Morgunblaðið - 25.04.1922, Blaðsíða 4

MORGUNBLAÐIB
i fyrrakvöid.
Kosning í skólanefnd.
Kosning eins manns í skóla-
ntfnd fór fram í stað Th. Krabbe
verkfræðings, sem nýfarinn er úr
tiefndinni. Áður en gengið var til
kosninga vakti Þ. Sveinsson máls
á því, að bæjarstjórn yrði iað
vanda sem allra mest valið á
sh ólanefndarmönnum, hún yrði að
£á þá bestu, sem völ vær á. Benti
á Jón Ófeigsson kenniara sem
tallra líklegasta manninn til góðs
starfs í nefndinni. Jöfn atkvæði
fengu við fyrstu kosningu Jón
Ófeigsson og Pjetur Halldórsson,
og varð því að kjósa aftur. Fjellu
þá atkvæði á sömu léið. Var þá
dregið um þessa tvo menn og kom
upp nafn Jóns Ófeigssonar, og
var hann því rjett kjörinn í
nefndina.
Fiskireitirnir.
Tilboð hefir komið til bæjar-
stjórnarinnar frá fiskiveiðahluta-
fjelaginu „Kái“ um leigu á fisk-
reitum í Itauðarárholti. Býður
fjelagið kr. 1.00 fyrir hvert skpd.
sem þurkað verði á reitunum, en
áskilur, iað bifreiðafær vegur sje
iagður að þeim, þegar þarf að nota
dg ennfremur að jámbrautarteinar
líggji um þá, og vagnar til fisk-
flutnings um reitina fylgi með.
Fasteignanefnd hafði lagt til að
bessu tilboði væri hafnað. Var
þvð samþykt.
Benzingeymsla.
Til brunamálanefndar höfðu bor
ist umsókuir frá kaupmönnunum
Jónatan Þorsteinssyni og Pjetri
Þ. J. Gunnarssyni, um að mega
kpma fyrir í bænum benzin
geymslu neðanjarðar með tækjum
tíl að afgreiða benzin til bifreiða.
Nefndin hafði talið æskile^t, að
benzin sölu í bænum vrði komið
fyrir á þennan hátt og mælti því
rneð, að bæjarstjórnin veitti þessi
leyfi, en fól veganefnd að ákveða
það í samráði við umsækjendur>
hvar tækjunum skuli komið fyrir,
og sje allur útbúnaður og frágang
ur undir umsjón slökkviliðsstjóra.
Borgarstj. gat þess að síðan
þessi tilboð hefðu komið, hefði
honum borist brjef frá Steinolíu-
fjelaginu, þar sem farið væri fram
é það sama, væri geymir fjeligs-
ins kominn hingað og þvi færi
fjelagið fram á að fá að setja
faiann niður. Kvað borgarstj. mjög
mikilsvert að benzingeymsla l<æm-
iet á á þann hátt, og vildi ekki
gera upp á milli hverjum þessara
aðilja væri veitt leyfið, heldur að
eftt væri látið yfir þá alla ganga
og öllum leyft það. Taldi hánn
sjálfsagt að veganefnd hefði til-
sjón með þessu, og brnnamála-
nefnd teldi enga ástæðu til að
baka borgun fyrir uppsetningu
þessara tækja. G. Claessen gerði
þá fyrirspurn til brunamálanefnd
«r, hvort hún hefði ekki í hyggju
að banna alla benzingeymslu í
bænum öðuvísi en í geymirum.
Ennfremur spurðist hann fyrir um
hvort nefndin hefði nokkuð gert
til þess að athuga steinolíugeymsl-
una í bænum, kvaðst saknia þess í
fundargerð nefndarinnar, að skýrt
væri frá því. Pjetur Halldórs-
son kvað veganefnd mundu leggja
tillögur um það fyrir bæjarstjóm-
ina, hvar geymiramir yrðu, svo
hún gæti tekið afstöðu til þess
síðar meir. Um steinolíugeymsl-
una væri því til iað svara að
brunamálastjóri hefði áskorun um
það frá brunamálanefnd að hafa
nægilegt eftirlit með steinolíu-
sölustöðum í bænum. En hitt væri
vitanlegt, lað ekki væri því máli
enn komið í það horf, ætti að
vera, þó mikil bót hefði orðið
frá sem fyrst átti sýef stað.
