Morgunblaðið - 24.12.1922, Blaðsíða 2

MORGUNBLAÐIÐ
G1 e ð i 1 e g j ó 1 !
Versl. Liverpool.
StúdEntafræðslan.
Um L. Pasteur
talar Stefán Jónsson dósent, mið
vikndaginn 27. þ. m. (á 3. jóladag)
kl. 2,30 í Nýja Bíó. Er þennan dag
] 00 ára afmæli hins fræga vísinda
manns.
MiSar á 50 aura við innganginn
frá kl. 2.
Gleðilegra j ó 1 a
óskar sínum kæru viðskiftavmum
Hannes Olafsson, Grettisgötu 1.
Gleðilegra jóla
óskar sínum kæru viðskiftavinum
Hitj og Ljós.
sjálfstætt form og sína eigin leið.
Framan á kápu bókarinnar er
mynd, sem ekki er víst að allir
taki eftir til fullnustu. Til vinstri
á henni er standberg, er rís úr
sjó, mishátt. En til hægri handar
er sjór og siglandi skip, er stefn-
ir á bjargið — alt æfintýrablátt.
En yfir er blámagrár himin og
bleikt tungl. En þetta er ekki
aðalatriðið, heldur hitt, að leggi
maður bókina þannig, að kjölur
og þjóð til gæfu og gengis. Að þetta
er að mjög miklu leyti starfsemi
„Dansk-íslenska fjelagsins að þakka,
er vafalaust. Hin auknu kynni af
öllum vorum högum, sem „D.-í. f.“
hefir svo kappsamlega leitast við að
veita hinni dönsku sambandsþjóð,
hafa á inargan veg grafið ýmsum
inisskilningi, sem þar lá í landi, og
kala sem af lionum leiddi, svo djúpa
gröf, að öll von er til þess, að nýjir
tímar sjeu í aðsígi hvað snertir alt
snúi frá manni, verður úr stand-1 hugarþel Dana í vorn garð og áhuga
berginu vanganjynd karlmanns.
Og mun það vera af höfundi
kvæðanna, Þessi bók er vel fallin
til jólagjafa.
J. B.
ir
í: velferð lands og þjóðar.
Það er því síst ástæðulaust, að
,.Morgunblaðið“ flytji mynd þeirr-
ar ágætiskonu, sem nefnd er yfir
línuin þessum og með rjettu mun
mega kalla móður þess fjelagsskap
ar, sem svo mikið far hefir gert sjei
um að efla sannarlegt samúðarþel
ineð Dönum og fslendingum og áður
en sá f jelagsskapur hófst ljet ekkert
tiek.ifæri ónotað til þess að taká mál-
staö íslands gagnvart löndum sín-
um á mannfundum og í blöðum, og
jafnan með þeim skilningi og þeirri
hlýju hugarþelsins, sem bonum er
ávalt eiginlegra að láta í ljósi en
körium, þótt sama sjeu sinnisins,
og „Kan Kvindesagen og Sædelig
hedssagen skilles ad?“ 1888) sem
kunnust eru, bera með sjer. Hún er
og ákveðin málhreinsunarkona og
hefir ritað ágætan ritling „Vort
Modersmaal“ (1912) um skyldur
manna við móðurmál sitt, en auk
þess fjölda blaðagreina bæði um
kvenfrelsismálið og málhreinsun
ina, er allar bera vott um lifandi
áhuga hinnar stórgáfuðu og göfug
lyndu konu.
Kærleikur hennar til. íslands er
garnall, alt frá æskuárum hennar
Kýnnin af fornsögum vorum, sem
henni voru í a>sku ljúfastar til
skemtilesturs, verður til þess ’að
vekja þann kærleika í brjósti henn
ar. Og hann hefir aldrei kulnað síð
an. Eftir að hún var orðin ekkja og
hafði flutst til Kaupmannahafnar.
urðu Islandsmálin þriðja mesta á
hugamál hennar. Henni sárnaði
kuldinn, sem farið var að bera svo
mikið á í sambandi Danna og Is
lendinga út af stjórnmálunum og
hún þráði lieitt, að sjá hann þoka
fyrir bróðurlegri samúð á báðar
hliðar til heilla og ánæg'ju fyrir báð
ar þjóðirnar. ITún var eiu þeirra,
sem.í blaðinu „Hovedstaden“, sem
oss Islendingum var svo velviljað á
baráttuárunum út af flaggmáii og
og sambandsmáli, tók eindregið nuu-
stað vorum, hvatti landa sína til
meiri undanlátssemi í þeim málum
og hjelt fram rjetti vorum til full
komins sjálfstæðis. Henni var það
ijóst, — ljósara en mörgum öðrum
í þá daga — að andþófið af Dana
hálfu væri einvörðungu sprottið af
ónógri þekkingu á þjóðarhögum
vorum og skilningi á þjóðarrétti
vorum. Og því fæddist í hjarta
hennar hugmyndin um stofnun sjcr
staks fjelags, er hefði að markmiði,
laust við alla pólitík, það eitt að
vinna að nánari kynnum með þjóð-
unum báðum, er leiða mætti til full-
komins samúðar-sambands með
þeiin. I. því skyni tók liún höndum
saman við nokkra aðra danska ís-
lands-vini og eftir nýár 1916 varð
svo „Dausk-íslenska fjelagið" til.
