Morgunblaðið - 17.02.1922, Blaðsíða 3

MOBGUNBLAiIÐ
íiotað gamla. Vísimlabókin og mjer
finst of hart að kveðið h já honum,
kalla þessar g'amanstælingar
»óþverra” og þar fram eftir göt-
nrmin- ,7 eg leit ekki svo á sem
:fiiusálimirtnim og höfundi þeirra
v®ri misboðið með þessni. Jeg vil
® engan thátt stuðla að því, að
®okkur rýrð flalli á minnmgu
Kallgríms Pjeturssonar. Jeg tel
rassíusálma hans hið mesta og
kesta verk í sinni röð, sem bók-
nientir okkar eiga og get vel t k
^ undir þtað, að þeir eigi að telj-
*st meðal gersema og helgra dóma
’^lensku þjóðarinnar. En í mínum
Sugum missír «4 helgi dómur ekk-
ert gildi sitt við þessar stælingar,
m er .jafnfagtir og jafngóður
^ftir sem áður. Mjer datt í hug
111 samanburðar ýmislegt í þ.jóð-
^ógnm okktar, þar sem einmitt er-
tndi ár Passíusáhnunum eru' not-
11Ó fyrir uppistöðu í ýmsnm kýmni
sógnm, og það er kunnugt, að
•nennimir, sem þessum sögum
^nfa safnað og vlarðveitt þær fra
^eymsku, eru prestarnir sjera
^kúli á Breiðabó'ltstað og sjeria
^fatthías Joelramsson. Og hverjum
'nnndi til hugar koma, lað þessir
'nenn hetfðn fært sögtirnar í letur,
þeim hefði fundist höfundi
^assfusálmamiia. með því sýud
úvirðing 1 Líti menn á kvæði M.
J- um Hallgrím Pjetursson og
nónmst þess, að það er kveðið
sama manninum, sem fært hef-
lr ' letur ýmsar af þjóðsögunum,
*em blandiai erindnm úr Passíu-
sálmnnum inn í gáskafullar frá-
sagnir. Jeg tek þetta fram til
skýringar á því, að jeg er þess
fnllviss, að þeim ungu mörurnm,
bjuggu til þessar umtöíiuðu
“klrnastælmgar, hefir ekki komið
'fif llugar, að óvirða með þeim
hiinningu ofcbar ágætaista s'álma-
*kálds, ’fremur en þeim sjera Skúla
°g M. J., er þeir færðu í letur
þjóðsögumar, sem áður eru netfnd-
ar.
En jeg get líka .skilið og virt
fiifinuingar og skoðanir þeirna
bianna sem amast við þessu og
þola það ekki, eins og hinn hátt-
virti höfimdur greinarinnar hjer
á undan, og mjer finst ekki neina
eðlilegt, iað frá þeim komi um-
vandanir og laðfinningar. Því fer
mjög fjarri, að Mrghl. vilji
hneyksla tilfinningar trúaðra
*nanna; hverjar skoðanir sem þeir
^yllast. En blöðin hljóta að vera
v,Völlur andstæðra skoðana. Þaiu
eri1 fyrir alla, og enginn einn mað-
Ur má krefjast þess, að sjá þar
aldrei annað en það eitt, sem hon-
bm er geð'felt. I þeim efmim, sem
kjer er um að ræða, tel jeg frjá'ls-
Jyndi og umhurðairlyndi atffæra-
sælast, þótt auðvitað sjeu þar til
tákmörk, sem ekkí má yfir stíga.
ktjer dettur í hug saga, sem
So?ð er atf sjera Matthíasi .Toch-
u,assyni. Hmnn var á gamals áldri
^taddur í Höfn og var boðinn
tár á stiidentafund. Þegar bamn
kvaiddi hafði hann sagt: Verið
Mð nú blessiaðir og sælir, drengir
mínir, og guð veri með ykkur
°ttum, hvort sem þið trúið að
ar gerðu ráð fyrir að Þjóðverjar
j greiddiu allar skaðabætur skilvíslega,
irnundu ríkisskuldir Frakka samt vera
jorðnar 430 miljard frankar árið 1921.
