Morgunblaðið - 16.01.1922, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
^Parar kaupmanninum tíma o<? ó-
DajÓi frá því sém á'ður var, ojr
^rir bokhaldið skemtiteo-t verktj
i kaupmaður þarf að fara burtu;
11111 stundarsakir og hefir engan
að annast bótohaldið fyrir sina
ilnd> tekur endurskoðunarskrif-’
^tofan að sjer að sjá irm bókhald |
,'aus D meðan. Yfirleitt lætur liún 1 ~
-ie alla aðstoð og leiðbeiningar, fjármálastjórn yrði sett í Berlín.
að skrifstofuhaldi lúta. Hinu megin eru Bretai1 í broddi
Hefir „Centralanstalten . fyikingar. Þeir bafa sannfærst um,
að samningamir yrðu óframkvæm
anlegir og að friðsamlegt ástand
og keilbrigð viðskifti geti ekki
Þa5 titla-nnisl Irjer með viiium og vaudamönnum aö Sæmundur
Sveinssön, Holtsgötu 8, andáðist laugardaginn 14. þ. m.
Jarðarförin er ákveðinn frá heimili hans mánudaginn 23. þ. m.
ld. 1 e. li.
Ekl'ja ocj aðstandendur.
nokkuð fyrir verslanir úti
a landi?
®gi nema hjer í nágrenn-
«vu,
, 1 Hafnarfirði. En þaö er komist á meðan þeir haldist.
r»ði að ef nægir viðskifta
11,eun fást úti um land, þá verði
eildUrskoðandi sendur í ferðir um-
"erfis landið svo sem tvisvar
Þetta er deiluatriðið.
Það hefir komið fram í mörgum
myndum, þótt einkum hafi verið
„ . . a deilt um skiftiug Efri-Seíhlesíu og
;n 1 tl] >ess a?> lagfæra bókhald og skaðaibæturnar. í ' Schlesíumálinu
last endurskoðun hjá þeim unnu Prakkar sigur og skabóta-
uU'mum, sem Þess óska- Ennfrem- ákvæðin sem sett voru í London í
j/'/etur endurskoðun og eftirlit fyrra voni einnig samkvæmt viljia
• kaupsýslumenn úti um land prakka. Englendingar reyndu að
'u^ð á þann hátt, að þeir sendu
bækur
bi
sínar til skrifstofunnar
•IeL til endurskoðunar, og álita.
^amkværnt lögum um verslun-
ai bækur hvíla ýmsar skyldur á
‘"'Psýxlumönniim og iðnrekend-
'Ul' Hg nú um nýárið gengu
*s ^attlögiu í giidi og leiðir af þeim
at n'ákvæmari skil verður að gera
a alvinnurekstri en áður var.
iTu
nu þeir því vera margir, sem
bafa þörf fyrir leiðbeiningar um
bað, hvernig bokhald verði best
fy:
halda friði í lengstu lög og hafa
reynt það alt til þessa dags. En
aldrei virðist friðurinn milli sam-
herjamia við Ermasund hafa ver-
ið í eins mikilli hættu staddur
eins og nú.
fjundúnaákvæðin hafia nú gilt í
h mánuði. Á þessum stutta tíma
hefir !það komið í ljós, að þau eru
Þjóðverjum gersamlega um megn
og Þýskaland stefnir nú hröðum
fefcum að gjaldþroti. Allar þjóðir
aðrar en Frakkar vildu afstýra
er
nrkomiö og haganlegast. Stofn- þessu Ráðstefnan í Ca’nnes
er hIcr hefir verið sa"f frá kölluð saman til þess' að ræða
t- Um fæiari tif ^ess að iata 1 skaðabótamálin, þegar svo er kom-
Je allar þær mörgu leiðbeining- ið ag Þjóðverjar hafa lýst yfir
Við k”1 da?lega Þarf á Hð haWa { Því, að þeir geti ekki borgað
FvClallflnU' meira. Briand forsætisráðherra —
lajid h n!lniæii ^ erslunarráðs ís- sterkasti stjórnmálamaður Frakka,
r]. e lr hr- Manscher í vetur siðan Glemenceau hvarf úr sög-
1 ICfc- ^ ^ ^ ^er£Í,uriarsketa Islands unni. gengur að því að slaka til
þáttt t dÍ °g ■ eudurskoðmi' Eru,við Þjóðverja og taka, upp hóg-
a endui 26. _ værari stefnu. En hvað skeður.
>>'-eijtralanstalten“ œtlar undir lr .• , ...
