Morgunblaðið - 10.06.1921, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ

]aröarför móður okkkar og fóstru Guðrúnar Tómasðóttur er
anðaðist 2. þ. m. fer fram á laugarðaginn 11. þ. m. á Akranesi-
* Fyrir hönð vanðamanna
Elín Olafsðóttir Valðís Þorvalðsðóttir
Það tilkynnist hér með vinum og vanðamönnum að jarðar-
för móður okkar, Þorbjargar Pétursðóttur, fer fram laugarðaginn
11. þ. m. og hefst kl. 1 á heimili hennar Frakkastíg 19.
Fyrir hönð aðstanðenöa
Pétur Þ. ]. Gunnarsson. Steinðór Gunnarsson-
Hér með tílkynnist að jarðarför konunnar minnar Guðr.
L. Ólafsdóttur, Minni-Vatnsleyau, fer fram á þriðjudaginn 14. þ. m.
Húskveðjan byrjar kl. 11 f. h.
Sæmundur Jónsson.
iiiin .................... iiii i
MORGUNBLAÐIÐ
Ritstjórar:
Vilij. Finsen og Þorst. Gíslason.
Sími 500 — PrentsmiSjusími 48
Afgreiðsla í Lækjargötu 2.
Ritstjómarsimar 498 og 499
Kemur út alla daga vkunar, að má,nu-
•dögum undanteknum.
Rftetjómarakrifstofan opin:
Virka daga kl. 10—12.
Helgidaga kl. 1—3.
Auglýsingum er ekki veitt mót-
taka í prentsmiðjunni, en sé skilað á
afgr. fyrir kl. 4 daginn fyrir útkomu
þess blaðs, sem þær eiga að birtast í.
Auglýsingar sem koma fyrir kl. 12, fá
s6 öllum jafnaði betri stað í blaðinu
(á lesmálssíðum), en þær, sem síðar
feama.
Auglýsingaverð: Á fremstu síðu kr.
8,00 hver cm. dálksbreiddar; á öðrum
ftöðum kr. 1,50 cm.
Verð blaðsins er kr. 2,00 á mánuði.
Afgreiðslan opin:
Virka daga frá kl. 8—6.
Helgidaga kl. 8—12.
NORDISK
UVSFORSIKRINGS A.s. AF 1897.
Líf tryggingar.
Aðalumboðsmaður fyrir Island:
Gunnar Egilson
Hafnarstræti 15. Tals. 608.
var Churchill því mjög fylgjandi. En
Frakkar mótmæltu eindregið þessari
ráðagerð enda er Feycal svarinn fjand-1
maður þeirra. Grikkir andmæltu til-’
lögum Tyrkja mjög eindregið og*
stóð mjög í stappi um úrslitin. Varð
sá endir á, að fundurinn bauðst til
að láta hermálanefnd, skipaða Frökk-
um, Bretum og ítölum rannsaka
málið og ákveða kndamæri Smyrna
og Þrakíu. Tóku Tyrkir þessu boði
með því skilyrði, að ákvæði Sevres-
samninganna væru milduð þannigað
sjáifstæði Tyrklands væri ekki mis
boðið. Grikkir neitnðu boðinu.
Bandamenn veittu þær ivilnanir,
að Tyrkir skyldu hafa tvö atkvæði
í stað eins í yfirráðanefnd snndanna
og slakað skyldi á fjármálaeftirlitinn.
Ennfremur var gefið vilyrði fyrir, að
Tyrkir skyldu brátt fá full umráð
yfir Konstantinopel aftnr og soldán-
inn gerðnr fullvalda. Alþjóðasam
bandið á að hafa yfirstjórn Smyrna.
Samiugur Mustafa Kemals við Arm-
enínmenn á að vera ógildnr og þan
landamæri að haldast sem banda-
menn höfðu ákveðið. Tyrkir fá
Kurdistan aftur en gefa loforð nm
að koma þar á heimastjórn.
Þessar ívilnanir fnllnægja ekki
kröfnm Kemalista, en þó eru þær
spor i áttina og til mikilla nmbóta
Sevres-samningnum frá sjónarmiði
Tyrkja. En Gíikkir kunna illa mála-
loknm; einkum sárnaði þeim mjög
að missa yfirráðin yfir Smyrna. Tók
þá griska stjórnin þann kost, að
anka sóknina gegn Kemalistum og
reyna að koma fram vilja sínum
með valdi. Hinn 20. marz kallaði
stjórnin árgangana frá 1913, 1914
og 1915 til vopna og liðið varsent
á vigvöllinn. Frakkar vildu helst að
bandamenn bönnnðn Grikkjnm her-
ferðina, en Bretar létn málið afskifta-
lanst.