----- Menn eiga bágt með að gera sjer
Þýskaland — og Frakkland líka. grein fyrir hve stór sú upphæð er
____________________ 1— hún er svo stór, að þjóðin hefir
Þegar marksgengið þýska lækk- K«a von um að geta risið undir henni
° . , ] og þetta skynr hvernig a þvi steddur,
aði svo mjög sem nú er raun a Frakkax vilja ekki siaka til um
orðin, óx mjög úttflutningnr þýskra þumlung ega gefa eftir einn einasta
afurða, En vegna þess hve geng-; eyri. Þeir eru á heljarþröm gjaldþrots
ið var óstöðugt, bar það oft við, ins sjálfir, og mega ekkert missa.
„ , • ii •• i það má margt finna að ýmsum at-
að andvirði seldn vorunnar hrokk , s ,,
riðum í stjornarstefnu Frakka, svo
ekki fyrir hraefn'unum, sem notuð gcm framkomu þeirra í Schlesíumál
höfðu verið til hennar. Viarð þetta jnu Gg gagnvart hjeruðunum sem
til þess að ríkisbankinn þýski; Frakkar hafa setulið í, bað má kalla
hvatti framleiðendur til að til-jhana síngjarna, andstæða hagsmun-
grema soluverð td utlanda i er-,^ ^ ^
lendri mynt, en margir reiddust stjórmnál nútímans eru sorg-
þessari áskorun, svo að eigi eru arleikur. Fyrst fórnaði Frakkland
það nema fremur fáar vörutegund-jmiljördunum, sem það átti í Rúss-
ir sem seldar eru á þemian hátt. i huidi, þeim var varið handa rúss-
Ríkisbankinn hefir nylega gef- , m,runnm f Masúríu. Svo fórn-
ið út tilkynnmgu, er svnir, að.aði það hjeruöunum j Norðm'-Frakk-
þessi söluaðferð liefir í för með j landi, þau voru troðin í svað af þýsk-
sjer ókos'ti, er bankinn hafði ekki um hælum með hjálp bandamanna
o'ert ráð fyrir. Því nú er það einn- T'rakka. En eftir á þá horfa Frakkar
0 ,• á bandamenn sína stara ástaraugum
io íanð að tiðkast, að menn noti'. ^ ^ ^ Þý*ka_
erlenda mynt td að miða soluverð landj gem knliði Frakldand út í stríðið
við í viðskiftum innanlands. Þessi j
aðferð hefir mikla kosti í för með t ------^-------—
sjer fyrir þá, er versla með út-
lendiar vörur. Gengisbreytingar
marksins valda því, að það er
mjög óhentugur verðmælir.
leiksást Rl
sje til eða. ekki til. Honum
^®rið það ekkert, hvað þið hald-
óín þetta, og er alveg sama um
>a?s.
®vQna náði frjá'lslyndið langt
>já þeim manni, sem á síðari tím-
’.lm hefir í sálmakveðskap kom-
5st næst HaHigrími Pjieturssyná
hjá okkar þjóð.
. , . ! í gærmorgun lagði jeg eftirfarandi
En notkun erlenc rar myn ein yfjrlýsingU inn fil ritstjóra Alþýðu-
iugar í viðskiftum innanlands er hlaðsins Ólafs Friðrikssonar, ásamt
mjög hættuleg fyrir fjárhag lands beiðni um að hann leyfði henni rúm
ins. Ef henni heldur áfram, missir í blaði sínu:
«""*« 7». — f'ie-toSfÆ
smásölunum, en erlenda. myn m eðfl slælt Passíusálma Hallgríms Pjet-
verður ráðandi í allri heildsölu- j urssonar, nje heldur átt þátt í út-
verslun. Hefir bankinn bent á, að gáfu kvers þess, er Píslarþankar nefn-
hættan liggi í því, að með' þessn' ist> >á leyfi jeS míer aö >akka mak'
mót' hljóti eftirspumm eftir er-.^. candS theo)_ fyrir £ann drengi.
