Morgunblaðið - 11.06.1922, Blaðsíða 2

MORGUMBLABIB
leitt að því, hvað fyrir Hermes
hafi vakað, er hann gaf þetta
loforð og giska sumir á, að hann
tiafi ætlað að nota þetta mál til
þess að steypa Wirth úr valda-
sessi, þó ólíklegt megi virðast, ef
iitið er á afstöðu þingsins til máls
ins. En það er kunnugt, að per-
sónuleg óvild er milli Wirth og
Hermes.
Hermes var kvaddur heim, þeg-
«r í stað. Yar hann látinn gefa
sJkýrslu um för sína á ráðherra-
fundi í Berlín og þóttist ekki
þurfa að biðja afsökunar á neinu.
Wirth kanslari reyndi sem hann
gat að jafna ágreininginn, enda
mátti ætla, að stjórnarskifti á
þeim tíma — nokkrum dögum
áður en skaðabótagreiðslumar 31.
*naí fjellu í gjalddaga — mundu
Itafa hin verstu áhrif á hag Þýska
lands. Lauk málinu svo, að stjórn-
in lofaði að taka skýrslu Hennes
tjtl athugunar, nema að því er
snerti einn liðinn: kröfu skaða-
foótanefndarinnar um að Þjóðverj t
og aftur. Þetta er nú eins og í
hverri tannari borg; en svo koma
gullfallegu torgin með gosbrunn-
unum, háu súlunum og öllum lík-
neskjunum, sem ítölsku snilling-
amir hafa kepst um að höggva
úr marmara. Svo er gamli bærinn.
Ur fjölíarinni og fagurri götu er
oft alt í einu komið inn í mjög
þrönga götu, með gömul, hrörleg
hús á báða bóga. Þvottur hangir
máske á snúra þvert yfir götuna
uppi yfirhöfði vegfaranda, föt
hanga. úti fyrir gluggum, fól'kið
þarna fátæklega búið og alt fom-
fálegt og gamaldags. Gaman að
reika um þessa stigu og dreyma
um Rómaborg fyrir 2 þúsund ár-
um og rifja upp fyrir sjer eitt-
hvtað af því marga og merka, sem
víst er að fram hefir farið á þess-
um stöðvum. Manni verður ósjálf-
rátt að líta í kringum sig og
anjarðar hvelfingar, höggnar í
linan, dökkan sandstein, vora þar
sumstaðar sill/ur til beggja handa,
sem lík munu hafa verið lögð á;
stal jeg þar einu mannsbeini —
fibula — og stakk í vasa minn til
minja.
Eitt kvöld fórum við öll í leik-
hús og sáum ,,Carmen“
þar, mátti heyra margar fagrar
karla- og kvenraddir og sjá frítt
fólk og skrautlega búninga. Bíó
eru á hverju strái og aðgöngu-
miðar ótrúlega miklu ódýrari en
hjer á landi.
Margar era kirkjur í Róma;
sumir segja að þær sjeu 900, ekki
veit jeg hvað satt er í því, og
mikið er í þær borið af gulli og
gersemum. Stærst og tilkomumest
er Pjeturskirkjan; fyrir framan
hana er stórt svæði og á því hár
Frá Danmörku.
Reykjavík 10. júní.
Ríkislán til útflutningsverslunar.
Bamkvæmt tillögu verslunar-
málaráðherrans, hefir fjárhags-
nefnd fólksþingsins samkykt til-
leikið loSu um a6 wita 5 miljón króna
lán til þess að gera útflytjend-
um afurða kleyft að seljia vörar
með gjaldfresti. Þriggja manna
nefnd, skipuð fulltrúum fyrir
verslim, iðnað og bankamál, verði
skipuð til þess að rannsaka beiðn-
ii* þær er fram koma um lán-
veitingar.
