Morgunblaðið - 04.07.1920, Síða 1

?7’ 4rg«, 200, tbl.
Snnfindag 4 júlí 1920
tsafoldarprentsmiSja n. f.
GAMLA BIO
Swarti úifurinn
Sjónleikar í 5 f)áttnm
Tekinn af
p
a®ous Players Lasky, Corp.
Aðalhlutverkið leikur:
Lou Tellegen
þessi er mjög skemtileg
°8 spennandi 02 listavel leikin
fús BlAndahl & Co
Heíldsala — Lækjargötu 6 B.
1
Andvaraleysi.
OlHim nnin 'koma saman um hað,
^ aldrei hafi erfiðari tímar verið
aiu tuidan en nú. Ber margt til
^ýrtíð eykst ár frá ári, og á-
^öoilegast eftir að aukast enn um
ll0kkurt skeið, sumar vörutegund-
lr að minsta kosti. Atvúmuvegir
r°rir hafa brugðist að miklu leyti.
lð°ri.i vetur varð landbúnaði vor-
1,111 hinn skeinuhættasti.
Urðir lig
Orv
VINDLAVESKI (2 teg.)
HÁRGREIÐUR (4 teg'.)
VASAHNÍFAR. allskonar
HAMRAR, allskonar
HNÍFAPÖR, ullsk.
MATSKEIÐAR, allsk.
PATENTLÁSAR
SKÆRI
BRAUÐSÖX
PLATNIN GSHNÍFAR
TESKEIÐAR (Alpacca)
SÚPUAUSUR (fortmaðar og’ aluminium)
TERTUSPAÐAR (nikkel)
OSTA og SMJÖRHNÍFAR
ðíiöi 720
Sími 720.
Hf. A a jótssoii & JóostOQ
Umboðs- og- heildsala
Tryggvagötu 13
Siml: 394
í heildsölu:
íirval Blá Nankiasföt
hafa fyrirliggjandi
KarlmaaiiBföt Fúhefiii mikið
Mokkinn Boxuutaa Sokka karla og kvenna Bindis-
slífsi Flibbar linir Axlabönd
Mjólk, Gerduft í lausri vigt og bréfum, Vindlar.
. mætti miima á innanríkislánið. —
Sjávaraf- j-m þag hefir farið, svo sem kunn-
g'ja enn óseldar í landinu. tl„(. er> ,ag ekki hefir fengist nema
v ®lt sein til útvegs heyrir, er að; 34 5llutar þeSs, sem ríkið bjóst við
a ??vo óheyrilega dýrt, að vart j ag fá m j n s t.. Merni hafa ekki þor-
‘ mei111 risið undir slíku. Og er ’ agi ekki þdsf geta lánað landi sínu
nokkra tugi króna. þó með betri
en fáanleg eru ann-
ekki
i-a mundi alt verða kleift
ef lifnaðarhættir. manna
ivita, hve langt verður að
()j| Q O n ( ^ j
, ettu- hruni sjávarútvegsins, ef
,)essi1 fer fram.
El1 'þettj
8' staalt
°8 PeiLirj.o-,anotkun væri í nokkru
Saillræmi við örðugleikana.
Eu það er ekki.
Aldrei haffa xnenn, að því er virð-
jSt’ ^fað eins ógætilega og varúðar-
9llst í fjármálum og eimnitt nú.
rei 'hafa meiin farið eins gálaus-
Og aldrei 'hafa
lifað í eins miklu andvara-
nm það, hve ispahsemin
Ald:
,eka með fé sitt.
^ejui
leysi
líf
Sllauðsynleg, Og 11 ú.
þe^'n,1Ver hugsunarleysis-alda í
essUni efnum virðist ganga yfir.
þ 611,1 leika sér að fé sínu, þó ekki
lr eigi fé aflögu svo neinu nemi.
^ ,>;lð mætti benda á ótal atriði
ssn til sönnunar. En þess gerist
,v 1 þörf. Allir, sem veitt hafa eft-
ekt framkomu manna ihér í höf-
^taðnum, munu hafa s'aimfærst
s^, þetta. Þarf ekki neana líta
j^Sgvast yfir bifreiðaferðir ’hér í
á suimudögum, kaffihúsin,
^^yndahúsin o. fl. Alt er þetta
1 af bezta kappi. En alt er þetta
sig; Sem sÍa^saSt er vcnja
njj eða takmarka að miklum
Úin
kjorum væri
arstaðar.