Þann veg varð frú Stampe-Fedder-
sen „inóðir Dansk-íslenska fjelags-
ins“, og hefir verið í stjórn þess alla
Og ástæðan til þess að minnasl '1^ síðan er það var stofnað. iel
li.ii'M!' cinmiu nú og sýna alþjói vafalítið, að lien.ii hafi ekki
'■ ■ • ■. i■ iti liennar er því meiriiver^ annað meira ánægjuefni næst-
'Bin þessi ágætiskona nú fyrir mjög dðin sjö ár en að sjá hag þessa
■k;hiimu 19. þ. m.) hefir fylt 70. i f.jdags.skapar blómgast eins °g rauii
árið.
Frú Astrid Stp’mpe-Feddersen.
Frú Astrid Slampe-Feddersen er
kona af tignuiu ættum. Faðir henn
ar var Ijetisbarón Henrik IStampe
daminerherra og* „hofjægermester“
( t 1892), og ung giftist hún síðar
stiftamtmanni yfir Lálandi og
Falsfri 0. II. Fedderseu, en nrisfi
hann árið 1912. Ilún var snenima
ísland á marga áhugamikla vini mjög eindregin kvenfrelsiskona,
með Dönum og í seinni tíð hefir
þeim farið mjög fjölgandi, svo að
þeir hafa aldrei fleiri verið með
sambandsþjóð vorri en nú, sem bera
hlýjan hug til íslands og hinnar ís-
í stjórn fjelagsins „Dansk Kvinde
samfund“ frá 1904 og formaður
þess síðau 1913, og ávalt boðinn og
jiiefir á orðið um hann, og sjá fagra
ávexti vaxandi samúðarþels með
ambaniisþjóðiuiuin báðum þroskast
á meiði fullkomnari þekkingar og
skilnings á íslensku þjóðlífi og þjóð-
arhögum.
Allir þeir íslendingar, sem álíta,
að ankin sainnð með Islendingum
og Dönnni, sje báðuin fyrir bestti,
og gleðjast yfir þeim framförum á
þessu sviði, sem sýnilegar eru hin
íðari árin, mumi samhuga vilja tjá
frú Astrid Stampe-Feddersen alúð-
arþakkir fyrir hugarþei hennar til
búin að styðja það mál, enda er hún
bæði vel máli farin og ágætlega j þjððar vorrar og áhuga á framfara-
lensku þjóðar og óska þess einlæg- pennafær, eins og tvö af ritum henn-, inálum vorum, og hamingjusamra
legn að alt megi rmúast landi vorujar („Kvmdesagen" 1887 og 1907 ólifðra æfidaga, er hún nú hefir stig-
BiírEiðastöö REykjauíkur.
verður lokuð frá kl. 5 eftir hádegi í dag (Aðfangadag), til
kl. 2 eftir liádegi á morgun (Jóladag).
Á annan jóladag verða ferðir til Vífilstaða kl. llýtj og kl.
2þ2- Til Hafnarfjarðar á hverjum klukkutíma.
Sími 716 (3 línur).
ið inn yfir sjötugsáraaldurs-þrösk-
uldinn.
Guð blessi góða konu.
Dr. J. H.
Louis Pasteur.
100 ára minning.
llinn 27. þessa mánaða.r eða
a þriðja í jólum er 100 ára af-
mælisdagur hins fræga franska
vísindamanns L. Pasteur’s. Mun
hans þá verða minst um allan
hinn mentaða heim, og hjer flytur
Stefán Jónsson dósent fyrirlestur
um hann og uppgötvanir hans, af
hálfu Stúdentafræðslunnar, svo
sem auglýst er annarstaðar í
blaðinu.
L. Pasteui1 telst aðalbrautryðj-
andi gerlavísinda nútímans, og
hafa uppgötvanir hans á því sviði
gert byltingu á ýmsum aðferðum
er snerta akuryrku, mjólkurmeð-
fcrð, vínframlciðslu og fleira, auk
þess sein þær vörpuðu ljósi yíir
aímenna líffræði og kendu nýjan
sannleik viðvíkjandi sóttnæmi og
áhníum þess á menn og skepnur
Þessi vísindagrein, ekki eldri
en hún er, teknr nú hröðum fram-
förum ár frá ári. Getur í sann-
leika sagt enginn talist meðal
jpplýstra manná, cr ekki reynir
if fylgjast þar ineð í aðalatriðum.