„pyramidi“. Margfaldar súlnarað-
skygnast eftir gömlu Rómverjun-
um, sem standa svo glögt fyrir
ir era til beggja hliða við svæði
þetta og myndast göng á milli
hugskotssjómunum, hvort hvergi raðanna, en þak er yfir. Þegar
sjáist Cicero eða Cesiar skálma inn í kirkjuna er komið, sjest
*r
lofuðu að stöðva seðlaaukning' yfir götuna, eða ef reikað er út ■ „legio* ‘ af páfum, höggnum
áína fyrir 31. mai Þar við sat!að hmum stóra hliðum borgar-1 marmara, era líkneski þessi engin
og Hermes verður kyr.
Suðurgangan.
Efitir t G.
múranna, þá sjest Marius, Sulla smásmíði. Svo situr Pjetur postuli
eðia Sipio Africanus fara sigurför | þar — úr bronce. — Hefir hann
inn í borgina með hlekkjaða kon j kórónu á höfði og er hinn tigu-
miga „barbaranna' ‘ fyrir vagni legasti, kyssa allir á fót hans, sem
sínum, en auðvitað verður ímyud-' töluvert er farinn að eyðast, því
i unaraflið þá að koma til hjálpar.1 flestir þurka víst af homum fyrst
Smjörverðið
hækkaði á fimtudaginn var um
23 kr. — upp í 344 kr. pr. 100 kg.
Fjármál Dana.
Við þriðju umræðu fjárauka-
laganna dönsku fyrir 1921—22
í fólksþinginu í fyrradag sagði
fjármálaráðherrann, að ætla mætti
að tekjuhalli ríkisins á því ári
yrði nálægt 150 miljón krónur
og stafaði hann einkum af því
að tekjurnar hefðu Wugðist 'ú-
ætlun og' sjerstaklega mikil út-
gjöld hefðu orðið til opinberra
framkvæmda.
Bjartsýnni var ráðherrann á af-
ítalir »ru flestir dökkir i hirjmeS ™saklút einum. Dmi í Ud.ÍþT íiWmpteto tm-3» 0S
jafnt konur sem karlar, mfargt er altarinu eru margir helgir dómar,
taldi hann það góðan vott um
afkomuna að tekjuauki á fyrsta
fólkið frítt sýnum, vingjarnlegt! t d. kápa Pjeturs og skrín með , _ _
Morguninn eftir <»engum við út! °k kurteist 1 viðmóti* alúðlegt og einhverju af hans jarðnesku leif-1 m“U * ^6SS vrS. ® 1 or 1 •
ta að “oða bHZTí fjf iWúst, ef ti! ><*» er ieita8. t. um í. Auðvitða er þar hjá stórt °g f^alda^™
ReikuZ ^ð Íður!d’ S11Urt tíl v<*ar> ™r «tuud- ltkueski, mynd af Pjetri á kross-5 ”taB' hefBa
í samvinnu við kaupfjelögin, m®ð-
an þau voru rekin á þeim skyn-
samlega grundvelli, sem þau vortt
i upprunalega stofnsett á. Nií t
síðustu árum hefir það verið tak-
mark Tímamanna, að kynda fjiaod
skaparbál þar í milli.
Sjávarútvegurinn ísienski, ein»
og hann er nú rekinn, er einni?
ungur, hefir risið upp að mesttt
á síðasta áratugnum. Og hann
helfir orðið fyrir sömu fjand-
samlegu árásunum úr þessari átt
eins og verslunarsjettin. Mætto
Tímamennirnir ráða, leiddu þeir
íslensku þjóðina út í borgara-
styrjöld. Svo æðisfengnar og
ofstækisfullar hafa prjedikianií
þeirra oft verið.
Móti þessu vinna Mbl. og Lögf-
Eftir þeirra skoðun er það heilla-
vænlegast, að þeir, sem aðalat-
vinnuvegi landsins stunda, skilji
hverjir aðra, styðji hverjir aðra
og eigi vinsamleg viðskifti, í stað
þess að berast á bamaspjótum. —
Þetta era ágreiningsmálin milh
þeirra öðramegin og Tímans og
Alþbl. hinu megin.
