Morgunblaðið - 10.03.1923, Qupperneq 2

*
Olíusíakkar
Giíub xur oy Kápur. Kvenolíupiis og Ermar.
Drengjakápur sv rtar.
Nýkomið í Autsurstræti 1.
Æsg. 0. Suvsnlðugisson & Co.
Hljómleikap
próf. Sv. Sveinbjörnssonar
verða endurteknir i Nýja Biö laugard. 10. þ. m. kl. 7 /2.
Söngskráin nokkuð breytt.
Helmingur ágóðans gengur til stúdentaheimilisins.
Aðgöngumiðar í "bókaveralunum ísafoldar og Sigf. Eymundssonar
og í Hljóðfærahúsinu.
Ný hattaverslun
er tekin til starfa með kven-, unglinga- og bamahatta. Pyrsta
fiokks vörurj vinna og lag. Þar ern kvenhattar einnig teknirtil
nðgerðar. — Umsjón með ■ vinnunni hefir kvenmaður með sjer-
þekkingu í þessari grein.
Yerslunin verður fyrst um sinn rekin á Vesturgötu 22, uppi
Sími 660.
Virðingarfylst
Margrjet Leví.
og um nauðsyn þess að lækka
skattinn yfirleitt um land alt,
einkum þó á lágum gjaldendum.
Yfirleitt væri skatturinn illa
þokkaður í Reykjavík, enda hefði
hann komið þar harðast niður,
svo að Reykvíkingum hefði verið
gert að greiða um 1 milj. og 103
þús. kr., en 428 þúsund annarsstað-
ar á landinu, og þar að auki væru
svo Öll aukaútsvör bæjarins, sem
væru álíka mikil, og gæti bærinn
ekki borið slíka skattbyrði áfram,
svo skattþjáður sem hann væri
fyrir, þar sem hann greiddi 11
faldan skatt á við aðra landsbúa,
án þess að afkoma þar væri nokk-
uð nálægt því svo miklu hetri en
annarsstaðar. En fullur þriðjung-
ur af skattgreiðendum í Rvík
greiddu skatt af litlum tekjum,
500—1000 kr., en tæplega 60
manns af meira en 20 þús. kr.
tekjum.
Ennfremur snerust umr. all-
mikið um það, hvort heppilegri
væru yfirleitt beinir eða óbeinir
skattar og talaði einkum Jak. M.
fyrir beinu sköttunum. Þá var
einnig allmikið rætt um þær fyr-
irmyndir, sem farið væri hjer eft-
ir, eða æskilegast væri að fara,
í skattamálum. Þótti M Kristjáns-
syni sem menn hefðu hjer bundið
sig alt of mikið við norrænar
íyrirmyndir, í stað þess að fara
eí'tir enskum skattalögnm.
Að lokum varð niðurstaðan sú,
að málinu var vísað áfram til
3 umr., en atkvæðagreiðslan um
einstákar tillögur fór svo, að
skattstigi’ stjórnarfrv., sem minni
hluti nefndarinnar hjelt fram, var
samþ. með 14 atkv. gegn 12, en
skattstigi meiri hl. feldur með 15
' atkv. gegn '11 og þá líka till. J.
Þorl. og till. Jóns Baldvinssonar.
Þetta er þó að sjálfsögðu ekki
úrslitaatkvæðagreiðsla um málið
í deildinni, þar sem ein umræða
er eftir enn, en nokkrir þingm.
voru nú fjarverandi.
Dagskrá í dag:
1 efri deild: 1. Prv. um skifti-
mynt úr eirnikkel, 3. nmr.; 2. um
verðlaun fyrir útfluttan gráða-
ost, 3. umr.; 3. um ríkisskulda-
brjef, 2. umr.; 4. um breyting á
lögum, nr. 71, 26. nóv. 1919, uín
laun embættismanna, 1. umr.; 5.
um meðferð á því fje, sem lands-
sjóði áskotnast fyrir áfengi, 1.
umr.
í neðri deild: 1. Prv. um sjer-
stakar dómþinghár í nokkrum
hreppum, 3. umr.; 2. um breyt-
ingu á lögum um ritsíma- og tal-
símakerfi, 2. umr.; 3. um sölu og
veitingar vína, 1. umr.; 4. um að
leggja jarðimar Árbæ og Ártún
i Mosfellshreppi og Breiðholt, Bú-
staði og Eiði í Seltjarnarneshreppi
undir lögsagnarumdæmi og bæj-
arfjelag Reykjavíkur, 1. umr.; 5.
tillaga til þingsályktunar um sjó-
mælingar; fyrri umr. 6. frv. til
laga um samþyktir um sýsluvega-
sjóði, 1. umr.
