Morgunblaðið - 19.11.1922, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
pSHÖKGRj
Konungl. hirðsali.
Vallarstræti 4. — Sími 153 (tvær línur).
Ávalt ferskt á hverjum degi.
Ný tegund: Kremkex.
Nýjar hunangskökur: Nunnukossar.
INNLENDA KEXIO,
NÝJU BRAUÐTEGUNDIRNAR,
BLANDAÐA KONFEKTIÐ.
E X.
Odýrustu innkaupin gerast i
Björnsbakarii.
Mustads önglar
líka langbest allra öngla. — Fengsælastir, best „
gerðir, brotna ekki, bogna ekki.
KcyTfBrand
Sendið pantanir til aðalumboðsmanna okkar ÍP
fyrir ísland: Ó. JOHNSON & KÁABER, Reykjavík.
0. Mustad & Sön,
isiin
Góðar bækur ný pnentaðar.
Grimms æfintýri, með mörgum og góðum myndum 1. hefti.
Verð i bandi 3 krónur.
Kross og Hamar, smásaga frá Noregi eftir Edw. Knutzen.
Verð í kápu 1 króna.
Bækur þessar fást hjá öllum bóksölum um alt land.
Bákav. Sigurjöns Jónssonar, Laugav. 19, Reykjavik.
Fvrirlestur
sá 'er rÞorsteinn Biörnsson 'frá^Bæ,J ætlaði að halda í Bárunni á
föstudag8kvöldið, um: Útlegð íslendinga i Ameríku,
verður frestað til mánudagskvölds á sama stað og tirna.
ProtaYfirlýsingin.
Menn munu máske eftir því
a? jeg leiðrjetti blekkingartilraun
Tímarits kaupfjelaganna 3. hefti
1922, þar sem tveir lögfræðingar
votta, að kaupfjelagsmenn geti
sagt sig úr fjelagi sínu og að
kaupfjelög geti sagt sig úr Sam-
tandinu án þess að þess væri
gotið, hvort slíkar úrsagnir eru
mögulegar, ef kaupfjelagsmenn
■eða kaupfjelög geta ekki borgað
skuldir sínar. Jeg bað því sam-
bandið að leggja fyrir hina sömu
lögfræðinga 2 spurningar. 1. Hvort
f jelagsmaður, sem gæti ekki borg-
að skuld sína, gæti sagt sig úr
kaupfjelagi, og 2. hvort kaupfje-
lag, sem eins stæði á fyrir gæti
sagt sig úr Sambandinu, og sagð-
ist vænta þess, að Samþandið birti
svör lögfræðinganna við spurn-
ingunum. Ennfremur skoraði jeg
á Samhandið að birta aðalfundi
þess, eins og venja hefði verið áð-
ur, fyrir árin 1920—1922 og árs-
reikninga Sambandsins fyrir árin
1918—21, sem allan almenning
varðar. Tíminn,málgagn Samhands
ins, svarar þessu engu, en birtir
enn eina persónulegu skamma-
greinina, í staðinn fyrir að svara.
Og tek jeg það svo, sem Sam-
bandið hvorki vilji birta reikn-
inga sína og fundargerðir nje
leggja fyrirspurnirnar fyrir lög-
fræðingana, enda væri ekki hægt
að svara þeim nema á einn veg,
sem Samband'nu kæmj illa, sem
sje þann, að maður geti ekki sagt
sig úr kaupfjelagi, ef hann get-
ur ekki borgað skuld sína og að
kaupfjelag geti ekki heldur sagt
sig úr Sambandinu, er eins stend-
ur á fyrir.
í staðinn fyrir að svara þessari
leiðrjettingu og verða við áskor-
un minni, flytur Tíminn 11. nóv.
langa skammagrein, sem hann
nefn'r: „Dómnr sögunnar", Tím-
inn er síst fallinn til að taka þátt
i að fella slíkan dóm nm mig, og
sjest það best á þeim dómi, sem
liann er að fella, að það hafi fyrir
13 árum runnið undan mínum
rifjum, að „Tryggva Gunnarssyni
var sparkað út úr Landsbankan-
um“. Jeg man ekki til að jeg væri
neitt sjerstaklega hvetjandi þess,
enda stóðu ýmsir menn að mun
nær þáverandj stjórn en jeg. þar
á meðal þrír lögfræðingar, sem
mjer er kunnugt um að stjómin
ráðfærði sig við; er einn þeirra
að minsta kosti í mikilli vináttn
við Tímaklíkuna. Þeir sem eru
svo sögufróðir að þekkja stjóra-
málasögu landsins síðustu 13 árin
vita, að þáverandi stjórn skipaði
3 manna nefnd, 26. apríl 1909, sem
rannsaka átti hag bankans, þá ]
Karl Einarsson sýslumann, Ó. G
Eyjólfsson stórkaupm. og Magnús
Sigurðsson núverandi bankastjóra
Rannsókn þessara manna le:ddi
til þess að Tryggva heitnum Gunn-
arssyni var vikið bankanum
Og rannsóknarskýrsla þessarar
nefndar var prentuð og henni út-
býtt nieðal almennings. Tímanum
liefðj því átt að vera vorkunnar-
laust að vita þetta, og eins um
það, hvort Tryggva heitnnm hefði
verið vikið úr bankanum að á-
stæðulausu, sem rannsóknarskýrsl-
an veitir allar upplýsingar um.