Grikkjum varð vel ágengt i fyrstn,
og í lok marzmánaðar tóku þeir bæ-
inn Afinm Karahissar við Bagdad-
brantina. En þá sneri hernaðarheillin
við þeim bakinu og siðan hafa þeir
farið heldnr hailoka. Tyrkir stöðv-
uðn framsókn þeirra við Eskishehr
og rákn þá til baka og mistn Grikk-
ir mikið lið. Kalogeropnlns forsætis-
ráðherra þótti hafa beðið lægrc hlut
á ráðssefnunni i Lundúnnm og veik
úr valdasessi en við tók Gunaris,
sem áður hafði setið i stjórninni og
riðið mestu þar.
Að Þóroddsstöðum i Hrútafirði
var verið að grafa súrheysgryfju úti
i túnjaðrinnm í byrjun þessarar viku
Komu verkamenn þá niðnr á þrjár
beinagringur, um hálfa aðra alin í
jörðu.
Frá Borðeyri var oss símað í gær,
að beinin hafi verið rannsökuð. Þau
séu að líkindum af kvenmanni og
tveim karlmönnum, öðrum öldrnð-
nm, því tennurnar vorn slitnar mjög
bæði jaxlar og framtennur.
Fólkið hafði ekki verið grafið þar
I kistum heldur hafði liknnum verið
varpað í jörðn nöktum og lágn ekki
í röð frá austri til vestnrs, heldnr
sitt á kvað, eins og þeim hefði ver
ið varpað niðnr I gröfina. —
Að öllum likindum er hér að ræða
um bein, sem eru mörg hundrnð
ára gðmul.
-------0-------
Flokkaskifting
í Rússlandi.
Knnnngnr maðnr RússlaDdi, A.
Wmding, hefir i »Politiken« i vor
ritað fróðlega grein nm flokkskift
ing i Rússlandi, og er tekið bér
npp aðalefoi hennar.
Hann minnist fyrst á nppreistar-
hreyfingun?, sem nm var talað seint
í vetnr og snemma i vor en nú er
fyrir nokkrn nm garð gengin og
ekki hefir haft nein veruleg eftir-
köst. Hann segir, að stjórnandi og
npphafsmaður þeirrar hreyfingar hafi
verið V. M. Tsjernov og hafi hann
þá dvalið 1 Riga undir gervinafni.
Tsjemov er maðnr milli fimtngs
og sextngs. Fyrir byltingnna 1917
var hann landflótta i Sviss og Paris
og gaf þar út á frönskn tímarit,
sem mikið var þekt og ræddi um
rússnesk stjómbyltingamál. Hann
heflr mikið ritað um jarðamálið
rússneska, og hélt því fram, að
bændumir ættu að eignatt jarðeign-
irnar. A byltingatímunum kom
Tsjernov heim og varð landbúnaðar-
ráðherra i ráðuneyti Kerenskys, en
varð síðan ósáttnr við hann af þvi
að honnm þótti ekkert að pví snú-
ist að leysa úr jarðeignamálinu. En
þótt Lenin siðar leyst' úr þvíísam-
ræmi við stefnu Tsjernovs, hefir
Tsjernov alt af verið mótstöðumaðnr
Bolsévíka. Höf. segir, að mjögerfitt
sé að lýsa rússnesku flokkaskifting-
nnni. Að minsta kosti 'iT/s milj.
rússneskra landfióttamanna sé nú til
og frá nm Evrópu, og kveðst hann
aðeins ætla að segja frá nokkrum
helstn stöðvum þeirra og athöfnnm
þeirra þar.
Einvaldssinnar hafa höfuðstöðvar
slnar í Berlin og Bnda-Pest. í Þýska-
landi em nm 300 þús. rússneskir
landflóttamenn, þar af 65 þúsund i
Berlin. I Ungverjalandi ern þeir
ekki margir, en ýmsir rikir einvalds-
sinnar hafa setst þar að, sem ern
þess megnngir að styðja hreyfing-
una meÖ fjárframlögnm. I Belgrad
er og rússnesk landflóttamanna-stöð,
og þaðan er þessi stefna stndd. For-
ingi hennar er Leo Urusov prins,
og hefir hann aðsetur í Berlin en
ferðast þaðan oft til Buda-Pest. Hann
vill endnrreisa keisarastjórn i Rúss-
landi og láta Mickael stórfursta taka
þar við völdum. í Berlin gefa Rúss-
ar út blaðið »Rnl« og heitir ritstjór-
inn Nabokav og var áður þingmað-
ur. Blaðið fylgir nánast stefnn Ka-
dettaflokksins gamla, eða þeirra
manna í honum, sem íhaldssamastir
voru, og styðnr það hreyfingu þá,
sem Urosov prins stjórnar, þótt
ekki sje það honum sammála að
ölln leyti.
