Morgunblaðið - 04.08.1922, Blaðsíða 3

MQRGUNBLABI®
OMC

krefjast ægilegra skaðabóta af öðr-
iHn þjóðum, t. d. Þjóðverjum, en
vinna sjálfir héimafyrir ekki að
neimuu umbótum. Segir hani\ að
þeir leggi fram mikla vinnu og
geisifje til þess að græða styrjald-
arsárin, sem óvíða voru meiri á
landi og bæjum en í Frakklandi,
þar sem‘bildarleikurinn fór fram.
V. Koppel minnist á Rheims. En
þar gerðu Þjóðvérjar, eins og kunn-
ugt er, mikil spell. En kunnugust
af þeim voru eyðileggingarnar á
: cúmkirkjunni frægu. Koppel segir,
að spellin á kirkjunni sjeu raunar
ekki eins mikil og af hafi verið
látið. ÞaS sje áreiðanlega unt að
gera við hana og' sje nú unnið
kappsamlega að því. Stórum ömur-
legra sje að líta yfir sprengd og
brunnin hús á löngu svæði, þar
sem hefðu veriS og ættu að vera
mannabústaðir. Segir hann, að fólk-
ið verSi að hafast þarna við og
| S búa um sig eins og best gangi, bæti
göt og glufur með steypu eða slái
saman plönkum og komi þannig
þaki yfir höfuðið. En úti í sveit-
[ unum sje þó ástandið enn verra.
; Sumstaðar þar hefðist fólkiö við
' í bestu skotgröfum ÞjóSverja. Segir
i hann að langt verði þangað til að
þarna verði kornnir upp sæmilegir
mannabústaðir, þrátt fyrir alt sem
gert sje. Þó segir hann, að á ein-
| stöku stað sjeu komin ný hus og
\ húsahverfi. Hafi þau verið flutt
inn fullsmíðuð og ekkert annað
þurft en að reisa þau. Einstöku
; bændabýli hafi sjest. En alt þetta
sje ekki nema örsmár hluti af því,
sem þurfi aS gera. Enn sjeu stór
i sveitaþorp í rústum, án þess að
I i •nokkuð sje farið að hefjast þar
; handa til endurb'óta. Og áreiðan-
| lega gangi endurreisnarstarfið
fremur seint, og það af mörgum
ástæðum. En sú fylsta sje óefað
sú, að franska stjórnin hafi ekki
i| g> tað útvegað nægilegt fje og enn-
| fremur ekki getaS komið skipulagi
; á í endurreisnarstarfinu. Kröfurn-
j ar sjeu svo ólíkar, sem gerðar sjeu
í í umbótamálunum.
Þá víkur Koppel málinu að 1 nd-
inu sjálfu, segir að byggingarnar
sjeu ekki eina viðreisnarstarfið.
i' Hitt sje gríðarmikiö verk að
: lireinsa akra óg bæta eyðilagða
l staði. Og þar leggi stjórnin mikiö
kapp á. En það sje seinlegt ve k
? og erfitt að endurbæta vegina, rífa
{ niður gaddavírsgirðingarnar og
| safna þeim saman í stóra hauga,
I hreinsa úr ökrunurn blý og járn-
klumþa og jafna holumar eftir
sprengikúlurnar. Sumstaðar segir
Koppel að þessu sje að mestu leyti
; lokið, annarsstaðar sje ekki farið
I að byrja á því enn.
Engan efa segir ritstjórinn vera
á því, að franska þjóðin hafi sterk-
| an vilja á því að vinna að um-
; bótunum og græða landið upp. En
mn hitt sje hægt að efast, hvort
hún hafi mátt til þess. Það, sem
þurfi að gera, sje svo mikið og
margbrotið, að vafasamt sje, hvort
þjóðin sje fær um það ein og
lijálparlaust.
--------O " ■ ’
Endurminningar
Uilhjálms fyru. keisara.
