Morgunblaðið - 08.09.1922, Blaðsíða 1

0
0B6FBBLABIB
Stofnandi: Vilh. Finsen.
Landsblad Logp jettar
Ritstjóri: Þorst. Gíslason-
érg., 254 tbl.
Föstudaginn 8. september 1922.
ísafoldarprentsmiðja h.f.
Gamla Bíó
Hamlet.
Sorgarleikur í 6 þáttum með
einum forleik.
Aðalhlutverkið »Hamlet«
leikur Asta Nielsen.
Meðal annara þektra leikara
sem einnig leika í þessari
mynd má nefoa:
Anton de Verdier og
Lilly Jacobsen.
Efni myndarinnar er tekiö
eftir hinu heimsfræga ieik-
riti Shakespeare’s, en
þó með nokkrnm breyting-
um í samræmi við hina eld-
gömlu Hamlet-þjóðsögu, sem
prófessor Vining hefir samið.
Eins og nærri má geta, þar
sem efni og leikendur er
það fullkomnasta, sem kost-
ur er á, hefir mypd þessi
allsstaðar vakið feikna at-
hygli og aðdáun.
Sýning kl. 9
Pöntunum veitt” móttaka í
síma 475
Enginn bókamaður mi vera án Bjarnar-
greifanna. — Eruð þjer orðinn áskrifandi?
Innilegt þakklæti fyrir auösýnda hluttekningu við fráfall og
jarðarför ekkjunnar Sigríðar Jónsdóttur frá Brunnholti.
Aðstandendur.
nothæfa á stórar og smáar Semi-
Dieselvjelar, Bolinder, Tuxham
■o. fl. útvegar mjög lágu verði^
Konrád Stefánsson
Vonarstræti 1.
X C. Christensen.
Eins og sjest hefir hjer í blað-
inur hefir J. C. Ohristensen
k'rkjumálaráðherra sagt af sjer
ráðherraembætti, og hefir nú ný-
lega gengið úr ráðurieytinu danska.
Ymsár tilvitnanir hefir Morgun-
blaðið flutt í ummæli ýmsra
þeirra, sem um J. C. Christen-
sen hafa ritað, en enga sjálf-
stæða gre'in hefir það flutt. En
Christenspn er mörgum íslend-
irgum að góðu kunnur, og margir
þeirra þekkja hann vel, og áreið-
anlega má fullyrða, aS hann hafi
haft ýms áhrif á samband Daná
og- Islendinga öll þau ár, sem hann
hefir verið riðinn við stjórnmál
í Danmörku. Ætla má því, að
nmnn hjer á landi hefðu gaman
af að fá í heild ’það sem eitt danska
skáhTið, sem mun hafa þekt
Christensen mörgum mönnum bet-
ur, segir um hann, sem sje
Jeppe Aakjær. Hann skrifaði ítar-
lega gi*ein í „Politiken“ um það
leyti, sem Christensen vjek úr
ráð'herrasessi, og lýs'r hún hon-
um að miirgu- leytj vel og skýrt.
Þessi grein J. Aakjærs birtist nú
hjer til þess að íslenskir menn
fái betri skilning á Christensen
en þe'r kunna að hafa haft áður.
— Þegar jeg nú vegna merki-
ltgra dutlunga út ritstjóra „Poli-
tiken“, er sá sem kjörinn hefir
verið til þess að skrifa þá grein,
sem á að skrifast við burtför J.
C. Chrktensen úr ráðherrasessi,
þá verð jeg fyrst að dvelja of-
urlítið við þá dapurlegu stað-
reynd, að ekki er til á bóka-
markaðinum danska ein einasta
bók um þennan mann. Við eigum
stærðar bindi um skorkvikindi,
ítarleg æfiágrip kvikmyndaleik-
ara vorra, karla og kvenna, en
þcgar undan eru teknar fáeinar
smágreinar í alfræðiorðábókum,
sem varða lífsbraut J. C. Christ-
ensen með nokkrum nauðsynlegum
merkjaste'num, þá eignm við ekki
nokkra tæmandi æfisögu þessa
manns á prenti, sem hefir bráðum
í 30 ár afmarkað stjórnmál lands?
ins og staðið þannig sem aðal-
jiersónuleikinn í þjóðfjelagi voru.
Jeg mun tæplega bæta úr þessari
vöntun, hvorki, í dag nje síðar,
til þess er hin pólitíska menning
mín og lítil; en jeg hefi alla
mína æfi verið góður kjósandi
og haft áhuga á stjórnmálum
fremur en flestir aðrir. Jeg skr'fa
því hjer sem óbreyttur liðsmaður
um pólitískan foringja, sem hefir
teigað lífskraft s:nn úr hinu sama
dularfulla móðurskautinu, úr sama
jótska grundvellinum og jeg.
«
Jeg v:ldi reyna aö skilja þennan
mann, því skildi jeg hann mundi
jeg um leið skilja meira en
100.000 ágætra jótskra bænda
búna vaðmálsbuxum sínum og í
trjeskóm. Það er engin skemtun
að gera. góðum mönnum rangt til,
en í stjórnmálum er það þvílíkt
sem mestu máli skifti að gera
mótflokksmennina annað hvort að
bragðarefum eða sauðum. Aðeins
svæsnustu æs'ngamenn gætu látið
sjer detta í hug, að J. C. Christ-
ensen væri annað hvort þetta.