. Undir ems og þetta spyrst til
!lns og því verður við komið að fá ' , . , . ™ .
fsim .. ... . i Parisar ris þmgið upp og leggur
lf>lending til þess að fullkomna sig R ®
í , . 1 „ . „: Bnand þær lifsreglur, að hann
endurskoðun í þeim tilgangi að; ,, ,, . „
ha,,„ ,. i Tnegi ekki slaka til og genr for-
ann geti tekiö viS stjorn deildar-: , ■ . * ,
Uuiai, v- „ „ , 11 „ . ! sætisraðherrann omerkan orða
mnar hjer að loknu námi. Veröur • na _. _ , „
hau„ - £. • isinna. Emmitt þegar franska
Ti»»ur í skrifatofnm honuar hæeiL8'?0 . ,.laW “l** 'T
bi
•ler og erlendis.
III
Elgi var langt um liðið frá frið-
ai>Samnuigunum í Versailles, þeg-
ai snmar þeirra þjóða, er hlut
attu að því máli, fóru að reka
ah á SV° aivarie«a a8nna a þeim,
ir Þ®r töldu gagngerðar breyt-
'?ar niaiuðsynlegar. Skoðanamun-
j, . 11 fór !þó lágt í fyrstu og var
s 1 Sem allir bandamenn væru
þ^!1Ul'ála í aðalatriðum. En eftir
1 sexn lengl„a liefir frá liðið, því
meiri „ \
nafa mótsetningamar orðið.
'1 Fáimðurinn hefir orðið til
þe:
,ss að
auka á misklíðina milli
baudamanna.
Ojt
rn megin standa Frakkar —
mir pi
jtj ’ _ ,emeiiceau var ráðríkasti
fij,, llrinn á friðarfundmum og
frjgjhar bbfðu liðið mest við ó-
llm| nn’ og þess vegna ljetu hinir
u> meira en góðu hófi gegndi,
g e ^ar r-Íeðu samningunum.
þeir f11 ?*ann ^ag 1 dag berjast
anna .^rJr framkvæmd samning-
Og
Ca
hnd
yrði
þingið fram í og harðbannar að
víkja ihársbreidd frá fyrri samn-
ingum.
Verður nú skiljanlegri fram-
koma. Briands en áður var. Per-
sónulega virðist hann hafa viljað
alt til vinna að halda friði við
Breta. En hann á húsbónda sem
er kröfuharður: þingið og þjóð-
ina. Húsbóndinn krefst þess að
ekkert sje slakað til, Bretar krefj-
ast hins mótsetfca. Milli þessara
gagnólíku skoðana hefir franska
stjómin orðið að synda og hún
hefir eigi verið öfundsverð af
því. Það er rödd frönsku þjóðar-
innár sem fcalaði, þegar Briand og
síðar Viviani stóð þversum fyrir
takmörkun VÍgbúnaðarins, í Wash
ingtoh. en það var ekki rödd henn
ar sem talaði í Oannes. Þar hefir
fulltrúi hennar orðið að tala eigin
máli til þess að halda bandalag-
inil við Breta.
En hvað verður nú? Er hugs-
anlegt að sá maður komist í
stjórnarsess í Frakkland, sem er
færari um að þjóna tveimur herr-
um en Briand var? Áreiðanlega
ekki. Briand hefir fallið á því, að
haun vildi ekki slíta vináttu við
Breta og veik fyrir þá sök frá
þjóðarviljianum. Nýi forsætisráð-
herrann lilýtur því að verða þjónn
sem Þýska- frönsku stefnunnar fyrst og
með fialli Briands að þeir vilja
halda fast við stefnu Clemeneeau
— hvað sem það kostar og jafnvel
þó að það kosti fjandskap Breta.
Poinearé veit vel hvaða hlutverk
hann tekst á hendur og' af skrif-
um hans má ráða hvernig stefnan
verði.
í „Revue des Deux Mondes” í
október segir hann meðal annars
að áStandinu í Þýskal. nú svipi
mjög til þess, sem var í byrjun 19
aldar þegar Þjóðverjar hafi ver-
ið að búa sig undir atbnrðina 1813
Ludendorff sje ímynd Þýskalands
Poincaré vill ekki fækka setul.
við Rín heldur iauka það að mikl-
um mun. Þjóðverjar vilji ekki
leggja niður vopn og ekki borga
skaðab'æfcur og stýri sama hvötin
hvorutveggja.
Poinearé er nreð öðrum orðum
enm af helstu talsmönnum þeirrar
kenningar, að Þjóðverjar sjeu að
búa sig undir nýtt stríð og að
ekkert annað stoði Frakka en víg-
búast a'f kappi og rýja Þjóðverja
inn að skyrtunni — koma þeim á
lmje efnalega.
Franska þingmannadeildin var
kosin 1919 til fjögra ára. Fyrir
þann tíma höfðu frjálslyndir menn
um liangt skeið haft öflugasta
flokkinn í þinginu og gætti mikið
áhrifa frá jafnaðarmönnum, en
við kosningamar 1919 mistu jafn-
aðarmenn fjölda þingsæta og
frjálslyndir menn einnig. Þingið
er því mjög skipað íhaldssömum
þjóðernissinnum, sem hafa það
aðalmarkmið að kúga Þjóðverja.
