Morgunblaðið - 02.08.1921, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
MOBOUKBLAÐIÐ
Ritst jórar:
Vilhj. Tinsen og Þorst. Gíslason.
Sími 500 — PrentsmiBjnsími 48
Afgreiösla í Lækjargotu 2.
Ritstj ómarsímar 498 og 499
tiemtir út alla daga vkunar, að mánn
dúgum undanteknum.
}. itstjómarsknfstofan opin:
Virka daga kl. 10—12.
Helgidaga kl. 1—3.
Auglýsingum er e k k i veitt mót-
taka í prentsmiðjunni, en sé skilað á
afgr. fyrir kl. 4 daginn fyrir útkonm
þess blaðs, sem þær eiga að birtast í.
Anglýsingar sem koma fyrir kl. 12, fá
af öllum jafnaði betri stað í blaðinu
(á lesmálssíðum), en þær, sem síðar
koma.
Auglýsingaverð: Á fremstu síðu kr.
8,00 hver cm. dálksbreiddar; á öðrum
stóiðum kr. 1,50 cm.
Verð blaðsins er kr. 2,00 á mánnði.
Afgreiðslan opin:
Virka daga frá kl. 8—5.
Helgidaga kl. 8—12.
INTERNATIONALE
ASSURANCE-COMPAGNI
Höfuðstóll 10 miljónir.
Sjó- og stríðsvátiyggingar
Aðalumboðsmaður:
Gunnar Egilson
Hafnarstræti 15.
Talsíni 608.
fundið. Um mörg ár hafði eg at-
hugað mjög vandlega eðli svefns
og dranma. Eg hafði fnndið, að
miðilsvefninn er í eðli sínu náskyld-
nr vanalegnm svefni, og að likam-
inn er í svefni magnaður eða »hlað-
inn« af orkn nokknrri, sem kemur
utanað. Þar er vissulega um til-
serdan kraft að ræða, eins og kom-
ist er aó orði i helgri bók sem
Edda er kölluð. Orkan sama, sem
i upphafi snéri hinu liflausa efni
jarðar vorrar til lífs, endnrnýar lífs-
kraftinn i svefni. Þeir sem hafa
veitt þvi eftirtekt hvað það er, sem
best stefnir í beimspeki og vísind-
um, alt frá fornöld, mnnu glögt
skilja, að hér er satt sagt. Magnan
þtssari, sem verður í svefni, fylgir
nú vit og tilfinning, svefnvitundin
eða draumarnir, og sýnir þar ná-
kvæm athugun, að það er vit og
tilfinning annars manns, Hkt því,
sem kom svo fróðlega fram i til-
raunnm Tnrveys. Á eðh svefns og
drauma hefi eg minst i ritgerðum
minnm í Nýal og víðar og mun
enn gera nánar grein fyrir þeim
rannsókuum mínum, i sérstakri rit-
gerð.
IV.
Nú vikur sögunni að því, sem
gerist á miðilfundi. Miðillinn lagar
sig til, og áður á löngu líður, er
hann sofnaður, eftir nokkrar teygjur
og kippi. Ef setið er nálægt miðl-
inum, má vel finna, hvernig orkan
sem magnar hann, geislar frá hon-
um. Þetta finst oss ekki svo undar-
legt, þegar vér höfum lesið í bók
Kilners, hvernig áhrif t. d. rafmsgn-
an hefir á hinn vaoalega bjarmahjúp
mannsins, og hvernig stuodum standa
geislar af llkamanum langt út fyiir
takmörk þess hjúps.
Miðillinn sefur nú vært nokkra
stnnd, en síðan byrjar hann sð tala.
Hann talar með breyttum róm. Og
hann talar eius og af meðvitund
annars, nákvæmlega eins og m ðiil
inti sem Turvey var að gera til-
raunir með. I þessu dæmi sem eg
hefi i huga, er það stúlkubarn sem
talar, teipa sem dó hér í Reykjavik
fyrir nokkrum árnm. Eða nákvæmar
til tekið, sú sem talar tungu miðils-
ins, kvtðst vera það sem nú var
sagr. Eg var ókunnugur þessari
Revkjavikurtelpu i hfanda lifi, en
hefi kynst henni,þó nokknð á því
að heyra hana tala fyrir miðils muon.