Kunnugt var það orðið, að Vil-
hjálmur keisari hefSi unniö að þvi
í einveru sinni á Hollandi að skrifa
endurminningar sínar. Töldu allir
það víst, að það mundi verða merki
leg bók, sem frá mörgu liefði að
segja um stórveldistíma Þýskalands.
Nii eiga endurminningar keisar-
ans að fara að koma út. Hefir Me.
Clurc Navspaper Syndicate keypt
útgáfuréttinn á þeim fyrir 250 þús.
dollara. Eiga þær að birtast á sama
tíma í stórblöðum um allan heim,
í Bandaríkjunum, Canada, Mexico,
Suður-Ameríku, Japan, Kína, Ind-
landi, Suður-Afríku og Ástralíu.
I Bandaríkjunum einum verða þær
prentaðar í 60 blöðum. Hafa út-
gefendurnir grætt stórfje á sölu
endurminninganna til allra þessara
blaöa víösvegar um liein^. Síöar éiga
þær að koma út í bokarformi í
Englandi og í Bandaríkjunum.
Þeir, sem lesið hafa endurminn-
ingarnar, segja, að þær muni verða
eitt af hinum merkustu heimildar-
ritum sögunnar, og sjeu ágætlega
skrifaðar. Skiftir höf. þeim í 3 5
kafla: 1. Bismarck, 2. Caprive, 3.
Hohenlolie, 4. Búlow, 5. Bethmann-
Hollweg, 6. Meðstarfsmenn mínir
og giftusamlegur árangur í opin-
berri stjórn, 7. Vjsindi og listir, 8.
Afstaða mín til trúmálaflokka,9.Her
og 'floti, 10. Byrjun styrjaldarinn-
ar, 11. Páfinn og friöurinn, 12.
Endir styrjaldarinnar, valda.missir
minn og ferö til Ilollands, 13. Fyrir
hlutlausum dómstóli?, 14. Sektar-
rnálin, 15. Byltingin og framtíð
Þýskalands. »
Eins og sjest af þessu ná endur-
minningar keisarans yfir langt
tímabil — alt frá krýningu hans
t'l valdamissisins.
f
——o------------
Frá Isafirði.
Starfsemi Samverjans.
Síðastliðinn vetur hóf Samverj-
imi líknarstarfsemi sína hjer meö
marsmánuöi. En hún er fólgin í því
eins og kunnpgt er, að öreiga fólki,
sem hefir lítinn eða engan sveitar-
stvrk, er gefinn heitur miðdegismat-
ur um erfiðasta tíma vetrarins, út-
mánuðina.
Var úthlutað alls 4046 máltíöum,
en það var nær 100 máltíðum á
dag að jafnaði, meðan matargjaf-
irnar stóðu yfir. 70 börn frá 21
heimili og 15 gamalmenni og full-
orðnir frá 11 heimilum, urðu lijálþ-
ar þessarar aðnjótandi. Fáein heim-
ili fengu auk þessa talsvert af soðn-
um og ósoðnum mat sendan heim.
Húsnæði ,og eldivið hafði starf-
semin ókeyfiis, og er það ekki metið
til verðs nje tilfært í fjárhagsyfir-
litinu. Alt annað er fært til reikn-
ings. Þetta hefir orðið til þess,
ásamt hagkvæmum matvörukaup-
um, að máltíðin hefir einungis kost-
að Samverjann rúma 50 aura. —
Jeg hefi levft mjer að sameina
fjárhagsskýrslu samverjastarfsem-
innar og jólaglaðnings barna og
gamalmenna síðastl. vetur, svo góð-
fúsum styrktarmönnum gefist kost-
ur á að sjá, hver útkoman hefir orð-
ið. Jólaglaðningsins nutu 380 börn
og 70 fullorðnir og gamalmenni. 5
fátækar fjölskyldur fengu matvör-,
ur fyrir rúmar 90 kr.
