Morgunblaðið - 17.11.1922, Blaðsíða 3

M ORGUNBLAÐIÐ
Stœrsta matvöruvarslun borgarinnar þekkja allir, en sú næst stsarsta
Nýkomiö:
Biblia, bæöi stóra útgáfan og vasaútgáfan við ýmsu veröi,
Nýja testamenti, vasaútgáfa,
íslenskt söngvasafn, II, hefti,
Fæst hjá bóksöium.
Bókav. Sigf. Eymundssonir.
Fvrirlestur
8á er Þorsteinn Björnsson frá Bæ, ætlaði að halda í Bárunni á
föstudagskvöldið, um: Útlegð íslendinga í Ameríku,
verður frestað til mánudagskvölds á sama stað og tíma.
ökólastjórastarfið væri orðið, en
ekki einu orði að því vikið, kvern-
ig nefndin hugsaði sjer stöðu hans
vig skólann".
Formaður nefndarinnar óskaði
þá bókaða svolátandi yfirlýsing:
„Með skírskotun til þeirra úr-
siita, sem orðin ern á helstu áhnga
málum skólanefndarinnar, Ifetur
Jón Ófeigsson þess getið, að hann
gegni ekki framar störfum sem
forinaður þessarar nefndar. Sömu-
leiðis og af sömu ástæðum skýrir
irann frá því, að hann muni tafar-
laust tilkynna bæjarstjórn að hann
s^ái sjer ekki fært að gegna störf-
um lengur í nefnd þessari og ætl-
ist því til að kosinn verði annar
í hans stað“.
Euní'rernm' lýstu Laufey Vil-
hiálmsdóttir, Þorvarður Þorvarðs-
son og Gunnlaugur Claessen yfir
því á fundinum, að þau mundu
segja af sjer skólanefndarstörfum.
Á bæjarstjórnarfundinum las
forseti upp brjef frá fjóruni skóla
nefndarmönnum, formanni Jóni
Ófeigssyni, frú Laufeyju Vilhjálms
dóttnr, G. Claessen og Þorv. Þor-
verðssyni, er öll beiddust lausn-
ai úr skólaneíndinni, sakir þess,
að þau sæju ekki að starf þeirra
væri metið.að neinu og að nefnd-
in fengj engum þeim umbótum
fram komið, er hún teldi nauð-
synlegar skólanum til .gagns.
Þórður Sveinsson taldi þetta ill
tíðindi. Kvað það ýkjulaust, að
enginn maður hefði betrj fengist
í skólanefnd, en J. Óf., en nú
þættist hann ekki geta setið lehg-
nr, sakir þess, að hann hefðj enga
von um að koma fram mestu stór-
ir.álunum í umbótmn skólans. Og
i'Hunar mætti segja það um alla
nefudarmennina, sem nú bæðust
lausnar, ag þeir hefðu komið mörg
iim stórmerkum nýjungum í fram.
kvæmd og taldj upp þau helstu.
Kæðumaðurinn gat þess, að þessa
skólanefnd mætti bærinn ekki
missa, þó væri hann samþykkur
að form. hennar færi, þvj hann
hefði verið kosinn nauðugur, en
hinir meðnefndarmennirnir Væru
lcosrtir með þeirra vilja og ættu
að fara úr nefndinni í vor, og
fcefðu reynst ágætlega og því væri
sjálfsagt að reyna að fá þá til
»ð vera í nefndinni áfram. Þorv.
Þorv. .gat þess, að hann mundi
ekki mæta í skólanefnd framar,
nema því aðeins að nefndin fengi
einhverjum þeim málum fram-
gengt, er hún hefði barist fyrir,
t. d. að námsstjóri gæti tekið upp
starf sitt í skólanum. Annars væri
meiningainunur svo mikill milli
skólanefndar og skólastjóra, að
lítil von væri, að starf hennar
hæri nokkurn árangur, Gunnl. C.
kvað sjálfsagt að tala vel um þá
dauðu, en nú yæri skólan. að
skilja við og því væri Þ. Sv. bú-
inn að flytja hjartnæma ræðu yf-
ir moldum hennar og telja upp
það gott, sem hún hefði afkastað.
En merkilegt kvað hann vera að
taka eftir því, að allar þær fram-
lcvæmdir, sem gkólan. hefði komið
i framkvæmd, hefðu aldrei komið
til kasta fræðslumálastjóra og
kenslumálaráðlierra, en um leið og
þurft hefði að sækja undir þá
tvo háu aðilja, þá hefði alt strand-
að. Kvað hann alla stöðvun í um-
bótum fræðslumálanna koma að
ofan. Fór hann nokkrum orðum
iim fræðslumálastjóra og kvaðst
ekki vita hvað hann gerði. Nefndi
liann og í ræðu sinni skipun
barnakennaranna við barnaskól-
ann þvert ofan í till- nefndarinn-
ar, og að sama bruimi hefði borið
með skipun námsstjóra. Nú héfðu
kenslumálaráðli. og fræðslumála-
stj. komið í veg fyrir umbætnr
,þær sem skólanefnd hefði viljað
koma í framkvæmd, og þá væri
t:l einskis fyrir hana að sitja. —
Kvað hann yfjrstj. fræðslumála
og kenslumála í mesta ólagi og
nefndi dæmi til. Þá kvað hann
kennarastjettina ekki bregðast
sjerlega vel við, og- nefndi til
þess skjal eitt, er skóla-
nefnd hefði borist frá tveimur
kennurum með allgleiðgosalegum
brag, og fundu nefndinni það til
foráttu, að hún hefði ætlað að
hreinsa fullmikið til í skólanum.