Að vísu kom greinilega í ljós, að
örðagieikarnir á að tala, eru miklir,
og eiga þeir sumir rót sina i áhrif-
um íundarmanna á miðilinn —
beinum geislanaráhrifum, á eg við
— en aðrir í heila og hugsána-
brautum miðilsins sjálfs. Og það
var glögt mjög, að i þessu efni
mætti gera stórfróðlegar rannsóknir.
En þrátt fyrir þessa örðugleika, var
telpan óbifanlega samkvæm sjálfri
sér, og komi altaf fram sem vel
innrættur og skemtilegur unglingur,
með endurminningar Reykjavíkur-
barns.
V.
Þegar hér er komið sögunni, verð-
ur óefað einhver af lesendum min-
um farinn að halda að nú ré ég orð-
ino andatrúarmaður, spiritisti. En
þó fer því fjarri mjög. Aldrei hefir
nokkur maður á þessari jðrð, verið
jafn langt frá þvi og eg er, að trúa
á anda (;pirits) og andaheim (spirit
world). Og siían eg var á barns-
aldri, hefi eg ekki eitt augnablik trú-
að á anda og andaheim. Þetta er
sagt, af því að eg hefi oft orðið
þess var, að það er nauðsynlegt að
taka það skýrt fram, en ekki af uein-
um áhuga á að vera á móti for-
vigismönnum þeirrar stefnu hér hjá
oss. Hitt er heldnr, að eg kunni
þeim þökk fyrir að hafa komið með
spiritismann hingað, og eins þeim
sem vakið hafa hér guðspekihreyf-
ingnna, því að eg hefi á ýmsan
hátt haft gagn af því við rannsókn-
ir minar, að breyfingar þessar hafa
komið hér upp. En til þess að
skýra það sem gerist á miðilfundin-
um, þarf ekki spiritismans með. Eða
réttara sagt, meðan menn trúa á
anda og andaheim, skilja þeir ein-
mitt ekki það sem þar fer fram. Um
þúsundir ára hafa menn stundað
samband við framliðna, áa þess að
þeim ykist nokkuð skilningur á
þessu sambandi. Og þetta saroband
var til forna jafnvel talsvert full-
komDara en á siðari tímum. A Grikk-
landi var r. a. m. fyrir hérumbil
2500 árum frægur helgistaður, þar
sem framliðnir veittu mönnum við-
tal. Og þeir sðnnuðu sig eftir sömu
aðferð, sem nú er notuð af spiri-
tistum. Um þe ta má lesa hjá
Herodot, þar sem hann segir frá
Periander, harðstjóra Korinþuborgar.
VI.
Fagurlega ljóst er nú, hvernig i
þessu liggur. Spiritistar halda, að
andi framliðins hverfi frá þessum
dularfulla andaheimi, sem hugsandi
mönnum veitir svo erfitt að trúa á
af því að hann kemur svo illa heim
við alla vora þekkingu á náttúrnnni,
og komi á miðilíundinn. En öðru-
vísi sagðist þessari telpu frá sem
Ungur hestur,
töltari, til sölu, upplýsingar hjá
Ola Asmundssyni
múrara
Vonarstræti I.
eg gat um áðan. Hún sagði t. d. i
eitt skifti, að á þeirii sömu star-du
sem hún væri að tala munni œið-
ilsins, sæti hún heima bjá sér og
væri að leika á hijóðfæri. Og af
hljómlistinni sem hún iðkaði, sagði
hún ýmislegt merkilegt. Suma tón-
ana sagðist hún framleiða með fingr-
unum beiniinis, eða með snertingu,
en aðra án snertingar, og að því er
rrér skildist, fyrir geislan frá fingr-
unnm. Slíkt hættir að vera dular-
fult, þegar vér vitum hvernig Kilner
hefir sýnt fram á lífgeislanina frá
fing rgómnnum, og hvernig hlutir
hófust á loft fytir geislun frá fingr-
um á tniðli sem v. Schrenck-Notz-
ing rannsakaði.
Vér sjáum af þvi sem nú var
sagt, að þessi vera, sem að eigin
sögn, er Reykjavikurtelpa, framliðÍD,
er ekki neinn andi, heldur líkamleg
vera. Og i góðu samræmi við það
er að hún kvaðst eiga heima, ekki.
i neinum andaheimi, heldur á ann-
ari stjörnu. í þriðju vetraibraut
(eða sólhverfasambandi) héðan, sagði
hún að stjarnan væri, þar sem hún
ætti heima, og þrjár sólir væro þar
á himninum, hvít ein, fjólublá önn-
ur, en fagurrauð hin þriðja, og
stærst.
VII.