Ollum þeim, er styrkt hafa starf-
semi þessa þakka jeg hjartanlega
fyrir drengilega þátttöku og sam-
hygð í hennar garð. Og um leið
og jeg inni af höndum þá ljúfu
skyldu, að færa yður þökk og árn-
aðaróskir allra þeirra, sem Sam-
verjinn hefir hjálpað og glatt, leyfi
jeg mjer að minna yður á þessi
innihaldsríku orð frelsarans: Fá-
tæka hafið þjer ávalt hjá yður; J-
og: að Samverjinn vill ávalt gera
sitt ítrasta til þess að ganga erindi
þeirra á þann hátt, að verða mætti
veitendum til gagns og sóma, en
þvggjendum til þrifa og liagsbóta.
Ýfirlit yfir tekjur og gjöld Samverjans
árið 1922.
Tekjur:
1. í sjóði frá f. á. kr. 919.64; 2.
Vextir árið 1921 29.15; 3. Úr bæj-
arsjóði Isafjarðarkaupstaðar 1000.
00; 4. Kvenfjel. „Ósk“ 150.00; 5.
Kvenfjel. „Hlíf“ 100.00; 6. Mat-
sala 224.00; 7. Gjafir og áheit úi
ýmsum áttum 950.00; 8. Söfnun í
jólapottinn 672.75; 9. Gjöld um-
fram tekjur við jólaglaðning barna
og gamalipenna 346.80. Samtals
kr. 4392.34.
Gjöld:
1. Matvara kr. 2028.16; 2. Til
jafnaðar við tekjulið 6 224.00; 3.
Áhöld og vinna 314.97; 4. Jóla-
glaðningur fyrir börn 715.00; 5
Jólaglaðningur fyrir fullorðna
210.00; 6. Matvörur handa 5 fjöl-
skyldum 94.55; 7. Fje, sem Sam-
verjinn á í sjóði 805.66. — Samtals
kr. 4392.34.
Isafirði, 24. júlí 1922.
Fyrir hönd Hjálpræðishersins.
Ó. Ólafsson.
--------Q-
< ................................
i gærkveldi.
Bæjarverkfræðingsstatfið.
Fyrir nokkru hafði bæjarstjórn
samþykt að segja verkfræðingi upp
starfa sínum. En nú fyrir stuttu
sendi hann brjef til veganefndar,
þar sem hann mótmælir uppsögn
sinni og einnig því, hvernig bær-
inn hafi notað sig og starfskrafta
sína. 1 þessu brjefi gerir hann
kröfu til hálfs árs uppsagnarfrests.
Og mælti veganefnd með því, að
sú krafa væri tekin til greina, en
taldi rjett að fjárhagsnefnd ákvæði
hvort ferðakostnaður hans til INn-
n erkur yrði greiddur. Urðu engar
umræður um málið í bæjarstjórn-
ii.ni.
Höfnin.
Á hafnarnefndarfundi hafði ver-
i' lagt fram erindi frá Eimskipa-
f.elagi Suðurlands, þar sem það
fer fram á, að því verði trygður
nú þegar eða mjög fljótlega for-
gangsrjettur að afnotum af bryggju
vestan til á höfninni, fram undan
■\vrslrm G. Zoega, þar sem „Suð-
land“ gæti flotið að, en til bráða-
birgða, vesturhornið á eldri hafnar-
fcakkanum svo langt austur sem
„Suðurland'G nær, og verði því
plássi avalt haldið auðu fyrir skip-
ið. Fól hafnamefndin hafnarstjóra
að rannsaka hvort ekki væri til-
tækilegt að byggja stutta bryggju
vestur af affyllingunni, svo skipið
gæti legið við hana.
Lán til vatnsveitunnar.
Önnur umræða fór fram um lán
til aukningar á vatnsveitunni. Lá
fyrir tillaga um það, hvort bæjar-
stjórnin vildi samþykkja að aukn-
ing færi fram á vatnsveitunni
og fullnaðarkostnaðaráætlun væri
samin og borgarstjóra falið að leita
fyrir sjer meö lántökiy G. Claessen
kvað erfitt að greiða atkvæði um
þetta mál því þaö væri enn svo
mjög í lausu lofti, engar fastar
áætlanir eða tillögur frá verkfræð-
i’.gum um verkið. En sjer fyndist
að alt slíkt þyrfti að vera fyrir
hendi þegar bærinn væri að leggja
út í hálfrar miljón króna fyrirtæki.