Þetta er sagt út af inngang'
inum hjá J. J.
birtunni. rteiKuöum við mður ,, , . „ . . .... _. .. . opmber fynrtæki verið rekm með
SDÖnskn tröimnna“ vfir i>«„a! u með okkllr langar leiðir, ef mum, veit hofuðið niður; sogmn! u . , . , , _
„oponsnu troppuna , ytir „rmzza . . ■ betn arangri þennan manuð en
4el dodu1o“ ou niður að Tiber“ kk u gt að gefa næglleSa se?ir að bann hafi ekki talið sigj ® ,,
meíírZ i.^ étll' „*W s6Sar M- verSan þess „5 ver, £est».-ékroSS-|aður T"' ^
reim aflr^ “viS “f aS -k”' tek”a rir8i»* n.gjnsam, to.* sama Utt og Kriato. Ekkij1*? !****%. “ 77
**'•'« * W»s nrier ,S -in t ^ ^
kvöldis áSur, var ekki m, fynr T« »,nnSrödcI heyri.t um alla ><***> is 28 j ir. Lagíi
luínútna g.n8 frá okkar ^‘“S “ e.tthv.S s,m ml„„,r ^ k.rkju enda er v.et oftaat meee.S: nn ^ á ^ vœri ekkL
uýja samastaS. VÍS höfS.oo : |” *«*> ‘7”81”8' j‘ HlSark.rkjunmu, eru tU„.ugur etjóruarinnar .5
tótað langt yfir skamt. Næstu' ^rir t,lvisuu dajlskra bjóua,'ar og altan i hvem. Voru oftj^ tekjur upp á m6ti
iögum vörðum við bæði til að sem Vlð þektum °S mættum af;2 eða 3 prestar að messa í ernn, j ^ „ m heldur
kynnast borginni og leita okkur he,ldm"u á 8ötu> fen^m ^ her- bver við sitt altari og hafði dnn’ . ^ ^ a8 draga úr
að nýjum bústað. Helstu flutn- bergi á öðru S6ðu h6teli> ^osfaði sofnuðmn hver, en á meðan reik-; hjnu° þungu sköttum, sem ekki
ingatækin eru hestvagnar, þótt,það 6 lírur fyrir hvern okkar; uðu langferðamenn um kirkjunaj heilbrig8ir
mikið sje auðvitoð um bílanalíka. gátllm við nú keyPt okkur fæði^eð hattana í höndum og virtu ,
Fremur eru sumirhestarnir magr- llvar sem við vildum> er Það miklu' fyrir sjer málverkin, líkneskin og ,
ir, þó sjest við og við gullfaHegur 'ÞæSileSra fyrir ferðamenn að ; °unur furðuverk. Var mörgum |
liestur fyrir skemtivagni. Oft eru suæða a matsölustöðum þar sem meðal annars starsýnt á mosaik-
kestamir ekki valdir saman, t. d. 'l)eim tfst 1 >að og Það sinu- held-1 myndimar uppi í háhvelfingunni
fovað lit eða
jflíkt þykja ankanalegt í Dan
‘sem við gátum fengið okkiar uppá- j VÍ(:1; er þakið sljett á köflum og
haldsrjetti og þarsem okkur fjellu' skemtilegt að reika þar fram og
vínin best í geð. Reynslan kendi | aftur, því útsýn er hin besta. Svo
okkur, að hæfilegt væri að drekka ! er örðug ganga upp marga stiga
1 pela að rauðu eða hvítu þrúgu-!1 tuminum, kemur maður þá ým
víni með fyrri máltíðinni, en iy2!ist nt a svalir til að sjá hve út
til 2 með þeirri síðari. Kostaði! breytist eftir því sem ofar
;kki valdir saman t d 1 v®1' 1 sum, neiu- * miurcumgiiimi
ða stærð snertir, ínundi ur eu biuda siS vð fastan kost.j (kuplinum). Upp á þakið er farið
ia ankanalegt í Dan- Fundum við brátt góða staði, þar! eftir löngum stigum eða í lyfti-
mörku og víðar. Svo ramt kveður
að þessu, að fyrir getur komið að
stór hestur og lítill asni sjeu fyr-
i/r einum og sama vagni. Við dáð-
wmst oft að ösnunum, hve miklu
þeir geta áorkiað, þótt smáir sjeu.