Poincaré er orðinn forsætisráð
herra, og komandi tími mun
sýna hvort honum tekst hið vandíf
sama hlutverk. Að stefna hans
verði í samræmi við óskir meiri
hluta þingsins þiarf enginn að ef-
ast um. Hitt er vafasamara hvort
honum tekst samt sem áður að
halda samkomulaginu við Breta,
eða hvort sú verður raunin á, að
þær þjóðir, sem best stóðu saman
í styrjöldinni miklu, skilji nú að
að skiftum út af meðferðinni á
þjóðinni, sem þær voru svo ein-
huga um að leggja að velli.
-O--
Eftirfarandi ávarp lliefir verið
sént nú í ’bjirjun ársins til allra
hr eppstjöra landsins:
Frá því er heimsstyrjöldin hófst
hafa þjóðirnar reynt að búa sem
m.est að sínu, eftir því sem ástæð-
ur frekast leyfðu. Á meðan styrj
öldin geysaði sóttu ófriðarþjóðirn-
ar föng sín til annara þjóða, að
miklu leyti sem nauðsyn
svo
gjaldþrota og frönsk fremst. Frakkar hafa sýnt það
krafði og kostur var á. Vlar ekk-
til sparað, fje nje fyrirhöfn, að
afla þess er þurfti. Eftir því sem
lengur leið á ófriðinn, því ógreið
ara gekk með viðskifti þjóða á
milli. Og loks er ófriðnum lauk,
voru allar Evrópu-þjóðirnar, bæði
þær sem höfðu tekið þátt í stríð-
inu og hinar, komnar meira og
minna að fjárþrotum. Hver ein-
asta þjóð hefir því undanfarið
reynt af fremsta megni að spara
sjer kaup á vörum frá öðrum þjóð
um. Telja þjóðirnar það eithvert
örnggasta ráðið til viðreisnar fjár-
hagnum, að sem mest sje unnið
og sem minst sje keypt af vörum
firá öðrum ríkjum, en sem mest
selt af vörum úr landi.
Áður höfðiii þjóðirnar haft al-
ment mikil vöruskifti og lítið gert
til þess að draga úr hagstæðum
vöruskiftum. Nú er þetta alger-
lega breytt. Þessi mikla breyting
á viðskiftalífinu, hefir orðið oss
íslendingum til hins mésfca tjóns.
Framleiðsluvörur vorar eru ger-
fallnar í verði, eins og t. d. ull og
gærur, og engar horfur á að þær
hækki í verði fyrst um sinn. Þetta
er osS því tilfinnanlegra sem út-
lendar nauðsynjar eru oss svo af-
ar dýrar hingað komnar, en vjer
neyddir til að kaupa þær ætíð
nokkuð.
Margir ‘hafa hafit á orði, hve af-
ar skaðlegt það væri fjárhag vor-
um, hve mikið vjer flyttum út
úr landinu af óunnum vörum, en
keyptum svo inn aftur erlendar
iðnaðarvörur. Þannig er því hátt-
að meðal annars með ullina. Eins
og lcunnugt er flytjum vjer alla
ullina að kalla, óunna utan, en
þaupum svo afitur erlenda dúka
við ránverði. Því hefir nokkrum
sinnum verið hreyft á seinni ár-
um, að vjer þyrftum að vinna ull-
ina í landinu. Og á 2 síðustu
þingum hefir málinu verið hreyft,
og á siíðasta þingi var samþykt
þingsályktun, er heimilaði lands-
stjóminni að láta rannsaka skil-
yrðin fyrir tóvinnuverksmiðju og
jafnframt var heimilt fyrir stjórn-
ina að verja nokkru fje til styrkt-
ar ungum efnilegum mönuum, er
vildu nema ullariðn.
Á Suðurlandsundirlendinu er
nokkur hreyfing út af þessu máli.
í fyrrahaust var haldinn fimdur
að Ölfusárbrú, er hafði þetta mál
til meðferðar. Og í sumar var ann-
ar fundur haldinn um málið á
sama stað. Mættu á fundinum
menn úr Ámess- og Rangárvalla-
sýslu. Kjöri fundurinn oss undir-
ritaða í nefind til þess að vinna að
því að rannsökuð yrðu skilyrðin
fyrir tóvinnuverksmiðju og jafn-
framt að vinna að því, að sem
flest sveita- og bæjarfjelög yrðu
með í stofnun og starfrækslu þessa
fyrirtækis.