C-g sjálfsagt væri að hafa ná-
kvæmt eftirlit með þessu. Þórður
Sveinsson taldi óeðlile^t, lað eig-
endur þessara fyrirhuguðu ben-
zinútsölustaða, væra ekki látnir
borga eitthvað fyrir uppsetningu
á þeim ttekjum, kvað hann þetta
ems og upp væri sett hver önnur
sclubúð. Fundargerð branamála-
nefndar var sam. Till. kom frá
H. Valdimarssyni um að vega-
nefnd væri falið að koma fram
með tillögur til bæjarstjómar um
gjald af benzin geymslu í bæn-
um. Var hún samþ.
Skaðabótakrafa.
Ennfremur hafði brunamáian.
borist brjef frá Guðm. Bjömson
landlækni, þar sem hann krefst
af bænum skaðabóta fyrir spjöll
á linoliumdúkum og gólfum, er
urðu við branann á húsi hans
28 mars. Nefndin hafði litið svo
á , að málið væri bæjarstjóm og
bæjarsjóði óviðkomandi.
Bafmagnið.
Á fundi rafmagnsstjórnar 8. apr
hafði rafmagnsstjóri gefið skýrslu
um íshindranir í Elliðaánum og
og traflanir á rekstri rafmagns-
stöðvarinnar, sem af þessu leiddi
í vetur. Var rafmagnsstjóna falið
að semja skýrslu um truflanir
allar, sem orðið hafa á rekstrin-
um í vetur og var ákveðið að
skýrslan skyldi send öllum bæj-
arfulltrúunum.
| Á fundinum var enn lögð fram
; skýrsla um viðtal, er borgarstj.
og rafmagnsstjóri höfðu átt við
' rrfljósanefnd Hafnarfjiarðar um
sölu á rafmagni þangað. Rafmagns
stjórnin mælti með því, að Hafn-
< fxrðingum gæfist kostur á lað fá
I kevpt rafmagn alt að 40 kw. með
samningi sem sé óirppsegjanlegur
í 10 ár. Sje verðið ákveðið til
ö ára 40 aura pr. kw. stund.
| Þá hafði og rafmagnsstjómin
; ákveðið að verð á rafmagni til
ljósa, suðu og hitunar skúli vera
frá 1. maí til 1. sept. þ. ár 12
aur. fyrir kw. stund, þar sem ork-
an er tekin gegn um mæli.
Borgarstj. kvað ekki enn vera
búið að tilkynna Hafnfirðingum
þetta tilboð rafmagnsstjómar,
hefði þótt sjálfsagt að láta það
koma fyrst fyrir bæjarstj., og
væri hún því samþ. mundi samn-
ingum haldið áfram á þessum
grundvelli. Ennfremur gat hann
þess, að rafmagnsstjóri teldi þetta
engin áhrif geta haft á notkun
rafmoagnsins hjer í bænum.
Borgarstj. gat þess ennfremur,
að Klæðaverksm. Álafoss hefði
farið fram á að fá sem svarað
50—100 hestöflum til veksmiðj-
unnar. En rafmagnsstjómin þætt-
ist ekki geta sint því, þar sem
verksmiðjaii væri þar sem hún
nú er.
G. Claessen mintist á leiðslu raf-
ntagnsins til bæjarins, kvað þann
vír, sem notaður væri of grann-
ann. Hefði það verið mælt af þeim
sem vit hefðu á. Áfleiðingin af
þessu væri sú, að þeir sem tækju
rafmagn um hemil, þeir fengju
minni orku en til væri ætlast og
í .
þeir borguðu. _ Spennan yrði lægri
en ætti að vera. Spurðist hann fyr-
ir um það, hvað rafmagnsstjórnin
ætlaði að gera í þessu' efni, því
henni mundi það vena kunnugt.
