Morgunblaðið - 19.03.1922, Page 1

Stofnandi: Vilh. Finsen.
Landsblað Lögrjetfa
Ritstjóri: Þorst. Gíslason..
9. árg*| 119 tbl.
Sunnudaginn 19. mars 1922.
tsafoldarprentsmiCja h.f.
jW'ininimw mii i imrriT r íimrrm Sansla Bíö
Hvort er skemtilegra að
vera karl eða kona?
Afar skemtilegur garaanleikur í 3
þáttum. — Aðalhlutverkið leikur
hin skemtilega þýska leikkona
Ossi Oswalda.
Aukaraynd
Frá British Guinea.
Sýning kl. 6, 7, 8 og 9.

P|ýj® Bíð aHDOBs^œiæaaaBa
Flughetjan fíflðjarfa
Afarspennanði sjónleikur í 6 þáttum
Aðalhlutverk leikur hin alþekta flughetja og ágæti leikari
s
Alðrei hefur sjest í nokkurri kvikmynð önnur eins afreksverk og hjer
sjást. Houdini lætur ekki bönð eða hlekki halða sjer. Houðini lætur
ekki fangelsishurðina loka sig inni, hann þekkir ekki neinar hinðranir.
— — — — Þessa mynd ættu sem flestir að sjá.
Sýningar kl. 8. 7'/* og 9.
Börn fá aðgang að sýningunni kl. 6.
rnrrri nrr ii..... ítti iinii miiiiniiir i iiiiíhiih—nwmii ii iias8BE3sssa—
Hjálpræðisherinn.
Fagnaðarsamkoma fyrir Major S. Grausiund verður hald-
in í kvöld kl. 8. — Aðgangur 25 aura.
Ennfremur samkomur kl. 11 og kl. 4. — Barnasamkoma kl. 2.
Kristian Johnsen.
Harry Houdini
Fiskflutuingur ug
framtíQarmarkaöir
Það er venja þeirra þjóða, er
ílytja út vörur, sem nokkru nemur,
að sencla menn til að rannsaka mark-
aði á þeim stöðum, er möguleikar
eru fyrir lieudi. Við þurfum ekki
langt að leita eftir dæmum um þetta.
Noregur er þar fulliueg sönnun. En
því miður hefir þessu ekki verið
svo farið hjá okkur. Við höfum lítið
haft fyrir því að senda út erindreka
eða umboðsmenn til að greiða fyrir
sölu á afurðum okkar og kynna sjer
rnarkaði yfirleitt,* og lítið hefir frá
okkar hálfu verið gert í þá átt, að fá
nýja markaði í öðrúm löndum. Má
með sanni segja, að við höfum sopið
seyðið af aðgerðaleysi okkar í þessa
átt, því árið 1920, þegar verðfall á
fiski varð sem mest á Spáni og Italíu
urðum við nauðugir viljugir að
fívtja fiskframleiðslu oklrar ein-
göngu til nefndra ianda, enda þótt
fyrirsjáanlegt væri, að of mikið fjár-
hagslegt tjón hlytist af því. Hefðum
við þá eflaust verið betur settir, ef
búið liefði verið að afla fiskmark-
aða í öðrum löndum, og mátt hefði
dreifa fiskframleiðslunni í mörg
lönd. Það myndi án efa hafa dregið
úr hinu óbætanlega tjóni, er þá
dundi yfir sjávarútveginn og kom
honum á knje.
Skamt er nú síðan þetta gerðist.
Alt hjakkar í sama farinu, og ekkert
hefir verið gert eða virSist eiga að
gera til að afla fyrirhugaðri auk-
inni framleiðslu nýrra markaða.
Óglæsileg framtíð virðist liggja fyr-
ir okkur á því sviði. — Spánverjar
kref jast ívilnunar á vmiimflutningi,
svo framarlega sem við eigmn að
njóta lægsta tolls á Spáni fyrir af-
urðir okkar. Og enn ægilegri tíðindi
berast okkur, þar sem ein okkur
voldugri þjóð gerir kröfur til mestu
hlunninda í þessa átt. — Á Ítalíu
ríkir enn hörmulegra ástand en
nokkru sinni áður. Þjóðin ber þegar
á baki sjer slíka skuldabyrði, að
* Hjer skal jeg þó undanskilja hr.