-------o--------
Eri. símfregnir
frá frjettaritara Morgunblaðsins.
Frakkar og Þjóðverjar.
Frakkar hafa sett tolllínu frá
Kollandi til Sviss.
Norska stjórnin og bannið.
Frá Kristjaníu er símað, að
nýja stjórnin hafi lýst stefnu
sinni í bannmálinu og sje hún
sú, að ná samningum við Spán
og Portúgal, með því að leyfa
frjálsan innflutning vína, eí hafi
undir 21% styrkleika.
Mussolini.
Prá Róm er símað, að Musso-
lini auki sífelt alræði sitt, en
hann sýnist njóta fylsta trausts
þjóðarinnar. Hefir sjálfur páf-
inn sent honum hamingjuóska-
skeyti, og er slíkt sagt vera eins
dæmi.
Yfirlýsing stórveldanna.
Prá London er símað, að Bonar
M U K Lr '0 N B L A Ö I Ð
Lavv- hafi lýst því yfir í .enska
þinginu, að engin breyting á Ver-
salasamningunum verði leyfð
nemá með samþykki Englands og
annara stórvelda.
Íslenskí f öur ágæi fegunö.
Hvitt fiduirhelt Ulereft
rautt — —
Dúnijereft
nNýáPsróttsn11-
i Auslurstræfi I.
Það þótti tíðindum sæta fyrir
nokkrum árum, er „Nýársnóttin'‘
var leikin hjer í fimtugasta sinn.
Þetta „jubileum“ var eins dæmi,
og bar fyrst og fremst vott um
virtsældir leiksins, fremur en leik-
listaráhuga fólks yfirleitt. Því að
enginn leikur hefir komist þar
tám nærri, sem „Nýársnóttin“
‘hefir hælana, hvorki innlendur nje
útlendur.
Á morgun er aftur nýr við-
burður í íslenskri leiklistarsögu,
og enn er það „Nýársnóttin1 ‘
sem honum veldur. Á morgun
verður leikur þessi sýndur í 75.
sinn. Lífsþróttur þessa leiks er
samur og jafn, hann er orðinn
klassiskt verk í íslenskri leikment
og aðdráttarafl hans er óbilað
eða jafnvel vaxandi. „Nýársnótt-
in“ er síung eins og höfundur
hennar.
Eins og kunnugt er eru Nýárs-
næturnar tvær. Það er aðeins síð-
ari, breytta útgáfan, sem hjer er
tdlin, og hún er ekki orðin tvítug
enn. Sjeu taldar saman sýningar
þeirra beggja, hinnar gömlu, sem
böfundur samdi á skólaárum sín-
um, og þeirrar, sem nú er að nálg
ast hið merka afmæli sitt, verða
sýningárnar á annað hundrað alls.
Annað kveld muna leikelskir
menn fjölmenna í Iðnó til þess
að sitja minnisverða sýningu, og
þakka föður íslenskrar leiklistar
vel unnið starf. Það má fullyrða,
að langt verður þangað til, að
nokkur leikur stígur yfir þann
þröskuld, sem „Nýársnóttin“ er
að stíga nú, Og ekki er það ólík-
legt, að hún fylli hundraðið áður
en næsti keppinauturinn fyllir
fimtíu. Henni hefir orðið sam-
kepnin svo auðveld hingað til, að
spádómurinn er ekki út í veður
og vind.
Vígbúna þjóðin.
Asg. G, Gunnlaugsson & Co,
Iljer með tilkyunist vinum og vandamönnum, að Einar Þor-
varðsson andaðist að heimili mínu, Bakka á Seltjarnarnesi, þ.
4. þ. m. Jarðarförin er ákveðin laugardaginn 10. þ. m., og hefst
með húskveðju kl. 11 f. h.
Guðmundur Jónsson.
..........■Illll
Prófessor Sveinbjörn Sveinbjörsson.
Út í norðlægan geim! Út í hljómsterkan heim!
v par sem hreinleikans tign yfir útsænum drotnar,
par sem hvelfingin blá ljrftist haföldum á
Og með hrynjandi leiftrum í norðurljós brotnar! — —
— — Nú stefnir þú fleyi frá framandi löndum
Og fagnar, því leiðin er bein fyrir höndum;
Gegnum kvöldroðaskraut undir klósigahraut
Heim að köldum en traustum og velþektum ættjarðarströndum.
Stígðu í lyftingu hátt svo að blikandi’ Og bláft
Við þjer blasi það haf, sem með draummjúkum böndum
Tengir hjarta og önd við þá heimkynnis strönd,
Sem var hugur þíns athvarf í framandi löndum;
Og þú finnur þá ilm, sem að angar í blænum
Og óðar en varir úr bládjúpum sænum
Lyftist skínandi grund, sem á sælunnar stund
Að þjer sóldagga laufskála byggir í fjallshlíðum grænum.
