfstæðisbaráttu Islendinga og
Færeyinga? Vér gægjumst með var-
kárni út yfir Skagerak,vér gægjumst
bálfsmeikir upp fyrir Kjölinu, en
en við norsku blöðin gætu þessir
landar vorir á eyjunum sagt: Vér
þekkjum ykkur ekki!
Verzlunar pólitík og þjóðleg póli-
tík bíða ósigurinn samtímis, og fé-
lags pólitík, sem ekki viðurkennir
þjóðlega þáttinn, er sama sem klofn
ingu á meðal þjóðarinnar og leiðin
að Ragnarrökkri. Eigi því.Noregur
að halda lífsþrótti sínum — Noreg-
ur Hákonar Hákonarsonar — verð-
ur þjóðlegi, félagslegi og verzlunar-
legi þátturinn að renna saman í eitt,
að verða að einum voldugum vilja,
sem getur bygt það upp, sem búið
ct að rífa niður og rutt oss það rúm
í Norður-Evrópu sem vér böfum rétt
til að skipa samkvæmt legu vorri og
sögu.
-0-
Clemencaau
Hættir hann að fást við politik?
Fail Maubeuges.
Níu hershöfðingjum stefnt
fyrir herrétt.
í júnímánuði í sumar var skipuð
í Frakklándi sérstök rannsóknar-
nefnd til þess að athuga ait það,
er laut að uppgjöf franska vígis-
ins Maubeuge, haustið 1914. 1 víg-
inu voru þá 30 þúsundir vígfærra
hermanna, en eigi áð síður gafst
Fournier hershöfðingi upp skilyi'ð-
islaust 7. september. — Nefnd
þessi hefir nýl-ega iokið störfum
-sínum og lagt það til -að málið v-erði
látið fara fyrir herdóm. Hinu 4.
þessa mán. var svo Fournier og 8
oðrum liersliöfðingjum, sem voru í
Meubeuge, þá er vígið gafs-t npp,
stefnt fyrir herréttinn.
cTCaeseler óauður
Þýzki herforinginn, sem ætiaði að
borða morgunverð í París.
Þegar þýz'ki herinn í ágústmán-
aðarlok og byrjun september 1914
var á hraðri sigurför inn í Norður-
Frakkland, sag'ði gamli h-erforing-
inn Gottlieb von Hiilsen-Haeseler
með óbifanlegri sannfæringu að
Sjignírför þýzka 'bersins yrði svo
hröð, að 6. september mundu Þjóð-
verjar geta haldið innreið sína í
París. „Þann 6. september ætla eg
að borða morgnnverð í P-arís, ella
láta skjóta mig á vígstöðvunum“,
Ol-emenceau hefir ekki verið frísk
ur að undanförim og er því kent
uní að bann hafi lagt of mikið á sig
Hann -gefur því ekki kos-t á sér við
næstu kosningar, þ-rátt fyrir marg-
iar áskoranir, meðal annars frá
Elsass og béraði því sem k-aus Gam-
betta á þing 1871. Það er sagt að
Clemenceau muni og láta -af stjórn-
arstörfum þegar eftir kosning-ar.
Er mælt að bann hafi sagt svo við
einn vin sinn nýlega: „Eg ætla að
fara til Egyptalands. Eg vil fá að
-sjá pyramid-ana áður eu eg dey“.
— Annar-s er það ætlun manna, að
kosniingamar mnni fara þannig, -að
mikill þo-rri þngmanna verði Clem-
eneeau fylgj-andi, og það er því ef
til vill enn of snemt að ætla það,
að „tígrisdýrið“ leggi niður völd
fyrst u-m sinn.
sagði gamli maðurinn.