Matth. Ólafsson, sem ferðaöist í Norð-
ur-Ameríku og Suður-Evrópu, og hr.
Öuntiar Egilson, sem hefir verið á
Ítalín, og nú er á Spáni. — Opi«-
berlega hefir sanrt lítill áraugur sjest
starfi þessara manca.
enginn fær sjeð hvort hún getur und
ir risið. Afleiðing þess er þverrandi
kaupgeta og þar af leiðandi verðfall
mikið. T. d. má geta þess, að Labra-
dbrfiskur, sem í haust er leið seldist
fyrir alt að 100 sh.cif. Genova pr.
100 kg., selst nú ekki fyrir lielming
þess verðs. — Uni Grikkland og
Portúgal, sem flytja inn íslenskan
fisk, má hið sama segja. — Auk þess
steSja hættulegir keppinautar að úr
ölluni áttum.
Hvort virðist mönnnm nú að ís-
lendingar megi hjakka í sama farinu,
treysta eingöngu á hina gömlu mark-
aði og tefla á tvær hættur? — Jeg
fyrir mitt leyti býst við, að öllum
framsýnum og dugandi mönnum
finnist þegar nóg um aðgerðai’leysi
okkar í þessa átt og álíti nú, að hinni
nýju stjórn og Alþingi beri að
tryggja liina gömlu markaði og gera
hið ítrasta til að afla nýrra, þar
sem skilyrSi eru fyrir hendi.
Við verðum ætíð að hafa það hug-
fast, að sjávarafurSir, og þá einkum
saltfiskur, er aðalútflutningsvara
okkar. Ennfremur ber^okkur að at-
huga, að fiskur okkar hefir hið ágæt-
asta orð á sjer þar sem hans er
neytt. AfleiSing þessa ætti að verða,
að við, fremur öðrum þjóðum, hefð-
um skilvrði til aS afla nýrra mark-
aðsstöðva þ. e. a. s. svo fremi tollar
eða önnur gjöld komi ekki harðar
niður á okkur en öSrum fiskútflutn-
ingsþjóðum.
f þessu sambandi skal jeg enn-
fremur geta þess, að frá mínu sjón-
armiði er þaS aðaltriðið í fiskiút-
flutningi okkar að geta dreift fram-
leiðslunni á sem flesta staði. Framar
öllu öSru verðum við að forðast, að
gera okkur háSa, að rígbinda okkur
svo við eitt eða tvö markaðslönd, aS
tjón geti af klotist, ef illa fer. Eina
tr.vggilega ráðiS er þess vegna að
leita nýrra markaðslanda fyrir fram
leiðslu okkar. Lægi þá næst fyrir, að
athuga þá markaSi sem frændur okk-
ar, Norðmenn, hafa aflað sjer, því
ekki er ólíklegt, að vjer getum þar
selt eitthvað af okkar afurSum. Ber
þar inargt til, en þó sjerstaklega
það, að reynslan hefir sýnt, að okk-
ar fiskur stendur þeim norska fylli-
lega á sporSi hvað útlit og gæði
snertir.
Þess má geta, að meiri hlutinn af
fiskframleiðslu Norðmanna fer til
Neftóbak B. B.
skorið og óskorið, selur
Tóbaksbúðin,
Laugaveg 6.
Spegill9
ekki mjög litill, óakast til kaups
með sanngjörnu verði. A. v. á.
sömu markaðslanda og okkar fisk-
ur. En þó liafa þeir góSan markað
í eiim fjarlægu landi, sem við liöf-
nm aldrei sent fisk til að neinu ráði.
Land þetta er Suður-Ameríka.
Skal jeg svo í sem fæstum orðum
athuga fiskinnflutning tilþessalands
o. fl. er því viðvíkur, en þó sjerstak-
lega til Argentínu, er jeg hefi tölu-
verS kynni af.
Fiskinnflutningur til Argentínu.