Eæði í hinu innra lífi sínu og
í stjórninálunum hefir hann altaf
hafst v'ð á láglendi, en láglendið
er stundum erfitt að greina frá
flatlendinu. Það er dálítið öld-
ungslegt við stjómmálastefnu J.
C. Christensen,sem útilokar hrifni.
Stefna hans var aldyei stefna hinna
ungu. Til þess skorti hann d rfsku
Það er láglendispólitík, alt að því
flöt eins og vegurinn milli Varde
og Ringkjöbing. Engin hættuleg
stökk! Hvílík mótsetning og Viggo
Hörup bæði í aðferðum og fram-
kvæmdum. Hörup var fjendskur,
reglulegur satan í stjÓrnmálum.
'En reynið þjer að hugsa yöur
Christensen þannig. Þjer færuð
óðara að brosa. En ef þessir rnenn
hefðu orðið ásáttir um aö tala
báÓir á jótskum mannfundi, þá
mundi Hörup hafa beðið aumk-
unarlegan ósigur, þrátt fyrir yfir-
burð: mælsku hæfileika hans, bít-
andi hæðni og blóðug svipuhögg
á skjálfandi hryg'gi mótstöðumann
anna, Sá sem sjeð hefir J. C.
Christensen ganga upp í ræðustól
á Jótlandi og biðja alla viðstadda
að syngja svo sem inngang „I alle
de Riger og Lande“, hann á ekki
erf.'tt með þaðan í frá að skilja
það nána samband, sem er milli
Vestur-Jótanna og hins pólitiska
fyrirliða þeirra.
„Jeg fægted med aaben Pande
for hvað jeg for alvor tror“. —
Þannig er til orða tekið í ljóðinu,
og uppi í ræðustólnum stendur
h'nn alþekti forsöngvari, hár og
herSabreiður og bjartur yfirlitum;
í bláum augunum glitrar tár með-
an full rödd hans blæs trú í
alla viðstadda. Nei, Hörup, sem
sjálfsagt hefir ekki borið mikla
virðingu fyr'r syngjandi pólitik
og ekki hafði neina söngrödd held
ui, hann hefði getað farið heim
1 og lagst til svefns. Á Vesturjót-
| landi, þar sem trúin flytur f jöll
i eins og stormurinn klettana, ríkir
| pólirtik J. C. Christensen vald-
boðslaus svo langt sem rödd hans
heyrist, Það er . sarna samband
milli hans og kjósenda hans og
milli Vilhelm Beck og trúbræðra
j hans. Flokkur J. C. Chr. og hann
I getur einnig sungið og beðið sam-
an, og svo lengi sem þeir geta
það, er fylking þeirra órjúfanleg.
En Vilh. Beck dó, og eldurinn í
orðum hans hefir orðiö að ösku
og reyk í munni þeirra, sem eftir
honum hafa apað. En*'hvemig fer
nm stjórnmálastefpu og starf J.
C. Ohristensen, þegar hún missir
hinn bjartleita forsöngvara sinn ?
Þetta er einlæg spurning. En hann
hefir sjálfur látið grafa skurðinn
við Hvítusanda. Þar fjekk hann
gagnlega en stórfelda þekkingu á
náttúruöflunum og þráa þe’rra' í
því a'ð laga sig ertir því sem
maður vill vera láta. En þessir
óbeisluðu straumar eru ekki að-
eins í hafinu, heldur líka í þjóð-
lífinu, og sá dagur gæti komið,
að þeir leituðu á með öllum ó-
hemju mætti náttúrukraftanna og
brytu allar politiskar undirstöður
J. C. Christensen í mola og flæfldu
yfir meira svæði en flatneskjuna
við Stadilfjörðinn.
En nú er gamli foringinn þreytt
ur. Hann vill heim áður of dimt
verður. Heim til Hee, sem fyrir
honum er það sama og þegar for-
feðurnir sögðust vilja til Valhall-
ar. En það er eitthvað lialtrandi
í ásetningi hans. Annar fóturinn
vill fara en h:nn vera kyr. Hann
fer sem ráðherra en verður kyr
sem þingmaður. Það er eins og
maður, sem yfirgefur sal, sem
hann hefir verið heiðursgestur í.
Kann dvelur stundarkorn í and-
dyrinu áður eu hann fer í yfir-
hcifnina. Hálf forvitinn, hálf óá-
nægður hlustar hann v:ð dyrnar
til þess að heyra hvað sagt er um
hann, n ú þegar hann er farinn.
Og þeir spjalla þar inni úr því
nærvera hans aftrar þeim ekki.
Einn segir að hann sje stórmenni.
En annar mótmælir því fast, og
spyr um hugsjónir hans, Hann er
ekkert stórmenni, aðeins stór mað-
ur og mikilhæfur maður. En við
skulum ekki gera þjóð vora of
l'itla, Enginn maður er kjörinn
til þess að vera foringi þjóðar
sinnar í alt að 30 árum, án þess
að vera stórmenni. J. C. Christ-'
ensen þarf ekki að bera kinnroða
þegar hann er borinn saman við
stjórnmálaforingja annara landa.