En ha-nn varð að gera sér að
góðu, að borða morgunverð ann-
arstaðar en í Parí-s 6. sept. Orustan
við Marne stöðvaði til fulls fram-
rás Þjóðvei'ja. En þó spádómulr
hans rættist -ekki, varð ekk-ert af
því, "aðTann "íétT skjóta si-g. En
bann yfirgaf aðalvígstöðvariiar,
þar sem lnaim hafði rauuar, mest
vegna -elli sinnar, ek'ki haf-t neina
sjálf-stæð-a stjórnarmynda-gleika. —
Hanu h-afði aða'lle-ga verið einskon-
ar ráðgjafi. Hann yfirgaf vígstöðv-
arn-ar með miklum vonbrigðum og
liarla angurvær, og setti-st að á
heimili sínu. Þar lifði hann fall
Þýzkaland-s, hrxm k-eisaradæmisin-s
og myndun iýðveldisins. Nú er
xann nýl-ega dáinn -krin-gum 83 ára
að aldri. í stríðinu við Frakka 1870
—71 hafði hann verið og sýnt þar
m-arga góða hæfileika s-ein h-erfor-
ingi.
HREINAR LJEREFTSTUSKUR
kaupir hæsta verði
ísaf old arprentsmið j a.
Rolinder’s bátamötorar
Verksmiðjan getor dú þegar afgreitt 3 vélar 50 hestafla 2 kólfhylkja.
Gerið sro vel og seodið pantanir nú þegar.
Q Biríkss,
Eirkasali á íslacdi fyrir
Bolinders mótor ■ erksmið’urmr í Stockholm 02 Kallhall.
rmriiiin
p
rwtvn^TTm.^TTTwtTTT
Forbiodeíse söges
til at aftage vore aneikendte og garauterede vandtætte
Smnrtlæders Træskoitövler sarrt Traisko i sl e Facaner.
Snomsgeraitikl-r — Sidelmagf r.irtik'er —
Töffeilæder — Plattlæder — Kjærnelæder.
Samt alle malige udenhndske Lædersorfer föres en gros og
kan tilbydes til billigste Priser.
Læderhandler M. A. Madsen,
Bramminge,
rmxTnimiu, tt mt 1 nrrmrjm. > nmcngP
Stórt uppboð
á Álnavöru, Smávöru, Leðurvöru og Járnvöru veið-
nr haldið í Good-Templarahúsinu miðvikudaginn 19. þ. m. og næstu
daga. Uppboðið heLt kl. r e. b.
Bæjarfógetinn I Reykjavík 17. nóv. 1919.
c36/1. dófíannasson.
1
ágentur
Commission
As nrance
ínnsætter fordelagtigst alle slags islandske prodnkter. Besörger billigs1
indkjöp av: tomtðnder, salt, traelast, hermetik m. m, —
Kontraherer og förer tilsyn med nybygning av fiske — fangst-fartöier
aavel damp som motor — ved fagmand paa omraadet,
NB. Enhver henvendelse besvares omgaaende. —
Greit og hurtig opgjör!
Telegramadr.: W. Brækhus, BergeU-
VátryggingadjelögiP
Skandinavia - BaStica - Natonal
Hlutafje samtala 43 m i 11 í]ó n i p krön*'
íslands-deildin
Trolle & Bothe h.f., Beykjavik.
\ 11 s k o n a r sjó- og striðsvátryggingar á skipum og vðrctJl
gegn lægstu iðgjöldum.
Ofannefnd fjelög hafa afhent Islandsbanka i Reykjavik til geyfflS^
hálfa millión krónur,
sem tryggingarfje tyrir skaðabótagreiðslum. Fljót og góð skaðabótagreið'!*
öll tjón verða gerð npp hjer á staðnum og fjelög þessi hafa varnarþing hief
BANKAMEÐMÆLI: Islandsbanki.
Sjóvátryggingarfélag íslandshi
\usturstræti 16 Reykjavik
Pósthólf ^74. Taisími 542 ^
Símnefni: Insurí(lC
ALLIIOIAK «J é OG BfK!ÐBVáTl¥Íðfl«^
Skrifstofutími 10—4 síðd.,
laugardögum 10—2 síðd.
Det kgl. oktr. Söassurance -- Kompagnt
tekur að sér allskanar sjóvátryggingai*"
Aðalumboðsmaður fyrir Island:
Eggert Claessen, yfirréttarmálaflntníngPTr^ur.