Það er ekki að undra þótt innflutn-
ingur fiskjar hafi þegar um margra
ára bil verið töluverður til þessa
lands. íbúarnir eru aðallega af
portúgölskum og spönskum stofni,
og auk þess liefir margt ítala og ann-
ara suður- og austurlandaþjóða
flutst þangað búferlum. Trúarbrögð
fyrnefndra þjóða eru rómversk-
kaþólsk og svo sem kunnugt er, flytst
mikið $f fiski til þeirra landa er játa
þau trúarbrögð þ. e. a. s. ef löndin
sjálf framleiða þá ekki svo mikinn
fisk að það fullnægi eftirspurninni.
Miðað við íbúatölu flytur Argen-
tína ekki nánda nærri jafnmikið inn
og Spánn. — Síðustu 10 ár (1911—
’20) hefir innflutningur verið tölu-
verður og hámarkinu náði hann 1913
me,ð 5y2 milj. kg. Svo dró smám-
saman úr honum á stríðsárunum og
1918 var hann að eins 620 þús. kg.
en vex svo upp frá því og 1920 er
imiflutiiingurmn orðinn rúm 2y2
milj. kg. (fyrir y2 árið). Hann hef-
ir þá næstum verið búinn að uá há-
markinu, er var fyrir stríðið.
Flestar fiskútflutningsþjóðir, aðr-
ar en íslendingar, hafa sent töluvert
af fiski á þennan markað. Fyrir ó-
friðinn vorn Norðmenn svo að segja
einráðir þar. Útflutningur þeirra
þangað nam 1913 alt að 4 milj. kg.
Þar næst var England með 1 milj.
kg. og svo ýmsar aðrar þjóðir með
afganginn, y2 milj. kg. — Svo sem
áður er sagt, minkaði innflutningur
mjög á ófriðarárunum. Ollu því
bæði flutningserfiðleikar og nægur
figkimarkaður í sjálfri Evrópu. Inn-
flutningur Noregs þangað komst þá
niður fyrir 250 þús. kg. (1918) og
lilutfallslega minkar hannlijá öðrum
þjóðum, að Bandaríkjunum undan-
teknum. 1914 fluttu þau þangað að
eins 4y2 þús. kg. en 1918 hefir þetta
vaxið upp í 300 þús. kg. — Eftir
ófriðinn fór svo innflutningur allra
þjóða, er áður sendu fisk þangað, að
aukast. 1920 er svo komiS að Banda-
ríkin (líklega New Foundland þar í
talið) eru no. 1 á þeim markaði.
Noregur no. 2 og svo England.
Fiskverff. Það hefir verið ágætt í
Argentínu. T. d. skal jeg hjer til-
greina verð á þorski.(frá Noregi og
Skotlandi) og löngu frá (Skotlandi)
alt pr. 41 kg. af þurfiski í kössum
eif Buenos Aires.
1920 (desember) þorskur 125 sh.
1920 (desember) langa 125 sli. 1921
(maí) þórskur 64 sh. 1921 (maí)
langa 80 sh. 1921 (júní) þorskur
50.60 sli. 1921 (ágúst) þorskur 55.60
sh.
Ef við athugum verSið í ágúst
1921, þá er það betra en á spönsk-
um markaði um sama leyti. Fyrir
fisk fluttan til Argentínu hefði þá
að minsta kosti fengist 276 ísl. kr.#
pr. skippund af nr. 1 stórfiski í köss-
um, cif Buenos Aires. En þar frá
dregst kostnaður (umbúöir, farm-
gjald og önnur útgjöld) sem ekki
fer fram úr 66 kr. ísl. pr. skippund.
Hið eiginlega nettoverð hefði þá
verið 210 ísl. kr. pr. skippund. Þetta
verð gildir um norskan fisk, en á-
byggilegt er að fyrir ísl. fisk hefði
verið hægt að fá nokkru hærra.
Fisktegundir og skoSun. Algeng-
astur eT norski fiskurinn og þykir
hann bestur. Skostkur fiskur er einn-
ig í góðu áliti; en fiskur frá Canada
*) Sterlingspundi breytt í krónur
með gengi 23.00