Og á þessari stund, er sem beristu’ í blund,
pví að brekkan þjer legst eins og þungi á enni,
pegar unnin er braut og hin laufþrungna laut
Að þjer Ijósdöggum veitir sem blómstraumur renni,
En bláloftið hækkar og hlíðarnar skína •
Og helsingjaskarar í paradís þína
Kveða blíðviðrislag, sem nú blessar þann dag,
Er þann blómsveig þú fanst, sem að landið þitt vildi þig krýna.
Nú er hjúpinum svift og í himininn lyft
Af því hafi, sem áður þú sigldir í draumi.
Nú er fortíð þín öll orðin framtíðarhöll
Og þú finnur þig lyftast í hásalaglaumi.
Nú sjerðu í hvelfingum hvítjökla skína
Og háfjallablær fer um salina þína
Eins og bylgjandi lag, sem að blessar þann dag,
Er þjer blasti við landið með öræfatignina sína.
Reykjavík, 6. janúar 1923.
Jón Pálsson.
Hjer á árunum var það jafnan
viðkvæði bandamanna, þegar eitt-
bvað var minst á sættir og milli-
gÖngu milli Þjóðverja og þeirra,
að ekki yrði hætt að berjast fyr
en hernaðarstefna Þjóðverja væri
að fullu borin fyrir borð, og
prússneski hernaðarandinn hefði
fengið svo mikið áfall, að hann
gæti aldrei risið upp aftur. Það
var hernaðurinn, sem útrýmt
skyldi með hernaði.
Þjóðverjar eru um sinn úr sög-
unni sem hernaðarþjóð, en hern-
aðarandinn er ekki horfinn samt.
Frakkar hafa tekið Þjóðverja sjer
til fyrirmyndar og byggja nú alla
tiíveru sina á hernum. Og þeir
eru nú tvímælalaust sú þjóðin á
hnettinum, sem hefir sterkastan
landher. Samk væmt opinherum
skýrslum Prakka sjálfra til al-
þjóðasambandsins höfðu þeir síð-
astliðið ár undir vopnum 38.700
liðsforingja og 690.000 óbreytta
hermenn — þar af 200.000 frá
nýlendum Prakka í Norður-Af-
ríku. Af þessu herliði voru um
150.000 í herteknum þýskum
‘ landshlutum, um 200.000 í Norður-
Afríku og um 375.000 í Frakk-
landi.
Þessi franski her, er talinn
standa framar herum annara
þjóða að dugnaði og öllum út-
búnaði. Er liðið einvalalið og full-
numa í dráplistum eftir ófriðinu
mikla. Andinn í hernum er ekki
talinn að vera lakari en í bestu
hersveitum þýska keisaradæmis-
ins fyrrum. Prakkar eiga einnig
stærsta og hesta flugher í ver-
öldinni. Þá eiga Frakkar einnig
bestu og æfðustu hershöfðingja,
sem til eru, menn sem fyrir sakir
frægðar sinnar hafa afar mikil
áíirif á herinn. Yfirhershöfðing-
inn, Foch marskálkur, starfar enn
og sömuleiðis aðal hjálparmenn
hans, Petain og "Weygandt. Einn-
ig má nefna Degoutte, sem stjórn-
ar herliðinu í Ruhr, og Mangin
hershöfðingja; þessir menn eru
báðir frægir úr styrjöldinni. —
Ennfremur má telja Castelnau
bershöfðingja, sem einnig er þing-
niaður og talar máli hernaðar-
stefnu og heraukninga í þinginu.
Þessi franski her stendur að
því leyti betur að vígi en nokkuij
franskur her hefir áður staðið,
að hann hefir Kruppsmiðjurnaí
og níu tíundu hluta af kolafram-
leiðslu Þýskalands á valdi sínu.
Prakkar ‘hafa við hlið sjer
belgiska herinn, en í honum eru
5348 liðsforingjar og 115.500 ó-
breyttir hermenn og þessi her er
einnig mjög vei biiinn og skip-
aður. —
Ennfremur má benda á, að
ítalir höfðu í sumar sem leið
13.711 liðsforingja og 175.000
hermenn. hermenn. Þessar þrjár
þjóðir hafa þannig til samans
yfir miljón manna undir vopnum.
En þó Ítalía sje ekki talin með
þá er það deginum ljósara að
Frakkar hafa völdin og geta sagt
við Þjóðverja það sem þeim lítst.
Landvarnarliðið þýska er 100,-
000 manns og þó að menn gripuí