Morgunblaðið - 25.04.1922, Blaðsíða 2

Morgunblaðið - 25.04.1922, Blaðsíða 2
MORGUNBLAÐJÐ samningaumleitunum, og veitt erf- itt, eins og við var að búasf. Hið eina, sem fengist hefir og tilslökun er hægt að nefna, er það, að Spán- verjar hafa ekki á móti, að í stað þess að samþykkja nú endanlega breyt ingu á bannlögunum að því er snert- it vín undir 21% áfengis, geti Al- þingþ frestað framkvæmd þeirra að því er þessi vín snertir, um eins árs bil, og að Alþingi 1923 taki svo fulln- aðarákvörðun. Nefndin ber því fram heimildarlög til stjórnarinnar um þetta atriði. Eins og alkunnugt er, eru skoðanir þingmanna, og einnig þeirra, sem í viðskiftanefndunum sitja, skiftar í bannmálinu. En þegar frá upphafi mun það hafa verið tilfinning allra, að í þessu máli ætti og mætti sá á- gieiningur ekki koma fram í fremstu xöð. Hjer var í raun rjettri um ann- að að ræða. Jafnvel andbanningum mundi ekki vera ljúft að hrófla við bannlögunum með þessum hætti, að þess væri krafist af erlendu ríkis- valdi. Og jafnvel bannmönnum hlaut á hinn bóginn að vera það Ijóst, að hjer var um svo stórfelt viðskiftamál að ræða, að það yrði að skoðast fyrst og fremst frá því sjónarmiði, hvort þjóðin fengi risið undir því, að halda bannstefnunni fastri. Nefndin h»fir því unnið allan tímann óskift að rannsókn málsins og undirbúningi. Og þótt skoðanir nefndarmanna sjeu eigi þær sömu eða hugur þeidra einn um málið alt, þá hefir samt nefndin öll fylgst að í því, að leggja til við þingið að samþykkja heimildarlögin, sem fram eru borin. Nefndarmenn leggja og að sjálfsögðu misjafnlega ríka áherslu á einstök atriði rök- semdafærslunnar, en hjá því verður ekki komist í slíku máli sem þessu. Eins og bent var á áður, hefir bannstefnan jafnan, síðan lögin voru sett 1909, átt sjer meiri hluta í þing- inu, og á þingi 1921 kom fram stjórn- arfrumvarp um breyting á bannlögun- um, og er sennilegt, að það hefði verið afgreitt af þinginu og lögin gerð talsvert skarpari en áður, ef það hefði þótt ráðlegt þá að afgreiða slíkt mál, eftir að samningarnir við Spán voru byrjaðir. Það mætti því virðast talsverð veðrabrigði, að leggja nú til svo stórkostlega skerðingu á tþessum lögum, sem í fyrra átti að herða. En einmitt þetta ætti að vera ljósasti votturinn um, að þetta frv. um skerðing bannlaganna er ekki með gleði fram borið, eða vegna nokkurr- ar breyttrar afstöðu þingmanna til bannmálsins, því að þeir af oss, sem áður höfum verið bannmálinu fylgj- andi, erum það ekki minna nú, held- ur er það gert vegna þeirrar nauð- synjar þjóðarinnar, sem vjer fáum ekki sjeð, að uppfylt verði með öðru en því, að veita þessa undanþágu frá bannlögunum, hvort sem oss er það ljúft eða leitt. Vjer stöndnm hjer milli tveggja eldá, annars vegarþeirr- ar hugsjónar, sem fólgin er í banninu, en hins vegar þess erfiða fjárhags, sem nú virðist ekki meþa með neinu móti bæta nýjum örðugleikum ofan á. Bannmennirnir í nefndinni halda "jafn fast eftir sem áður í bannstefnuna, og líta á þetta sem einn af mörgum krókum á leiðinni til fnlls sigurs hennar, en alls ekki sem neina end- anlega niðurstöðu. Það, sem hjer er í húfi, er saltfisks verslun vor við Spán. Meðalársfram- leiðsla vor á síðastliðnum árum á saltfiski, mun mega teljast um 150000 skp., eða um 25000 smál., og fer vax- andi, og af henni fara % eða um 17000 smál. til Spánar, og er það dýr-, asti