Morgunblaðið - 01.04.1923, Qupperneq 6

MORGUNBLAÐIB
A U K A B L A Ð
sagnar og sögulegra heimilda. er
esint verSnr þurausin.
Próf. Paasche víkur í þýðing-
unni allmjög frá forminu á Njálu,
að því leyti, a8 hann dregur marga
kafla saman í eitt, og setur á þá
fyrirsagnir. Eru fyrirsagnir kafl-
anna þessar: Hrut Herjolsson,
Hallgerd Höskuldsdatter, Gunnar
paa Lidarende, Gunnar og Hall-
gerd, Otkel og- hans sön, Gunnars
fald, Njaalssönnerne, Kristendoms-
budet, Skarphedin Branden paa
Bergtorshvol, Paa Altinget og
Kaare Sölmundsson. Er þessi kafla-
skifting óefað til bóta fyrir þá, sem
ætla að njóta Njálu sem skáldverks.
Efnið verður samandregnara, —
þjappast í kjarna undir hverja
fyrirsögn, en slitnar þó livergi sund
ur. Að öðru leyti hefir Paasehe þýtt
orSi til orðs, að undantekuum
nokkrum vísum, sem hann hefir þá
sett í óbundið mál, og ennfremur
kafla úr málssókninni miklu á AI-
þingi.
Víða hefir hann sett skýringar-
greinar neðanmáls um orð, sem
ekki eru algeng í tungu Norðmanna
nú, eða til ættfærslu á einstökum
mönnum — alt til þess að ljetta
lesturinn og gera mönnum hina list-
rænu nautn sem tryggasta. Og í
formálanum ritar hann stutt yfir-
lit yfir þjóðskipulagið hjer á landi
á þeim tímum, er Njála lýsir, þeim
til skilningsauka, sem ekki eru því
kunnugir. Tvö kort fylgja bókinni,
annað yfir alt Island, hitt yfir
sögustaðina sunnan lands.
Ekki verður annað sjeð. en að
þýðandanum hafi tekist þetta örð-
uga verk vel, þegar þess er gætt, að
engin haegðarleikur mun vera að
snúa jafn gagnorSu og fögru máli
eins og á Njálu er, á erlenda tungu,
svo engin litbrigði, enginn þungi
eða sjerkennileiki stílsins glatist. Og
sjálfsagt mundi mörgum finnast, að
sumstaðar hefði mesti glæsileikinn
týnst. Má til dæmis benda á það,
að hugsanir, sem á frummálinu er
þrýst saman í eitt orð,svo sem mála
fylgjumaður1 ‘, „bónleiðir' ‘, dreif-
ast í þýðingunni á mörg orð. „Mála-
fylgjumaður" verður: „god til at
före sak for sig og andre‘ ‘. Setningu
Skarphjeðins: „Þá förum vjer bón-
leiðir til búðar“, mun hann mis
skilja. Hún verður svo í þýðing-
unni: „Dette blir da bön-gang til
vor egen bod“. Er þama blandað
saman „leiðir“ og vegir. En geta
má þess, að fleiri en Paasehe munu
skilja „bónleiðir“ svo sem hann
gerir. En við þessa dreifingu hugs-
ananna er það því Iíkt, sem elfa
málsins grynnist, flæði úr þeim af-
markaða farvegi, sem söguritarinn
Iiefir skapað henni. En eins og áður
er tekið fram, raun það ekki vera á
nokkurs manns færi að þýða forn-
máilið svo, að ekkert raskist. Og
verður ekki annað sagt, en aö Paa-
sche hafi leyst af höndum þrekvirki.
Mættu fslendingar vel við una, ef
allar fornsögurnar, sem ..Riksmaals-
værnet“ ætlar að láta þýða, yrðu
eins vel þýddar.
J. B.
í Los Angelos, eða rjettara sagt forstjórinn fyrir leynilögreglunni í mdislok þeirra, að frændinn
kvitjmyndabænum Hollyvyood 'hefir ^ Los Angelos, sem hefir komið fram keypti hundinn fyrir krónu tutt-
upp á síðkastið borið að höndum með þessa ágiskun og skipað svojugu og fimm aura, hann hafði
hvern dauðdagann öðrum kynlegri. fvrir, að lík Reid’s verði grafið upp ekki meiri fúlgu meðferðis í svip-
Fiestir muna dauða leikkonunnar Yir- aftur til skoðunar. þessi atburður
ginia Rappe, sem „Fatty“ var tal- hefir orðið til þess að auka enn meir
inn riðinn við. pessi atburður varð til á hræðslu annara kvikmyndaleikara,
iþess, að mörg kvikmyndafjelög tóku; ekki síst þeirra, sem undirskrifuðu
sig saman og hófu ákafa hríð í þeim heitið um að berjast á móti eitur-
tilgangi að útrýma undirrót bölsins: bófunum, en meðal þeirra eru ýmsir
liinum austrænu eiturtegundum. Fvr- ( kunnir leikarar: — Pickfords-ættin,
verandi póstmeistari Bandaríkjanna, Douglas Fairbanks, Chaplin og Tal-
Wll. Hayes, var skipaður yfirum-! madge-systur. Hafa þessir leikarar
sjónarmaður kvikmyndabæjarins, og allir flúið um tíma frá Los Angelos.
skuldbundu fjelögin sig til að hlýða
öllum skipunum hans. Tók hann djarf
lega til starfa og Ijet eitursmyglurun-
um hvergi friðland.