Sem stuðningsmaður þáverandi
stjórnar tók jeg að mjer að stjórna
bankanum með öðrum bankastjóra
og gerði jeg það eftir beiðni stjorn
arinnar. Þær misfellur sem voru
á bankanum komust í fult lag á
nieðan jeg var bankastjóri, en
ekki býst jeg við að fá neinar
þakkir fyrir það örðuga starf,
sem jeg tók þá að mjer, síst hjá
Tímaklíkunni.
En áhrif bókarinnar nái þó
n.iklu lengra, því hún eigi erindi
t’i hinna Norðurlandaþjóðanna og
norrænnar málkönnunar alstaðar
í heiminum. Bókinni muni verða
tekið sem kærkomnum skerf til
vakningar á aukinni samúð og
hún muni verða vottur um ávaxta
ríka samvinnu á sviði norrænnar
málkönnunar, sem staðið hafi nm
margar aldir meðal íslenskra og
danskra vísindamanna, sjerstak-
lega síðan um daga hins ógleyman
lega Rasks.
Framhalö lffsins
Og
stjörnurnar.
i.
Faidón og Timaios eru þau rit
Samkvæmt þessum upplýsingum p]atóns, sem mest hafa verið les-
vísa jeg Tímagrein þessari heim: jn_ j pai4ón talar- Sókrates um
til föðurhúsanna og ræð Tímanum | cdauðleika sálarinnar. Hann hygg-
til að finna upp einhver önnur ur ag þag sje hjer 4 jörðu, sem
ósannindi, sem ekki er eins hægt fjamliðnir lifa. Mannkynið er líkt
að reka ofan í hann með opin-1 og froskar við fen, segir hann,
herum skjölum, eins og þessi. Og|og þekk:ng þess nær aðeius yf-
án ósanninda getur hann hvort _ jr lítinn hluta jarðarinnar. Um
sem er hvorki lifað nje hrærst, langmestan hluta jarðarinnar veit
þar er þrautalendingin. ! mannkynið ekkert. En þó gnæfir
Björn Kristjánsson. I jorðin í öðrum stöðum upp í ljós-
| vakann hátt mjög, og er þar hin
-----------------| dýrðlegasta. En í sumnm stöðum
‘ er hún furðulega feiknleg. Til
í slíkra staða hyggur Sókrates að
Frá Danmörku. sálir framliðinna fari. Og í hin-
______ j um dýrðlegu, hátt gnæfandi stöð-
18. nóv. ! um hitta hinar góðn sálir sjálfa
Orðabók Sigf. Blöndals. ! guðina fyrir.
í Nationaltidende skrifar próf. j Lýsingar þessar, sem Platón
©
Nýkomið
mikid úrval af
gólfteppum, stórum og
smáum,
iepparenningum,
dyratjaldaefni, ný
gerð, 6 litir,
tilbúin dyra- og
gluggatjöld,
dýwenteppi,
bordteppi.
5jT'i
’9Jt: \
Valtýr Guðmundsson langa grein: lejggur S'ókratesi í munn, eru
um orðabók Sigf. BlÖndals og hrós ; mjög eftirtektarverðar. Þær eru
ar henni mjög. Bendir V. G. á, j auðsjáanlega gerðar úr sama efni
að Blöndal hafi hepnast að leysa eða smíðaðar úr svipnðu hugar-
hið örðuga hlutverk sitt svo vel ástandi og lýsingar seinni manna
af hendi, að árangurinn sje fram á því sem þe:r liafa kallað anda-
yfir þær djörfustu vonir, er menn heim og önnur tilverusvið (astral-
hefðu gert sjer, bæði hvað snertir plan o. s. frv.). Meðan þekk'ng
lunn mikla orðaforða, sem safnað manna á jörðinni er nógu lítil,
sje og eins niðurskipun alla, Þýð- eða landafræðin nógu’skamt á veg
ingar ern venjulega ágætar, segir komin, getur Sókrates ímyndað
V. G., og er í orðabókinni í fyrsta sjer, að þessar sýnir sem hann
smni hárrjett þýðing á fjölda iðn- skoðar 1 huga sínum,-sjeu aðr'r
fræði- og sjerfræði-orða, sem alt og furðulegri staðir á þessari jörð.