partur framleiðslunnar, eða stór- fiskurinn. Með mikilli þrautsegju og kappsmunum hefir þessi Spánarmark- aður fengist, og íslenskur fiskur feng- ið þar besta orð og hæsta verð. Er það einkum eítt hjerað, Katalónía, sem kaupir að mestu leyti íslenskan fisk, enda fer að minsta kosti helm- ingur af Spánarfisksframleiðslu vorri þangað. pað er nú fljótreiknað, hverju mun- ar, að njóta þar bestu kjara eða borga hámarkstoll. Miðað við 17000 smál., er tollurinn eftir skrá II alls 17000X320=5440000 peseta, en eftir skrá I er hann þrefalt hærri, eða 16320000 pes. Munurinn er því 10880- 000 gullpesetar, en hve margar krón- ur það verða, fer eftir gengi krón- unnar. Gullpesetinn er nú um 115 aurar, svo að eftir núgildandi verði krónunnar nemur þetta um 12% milj. króna. Nú er það almenn reynsla, að lág- markstollar lenda á neytandanum ein- um, en á framleiðandanum lenldir ekki annað af honum en sú markaðsrýrn- un eða aukning, sem verðhækkun eða la'kkun hefir í för með sjer. En há- markstollar lenda aftur á móti, að öðru jöfnu, á framleiðandanum. Þó má gera ráð fyrir því í þessu tilfelli, að nokkuð af tollhækkuninni lendi á neytendum á Spáni, sumpart vegsia þess, að þeir, sem vanir eru íslensk- um fiski, vilja henn helst og kaupa hann, þó nokkuð hækki. Ef Norð- menn væru undir sömu hámarkstolla seldir, mundi það kippa h. u. b. helm- ing alls fisks, sem til Spánar flytst, undir hámarkstoll, en það yrði að sjálfsögðu til þess, að fiskur liækk- aði þar stórum í verði, og jafnvel þótt Norðmenn væru ekki með, þá mundi fiskverðið sennilega hækka tals vert, og Spánverjar þannig bera nokk- uð af töllhækkuninni. En þá kemur ar.nað, sem gæti gert oss skaða, sem ef til vill væri lítið betri en að bera alla tollhækkunina, en það er það, hve fisknotkunin mundi minka við það, að verðið hækkar. Fiskur er nú ekki etinn á Spáni af trúarbragða- ástaíðum lengur, heldur af því, að hann þykir ódýr fæða, í samanburði við annað. En hann þarf ekki að hækka nema lítið eitt til þess, að t. d. kjöt verði tekið fram yfir hann vegna verðsins, því að kjöt frá Suður- .Ameríku er þar á boðstólum fyrir lágt verð, og er mjög hættulegur keppi- nautur fisksins. Það mun því ekki vera ráðlegt að reikna með því, að neytendurnir ljetti mikið undir með tollhækkuninni. Sú varan, sem svo miklu gæti verið ó- dýrari, fiskur, einkum af enskum upp runa, mundi þeggir í stað verða ákaf- lega hættulegur keppinautur. Og jafn- vel þótt ekki væri talið, að á fram- leiðendunum lenti nema .helmingur tollhækkunarinnar og ekkert kipti úr márkaðnum við þá hækkun á fiskin- um á Spáni, þá væri það «á skattur, sem ekki er nóg að reikna með því að margfalda saman tollaukann á hverri smálest og smálestafjöldann, heldur verður að reikna með því, hvernig oss gengur að komast af án þess dýra sjávarútvegar, sem nú afl- ar mests parts af fiskinum, því að það verður þá ekki sjeð, að hann geti haldið áfram. Bankar geta ekki lán- að til rekstrarins undir slíkum kring- umstæðum, því þeirra lánstraust er- lcndis veltur á úrslitum samninganna. Og eigendur fyrirtækjanna mundu ekki heldur sækja um lán til þeirra undir þeim kringumstæðum. Togara- flotinn vrði að líkindum að hverfa og hin dýrari mótorskipaútgerð. En fram á slíkt ástand er ilt að horfa á jafnerfiðum tímum fjárhagslega og nú eru. pá er að líta á hina hlið reiknings- ins, hvaða tap það er að