lendum gjaldeyri að aukast og þa. lega þátt, sem hann hefir átt í því
vitanlega gildi markssins að rýrna að útbreiða um mig slúður í bænum
um leið I °g tilraun hans til þess að hnekkja
Síðustu mánuðina hefir gengi;álili mma í guðfræðiprófinu”
. .. | Þessan yiirlýsingu minm hefir nt-
marksins verið 2/2-3 aurai, en 1 - _ sj.jdri Alþýðublaðsins stungið undir
tæki þýskra kaupsýslumanna, það. gtól, líklega vegna þess, að sá 6-
sem nú hefir verið sagt frá, sýnir þokka kviðlingur sem blaðið þá flutti
hve litla trú Þjóðverjar sjá'fir ’ 8at illa samrýmst skýlausri yfirlýs-
hafa á markinu. Þetta fyrirbrigði ^ Mta fióslega+að
minnir óþægilega á það, sem gelst.meira lýgí en sannleika, að minsta
hefir í Austurríki, en þar er er-^kosti, ef hann með því máli getur
lenda myntin jafnvel notuð í smá- gert sjer von um að sverta náungann.
sölu nú orðið, og bendir á að fjár-
hagur Þjóðverja sje að komast í .
sama vandræðahorfið, og að mynt
ríkisins sje að hverfa úr sögunni.
Að vísu virðist seðlamergð í um-
ferð vera hætt að aukast í Þýska-
landi. Um áramótin námu seðlar í
umferð 113.6 mdjörðum, en viku'
síðar 113.1, en bráðabirgðarlán
uxu hinsvegar um 2 miljarð mörk
og voru 249 miljarðar binn 10 jan-
Sjávariitvegsnefnd: E. d. Björn
Kristjánsson, Karl Einarsson, Einar
Árnason. N. d. Magn. Kristjánsson
(form.). Einar þorgilsson, Magnús
Jónsson, Ól. Proppé (skrif), Jón
Baldvinsson.
Mentamálanefnd: E. d. Sig. Jónss.
Guðm. Guðfinnsson, Karl Einars-
son. N. d. Þorst. M. Jónsson (form.)
/Gunnar Sigurðsson, Sv. Olafsson,
Sig. Stefánsson, Jón Þorláksson
(skrif).
Allsherjarnefnd: E. d. Jóh. Jó-
liannesson, Sig. Hjörleifsson, Sigurj.
Friðjónsson. N. d. Stef. Stefánsson
(form.), Gunn. Sigurösson, Björn
Ilallsson, Einar Þorgilsson, Jón
Þorláksson (skr.).
Stj órnarfrumvörp
þessi voru lögð íram þingsetn-
iiigardaginin:
1. Frv. til fjárlaga árið 1923. 2.
um lögfylgjur hjónabands. 3. um
prestai, þjóðkirkjuimar og prófasta.
4. Frv. til atvinnulaga. 5.um fræöslu
barna. 6. um breytingu á almenn-
um viðskiftalögium nr. 31, 11. júlí
1911. 7. um einkaleyfi. 8. um kenn-
araskóla. 9. um hitun kirknia. 10.
um verslunarskýrslnr. 11. utm skatt
mat fasteigna. 12. Frv. til vatnalaga.
13. um lækkun á aðflutningsgjaldi
af kolum og salti. 14. um breyt-
ing á lögum nr. 60, 27. júní 1921,
um út'flutningsgjaM laf síld o. fl.
15. um framlemgimg á gi'ldi laga
um útflutningsgjald. 16. um hinn
lærða skóla í Rvík. 17. ram vatns-
orkusjerleyfi.
Dagskrá í dag.
E. d.: 1. Um lögfylgjur hjóna-
banda, 2. Um presta þjóðkirkjunnar
og prófasta, 3. Um hitnn kirkna.
N. d. Um skattamat fasteigna, 2.
Um lækkun á aðflutn.gjaldi af kol-
um og salti, 3. Um br. á 1. um út-
flutningsgjald af síld, 4. Um framl,
á gildi 1. um útflutningsgjald, 5.
Frv. til fjárlaga.
Rvík 16. febr. 1922.
Sveinn Víkingur.
Alþingi.
I gær vorú kosnar
uar.
Fastanefndir.
Fjárhagsnefnds E. d. Sig. Eggerz,
Guðjón Guðlaugsson, Guðm. Ólafs-
En hvaö um Frakkland 1 Utlitiö son> ]\T. d. Magn. Kristjánsson
er i raiuiinni litlu betra þar, (form.), Jón A. Jónsson (skr.), Jak.