Eu meðan þessu fer fram, á sér
hið mesta andvaraleysi stað með
• V
peningana. Þeim er svo að segja
ausið út gengdarlaust í óþarfa, sem
hvergi er til neiimar frambúðar eða
blessunar. Landið biður um lán til
bráðnauðsynlegra fyrirtækja og
framkvæmda. En íbúarnir stinga
liöndunum í vasana og segjast
þurfa. að nota þá sér til skemtunar.
Þessi hugsunarháttur og fram-
er ferði manna þarf að breytast stór-
kostlega. Menn verða að skilja það,
að mi eru ekki algengir tímar. Það
verður að sníða sér stakk eftir
vextinum. Ef þessu heldur áfram,
verður það feigðarflan fyrir efna-
legt sjálfstæði landsmanna-
riikla samhljóða krafa allra
sÞa ^ ^ lt)na sinna, er sú, að spara,
la af ítrasta megni. Leggja nið-
en kostnaðarsama
og beita kröftunum
takimarka neyzlnna.
!Vd
þ:
S 1,11,1 óþaría
"PVl að
ajjjj er er ekkert slíkt heróp, engin
Vnd^^^9, a íerðinni Og mundi
hér ekki síður en annars-
f er,a Vl þörf á allri gætni með
^staklinganna. Fjárhagur
ar ö]c) tjyggir upp og ræður, þeg-
, |11 er á botninn hvolft, fjár-
an,isiiis. — f þessu sambandi

Neyðin i Áusíurríki
Sultnrinn ber að dyrum í Aust-
urríki. Tugir þúsunda manna svelta,
konur, karlar og börn. Hann fer
ekki í manngreinarálit; háttsettir
embættismenn ganga klæðlitlir og
soltnir dag eftir dag og ár eftir
ár, unz dauðinn loks gerir enda á
eymdinni. Margir drýgja sjálfs-
morð. KærleiksTÍkar Ihendnr starfa
víðsvegar í Evrópu til þes.s að
h'laupa undir bagga og létta af
eymdinni. Þúsundir af soltnum og
klæðlitlum börnum leggja af stað
frá foreldrunum til framandi
landa, Danmerkur, Noregs, Sví-
þjóðar, Hollands, Sviss og dvelja
þar nokkra mánnði; þau styrkjast
og fitna, en hverfa síðan heim aft-
ur —- í sultiim. Blessunarríkt starf
hefir verið mmið af bræðraþjóðum
vorum á Norðurlöndum, en nevð-
aróp austurrísku barnanna- þagna
ekki; þau hevrast alla leið hingað
til íslands. Fjölmargir fslendingar
fá með hverju skipi bónarhréf frá
stéttarbræðrum sínurn!, diómurum,
vísindamönnum, prestum og öðr-
mn. Nýlega barst hingað bréf frá
miðáldra vísindamanni, dofctor í
heimspeki og- skjalaverði, giftum
manni ineð tvö stálpuð börn. Hann
vár í þjónustu ríkisins, háttsettur,
en vildi hverfa þingað til íslands
og- fá hér atvinnu, svo að hann gæti
•lifað; hann sveltur, en ekki reynd-
ist unt að verða við bón hans- Ný-
lega barst mér bréf frá kaþólskum
presti einum, er ritar mér langt
mál um neyðina í Austurríki. Er
hami meðlimur í íslandsvmafélag’-
inu þýzfca og hefi eg’ þekt nafn
hans í nokkur ár. Hann biðst h jálp-
ar fyrir nokkur þúsund soltin
böm og biður mig að leita aðstoðar
íslenzkra blaða. Skal eg því birta
meginið af bréfi 'hans.
\ :
Bréf austurrísks prests.
Yðar kæra föðurland hefir,
að því er „Wiener Zeitung Reichs-
post“ skýrir frá, tjáð sig fúst að
taka á móti 100 börnum frá Wien
og hafa ofan af fyrir þeim í eitt
ár til þess að bjarga þeim frá sulti
og dauða. Þökk sé þér, eldgamla
ísafold, fjalldrotning, fyrir það.
Neyðin er enn hérna í Austurríki
æðsta váldið, er .allir verða að lúta.
En neyðin drotnar ekki vfir hjart-
anu.