ganga að kröfunni. Er þá fyrst að líta á það, að vjer göngumst undir það að flytja inn vín, sem hafa undir 21% áfengis, og • tökum þar á oss að borga bæði andvirði þeirra og það, sem af nautn þeirra leiðir. En nú er það oss full- komlega heimilt að beita þeim ráð- stöfunum til hóflegs innflutnings og umsjónar með sölui.ni, sem oss líst, svo framarlega sem það gerir ekki undanþáguna frá bannlögunum að engu. Oss er fullkomlega ljóst og drögum ekkert úr þessari hlið málsins, en iþó verður ekki sjeð, að það muni leiða yfir oss neinn þann kostnað, sem oss væri óbærilegur, enda bann- login aldrei sett hjer á af beinum fjárhagsástæðum, en mjög er erfitt að koma að nokkrum ábyggilegum áætl- uimm um þetta atriði. Miklu þyngra hlýtur það að vega, hve mikið brot það hlýtur að vera á •metnaði vorum, að verða að breyta svo löggjöf vorri eftir boði annara, og ekki síst í þessu máli, sem hefir ef til vill, aflað oss víðtækara álits um heiminn en nokkurt annað af málum vorum. Það hlýtur hver ^"'nrmaður að finna sárt, að vjer erum hjer að slá nokkru af sjálfsákvörðunarrjetti vtrum, um stundarsakir að minsta kosti. En hverju slægjum vjer ekki af metnaði vorum líka og yrðum að slá á margvíslegan hátt, ef fjárhags- legt sjálfstæði vort færi út um þúfpr? Um þetta mun tæplega verða deilt, að vjer erum neyddir til þese að f< rða oss frá þeim f járkagsvoða, sem af því mundi leiða, að fiskur vor kæmist undir hæsta toll á Spáni. En þá er enn á eitt að líta, hvort til þess að forðast slíkt sje nauðsyn- legt að láta undan kröfu Spánverja. En leiðin til" þess að komast hjá k ’öfu Spánverja væri sú, að afla fisk- ínum markaðs annars staðar, og hans .svo góðs, að við gæti jafnast. Um þetta hefir #erið mikið rætt, en árangurslaust. Vjer höfum ekki annars staðar markað fyrir Spánar- fiskinn. ítalíumarkaðurinn er tilíölu- lega nýr og ekki stór og hann tekur ekki þann fisk, sem til Spánar fer, stórfiskinn, dýrasta fiskinn. ítalíu- markaðurinn er góður með, en hann getur á engan hátt bætt úr hinu. Um nýja markaði er það að segja, að þtir verða ekki gripnir upp í skjótri svipan. Til þess þarf venjulega mjög lungan tíma. Það þarf að breyta um fisverkunaraðferðir og leggja mikla vinnu og mikið fje í það. Og þó hefir reynsla Norðmanna, sem mikið hafa unnið að því að fá markaði fyrir fisk, einkum í Suður-Ameríku, vtrið sú, að Spánarmarkaðurinn er enn þeirra besti markaður, og er norskur fiskur þó ekki í jafngóðu verði þar eins og íslenskur fiskur. Um þetta getur því ekki verið að ræða eins og nú stendur, en sjálf- s:.gt er það, að reyna alt, sem unt er, tíl þess að afla nýrra markaða fyrir fiskframleiðslu vora í framtíðinni, hvort heldur er til þess að auka við eða í staðinn fyrir Spánarmarkaðinn. pá er að líta á það, hvort alt hefir verið reynt, sem liaMt er, til (þess að fá sæmileg boð mi Spán- verjum. Nefndin hefir margsinnis rannsakað öll skjól, sem fyrir liggja um samningana, og getur ekki annað Sjeð en þeir hafi verið reknir með allri þeirri vandvirkni, sem unt er, bæði af hendi utanríkisráðuneytisins danska, íslensku stjórnarinnar hjer heima, sendiherra vors, Gunnars Eg- ilssonar, sem nú er búsettur í Barce- lóna, og nú loks af hinum síðari sendi nönnum. Danska stjórnin hefir og sfaðið mjög vel með oss í samningun- um, en það var því meira virði, þar sem Danir hafa sjerstaklega sterka verslunaraðstöðu