Vjer álítum að öðru jöfnu, að
framt.íðarvelgengni slíkrar stofn-
unár sem þessarar, sje áreiðan-
legri, því fleiri sem að henni
standa, og teljum sjálfsagt að
áhersla verði lögð á það þegar í
npphafi, að verksmiðjan verði sem
fullkomnust og undirbúningur
hennar sem allra vandaðastur að
hægt er. Vjer teljum ekkert efa-
mál, að ódýrara og haganlegra
rnuni verða í bráð og lengd, að
reist verði ein sfcór tóvinnuverk-
smiðja, heldur en máske tvær eða
fleiri smáar. Þær hljóta ætíð að
verða hlutfallslega miklu dýrari.
Það sýnist vel til fallið, að þessar
sýslur vinni saman að stofnun tó-
vinnuverksmiðju: Vestur-Skafta-
fellssýsla, Rangárvallasýsla, Árnes
sýsla, Gullbringu- og Kjósarsýsla,
Borgarfjarðarsýsla, Mýrasýsla,
Snæfellsness- > g Hnappadalssýsla
og Dalasýsla. Störfufu þessar
sýslur saman að j es.ai máli, mundi
I því komið í kring á tiltölulega
stuttum tíma. Aðstöðu hafa þessi
sýsluf jelög dágóða til þess að
vinná saman. Takmárk vort með
þessu fyrirtæki ætti að vera fyrst
og fremst að fullnægja klæðaþörf
landsmanna sjálfra og þar næst,
ef unt erj að dúkar til klæðnaðar
verði seldir erlendis, svo að sem
allra minst vérði flutt af óunnri
ull úr landi.
Ut af þessu máli leyfum vjer
oss að snúa oss til yðar, að þjer
beitið yðar mikilsverðu áhrifum
til þess að vekja áhuga fyrir þessu
máli í yðar sveit. Og jafnframt
lcyfum vjer oss að æskja þess, að
þjer gerið svo vel og látið ein-
hvem afi oss undirrituðum vita
skoðanir yðar á þessu máli og
hvað starfseminni líður fyrir bað
í yðar sveit. *
Um fjársöfnun til fyrirtæki#-
ins getur tæpast verið að ræða að
sinni, á rneðan ntálið er að öllu
leyti órarinsakað. Enda slcftir það,
erin sem komið er, ekki svo iniklu
máli. Aðalatriðið er, eins og nú
standa sakir, að vekja áhuga fyr-
ir niálinu, fá menn til að hugsa
i;m: það og vinna fyrir það.
Vjer skulum geta þess, að vjer
höfum skrifað stjórnarráðinu og
óskað eftir að það útvegaði fag-
mann (eða fagmenn) til þess að
rarinsaka horfurnar fyrír stofnun
og starfrækslu þessa fyrirtækis.
Og hefir þetta borið þann árangur,
að stjórnin hefir nú þegar fengið
mann til að rannsaka möguleika
fyrir þessu fyrirtæki.
Munum vjer síðar senda yður,
ef þjer og sveitungar yðar vilja
sinna þessu máli, allar upplýsingar
um það sem gerist því til fram-
kvæmda, bæði hjá þingi og stjóm
og á annan hátt, svo þjer getið
sem rækilegaist fylgst með öllum
framkvæmdum snertandi málefnið
Væntum vjer þess, að þjer ger-
ið alt það, sem yður er kleift, til
styrktar þessu þýðingarmikla mál-
efni og óskum svars yðar þessu
viðvíkjandi fyrir útgöngu mars-
mánaðar næstkomandi.
Bogi A. Þórðarson,
Lága'felli, Kjósarsýslu.
Jörundur Brynjólfsson,
Múla, Árnessýslu.
Eiríkur Einarsson,
útbússtjóri, Selfossi.
Guðm. Þorbjamarson,
Sfcóra-Hofi, Rangárvallasýslu.
Ingimundur Benediktsson,
Kaldárholti, Rangárvallasýslu.
-------0------
Barnaskólinn.
Leiðrjetting.
Girein sú, er kennarafjelags-
stjómin rejt í Morgunbl. 14. og
15. des. s.l. stendur enn óhrakin.
Engin þau rök, sem þar eru færð,
hafa verið rýrð. Er því ekki á-
stíéða fyrir fjelagsstjórnina að
rifca á ný.
En hjá hinu verður ekki kom-
ist, að einstákir menn leiðrjetti
þær missagnir, sem komið hafa
fram í grein Steirigríms Arason-
ar, er í dag sá fyrir endann á.
Það er þá fyrst, að hann telur
kennara skólans ekki samdóma
grein fjelagsstjómarinnar. Sann-
leikurinn er þessi: Fjelagsstjóm-
inni var fullljóst, að kennarar
vildu láta mótmæla skrifum Ólafs
og Steingríms, og kom mjög vel
saman um, hvað það var, sem