Ættu menn því að fjölmenna á
'ieunan fyrirlestur.
ETlagnús dánsson.
Hann var í'æddur á Hlíðaienda
í Olfusi 7. maí 1889, mun hann
hafa verð heitinn eftir afabróður
sínum Magnúsi Árnasyni, hrepp-
stjóra í Vatnsdal í Flótshlíð, sem
þá var nýdáinn. Foreldrar Magn-
úsar voru Jó.11 hreppstjóri Jóns-
son og Þórunn Jónsdóttir Árna-
sonar dbrm. í Þorlákshöfn, og
búa þau enn á Hlíðarenda. Magu-
ú.r ólst upp hjá foreldrum sínum
dvaldi lijá þeim til 22 ára
aldurs. Hann lærði snemina sjó-
niensku hjá föður sínum, sein
hafði útveg í Þorlákshöfn og
var orðlagður fyrir góða for-
mensku og mikla sjósókn. Á unga
aldri gerðist Magrms formaður
t Þorlákshöfn og sýndi brátt á-
gæta l'ormannshæfile ka; var snar-
ráður og úrræðagóður, Og sgtti
t ■u 11 sjó af Icappi. en þó með
i'crsjá , og aflaði jafnan vel.
Þá er Magnús var 2 l ái'a að
aldri, fer hann frá foreldrum
síniim , að Hjalla í Ölfusi og gerð-
sl þar hiiisamaðtir. Árið 1913
væntisl hann Guðrúnu Jónsdótt
nr, ættaðri úr Borgarfirði; flutt-
sl hniiM um saiiia leyti til Reykja.
víkur og bjuggu þau þau hjónin
?ar í 2 ár; en flútt.u svo auslur
aftur og reistu bú á Hjalla, pg
Ljuggu þar í 4 ár. Hjalli er stór
ji.rð og mannfrek ef vel er notuð,
ei þeim hjóuum gerðist eríitt urn
hjúahald, vildi Magnús þvi kom-
ast að hægu sjávarbýli og fjekk
bann þá Vestri-Móhús á Stokks-
evri til ábúðar. Var hann þar for-
maður á vjelarbáti og aflaði vel.
Ekki bjuggu hjónin nema 1 ár
i Móliúsum, vildi Magnús þá helst
stunda sjó eingöngu og ílutti því
til Vestmannaeyja og bjó þar
í tvö ár uns hanri andaðist eftir
stutta legu af lungnabólgu, þann
9. ágúst s. 1. Þau hjón eignuðust
3 börn og lifa tvö af þeim, en
sonur þeirra 5 ára andaðist
si ögglega nokkrum vikum á und-
an föður sínum, er því mjög sár
harmur kveðinn að ekkju hans.
Magnús var sjerlega gervilegur
maður, hár og þrekinn og karl-
menni að burðum; hið mesta góð-
menni að eðlisfari og dagfarsgóð-
ur, og reiddist sjaldan en gat orð-
ið allþungur í skauti þeim er bon-
um þótti stórum misbjóða sjer.
Konu sdnni var hann hinn ást-
ríkasti eiginmaður, umhyggjusam-
ur faðir barna sinna, og sjerlega
tryggur vinur vina sinna. Það
er'e'n af hinum huldu gátum til-
verunnar hversvegna að nýtustu
efnismönnum er kipt burtu á
besta aldri frá störfum, sem verða
mætti þeim sjálfum þjóð og landi
til gagns og sóma
O.. Oddsson.
Til
Syngdu, vinur, syngdu;
syng þín hjnrtans máll
Forua elda yngdu,
— önnur kyntu bál!
Háar hallir reistu;
heimta grið og þögn,
og úr ánauð loystu
andans huldu mögn!
Lát mig ljóð þitt heyra;
lífga’ hið kalda hjarn,
og jeg legg við cyra
eins og námfúst barn.
Láttu Iífið tala
laust við ónýtt prjál.
Við skulum hætta’ að hjala,
— hlusta’ á lífsins mál!
(), þú ert svo ríkur;
oft þitt hjarta brannl
Andans auðlegð svíkur
aldrei noklcurn mann.
Farðu þinna ferða
frjáls og ryð þjér braut.
Láttu hug þinn herða
hverjrt iiý.ja þra-ut!
Vertu hraustur, hlæðu!
Hvergi’ er grátur bót.
Holla’ og hreina fæðu
haf — til fóðurs — sjót.
Framaveg þú fetir.
Fyisl u íiýjum þrótt,
að sem oftast getir
iindnns draiunþing sótt!
* G. Ó. Fells.