þegar litið er á skuldir ríkisins og Möller, Þorl. Guömundsson, Jón
allar-ástæður, þá er það furðulegt, Baldvinsson.
hvað frankagengið helst hátt. Fer Fjárveitinganefnd: E. d. Jóh.
hjer á éftir kafli úr „Finandstid- Jóhannesson, Einar Árnason, Halld.
encje1 ‘, sem mun lýsa ástandinu gteinsson, Sigurjón Friðjónsson,
nokkurnveginn rjett og gefur skýr ! Hjörtur Snorrason. N. d. porl. Jóns-
ingu á því, hvaö það er, sem knýr son (f0rm.), Bjarni Jónsson, Pjetur
Frakka til kröfnhörku gagnvart Ottesen, Magn. Pjetursson (skrif.),
Þjóðverjum. : jdn Sigurðsson, Eir. Einarsson.
Frakkland verður að fá þýsku mil- Samgöngumálanefnd: E. d. Guðj.
jardana ef það á ekki að verða gjald- j Gu81ailBsson Hj. Snorrason, Halld.
þrota. Það stoðar ekki þo Englend-1
ingar og Ameríkumenn vilji gefa því Steinsson, Sig. Iíjorleifsson, Guðm.
upp skuldir, sem ekki eru þegar falln- Guðfinnsson. N. d. Þorst. M. Jóns-
ar í gjalddaga, það er handbært fje,1 son, Hák. Kristófersson, Sv. Ólafs-
sem Frakkar þurfa, dveg eins og son (form.) Sig. Stefánsson, Magn.
Þvskaland, Rússland, Belgia eða I- ’ . .
talía. Peningar út í höúd, - það er. PTetllrsson Cskr_).
það sem hið hrjáða land þarf með. | LandbúnaSarnefnd: E. d. Sig.
Fjárhagsástand Frakklands er þann ; Jónsson, Guðm. Ólafsson, Hjörtur
ig að ríkissknldirnar hafa aukist um Snorrason. N. d. Stef. Stefánsson
45 miljard franka árið 1919, um 35; (forlxl )? Þór jónsson (skr.)( Eir.
Þ. G. miljarda árið 1920 og um 24 miljarda , . ,
átiö 1921. Síðan 1914 hafa ríkisskuld- Emarsson, Pjetur Þorðarson, Þorl.
irnar meira en tífaldast. Þó Frakk- Jonsson.
M teMinMI
í rærkvöldi.
Fundurinn byrjaði með því að
borgarstjóri skýröi frá úrslitum at-
kvæða við bæjarstjórnarkosninguna
síðustu, og ennfremur kosningu á
endurskoðendur bæjarreikninganna:
Pjetur Zophoníaason og Pjetur
Lárusson. Bauð borgarstjóri liina
nýju fulltrúa velkomna, Að því
búnu var gengiö til forsetakosningar
og hlaut kosningu Sigurður Jónsson
með 9 atkvæðum, en Þorvarður Þor-
arðsson fjekk 7. atkv. Varaforseti
var kosinn Þorv. Þorvarðsson með
9 atkv.
Skrifarar bæjarstjórnar voru kosn
ii Pjetur Magnússon og Pjetur Hall-
dórsson.
Eftir þessa kosningu fóru tveir
bæjarfulltrúar, p. Sv. og J. B., fram
á það, að kosið væri í nefdir eftir
hlutfallskosningu. Kvað J. B. minni
hlutan í bæjarstjórninni beittan ger-
ræði, með gömlu kosningaraðferð-
inni. Kvað hana orðna úrelta. For-
seti kvað fundarsköpin ekki heimila
hlutfallskosningu. ÓL Friðriksbon
stóð þá upp og kvaö forseta strax
vera farinn að beita minni hlutann
í bæjarstjórninni rangindum, þó
ekki væru nema 10 mínútur síðan
hann hefði farið upp í forsetastól-
inn. Kvað hann það bersýnilegt, að
meiri hlutinn ætlaði sjer að ráða því,
í sem gert væri í ýmsum nefndum.