Vér sjáum að í mjög verulegu
apiði er eins ástattt fyrirTurvey og
telpunni. í báðum dæmum ræðir
um likamlega veru, sem getur sent
frá sér orku þannig að meðvitund
hennar og taugastjórn komi fram í
öðrum likama. Að vísu er fjariægð-
armunur mikill. Turvay framleiðir
»sál« sína í likama sem er aðeins i
nokkurra milna fjarlægð, telpan sina,
í likama rern er i margra biijóna
milna fjarlægð frá henni. En þó
nægir ekki fjarlægðarmunurinn einn
til að gera þetta »mystiskt« eða
dularfult. Það þarf hér ekki annað
en að minna á sögu þráðlausra raf-
skeyta á jörðu hér, sem ekki er þó
löng orðin ennþá. Skeytin eru nú
send yfir þúsundum sinnum lengra
bil, en fyrst þegar þær tilraunir fóru
að takast.
Sá mikli munur er að visu að
Turvey var lifandi maður, en telpan
kveðst hafa dáið. Og þó liggur við
að mér finnist þessi munur aukaat-
riði. Svo mikil tíðindi eru það að
hafa fengið samband við mann á
annari stjörnu. Síðar meir, þegar
það verður farið að sjást, hvernig
samband við lifið á öðrum stjörnum,
gerbreytir á skömmum tima högum
mannkynsins á þá leið að mörgum
mun koma i hug likt og stendur í
snildarkvæði Þorsteins Erlingssonar:
»Aldni heimur ert það þú, orðinn
svona friðurl« þá munu þeir skilja,
hvernig unt er að kveða svo iíkt að
orði, að nálega sé aukaatriði hvort
sá ibúi annarar stjörnu sem fengið
er samband við, sé framliðinn af
jörðu hér eða ekki.
Seinna segir hvernig það má
verða, að sá sem »ar liðið Hk
á jörðu hér, komi fram sem ibúi
annarar stjörnu, og þá að visu sém
líkamleg vera, en ekki sem líkama-
laus andi. Og það er einmitt aðal-
árangurinn af starfi minn þetta ár,
að eg veit nú miklu betur en þeg-
ar eg samdi ritgerðina »Hið mikla
samband* (Nýall s. 1 —112), áhvern
hátt lífið heldur áfram. Eg hefi feng-
ið þá þekkingu œest fyrir sarnsn-
bnrð á athugunum, se:n aðrir, betur
settir, höfðu gert, en ekkt skilið eða
unnið úr eins og gera má, ef tnenn
hafa mikla æfingu í visindalegum
samacburði.
Segir nú fyrst nokkuð af því setn
læ a mátti af orðurn telpunnsr fyrir
miðilstnunn, nni lifið á öðrum stjörn-
um.
VIII.
Sitthvað saiði hún okkur af sam-
bandi þeirra þar við aðrar stjörnur.
Á sama tíma sem hún hafði sam-
band við oss hér á jörðu, var hún
einnig í sambandi við enn aðrar
stjörnur. Hún sagði oss af sam-
bandi sinu við mannfélag sem væri
miklu lengra komið en það sem
hún var i, þó að miklar dásemdir
væri þaðan að segja. Það var mjög
greinilegt, að hún var að reyna að
segja frá mannfé agi sem er komið
vel á veg að verða að því sem eg
hefi kallað hyperzóon eða superorg-
anismus. En það er lífheild, er
sýnir framhald þeirrar viðleitni sem
úr miljörðum af einstaklingum er svar-
a til prótistans, íyrstlingsins, hefit
skapað þá lifheild sem nefnd er
metazóoo, eða veru slíka sem maður-
inn er. Hún sagði menn ganga þar
fram eins og í bláum loga, og hreyf-
ingarnar í Þessum bláa ljóshjúp sem
væri yfir hverjum manni, sagði hún
færi allar saman. Þetta, að hreyf-
ingarnarnar fari allar samao, eru henn-
ar eigin orð. Og vel kemur þetta
heim við rannsóknir Kilners, á bjarma
þeim eða móðu, sem stendur af
mannslíkamanum. Kiluer fann, að
hjúpur þessi var grá* á lit hjá kven-
manni sem hafði miður en meðal-
vit og þroska. En alblár var hjúp-
urinn hjá konu sem fjör hafði og
vit, fram yfir það sem algengt er,
og auk þess náði hann lengra út
frá likamanum.