Það væri því rasað fvrir ráð fram
áu fara að samþykkja þetta meðan
málið væri ekki betur undirbúið.
Og lagði hann til að betri grund-
völlur væri fenginn áður en málinu
væri ráðið til lykta. Borgarstjjóri
kvaö þá áætlun sem nú lægi fyrir
aðeins uppkastsáætlun, og sjálfsagt
mundu einhverjir liðir breytast í
benni.En hann teldi víst að aðal-
uppbæðirnar, sem í henni væru til-
greindar mundu reýnast nærri lagi.
En þó það yrði, að áætlunin breytt-
ist, eða eitthvað annað yrði ákveðið
í þessu sambandi, til dæmis, að
leiðslan yrði látin flytja meira
vatn, þá væri ekki úr vegi, að
leita fyrir sjer um lántöku, væri eng
in ástæða til að fresta því, því í
raun og veru væri alt undir því
kpmið hvort fje fengist til fyrir-
tækisins. Tóku þeir í sama streng-
inn P. Halldórsson og Guðm. Ás-
björnsson. Var samþykt að láta
gera fullnaðaráætlun yfir verkið
og fela borgarstjóra að leita láns.
Fisksölumálið.
Borgarstj. gat þess, að nokkuð
væri síðan að bæjarstjórnin hefði
skipað nefnd til að koma fram með
tillögur um fisksölu í bænum og
hefði hún nú komið fram með til-
lögur sínar í reglugerðarformi. Var
samþykt að fresta málinu til næsta
fundar.
Grasvellir.
Hjeðinn Valdimarsson kvað hafa
minst, á það á síðasta fundi, að
nauðsynlegt væri að bærinn tæki til
almenningsnota grasvelli einhvers-
staðar í nánd við bæinn, og lagði
til að kosin væri S manna nefnd í
málið. Var það samþykt. í nefnd-
ina voru kosnir: H. Valdemarsson,
0. Claessen og Þ. 'Bjarnason.
Lögreglan og vinið.
í sambandi við grasvellina kvaðst
Þórður Sveinsson ætla að spvrjast
fyrir um þau ummæli, sem eitt
blaðið hefði flutt fyrir nokkru, að
einn lögregluþjónninn hefði verið
leiddur ölvaður um götur bæjarins,
hvort þau væru sönn eða hvort
nokkuð væri eftir því grenslast
hvort þetta væri satt. En ef það
væri, þá væri þetta svo alvarlegt
mál, og það þyrfti rannsóknar við.
Hið sama væri að segja um þá ó-
svinnu.að láta bifreiðarstjóra hald-
ast uppi með það að keyra þó þeir
sæjust fullir hvað eftir annað. Af
slíkum manni ætti að taka ökuleyf-
ið. Það væri hneyksli að blöðin
gætu um þetta aðeins, og svo væri
alt látið lognast út af. Tóku undir
það P. Halldórsson og Þórður
Bjarnasbn. Væri hægast fyrir lög-
regluna að reka af sjer þetta ámæli
ef ekki væri satt. Gunnl. Claessen
kvað það algengt, að þegar að-
finslur kæmu í garð lögreglunnar,
þá væri venjulega átt við lögreglu-
þjónana, en að sínu áliti þá væri
þetta miklu fremur að kenna lög-
reglustjórninni: lögreglustjóranum,
fulltrúanum og yfirlögregluþjón-
inum. Lögregluþjónarnir mundu
Vera fullkomlega hæfir í sitt starf,
en það væri engin stjórn á þeim.