Hver ósköp eru ekki saman kom-
ii í höfði þess manns af ómissandi
þekkingu. Fað:'r hans hefir sjálf-
sagt aldrei haft hlöðu sína í Paaböl
betur fylta af heyi en höfuð son-
ar hans hefir verið af tilyitnun-
um í Ríkisdagstíðindin og stjóm-
skipulögin. Þessi maður hefir lagt
alla Danmerkur vegi með lögum.
Stundum reyndist þessi „stein“-
lagning helst til endingarltil, svo
margt verður að leggja um aftur
áður en langt líður. En þetta:
„um aftur“ — þekkið þjer aðra
pólitik; jeg geri það ekki. Þessi
lög, sem öll bera merki hæfileika
hans, — heilt þjóðfjelag notar
þau sjer til óhamingju eða vel-
farnaðar. Því það er með lögin
eins og skóna. Ef við höfum einu
sinni fengið þá, verðum við að
nota þá, þótt þeir særi einhvers-
staðar. MaSur hendir ekki nýjum
skóm á öskuhauginn af þeirri
ástæðu, en maður snuprar skó-
smiðinn og skósmiðurinn ber hið
góða danska skósmiðsnafn J. C.
Christtensen, og það nafn hefir
hann borið með svo miklum heiðri,
að það hefir verið nefnt og skrif-
að á vorum dögum þúsund sinn-
um oftar en nafn bæði Thorvald-
sens og Oehlenschlagers.
Nýja Bió
Rotturnar.
Sjónleikur í 5 þáttum eft-
ir samnefndri sögu eftir
□Erhart Rauptmann
leikinn af þýskum leikurum
Aðalhlutverkiu leika:
Emil Jannings og
IWaria Leiko.
Myndin er snildarlega leik-
og fiágangur allur góður.
Sýning kl. 8‘/a.
Frá Danmörku.
7. september.
Heimsókn Hollandsdrotningar.
Við móttöku Hollands drotning-
ai á járnbrautarstöðinni í Kaup-
mannahöfn voru staddir auk kon-
ungs og drotningar og ýmsra ann-
ara af konungsfjölskyldunni, for-
sætisráðherrann ^danski, íslenski
sendiherrann í Kaupmannahöfn og
atvinnumálaráðherrann íslenski og
ennfremur ýmsir heldri stjórn-
málamenn.
Vilhelmína drotning veitti í gær
viStal öllum forustumönnum sendi
sveita erlendra ríkja í Kaup-
mannahöfn, og ennfremur áttihiin
sjerstaklega viðtal við Svéln
BjÖrnsson sendiherra.
Eft'r dögurð skoðaði hennar há-
tign drotningin og maður liennár
listasafnið danska og nutu fylgá-
ar konungshjónanna. Drotningtn
veitti sjerstaka athygli hinum
mörgu hollensku listaverkum á
safninu.
í gærkveldi var viðhafnarsý*-
ing á konunglega leikhúsinu.
UtanríkisráSherra Hollands, ván
Karnebeek hefir verið sæmdur
stórkrossi Fálkaorðunnar, og ai-
vinnumálaráðhei*rann íslenski stór
krossi Oranje Nassau-orðunnar.
Umboðsstjórnar-fundurinn í Stokb-
hólmi.
Á fundi þeim, sem nýlega ðr
lokið í Stokkhólmi, til þess aS
raiða um fyrirkomulagið á um-
boðsstjórn Norðurlandaríkjanrxa
var Klemens Jónsson aSal fulltrúí
Islands og Jóji Krabbe fulltrúi í
utanríkisstjórninni, annar. Á fund
ii'um flutti hinn síðarnefndi er-
indi um fyrfrkomulag umboðn-
stjórnarinnar á íslandi. Voru fuB-
trúar á fundinum frá öllum fimm
Norðurlandaríkjunum og þátttak-
endur nutu mikillar gestrisni af
Svía hálfu.
Meðan á hátíðahöldunum stóB
blöktu fánar allra Noröurlanda-
þjóðanna við hún.
Útfluttar landbúnaðarafurðir
Dana, vikuna sem lauk 1. septena-
ber voru m. a. 1,9 milj. kg. af
smjöri, 17 milj. egg, 2,3 milj. kg.
av fleski, 270.300 kg. af kjöti og
39.900 kg. af nýmjólk.
Smjörútflutningur Dana mán-
uð'na janúar til júlí hefir orðiS
f.5.000 smálestir eða 2000 smálest-
um meiri en á sama tíma í fyrra.
Kolainnflutningur Dana
mánuðina janúar til júlí var 1.352-
000 smálestir, en var á sama tíma
í fyrra 793.000 smálestir. Nálejta
allur innflutningurinn er frá Bret-
landi, einkum frá North Umber-
ley Durham í Skotlandi. Innflutn-
| ingur af koksi var 360.600 smál.,
! en í fyrra á sama tíma 186.000
smálestir.