gagnvart Spánverj- um, kaupa þaðan mikið, en þurfa þar nálega ekkert að selja. Hið eina, öem ekki hefir verið reynt, er það að hleypa samningunum í strand með því að neita kröfu Spánverja, til þess að sjá, hvort iþá myndi nokkuð um þok- ast. En þá hefði átt að vera búið að því á talsvert fvrra stigi málsins, en nú mundi það að líkindum kosta oss það, að vjer gætum ekki tekið samn- ingana upp aftur. nema á talsvert óhaganlegra grundvelli; t. d. fengj- um vjer þá naumast bestu kjör boð- in. Þess er að gæta, að verslunaraf- staða vor til Spánverja er mjög veik, þar sem vjer eigum þar vorn allra dýrmætasta markað, en kaupum á hinn bóginn nálega ekkert af þeim nema það, sem vjer megum ekki án vera frá þeim. Nefndin hlýtur því að ráða frá því að hleypa málinu nú í slíkt strand, og getur ekki gert sjer von um, að upp úr því hefðist það, sem oss væri hagur í, heldur gæti þá vel svo farið, að vjer hefðum af mál- jnu bæði skaðann og skapraunina. gfe Nefndin telur það talsvert aðgengí" lc-gra að samþykkja heimildarlög til stjórnarinnar um ársfrestun á bann- lögunum, að því er snertir vín undir 21% áfengis, heldur en ganga að því ftv., sem stjórnin lagði fyrir þingið, úr því Spánarstjórn hefir ekki á móti því. Málið má þá taka upp af nýju á næsta þingi, og þá geta þingmenn vitað betur vilja kjósenda sinni í n álinu, og yfirleitt ætti málið þá að geta verið enn betur undir búið. Einn nefndarmanna, sem að vísu hallast að því að láta frv. ganga fram, er eigi að öllu samþykkur greinargerð fi umvarpsins. ---------0-------- Ekkert kvenfrelsi. * Á þingi Japana kom nýlega fram frumvarp um að veita konum kosn- ingarrjett. Frumvarp þetta var felt umsvifalaust með 159 atkv. gegn 28. August Palm brautryðjandi jafnaðarstefnunnar í Svíþjóð Ijest um miðjan mars. Bana- mein hans var influensa. II ii í gærkveldi kl. 6 fóf „Islands Falk“ hjeðan alfarinn að sinni, eftir að liafa verið hjer við land i allan liðlangan vetur, og gert skyldu sína með því að liandsama botnvörpung’a, sem veiddu ólög- lega í landhelgi og á þann hátt giltur. Muni Frakkar að öðrum kosti taka til sinna ráðia og fara því fram, sem þeim þyki best henta. Fulltrúar Rússa á Genúaráð- stefnunni hafa krafist þess tað sov- jet stjórnin verði lagalega viður- kend rjettmæt stjórn Rússlands, og hafa sett þessia. kröfu að skil- yrði fyrir því, að Rússar viður- verndað fiskimið vor, og aflað rík-! kenni skul<iir fyrra stjóma við issjóðnum íslenska tekna. j ótlönd. Bandamenn hafa neitað En „Islands Falk“ hefir gert að verða við kröfunni. meira en skyldu síma, Hann hefir sótt alþingismenn, þegar skki hef- Khófn 23. apríl. ir verið kostur á öðrum .skipum i Frakkar óánægðir. tii þess; hann hefir flutt farþega' Friillsku blöðin finna “jög að lmndruðum saman hjer innan lands þvi’ að stefna frönskn sfjórnar- þegar of langt hefir liðið á milli °g frnmkoraa á ráSstefnunni ferða; hann hefir farið férðir til ' Genua ga"nvart Þ-Í°ðvorjam, sje Grímseyjar og hann. hefir bjargað U'J°g oakveðin- Krefjast blöðin skipum í sjávarháska. Þegar „Is- þess’.að þinglð verði kallað sam‘ lands Falk“ svo lætur úr höfn 'tal þess a$ ræða um stefnu hjer í Reykjavík, höfuðstað lands- S .ú>rn;,rninar. »i. * 1. <■ V • x' Fronskn fulltrúarnir í Genúa, ms, eftir að hafa þannig gert „ .