Kvað hann einkum bera á þessu í
Þingholtunum. Borgstj. kvað þiað
satt, að ekki væri nú hægt að
senda fulla orku eftir þessari
leiðslu. En það væri af því, að
þegar leiðslan hefði verið lögð,
hefði ekki verið jafn mikið bygt
í holtinu og nú væri, og því hefði
enginn spennubreytir verið bygSur,
sem heyrói til þessu svæði, en hann
ætti að koma og þá mimdi þetta lag-
ast. Jón Ólafsson og Þ. Sveinsson
vöktu máls á því, að álitamál kynni
að vera, hvort rjett væri að selja
rafmagnið til Hafnarfjarðar, vegna
þess að rafmagniS yrði of lítið með
tímanum hjer í bænum. En þó hall-
aðist hinn síðarnefndi að því, aS
ekki mundi til þess koma, aS salan
á þessum 40 kw. kæmi að klandri.
Enn fremur var G. Ásbjörnsson á
þeirri skoSun, að þetta mundi vera
helst til fljótráSiS. Ekki væri gert
ráð fyrir aS stöðin framleiddi nema
1000 hestöfl, og þá væru þessi 50
hestöfl til Hafnarfjarðar talsverður
hluti af því. Og víst væri þaS, að
talsverður urgur mundi verSa í bæj-
arbúum, ef þeir yrSu nú aS reyna
það sama á 10. ári eftir aS stöðin
væri bygð og nú með vatnið. ÞaS
væri aSgætandi, að enn væri ekki
biiiS aS leggja nema í tæpan helming
húso í bænum. Þ. Bjarnason kvaðst
vera forviSa, að fariS væri að tala
um að gera 10 ára samning um að
selja rafmagn, þegar lögð væri fram
fyrir bæjarstjórnina skýrsla sem
sannaSi þaS, aS rafmagnsstöðin væri
nú þegar, eða yröi minsta kosti eftir
nokkur ár, of lítil. Taldi það hiS
mesta óráð að selja rafmagnið nú.
G. Cleassen var þess mjög fýsandi,
að rafmagniS væri selt út úr bænum,
svo framarlega sem hagnaSur væri
af því fyrir stööina. Ennfremur
kvað hann ástæðulausan þennan ótta
sem kæmi fram um þaS, að stöðin
yrði brátt of lítil. Kvað hann miklu
fremur gleSiefni, því þá væru mikil
líkindi til þess að bæjarbúar fengju
ódýrara rafmagn en nú. Tillaga kom
fram frá Birni Ólafssyni þess efnis
að bæjarstjórnin fæli rafmagnsnefnd
aS halda áfram samningum við „Ála-
foss“ um sölu á rafmagni. Um raf-
magnssöluna til Ilafnarf jarSar urðu
miklar umræður, og voru flestir
bæjarfulltrúarnir á móti henni. Var
tillaga rafmagnsstjóra feld. Tillaga
B. Ólafssouar var og feld líka.
hennar. En að öðru leyti er hans
grein ialment hjal, sem tekur ekki
Svar til ,Várkalös‘.
„Várkaldur“ hefir orðið dálítið
hvumsa við smágrein þá, er jeg
ritaði í Mbl. um daginn út af hug-
leiðingum hans um trúmálafund-
ina í sama blaði, og fer nú af stað
með þriggja dálka langa hug-
vekju í Mbl. á páskadaginn. Því
miður hefir hann ekki þann kost
til að bera, að halda sjer fast við
eínið, því að grein hans f jallar að
eins um eitt cða tvö atriði af þeim
sjö eða átta, sem jeg gerði að nm
talsefni. Reyndar byrjar hann á
að segja, að grein mín sje „ein
þeirra greina, .... sem verða til,
þegar vilji er nógur til andmæla,
en fremur lítið efni fyrir hendi“.
En hún hefir nú samt orðið honum
ofurefli, eða efni hennar verið of
mikið fyrir hann, úr því að hann
Að öðru leyti gefur grein ,,Vár-
kalds“ mjer ekki ástæðu til
andsvara.
18. apríl, 1922.
Jakob Jóh. Smári.
til mín, því að jeg tel mig hvorki við þann samanburð.
vantrúarmann nje nýguðfræðis-
smna (án frekari skýringa), og
kannast ekki við, að jeg hafi ráð-
ist á „kirkju og kristindóm“. Og
sneið „Várk.alds“ um, að sumir
menn þykist vera bráðum búnir
að grafast fyrir upptök allra
hluta“, vísa jeg heim til próf.