J. Baldvinsson kvaðst mundu leggja
fram tillögu um það, aö nefndar-
kosningum væri frestað, ef ekfci
mætti við liafa hlutfallskosningu.
.Þ. Sveinsson flutti þá áminningar-
ræðu til bæjarstjórnarinnar, um að
vernda friðinn og efla sainvinnuna.
Borgarstjóri kvað þennan draug
enn vera vakinn upp, sem áður hefði
verið á sveimi í bæjarstjórn. Bn
fyrir tveimur árum síðan hefði það
verið rafcilega útskýrt, að fundar-
sköpin leyfðu ekki hlutfallskosningu.
Kvaðst hann ekki sjá, að þeir bæjar-
fulltrúar, sem teldu sig í minni hluta
hefðu nokkurn rjett til að þrýsta
fram hhitfallskosninu þvert ofan í
lögin. Það væri opin leið til að fá
þessu breytt á annan hátt, sem sje
að breyta fnndarsköpunum. Kvað
hann mega kjósa í nefndir nú, en
síðar mætti kjósa í nefndir eftír
hlutfallskosningu, ef fundarsköpun-
um yrði breytt. Óskaði hann að
flutningsmaður tiilögunnar tæki
liana aftur. G. Claessen kvað það
vera borið fram þem ástæöu, að
fundarsköpin heimiluðu ekki hlut-
fallskosningu, en kvaðst geta bent á
ótai margt, sem sýndi, að lögin væru
ekki alt af höfð til hliðsjónar, og
nefndi hann nokkur dæmi því til
sönnunar. Fór hann nokkrum orö-
nm um þá sanngirni, sem mælti með
því, að meiri hiutinn liefði ekki al-
ræðisvald í því að kjósa í nefndirn-
ar. Skoraði hann á bæjarstj. aö fara
að eins og Spartverjar stundum, að
iáta lögin sofa en lofa sanngirninni
að ráða. Eftir þessar umræður var
úrskuröur forseta á þá leið, að fund-
arsköpin heimiluðu ekki hlutfalls-
kosningu. Yar síðan greitt atkvæði
um úrskurðinn með nafnakalli og
sögðu 9 já og 7. nei.
Þá haföi komið fram breytingar-
tillaga frá J. B. um fundarsköpin
þess efnis, að allar nefndir í bæjar-
stjórninni skuli kosnar með hlut-
fallskosningu. Talaði hann fyrir til-
lögunni og mintist ennfremur á þau
ummæli borgarstjóra að nefndirnar
væru ekki nú sem stendur starfhæf-
ar og þess vegna mætti ekki fresta
nefndarkosningum. Kvað hann þær
vel geta starfað, þó þær heföu mist
sumar einn og aðrar engan. Taldi
hann því þessa ástæðu lítilsverða.
pá vou greidd atkvæði, með nafna-
kalli, um till. J. B. aö fresta nefnd-
arkosningum, ‘og sögðu 11 nei og 5
já, og var till. því feld.
Kosning nefnda.
Var þá gengið til nefndarkosninga
og kosnir í fjárliagsnefnd 2. bæjar-
fulltrúar með borgarstj. og hlutu
kosningu Jón Ólafsson og pórður
Sveinsson.
Fasteignanefnd. í hana voru kosD-
ir Sig. Jónsson 0g Þórður Bjarnason
Fátækranefnd. í hana voru kosnir
4 bæjarfulltrúar, þeir Sig. Jónsson,
Jónatan Þorsteinsson, Hallbjöfn
Halldórsson og Hjeðinn Valdimars-
son.
Bggginganefnd. í hana voru kosn-
ir 2, þeir Guöm. Ásbjörnsson og
Þorv. Þorvarðarson. En utan bæjar-
stjórnar voru kosnir 2 menn, þeir
Kristinn Sigurðsson múrari og
Sveinn Jónsson trjesmiður.
Veganefnd. í hana voru kosnir 4
bæjarfulltrúar: Björn Ólafsson,
Guðm. Ásbjörnsson, Hallbj. Hall-
dórsson og G. Claesen.
Brunamálanefnd. í hana voru
kosnir 3 bæjarfultrúar Pjetur Hall-
dórsson, Pjetur Magnússon og pórð-
ur Sveinsson.
Haf narnefnd. í bana voru kosnir