Þá var borin upp tillaga Þ. 8v.
um að veita aðeins J. Ófeigssyni
lamsn, og var það samþ. Þá var
lausnarbeiðni hinna borin upp og
var hún ennfremur samþ. Þá var
gengið til kosninga 4 skólanefnd-
armanna og hlutu kosningu: Þórð
ur Sveinsson, Pjetur Halldórsson
Hallbjörn Halldórsson og Þórður
Bjarnason.
--------o--------
verður opnuð á laugardag og það er A B C. Tvisvar sinnum stærri en ðður.
Æfisaga Vilhjálms
þýskalandskeisara.
Bók Vilhjálms keisara er nú
komin út á tungnmálum flestra
stærri þjóða. Hefir mikið verið
gert til að auglýsa hana sem mest
áður en hún !kom út. í Dan-
mörku hefir blaðið Politiken birt
bókina í smáköflum og- hafa
myndir fylgt. Er bókin ljett skrif-
uð og skemtilega frá mörgu sagt.
Meðal þeirra sem hafa fundið
sig knúða til að finna opinberlega
að bókinni, er Poincaré forsætir-
ráðherra Frakka. Hefir hann ritað
hvassa grein um hana ,og fara
hjer á eftir nokkrir drættir íir
því sem hann hefir um hana að
segja:
„Vilhjálmur sneiðir hjá öllu því,
sem honum er óþægilegt að minn-
ast á, og þegar hann getur engin
rök fundið fyrir fullyrðingum sín-
um, þá býr hann þan til. Hann
virðist vera innblásinn af hatri
til Grey lávarðar, sem var einn
allra eindregnasti fylgismaður
friðarins. Gerir hann honum get-
sákir og segir hann hafa barist
fyrir ýmsu því, sem vitanlegt er
öllum heimi, að hann barðist á
móti“.
Þá tekur Poincaré ýmsa kafla
úr bókinni, sem einkum vita að
frönskum stjórnmálum og afstöðu
Frakka til annara þjóða, L d.
Rússa og Belga, og hrekur lið fyr-
ir lið fullyrðingar keisarans. Og
lýkur máli sínn á þessa leið:
„Þegar maður hefir lesið bók-
ina verður maður alveg steinliissa
yfir því, að þjóðhöfðingi, sem
dreymdi um að verða æðsti mað-
ur veraldarinnar, skuli hafa gefið
sig við jafn hlægilegu starfi, eins
og raun ber vitni um: að leika
sjer að ártölum og viðburðnm,
eins og krakki að tindátum. Það
hlýtur að vera sárt að missa krún-
una, en hvers vegna þarf hann,
eftir að hafa mist hana, að gera
sjer leik að því að fyrirgera að
fullu og öllu persónulegu áliti
sínu V ‘
—----.........
Bankahrun í noregi.
Norðmenn hafa nýlega orðið fyr
ir sarna óhappinu í bankamálum,
eins og' Danir urðu fyrir í sept-
ember í sambandi við Laudmands-
banken. Noi'skur banki, Andresens
og Bergens Kreditbank, hefir kom
ist á beljarþrömina, en verið
biargað við á síðustu stundu, fyr-
ir forgöngu ríkisins-
Rjett fyrir. miðjan októbervoru
hlutahrjef þessa banka, að nafn-'
verði 250 kr., seld fyrir 200 kr.
En alt í einu tóku þau að hríð-
falla, og fjellu á rúmri viku niður
í 100 kr. Þá var það tilkynt, að
ríkið, þjóðbankinn norski og' fjór-
ar peningastofnanir aðrar hefðu
komið sjer saman um að hlaupa
undir bagga, og var þannig af-
stýrt algerðu hruni bankans. Hef-
ir bankhm tapað f je < svo tugum
miljóna skiftir, að því er sagt er,
og fjárstuðningur sá, er hann fær
frá fymefndum stofnunum nemur
50 miljónum króna.
Andresens og Bergens Kredit-
bank, sem venjulega er kallaður
Foreningsbanken, hafði hlutafje og
varasjóð, sem nam samtals 125
milj. kr. Hann var stofnaður árið
1917 með samsteypu Andresens
banka, sem var elsti einkahank-
inn í Kristjaníu, og Bergens Kre-
dithank. Bankinn hafði mjög mik-
il viðskifti í verslun, iðnaði og
siglingum.
----o------—
MiBirHlttML
Síðan marksgengið lækkaði í
sumar hefir mjög brytt á því, að
vörum hefir verið smyglað frá
Þýskalandi til annara landa. Hef-
ir það reynst mesti gróðavegur,
að kanpa þýskar vörur fyrir út-
lenda mynt eftir að gengið lækk-
aði og smygla þeim síðan til ann-
ara landa og selja þar.