* , . . , . ! , , i hata tengið skipun fra stiormnm skyldu sma og mikið meira, er , , . • ■ ,. . , , . um það, að taka ekki þatt í um- ekki emn einasti íslenskur fam * , , ,,. * , , . - ræðunum um Russlandsmalin a ráð aregmn að hun. Að sjalfsogðu er . „ ,, • , * . , ,, , , , , . steínunm að svo stoddu. það einkamal mhnna, hvort þeir, draga upp flagg eða ekki, en þeg-. ar „Islands Falk‘ ‘ fer burtu, og Setulið Bandamanna. Hermálaráðherrar Belga og kveður með tuttugu og einu fall- Frakka hafa fundist j Koblenz byssuskoti, eins og skyldan býður tfl þess að Hta eftir hwmig fram honum, þá dregur ekki einu sinni &ri á 8væðinUj sem bandamenn Stjomarráðið íslenska fánann við hafa undir hervaldi j Vestur. hún, og er það ekki emkamál þess, j>ýskalandh heldur mál, sem oss öllum kemur við. . I -------o------- Þegar erlent herskip sýnir fána vorum þá, virðingu að heilsa hon- um með fallbyssnskotum, er það Sumav*sólin. eínhver hin mesta lítilsvirðing sem herskipinu er sýnd að láta ekki Ennþá muntu, ljúfa sumarsól, fánia vorn sjást á móti. sóknir hefja, mörgu fargi bifa, Slíkt má ekki eiga sjer stað. landið færa’ úr köldum vetrarkjól, Vjer höfum vorn eigin fána, og kyssa og verma það, sem á að lifa. það á ekki að nota hahn einungis v til þess að skarta með á hátíðum Ennþá muntu fegra lög og láð, og tyllidögum, heldur á hann að láta vonir fara á kreik og syngja. vera heilagt merki, sem vjer allir Er og verður veröld æ þjer háð; söfnumst undir, og getur komið vald þú hefir til að lifga og yngja. fram fyrir land vort og þjóð hvar * sem er. Vjer höfum fengið vom Stíga álfar dans við ljóssins dís, eigin fána og með fánanum -eru drotning himins klæðir flest úr oss lagðar skyldur á herðar, og tötrum. þær skyldur verðum vjer að læra Er sem hrópi ’ alt glöðum rómi: Rís, að skilja. Jeg álít það og vona að — rís af dvala og kasta vetrar- yfirmennimir og skipshöfnin á ’ fiötrum! „íslands Falk“ skoði þessia van- rækslu ekki sem lítilsvirðingu í Ennþá muntu, blessað ljósaljós sinn garð, þótt þeir megi telja 1 eysa hulin mögn úr klakadróma. sjer misboðið með þessu, heldur Altaf verður ungt og nýtt þitt hrós segi sem svo: „Þeir vita ekki bet- — altaf nafn þitt sveipað helgi- ur‘ *. Þetta mega þeir ekki segja, i ljóma! og eiga ekki að geta sagt. Þegar vjer höfxtm vom eigin fána, eig- Dásamlegur kyni>-ikraftur þinn — um vjer sjálfir fyrst og fremst knýr til starfs og vekur menn að bera virðingu fyrir honum og til dáða. halda honum í heiðri, og mun þá Ennþá muntu geta á gluggannminn verða að sama skapi borin virðing guðað, — sent mjer lífsins kveðju fyrir honum af öðmm. Reykjavík 24. apríl 1922. Emil Nielsen. Erl. símfregnir frá frjettaritara Morgunblaðsins. þráða. Þín sókn er byrjuð, — sigur muntu fá og senn er öllum vetrarþrautum lokið. Sjerðu ei, maður, geislans gleðispá: Gleðstu, — því í skjólin er ei fokið! Gleð þá, sól, er ganga ’hinn bratta stig göfugs starfs og lát þeim öllum hlýna. Khöfn. '22. apríl. Genúafundurinn. Símað er frá Genúa, að fulltrúar | Blessa þ,að) sem er \ vlð þigj Þjóðverja þar hafi lýst sig reiðu- búna til að taka ekki þátt í um- ræðum um Rússlandsmálin, að svo miklu leyti, sem þaji snerti þau málefni, er samningur Þjóðverja og Rússa nær til. Er Lloyd Ge- orge ánægður með svar Þjóðverja, Poincaré krefst þess, að samn- ingur Rússa og Þjóðverja sje ó- — alt, sem langar til að verma’ og skína! G. ó. Fells.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.