Höfuðstöðvar Kadettaflokksins eru
í Lundúnum og Paris, þótt hann
eigi einnig marga fylgismanns i Ber-
lín. Aðalforinginn er Miljukov fyrv.
utanríkisráðherra og hefir hann lengi
haft aðsetur i Lundúnnm, en Lvov
prins, sem var forsætisráðherra í
fyrsta bykingamannaráðuneytinu, sit-
nr í París. í Englandi ern um 15
þús. rússneskir landflóttamenn og i
Frakklandi nm 150 þús. 4 þús. ern
i Sviss og styðja flestir þeirra þann
flokkinn, sem aðalstöðvar hefir i
Lundúnnm og Paris. í ítaliu eru
um 20 þús. og mnnu þar vera
menn af öllum flokknm.
Kerenskysflokkurinn hefir aðalbæki-
stöðvar sinar í Prag og gefur þar
út aðalblað sitt »Volia rossie* (Frelsi
Rússlands). Þar hefir Kerensky að-
setur og margir helstn mennirnir
frá valdatíma hans i Rússlandi, en
oft er Kerensky á ferðum þaðan tii
Parísar og Lnndúna. Boris Lavin-
kov, áður hermálaráðherra í Keren-
skys riðaneytinn, sitnr í Varsjá og
hafði i fyrra mikil afskifti af stríðinn
milli Rússa og Pólverja.
í Ansturríki ern um 5000 rúss-
neskir landflóttamenn og álíka marg-
ir í Búlgaríu. En i Konstantinópel
um 170 þús. og eiga þeir í megn-
ustu básindum, enda er sagt að
dýrara sé að halda sér uppi þar en
í nokkuri annari borg i Evrópn. í
Eistlandi eru nm 10 þús., í Finn-
landi nm 15 þú;., i Sviþjóð nálega
1 þús., í Póllandi um 100 þús. Og
i Tékkoslovakin um 5 þús. Þessar
tölnr, sem hér eru nefndar, segist
höf. bafa frá skrifstofudeild þjóða-
bandalágsins.
Á öllum þessum stöðvum rúss-
neskra landflóttamanua er meira og
minna af Bolsévíkum innan nm
hina, snmir af þeim leynilegir stjórn-
arsendimenn, sem gera sér ýmislegt
til erindis og troða sér hververna
fram. Af viðurkendum og opinber-
um erindrekum rússnesku stjórnar-
innar ern þessir knnnattir: Litvinoff,
sem verið hefir áður i Lundúnum
og siðar i Khöfn, en nú er mest i
Helsingfors og Reval; Kopp starfar
í Berlin, Gitterson í Prag, Kriscko
og Krassin hafa verið í Lnndúnnm,
hinn síðarnefndi einkum I þeim er-
indum að reisa við veslnn Rússlands.
Það er langt frá þvi að rúss-
nesku stjórnmálamennirnir, sem ern
landflótta til og frá nm Evrópn, sén
á eitt sáttir um það, hvað við ætti
að taka i Rússlandi, enda þótt þeir
ef til vili gætu verið samtaka í and-
stöðn gegn Bolsjevikastjórninni. Höf.
segir, að kenningar þær, sem frá
þeim komi nm þetta, sén óteljandi.