„Vér vonum og treystum, en vitum
þó ei,
livort varist vér neyðinni fáum.“
Útlit er fyrir, að uppskeran
verði ekki slæm í þýzka Austurríki
í ár. Rúgurinn skemdist að nokkru
í marzmánuði vegna frosta, og eins
aldini, en þó eru horfurnar ekki
slæmar. Sumstaðar skall á hagl-
Jarðarför Böðvars Kristjánssonar framkvæmdar-
stjóra, fyrrum adjúnkts. fer fram frá Dómkirkjuimi þriðjudaginn 6.
þ m. kl. 12 á hád.
3. júní 1920.
Ekkja hins látna.
hríð, eins og t. d. í Tauber og voru
kornin eins og hænnegg að stærð.
Einkum varð mikið tjón í héraði
því í Efra-Austurríki, er nefnt er
Salzkammergut, eins og t. d. Mond-
see, St. Wolfgang. Þetta fagra
fjalia- og vatnahérað Salzkamm'er-
gut, er kunnugt er af stöðunum
Gmunden, Ischl (baðstaður), Aus-
see, St. Wolfgang, St. Gilgen,
Mondsee, er næstum menningar-
snantt la.nd. Skógarihögg >og salt-
námur eru einu tekjugreinar íbú-
anna. Fjöllin gnæfa himmhátt frá
1600 til 3000 stikur yfir sjávarflöt,
og horfa niður á vatnadýrðina og
eymdina í þessu 'héraði. Margir
ferðamenn og baðgestir komu hing
að á friðartímum í þetta fagra,
undrafagra land. En nú er næstum
tekið fyrir ferðamiannastraumiinn
vegna eymdarinnar! Eg hefi verið
rúmlega 6 ár prestur í stærsta söfn-
uðinum í Salzfcammergut, í Grúuau.
Prestakall þetta er 240 ferhyrnings
kílómetrar að stæró, stærra en
margt þýzkt furstadæmi. Er stund-
nm verið 50 klukkustundir að kom-
ast að yztu takmörkunum, er liggja
uppi á háfjöllum. íbúarnir eru um
1900 og fást þeir aðallega við að
sagla tré. Þetta íhérað oig önnur
þarfnast hjálpar. Einu sinni á viku
fengum við kjöt, 100 grömm hver
maður, og var það selt ofurverði.
Stundum höfðum við þetta heldur
ekki. Hveiti ys kg. á viku, 20—30
grömm margaxine á viku, mjög
slæmt brauð og enga mjólk. Verka-
mennirnir gáfust upp og margir
nrðu undir trjábolunuin, af því að *) Ekki rétt, 3,918 voru hér á landi
þei,r höfðu ekki Mfsþrótt til að 644,971 fjár (Búnaðarsk. 1918).
forða sér undan. En borgirnar
'hrópa á brenni.
Eg var lengi formaður í úthlut-
imaruefnd matvæla og' þekki neyð-
ina betur en margur aimar. Eink-
mn leið blessöðmn litlú bömmium
í Grúnau illa. Þau dóu unnvörp-
um:
.,— Upp hana rætti, er áfrti.
urtagarðsmaður,
bar hana burt til að setjast
betri í jörðu.“
(Bjarni Thorarensen, eftir bam).
Engill dauðans hreif margt bam-
ið og bar það út í kirkjugarð. Mig
tók sárt, til barnanna og bað um
hjálp- í fyrra gat eg sent 300 börn
til Sviss og í ár 100 til Danmerkur.
Þau voru á Jótlandi, Fjóni og Sjá-
landi og enn þá erú um 30 hjá hin-
um gestrisnu Dönmn. En 3000 böm
hafa leitað hjálpar og beðið um að
megy komast til annara landa. Til
íslands geta böm vor ekki ferðast;
leiðin er of löng og mörg móðir
gæti ekki afborið að vita. af barni
sínu svo langt í burtu. En nú kem-
ur bón mín. Ef til vill myndu ís-
lendiugar vilja hjálpa börnum vor-
um. Mörg börn okkar verða svöng
'Og köld að ganga langan veg í
skóla. Hlý föt og sokkar kæmu
þeim að miklum notum. Eg hefi
lesið í ritum Herrmanns um fjár-
rækt íslands. Segir þar, að 1902
hafi á Austurlandi verið 800,000
f jár.*) En sú úll, sem fæst af þeim.
Bara að eg' ætti handa hverju
barni eins fallega kind, eins og