að þessu hefir verið mjög erfitt Og meðan þekkingin á heimin-
að fá nema með hjálp sjerfræð- um, eða heimsfræðin, var nógu
jnga • skamt á veg komin, gátu síðari
Ennfremur er bent á, hve mikla vitranamenn, ímyndað sjer, að
rækt liöf. hafj lagt við það að út- það sem þeir sáu í v'trunum, væri
skýra alt sem lýtur að þjóðlegri andaheimur eða birtist þeim úr
menningu íslands í víðasta skiln-' andaheimi, eða frá „tilvernsvið-
ingi, sem nauðsynlegt sje nú, þeg- ‘inu“ milli tungls og jarðar.
ar nýir tímar eru að hefjast í Úr sama eða svipuðu hugar-
landinu, að bjarga frá gleymsku. eða vitundarefni, eru sakir mis-
Meðal hinna ágætu samstarfs- munandi stiga vanþekkingarinnar,
manna Blöndals eru nefnd kona smíðaðar mismunandi tegundir
hans, Björg Blöndal, og málfræð- hjátrú&r.
ingurinn Jón Ófeigsson adjunkt,
ásamt mag/ H. Wiehe, sem V. G. j II.
þakkar mjög hve frágangurinn er j f því riti sem Timaios heitir, seg-
góður á dönsku þýðingunum. En jr frá sköpun heimsins og mannsins,
aðalsómann af hinu mikla verki (og merkilega mjög. Þar er farið
eigi Blöndal sjálfur, segir greinar- rnjög eftir því sem kent hafði
höf. i Pyþagoras frá Samos, en hann
Ennfremur segir V. G. að á- J var nokkurs konar Kristur hinn-
stæðan til þess að mögulegt hafi ^ ar grísku foraaldar, og þó vitr-
verið að ákveða að tekjur af sölu ingur ennþá meiri en hinn he-
bókarinnar gengju í sjerstakan (breski Kristur. Einnig í Timaios
sjóð, er kostaði nýja endurskoð-. ræðir um framhald lífsins, en
aða útgáfu, sje sú, að íslenska ogjþar er sagt, að þegar maðurinn
danska rík:ð hafi lagt fram hinn f deyr, fari sálin til annarar stjörnu
og lifi þar áfram. Jeg hefi rætt
nokkuð um þennan stað í þeirri
ritgerð í Nýal, sem heitr Hið
mikla samband. En sá staðnr
er lang merkilegastur af öllu
nauðsynlega peningastyrk til út-
gáfrmnar, en þeim peningum sje
áreiðanlega vel varið, því það
muni sýna sig, að hókin verði
öflugur liður í sambandi íslands ■
og Danmerkur.
H&iafdwi jfancw
15 h. „H. M. G.“
semiöiselvjel ný til sölu með
tækifærisverði. Upplýsingar í
síma 1221.
Avetfirnir
eru bestir og ódýrastir, þar sem
mest er úrvalið, og það er í
Lucana.
Athugið
vörusýninguna
i Járnvörudeild
Jes Zimsen.
því, sem í ritum Platóns stendur.
Því að það er hin rjetta kenn-
ÍDg sem þar stendur.
III.
Það eru þeir menn sem einna
hæst gnæfa í vitkunarsögu mann-
kynsins, Pyþagoras, og löngu
síðar Briinó, sem komið hafa með
þá kenningu, að eftir dauðann
lifi menn áfram á öðrum stjörn-
um. Og nú vil jeg biðja menn
að hugleiða vel, það sem mjög
er merkilegt. En það er hversu
lítil eftirfcekt hefir verið veitt
einmitt þeirri kenningu, sem allra-
mest reið á að koma fram til fulls
skilnings. Fyrst skal hjer nefna
Plótínos, ágætan speking sem
uppi var á 3. öld e. Kr. Eftir
hann eru til 54 ritgerðir og eru
þær að mjög miklu leyti út-
listum á kenningum Platóns. —
Rit Platóns voru Plótín, likt og
brjef Páls postula og þó guð-
spjöllin líka, hafa verið kristn-
um guðfræðingum. Og höfuðið á