Ágústs Bjarnasonar,sem mun hafa
sagt eitthvað í þá átt hjer á ár-
unum í „Skírni“.
Annað atriðið, sem „Várkald-
ur“ tekur til meðferðar, er af-
staða Krists til Tómasar út af efa-
girni postulans, og vitnar höf. þar
biblíuskýringu ný-guðfræðings
ems. Þar til er því að svara, að
jeg hefi aldrei skuldbundið mig
til að aðhyllast allar biblíuskýr-
ingar nýguðfræðinga (og því síð-
ur gamal-guðfræðinga) og tel
þessa, sem hjer er um að ræða,
mjög hæpna. Jeg tel það blátt
áfram hlægilegt, er guðfræðingur-
inn segir, að það sje „eðli hinnar
sönnu trúar“, „að hafna öllum á-
þreifanlegum sönnunum'. Katólska
knkjan bykist enn í dag geta
sannað tilveru guðs, en þó mun
rrúin á guð ekki vera minni í
þeirri kirkjudeild en öðrum.
Annars er undarlegt, hvað „Vár-
kaldi“ og hinum „rjett-trúuðu“
trú og guðspeki“ saman við rjett-
trúnaðinn. Jeg er ekkert hræddur
Enn um ÍTlaxim Qnrki.
Maxim Gorki liefir verið hið eina
sannleiksvitni hugsandi Evrópu-
manna um atburðina í Rússlandi í
stjórnarbyltingunni þar. Menn
vissu, að hann var jafnaöarmaður,
en menn vissu einnig, að hann var
stórmenni, og engin dirföist aö ef-
ast um þaö, að hann væri sannleiks-
elskandi og áreiöanlegur maður.
Meðan stóð á stjórnarbyltingunni
sendi hann hvert brjefið eftir annað
ti Evrópu, ávörp til verkamanna
vestur álfunnar, og ýms ummæli til
andans manna í vesturlöndum. En
menn ljetu sem þeir heyrðu ekki til
hans oft og tíðum. Þessum merki-
legu skjölum, sem síöar meir munu
verða áreiðanlegustu heimildarrit
um stjórnarbyltinguna rússnesku
var fleygt í pappírskörfuna.
Fyrir nokkrum mánuðum kom
„ Maxim Gorkí sjálfur til Evrópu,
yfirleitt er illa við Tornas eða a. , , , ... , _
- ^ _ e.^ ^ braust ut ur rustum stjornarbyltmg-
arinnar. Hann sýndi hinum vest-
rænu þjóöum andlit sitt, sem sann-
laði með hinum mörgu og djúpm
þrautarúnum, að hann liafði kafað
harmadjúp hinnar mannlégu örvænt
„„ . ingar. Hann var lamaöur maöur og
að sunur^ gamal-guðfræðmgarmr huldu höfei ; Berlín, og hefir
m. k. lítið um hann gefið. Þeir
era sjálfir einatt allra manna efa-1
gjamastir, þegar um lík fyrir- j
brigði er að ræða, þ. e. spíritistisk
fyrirbrigði. Tómas trúði þó, þeg-
ar hann sá, en jeg efast um
myndu trúa, þótt þeir fengist til
að horfa á og fengi að sjá dauða
upp rísa um stundarsakir. Svo
mikill er máttur hleypidómanna.
Þá er „Várbaldur“ auðsælega
háif-gramur yfir því, að vera kall-'
aður „rjett-trúaður“. Segir hann,
að allir, sem andmæli ný-guðfræð-
áður veriS sagt frá því hjer í blaö-
inu. Og síðar var hann fluttur með
leynd á sjúkrahæli í Schwartzs-
wald.
Þaðaii snýr hann sjer enn á ný til
andans manna í Erópu. Hann hefir
nýlega skrifað greinaflokk í ýms-
stærstu blöð Evrópu og Ameríku. í
irrai, sje strax „úthrópaðir“ sem . , . „ . , ,
, , þeim gerir hann grem fynr, a hvern
rjett-truaðxr. Og semna virðist ^ 1________________,,...... wí-.'
liann gefa í skyn, að hann trúi
eklti bókstafs-innblæstri ritningar-
irraar nje útskúfunarkenningunni.