Mikið er um sporvagna á stræt-
nm Rómaborgar; liggja sporin
stundum nokkuð nærri húsaröð-
unum og gangstjettir víða ekki
upphækkaðar, svo vel getur kom-
i6 fyrir, að vagninn rekist á þá,
«em nærri sporinu ganga. Mikill
er oft troðningur í vögnunum og
atendur iþá maður við mann.
„Konductör' ‘ hrópar þá upp: „bil-
jetti! biljetti!“ með stuttu milli-
foili, borga þá margir, en trúað
af hverju-
þrírjettuð máltíð' með víni og
þjórfje 10—12 lírar og mátti það
ekki dýrt kallast, með því að lír-
kemur, eða þá dyr opnast inn á
svalir, þar sem hægt er *að virða
kirkjuna, hvelfinguna og turninn
an kostaði þá ekki nema 25 aura. fyrir sjer að innanverðu, sjást
Fáum dögum eftir komu okkar!hinar da«amlegu myndir, sem áð-
til Rómaborgar komu þeir þangað,ur er um "etiði Þa hetnr °g greini-
Valtýr Stefánsson og Ragnar As-
geirsson garðyrkjumaður og kon-
ur þeirra, hittum við þau oft og
áttum saman miarga glaða stund,
t. d. voram við ÖH saman á karae-
gæti jeg því, að sumir slyppu. í valsSkemtun eitt kvöld, hepnaðist
semanburði við Kaupmannahöfn Valtý að vixma þar þraut p'-
ojg jafnvel Reykjavík, er lítið um
Ibjólriddara í Róma, og verður
ferðamaðurinn því feginn. Má vera
*ð þetta stafi að einhverju leyti
því, hve borgarstæðið er ósljett
— menn muna eftir hæðunum 7,
»em Rómaborg er bygð á.
Hvað sjest svo fleira í fljótu
hragði? Breið stræti með húsarö,-
um á báðar hliðar, tallskonar búð-
mikla og fekk hann kampavíns-
fJösku að launuín, sem við drukk-
um öll með miklum fögnuði. Ann-
an diag fylgdumst við að út að
katakombunum og skoðuðum þær.
Aðgöngumerki, er við urðum að
kaupa, voru lítil vaxkerti, kveikt-
um við strax á þeim og gekkhver
maður með sitt kerti í hendinni
en munkur á undan með blys og
aþvaraingur vanalega í gluggum skýrði fyrir okkur það sem fyrir
peðstu hæð, fólksstraumar fram augun bar, voru þetta langar neð-
legar.
Ferðamenn losna við miarga
koparskildinga á þessari göngu,
því við hverjar dyr er þjónn, sem
kann betur við að stungið sje að
honum nokkrum aurum og dym-
ar eru margar, því hver pallurinn
er yfir öðram bæði innan og utan
á tuminum. Efst er kúla og upp
í hana mjór stigi; varð jeg að
fara úr yfirhöfninni og skilja
hana eftir, því annars hefði jeg
naumast komist upp um efsta op-
ið. Á kúlunni er enginn gluggi,
aðeins svo sem þumlungsbreið op,
sem hægt er að sjá út um. Ef jeg
man rjett, er þetta 136 metra frá
jörðu.
Framh.
1. Ágreiningsmál.
í Tímanum frá 3. -þ. m. er m.
a. grein eftir J. J. um sáttina
milli ritstj. Mrg.bl. og formanns
Sambands ísl. sam vinnuf jelaga.