Mannfélagið sem telpan er i, hef-
ir fögur sambönd cpp á við. En
það kom einnig i ljós, að sambönd
geta þar orðið niður á við, og það
við miklu verri staði en jörð vor
er. Eitt sinn veinaði miðillinn og
grét og leið auðsjáanlega hörmulega.
Og þegar hún fór að tala, fengum
vér að vita, að telpan hafði fengið
þannig samband við konu, sem var
i dimmum stað og illum, oghörmu-
lega á sig komin, að henni fanst
hún vera orðin að pessari konti. (sbr.
paranoial). Virðist þar vera að ræða
um eitthvert myrkrariki, slikt sem
skýrt hefir verið frá i ritgerðinni
»Hið mikla samband*. Kom þarna
fram, að þó að sælustaður sé, slíkur
sem telpan er i, þá eru menn þar
ekki óhultir, heldur eiga þeir á hættu
að fá þátt í vansælu þeirra, sem
þjáðir eru og í illum stöðum.
Þessir illu staðir, staðirnir þar
sem stefoa hinnar vaxandi þjáningar
ræður, stöðva framför heimsins. Þar
eyðist i þjáning sú orka, sem stefnt
er til að skapa heiminn óskeikult
áfram alla þá leið sem liggur til að
verða sjálfur hin æðsta vera. Slíkir
staðir eru eins og útjaðar, þar sem
altaf mistekst tilraunin til að hefja
hið liflausa efni til sigrandi lífs.
Þar er sú firna fyrirstaða, sem jafn-
vel hinn æðsti kraftur sligast um
stund við að ryðja úr vegi hinnar
óendanlegu framfarar. Og orsökin
er sú, að þar yfirgefur hinu æðsti
kraftur sitt eigið eðli og gerir sjálf-
an sig likan þeirri eymd, sem
eyða skal.
TáuruSIui*
Pnímusar*
Pnessujárn
Stnaujánn
og margt fleira nýkomið til
H. P. Duus.
ESS
tFásf Sijá
H. P. Duus
En sð þessu víkur aftur, síðar i
sögu vorri.
Meira.
Hclqi Pjeturss

danski hefir undanfarna daga haldið
hátíðlegt 50 ára afmæli sitt. Hinn
21. júli kom fyrsta jafnaðarmatina-
blaðið gefið út í Kaupmannahöfn 0?
þá um sama leyti komst flokkurinD
i fastar skoröur. Hefir flokkurinö
eflst mjög þar i landi, einkuffl *
borgunum og hafa jafnaðarmenn
meiti hluta í mjög mörgum bæjnW
i Danmörku, svo sem i Kaupmanna-
höfn, Ovr félagsmenn eru um 13°
þúsund i hinum ýmsum stjórnmála-
félögum jafnaðarmanna.
Alþýðublaðið hérna var að segia
frá afmæli þessu nú á dögunum og
kallar þar jafnaðarmennina dönsk0
»hægri jsfnaðarmenn«. Er þett*
villandi því i Danmörku er ekk>
nema einn jafnaðarmann^flokkur til*
Notar hið islenska ssyndikalistamál'
gagn« tækifærið til þess að segja
uppgangi skoðanabræðra sinna *
Danmörku, sem vinna í anda LeO'
insstefnnnnar, og kveðnr þeim auk'
ast fylgi með hverjum degi. &
Alþýðublaðið hlýtur þó að vita, ^
þetta er ekki rétt. »Syndikalis^'
flokknrinn« danski er svo fámentf^
að hann getur alls ekki með stjó^'
málaflokkum talist, og gjörsaml^
áhrifalaus. Verkamálaóeirðir þær,eí
bökuðu Dönum svo mikið tjóö
fyrra, urðu til þess að bóluse^
dönsku þjóðina fyrir rússnesku sý^'
inni.
Alþýðublaðið fárast yfir kyrstð®11
og aðgerðaleysi danskra jafnaðJÍ
manna, og hefir eigi alls fyrir lðoíjj
flutt óþvegnar skammir um þá.
það venja »syndikalista« í ývosa ^
löndum að vega einna mest að r j
aðarmönnum, svo hefir það ?efl
Þýskalandi og viðar. En hit£
dálitið undarlegt að sjá Alþý0°bajj#
ið gera það. Fyrst og fremst ve|
þess, að blaðið er milgagn jafo3 ^
mannaflokksins hér, en óhætt et s
fullyrða að mikill meiri hluti
stendur dönskum jafnaðarmð®‘
miklu nær í skoðunum en * j
kalistum«. Og í öðru