En er hiann þá ekki farinn að
„vinsa úr“ játningarritum kirkj-
hátt reynsla hans síöust árin hefir
breytt eða elft skoöun hans á hinni
rússnesku þjóö. Hann talar ekki um
„rauða“ og „hvíta“, heldur um hina
rússnesku þjóðlund, ekki um stjórn-
byltingasinni eða mótstöðumeniL
unnar eftir eigm geðþotta, alveg TT ,
. „, . þeirra, heldur um menn. Hann dæm-
ems og nyiu stefnunum er ottast f _ , . . ,,
. „ „ . „ ír ekki þessa eða hma, heldur litur
nuið um nasir af andstæðmgunum? \ . ,
að Vár yfir 11111 °S ^811, ÞV1> sem reynsla
hans hefir kent honm.
í fyrstu greininni byrjar hann á
Jeg er hræddur um,
kaldur“ sje þá ekki sem heppileg-
lastur málsvari fyrir rjett-trúnað-
TT . ,, . , , * „, skyrmgu a skaplyndi Russans, og þa
mum. Væn ekki betra að fái , ,, ,
, , . „ 1 emkurn russneska bondans, sem er
emhvern alveg hreman at ollum________. TT
f , , 95% af allri. þ.ioðmm. Ummæli hans
grun um makk við „vantru og /c . 1'1,
, ,,T ,., 0 ibera meö sier oumræöilega sar von-
hjatru nutimans? — ,•«•■*. , , , ♦ , „•
„ „ . brigði. Þau syna, aö bændastjettm
Várkaldur furðar sig ekki a þvi, , , „. . . , ...
, ,, , , . * 1 Russlandi hefir verið versti þrosk-
að jeg skyldi ekki bera saman, . , _ , ,
1 ® _ , . ,. uldurmn a vegi þess, að þær hug-
truarlifið nu og fyr, og telur nýja .
, , , , „ . , . , • sjomr, sem felast
timann í þvi efm sizt glæsilegn,; t .
en þaxm gamla. „Þeir
ekki af eldmóði, margir prestarnir,
í stjórnarstefnu.
Lenins, gætu oröið að veruleik.
f annari greininni lýsir hann sjer-
, . „ „ , , * | staklega hinni rússnesku grimd, og
þeir fylla ekki kirkjumar, truuðu , ° „ . , , „. ... ’ .
eða trúuðu konuma er það efm, sem hann hefir sokt sjer
_ *V í 1. iX* „ ,, „ vic „v, nl/litA'í;
menmmir
þau syngja ekki mög, sálmaskáld-
in, þó nýja guðfræðin hafi lagt
undir sig landið“, segir höf. Satt
er, að þetta gerist varla — hjá
þeim rjett-trúuðu. En komi hann
í kirkju til sr. Har. Níelssonar og
segi síðan, hvort þar sje ekki
prjedikað af eldmóði, eða hvort
kirkjan sje ekki full þar, —
spyrjist hann fyrir um messuföll
að Útskálum, og athugi hann,
hver ort hafi fyrstu andlegu ljóð-
íe á seinni áram, hvort það sje
ekki þeir Guðm. heitinn Guðmunds
son og Vald. V. Snævarr, — og
hreyfir aðeins við litlum hluta'beri hann síðan trúiarlífíð í „anda-
niður í hvaö eftir annaö, en aldrei
þótst skilja til fulls.
Þessar greinar Gorkis eru hvort-
tveggja í senn svo frábærlega vel og
gáfulega skrifaðar og lýsa svo vel
rússneskum þjóðareinkennum, að
hjer í blaðinu mun birtast all-ítar-
legur útdráttur úr þeim í næstu
blöðum. Munu þær áreiðaulega
veröa til þess aö gera mönnum ljós-
ara, hvernig þeir hlutir, sem gerst
hafa á síðustu árum í Rússlandi,
hlutu einmitt að fara fram þar og
ekki annarstaðar.