Öll hugsun hans snýst þar, eins
og venjia er til, að því, að ala á
stjettarrígnum, æsa bændur og
kaupfjelagsmenn gegn öðrum
stjettum og atvinnurekendum.
Þetta er eina iðja J. J. Hann
er í samvinnumannahópnum post-
uli hins argasta þröngsýnis. Frum
herjar kaupfjelagsskaparins hjer
voru víðsýnir menn og frjálslynd-
it. svo sem Pjetur heitinn Jóns-
son ráðherra og samherjar hans.
En þröngsýnisstefnan er stefnía
hinna síðari ára, eftir að Tíma-
mennirnir fóru að vasast í baup-
fjelagsmálunum. En starfsemi sína
hsfa þessir menn rekið með lát-
lausum árásum bæði á verslunar-
stjett landsins og þá, sera á sjáv-
arútvegi lifa.
Islenska verslunarstjettin er
ung. En samt er það ekki lítið
verk, sem hún hefir leyst af
hendi. Hún hefir á síðustu ára-
tugum leyst landsmenn að miklu
leyti úr viðjum erlendrar skulda-
verslunar. Þetta verk var unnið
2. Málaferli.
Nú skal minst nokkrum orð-
um á málaferlin og sættina. Það,
sem fyrir var stefnt,. voru þau
orð um kaupfjelagsskapinn hjer
á landi, að innan hans væri stofn-
að til skuldaverslunar í stóruw
stíl, með ógreiðanlegri samábyrgð-
arflækju, sem ná ætti landshorn-
anna á milli og úr væri að verða
hið hættulegasta fjárglæfríispib
Það er rjettmætt að átelja skulda
verslun. samvinnufjelagsskaparins
og sömuleiðis samábyrgðarfyrir-
komulagið, en hitt hlýtur að
varða við lög, að kalla þetta
„hættulegt fjiáglæfraspil", enda
þótt sá, sem orðin skrifar, álíti,
að þetta fyrirkomulag, sem hann
er áð átelja, sje óhagkvæmt og
bljóti iað hafa óheppilegar afleið-
ingar. Það era þessi tvö orð, sein
hafa verið afturkölluð, og það erft
þau ein, sem feld voru úr Morg-
unbl.-greininni, þegar hún vaX
endurprentuð í Lögr. FormaðuT
Sambandsins áleit, 'að slík uffl-
mæli gætu hnekt lánstrausti
Sambandsins. En markmið Mrgbl.
er á engan veg það, að spill®
fjárhag Sambandsins í heild nje
nokkurs einstaks manns, sem við
það er riðinn, þótt það telji nauð-
synlegt að benda á að þeir sjeu
á rangri leið og þurfi að breyto
um stefnu. Með því að átelja fyr-
irkomulagið innan Sambandsiná,
er markmiðið, að vinna þeim>
sem í fjelagsskiapnum eru, gagu
en ekki ógagn. Sje nú alt þetto
viðurkent rjett, þá hljóta allir að
sjá, að tjóni því, sem formaðuí
Sambandsins áleit, að ummæliu
gætu valdið, varð best afstýri
með afturköllum þeirra þegar 1
stað. Einhverjir kunna að llta
svo 'á sem ummælin hafi verið
rjettmæt og því hafi þau átt
standa óhögguð. En það kemuf
hjer alls ekki til greina, hvof*
þeir menn hafa rjett fyrir s,lef
eða ekki. Ef ummælin hefðu get'
að valdið Sambandinu tjóni f.Í^f'
hagslegá, þá átti iað koma í ve^
fyrir það, án alls tiUit til Þes6’
hvort þalu væra rjettmæt eða
ekki, og um áhrif ummælauU9
ætti auðvitað enginn að ve?ft
færari að dæma en einmitt fof
maður Sambandsins.
Svona er nú þessu varið-