Lögreglustjórnin sæist aldrei til
þess að stjórna lögreglunni, og til
bennar ætti að benda þeim á.sökun-
nm, sem nú væri allajafna stefnt
að lögregluþjónunum. Guöm. Ás-
björnsson mótmælti því að aðfinsl-
unum væri venjulegast beint til
lögregluþjónanna. Kvaðst hann fyr-
ir sitt leyti ekki taka undir það,
því sín skoðun væri það, að henni
væri illa stjórnað, og því hefði
hann altaf verið á móti fjölgun lög-
regluþjónanna, — það þyrfti að
byrja að ofan á umbótunum. í sam-
bandi við þetta mál kom Þ. Sveins-
son fram með þá tillögu, að bæjar-
stjórnin skoraði- á lögreglustjóra
að láta rannsaka hvort þau um-
mæli Alþbl. væru sönn, að einn
lögregluþjónanna hefði sjest öívað-
ur á almannafæri. Viðbótartill. kom
frá Þ. Bjarnasyni að skorað væri.
á lögreglustjóra að gera ráðstaf-
anir til þess að svifta þá bifreiðar-
atjóra keyrsluleyfi, sem staðnir
væru að því að vera ölvaðir við
starf sitt. Voru báðar till. samþ.
með samhlj. atkvæðum.
-----------o----------
Kaupþingið er opið í dag kl. lý2
til 3.
Kvikmyndaleikurinn. Ensku kvik-
myndaleikararnir bafa verið að starfa
alla þessa viku. Mánudaginn og þriðju
daginn voru þeir í Hafnarfirði og
toku þar mikið af myndum, bæði við
hús Ólafs Davíðssonar kaupmamts og
við kirkjuna, brúðarfylgd Þóru o. fl.
Tvo isíðustu daga hefir verið leikið
inn hjá Hjeðinshöfða og hjer í bæn-
um við Landsbankann og víðar. t
dag verður enn kvikmyndað hjer í
bænum og haldið til Þingvalla ein-
laern næstu daga. Eftir helgina verða
að öllu forfallalausu teknar myndir
þær, er sýna rjettjrnar á Þingvöllum og
austoðar við þær myndir eitthvað af
ídensku fólki.
Hjónaefni. Ungfrú Soffía Björns-
dóttir og Helgi Pjeturssoon verslun-
armaður hafa birt rúlofun sína.
Bifreiðarslys varð í fyrrakvöld hjer
Var bifreið ein, eign Gísla J. John-
sen konsúls að koma imnan frá Ár-
bæ af fagnaði verslunarmanna og í
henni, auk bifreiðarstjórans, Gunnars
Jónssonar þrjár stúlkur og einn
karlmaður. Á veginum stóð bifreið,
sem laskast hafði fyr um daginn og
kvaðst bifreiðarstjórinn ekki hafa
sjeð hana fyr en hann var kominn
nærri og varð því að snarbeyja til
hliðar á veginum til þess að kon-.ast
iframhja. En það nægði ekki til og
bifreiðarnar snertust. Við það mun
bifreiðarstjorinn hafa mist stjómina
á bifreiðinni og rann hún þvert út
af veginum og stakst framparturinn
ofan í skurðinn. Bifreiðin var lokuð
og fólkið kastaðist út í rúðumar er
bifreiðin staðnæmdist, og brotnuðu
þær og skarst fólkið mjög. Bifreiðar-
stjórinn hefir sennilega meiðst mikið
innvortis, ein stúlkan fjekk mikinn
áverka á höfði og misti eyrað, önnur
skarst mikið í andliti og liggja þau
pem hjer að framan eru talin, all-
þungt haldin. Þriðja stúlkan í bif-
reiðinni marðist allmikið en hefir
ferlivist og karlmaðurinn, sem var
farþegi í bifreiðinni skarst nokkuð á
höndum.
Ljosberinn hóf göngu sína 6. ágúst
í fyrra sumar. Núna á morgun, 5.
ágúst, kemur vanalegt tölublað, og
þar að auki mjög fallegt afmælisblað,
8 síður, sem verður mörgum kvrkom-
inn gestur. Og verða blöðin seld í