Það er einkum fatnaður alls-
■konar, sem verið hefir smyglað,
og mest ber á smygluninni á landa
mærum Þýskalands og Sviss. Eru
það ýmsar leiðir, sem famar era
til þess að koma vamingnum yfir
landamærin. Nýlega var t. d. mað-
ur einn, sem grunsamlegur þótti,
tekinn fastur. Við rannsókn kom
það í ljós, að hann var í tvennum
nærfötum, þrennum ytri fötum og
tveimur yfirfrökkum. Var stærðin
á þessum fatnaði misjöfn, þannig
að fatnaðurinn fór stækkandi eft-
ir því sem utar dró. Maðurinn var
hinn bústnasti þegai'- 'rannsókniu
hófst, en þegar henni var lokið
hafði hann rýrnað tilfinnanlega.
Þó gerir kvenfólkið ennþá meira
að smyglun en karlmennirnir. Og
það er einkum undirfatnaður úr
si.'ki og öðrum dýrum efnum, sem
þær smygla. Aðferðin er Sú sama
og áður er lýst. Eru þær á sífeldu
ferðalagi yfir landamærin; fara
grannvaxnar til Þýskalands en
koma þaðan aftur gildar. Nýlega
var kona ein sektuð um 1.000.000
marka fyrir vörusmyglun; hafði
hún verið að þessu verk' aðeins
eina viku, en var húin að flytja
sem svaraði 12 stórum ferða-
koffortnm.
------o-----
Rennifluglð.
Tilraunir eru nú gerðar um all-
an heim til endurbóta á renniflug-
vjelunum nýju. Leggja menn eink.
um stund á, að gera vjelarnar
sem líkastar fuglum 1 lögun, og
sumir smíða vjelar með hreyfan-
legum vængjum, til þess að líkja
eftir flugi fuglaima.
Frægur flugvjelasmiður í Banda
ríkjunum, Glenn Curtiss, er þeirr-
ar skoðunar, að hægt sje að smíða
aflvjelarlausa flugvjel, sem geti
tekið sig upp af vatni, og erhann
að smíða slíka vjel. Hún er gerð
úr trje, „duralumin“ og silki og
vegur um 300 pnnd, með flug-
manninum. Lengdin er 22 fet og
breiddin, milli vængjasporða, 28
fet. Sjálfur skrokkurinn er hygð-
ur sem bátur í lögun. Gerir Cui1-
tiss ráð fyrir að vjel þessi geti
flogið með 30 kílómetra braða á
klukkustund.
Cnrtiss álítur að vindurinn sje
Simanúmep 3’ $§} p
þau, er vjer höfum haft, (409,
509, 609 og 809) höfnm vjer ekki
lengur, og eiga menn eftirleiðis
að biðja um
ypE í m s k i,p“
er þeir vilja fá símasamband við
skrifstofur vorar.
Símanúmer pakkhúss fjelag’sina
verður hið sama og áður: 508.
<
ÍL
cT
w
e
3
<y
w
g tt
» 0 c
oi23. B
a o;
3 5*
(N c
< < 4
o> p
# r p.
£0
_ . °’
Ef »
® D
p, £.
— CQ 5í
a
® O. SO
VJ g «■
œ g: d
S 2. O.
r5 d<h
Eina krónu kosta
Þvottabali
10 Bollapör
Regnkápa
Fataefni
,/ Taukörfuir.
Kvenskór
Borðteppi
og fleira í lukkupokam hjá
A B C'Bazarnum.l
bjósakrónur.
Fengum stórt Tirval með íslandi.
Komið i, tima.
Hiti & Ljós.
Sími 830. Laugav. B 20.
miklu hagstæðari til renniflugs
yfir vatni en yfir landi. Bendir
hann á, að sjófuglarnir hreyfi
vængina miklu minna en aðrir
fuglar, þeir láti vindinn bera sig
langar leiðir án þess að hreyfa
vængina svo nokkrn nemi.
Takist honum að lyfta sjer upp
af sjó í aflvjelarlausri flugvjel,
ma svo heita að ráðgáta þessarar
nýju flugtegundar sje leyst.
Hingað til hafa renniflugvjelara-
ar ávalt þurft að renna sjer niður
brekku, til þess að losna, en aldrei
tekið sig upp af jafnsljettu.
Stsersta ávísan í heimi.
Fyrsta afborgun af láni ensku
stjórnarinnar í Ameríku fjell í gjald-
dag 15. okt. Var greiðslan 50,000,000
dollarar. Bretska stjórnin hefir gefið
út ávísun á Morgans-banka í New
York fyrir npphæðinni og er afborg-
ur.arupphæðin í putidum £11.286,681.
Er þetta stærsta ávísunin, sem nokk-
urn tíma hefir verið gefin út í heim-
inum. Sú ávísun, sem stærst hefir
verið hingað til, hljóðaði upp á
£11,008,875 og gpkk í gegnum Eng-
landsbanka. Var sú upphæð skaða-
bótagreiðsla í sambandi rið Anstnr-
A síuófriðinn 1895.