En Bolsjevikarnir heima fyrir séu
ekki heidnr nein rígföst heild. Hjá
þeim sén lika snndnrleitar skoðanir
nm framtíðarstefnnna og hafi þetta
mjög magnast eftir að þeir þurftn
ekki lengur að snúast við fjandsam-
legnm her heima fyrir i landinu og
ekki að verjast árásum utan að. Hann
segir að greina megi þrjár stefnur
innan Bolsjevikaflokksins. Trotsky
sje þar foringi hins vinstra fylkingar
arms. Hann vilji halda uppi ófriði
út á við, því það sé hans skoðun að
lifsvonir Bolsjevíkastefnnnnar verði
að byggjast á heimsbyltingn, sem
knýja verði fram sem fyrst. Heima
fyrir er stefna hans sú, að rjúfa sknli
atvinnufélög verkamanna, með þvi
að i verkamannaríki sé ekki þörf i
stofnnnnm með því verkefni. að
vernda verkamannastéttina gegn rík-
isvaldinu. Borcharine sé foringihægra
fylkingararmsins. Hann vill halda
verxamannnfélögnnnm og efla þau,
og hans kenning er, að að sameign-
armannaflokkurinn einn út af fyrir
sig geti ekki til lengdar vaidið þeirri
byrði að fara með stjórn landsins,
en verði að taka sér til aðstoðar full-
tiúa þeirra flokka, sem ekki vilja
fallast á allar kenningar satneignar-
manna. Krafa hans er, að Bolsjevík-
ar sveigi af til samkomnlags við þá,
sem aðrar skoðanir hafa en þeir og
veiti þeim hlutdeild í stjórnarstörf-
unnm. Milli þessara fylkingararma er
svo hinn stóri miðflokkur, sem Len-
in er sjálfnr foringi fyrir, og þar er
að finna flesla hina þektustn menn
Bolsjevíka. Lenin vill þegar i stað
fá frið við allar þjóðir út í frá og
stjórnarfyrirkomulag Rússlands við-
urkent af stórveldunnm samkvæmt
gildandi dkvörðnn alþjóðaréttar. Hann
vill fá útlent anðmagn til endurreisn-
cr atvinnnvegnm landsins, og til
þess að koma því i framkvæmd er
hann reiðubúinn til að semja nm
sérleyfi og einkaleyfi við útlend fjár-
aflaiélög. Hann segir, að rússneska
öreigavaldið eigi að taka útlenda auð-
valdið i þjónustu sína. Rússland geti
ekki eftir hið langvarandi strið og
og byltingaróstur endurreist sig af
eigin efnnm. Það þurfi að fá erlent
fjármagn og verði að ginna það til
sín með gróðaloforðnm. Ráðstjórnin
hafi löggjöfina á sínum höndum og
geti þess vegna altaf haft yfirtökin
og tamið útlenda fjirmagnið eftir
þörf sinni. Hann er eindregið á móti
þeirri skoðun Trotskys að rússneskn
verkamannafélögin eigi að hverfa, því
hann segir, að þótt Rússland sé nú
að nafninn til verkamannaveldi, þá
sé það það ekki í rann og veru,
með því að enn sé miklum hlnta af
Btarfsemi landsmanna stjórnað af
mönnnm með hinum eldri skoðnn-
nm, fjandsamlegum hinu nýja fyrir-
komulagi. Verkamannastéttin þarfn-
1 ------------
ist enn verndar, og ef til vill hafi
hún aldrei þarfnast hennar fremur
en einmitt nú.
❖
Ferðapistlan.
Eftir Bjarna Sæmundsson.
Viðstaðan á Seyðisfirði var mjög
stutt, svo að það var rétt tími til
þess að heilsa npp á gamla knnn-
ingja. Það var nú langt síðan eg
hafði komið þar síðast (1911), en
Seyðisíjörðnr er altaf sjálfum sér lík-
nr, og fólkið altaf jafnelskulegt, að
minsta kosti það sem eg þekki. Ný-
ir menn ern þó komnir þar á sjón-
ars?iðin: Hagalín og Schlesch. —
Trjárækt hefir aukist þar nokkoð í
görðum og voru reynitrén hjá Tho-
strups-húsunum mjög efnileg, enda
þótt værn gengnir tyeir afskapavet-
ur, annar með frostum og hinn með
snjónm — snjóskaflar lágu nú alveg
niðri undir sjó út með firðinum og
í Austdalsfjðllunum var jökull.
Kl. 10 var farið af stað aftnr. f
fjarðarmynninu tók eg á mig náðir,
fól mig i annað sinn forsjóninni og
Einari og vissi ekki í þennan heim
né annan fyrri en eg gáði út nm
glnggann kl. um 8 og sá þá Langa-
nes aftar nndan. Við vorum á Þist-
ilsfjarðarflóanum i norðvestan nepju
(5—6° hita) og fórum yíir heim-
skautsbauginn liðandi dagmálnm og
svo fyrir nyrstn odda landsins, Hraun-
hafnartungu og Rifstanga; báðir ern
þeir jafnlágir, en hinn siðari hefir
vinninginn i því að teygja sig lengra
i áttina til pólsins. Nú er hann líka
búinn að fá verðlaun: vitann. Stina
litla reis nú upp með veiknm burð-
um til þess að sjá þriðja landshorn-
ið, tvö hafði hún séð daginn áður.
Hún vildi praktisera sina nýlærðn
Islandslýsingn, enda er það óefað
besta aðferðin við að læra landafræði
að fara um allan heim og sjá stað-
ina sjálfnr, en hún er þvi miðnr
flestum of dýr.
íshafið var slétt, líflaust og leiðin-
legt, með kalda loftþoku grúfandi
yfir sér. Farþegnnnm var hálfkalt,
þeim sem ekki kúrðn í »kojnnum«,
og deyfð yfir ölln. Við fórum aftnr
yfir heimsskantsbanginn og tókntn
svo stefnn á Tjörnestá, þvi við átt-
um að koma á Húsavflr, en þanga®
náðum við um miðaftan. Það et
togandi að fara tangahlanp fyílT
I