Einn af helstu stuðningsmönnum
hans var enski kapteinninn Taylor,
leikstjóri hjá „Famous Players". —
Tveir af bestu kvikmyndaleikurum
Taylors, Mabel Normand og Mary
Miles Minter voru þrælar kókaíns-
ins. Taylor einsetti sjer að frelsa
10 00
Eftir Halldór frá Laxnesi.
(Bögesö, apr. 1920. Til frk. Ch.)
iim, því miður, sagði hann. Sá
er selt hafði gekk að kaupinu
loknu inn á gildaskála, sat þar
lengi, eins og' höfðingjarnir, drakk
kaffi og las blöðin. Reikningurinn
var samtals lcróna; afgangur
tuttugu-og-fimm-aurar, sem hann
gaf í þjórfje: allir skyldu halda,
að hjer væri ríkur maður. -— Lýk-
ur frá honum að segja.
Nýi eigandinn hafði keypt hund
inn meðfram í því augnamiði, að
erta húsmóður sína. Þessi maður
var í orði kveðnu eyrarkarl, en
í rauninni var hann blátt áfram
fyllihrútur og þjófur, sem stöðugt
átti í brösum við löggæsluna.
Alla jafna hafðist hann við í smá-
hýsi í bæjarjarðrinum og naut
hirðu allrar hjá gamalli kerlingu
og skapillri. — En hvað alt getur
borið sig að með að versna, sagði
kerlingin: nú var hundur kom-
Niðurl.
— Það er nokkuð til í því
sagði skipstjórinn. Og nauðugur
t viljugur varð hann að eiga
þessar tvær sbúlkur frá glötun, hvað j,un(jjnn
sem það kostaði, og hann lagði sigj Nú fór skipstjórinn á fiskveið-
mjög fram um að koma upp um eit- f4m dögum síðar_ Hann var inn í fjelagið.
urbófana og koma þeim undir manna- hálfan mánuð { róðri og t6k hund. Nýi eigandinn kallaði Seif blátt
hendur. Taylor var kominnnærri tak-;iiin me8 Skipverjum leitst mæta afram Móra °£ elskaði hann af
marki sínu, þegar það bar við, að j & geif> þyí að ,hann bauð af Öllu sínu hjarta og allri sálu
hann var skotinn til bana á vinnu- K góðan þokka. þeir gáfu hon. sinni. Hann veitti Móra fullkomið
stofu sinni. Eigi hefir það komist upp! um betra nafn Qg kölluðu hann jafnrjetti við sjálfan sig, þeir átu
enn, hver morðinginn er. peir sem ef Boby> En geifur kunni iUa sjó. sama mat og sváfu í sama bæl-
til vill gætu gefið upplýsingar, menskunnij var óglaður og lyst- inu> °S maðurinn ljet því meir
ekki að koma fram, af hræðslu við arlaus og hlýddi ekki nýja nafn- með kundinn, sem kerlingin bölv-
hefnd óaldarflokksins. ' | inu. Það reyndist ógerningur að 'aði honnm meir ^agnaði. En
Baráttunni hefir þó ekki verið hætt | ,hafa hann að ieiksoppi eða fá um >ær mnndir, sem hundunnn
; ýmsir hafa fetað í fótspor Taylors bann til að vpra skritinn tim.! var tekinn að þýðast nýja hús-
og ymsir nata retao i lorspor xayiorsjhann tU ag yera skritinUj tím.
og örlög ýmsra hafa orðið á sama um saman gt6ð hann á þiljum | bóndann, bar ógæfuna að báðum.
veg og hans. Síðastliðið ár hafa eigi ‘
færri en 9 manns verið ráðnir af dög-
um í og nálægt Los Angelos, og
eigi hefir tekist að ná í morðingjana
í eitt einasta skifti.
Petta ástand hefir orsakað skelf-
ingu í borginni. pað virðist svo sem
uppi og starði út á milli riml- DaS einn kom lagavemdin að
anna í borðstokknum og sá ekkert finna búsbóndann, og eftir nokkr-
nema sjó. Sjaldan dillaði hann ar ryskingar, drógu þeir hann af
rófunni og brosti aldrei. Svo stað áleiðis 1 tugthúsið. En sama
allir hættu að líta við honum. Og daginn lamdi kerlingin hundmn
ef hann var þar fyrir, sem menn | úf úr kofanum, og þetta var um
- voru önnum kafnir, hætti þeim við , háyelur 1 gaddhyk
þeir, er hafa orðið kókain-lestinum stíga ofan á hann. 0g þá sogðu J 7. Nú taka við vondu dagarnir.
að bráð hafi samtök um, að þegja! mentf ,bara. Snáfaðu frá, hel-’Án herra og heimilis flæktist
um, hvar þeir fá eitrið, og jafnvel er vitskuri liundgrey þetta um stræti og
það haldið, að sumir af þessum fórn- 0g sv() sögðu menn. Þetta er torg, svangur, horaður og kald-
avdýrum hafi sjálfir framið morðin. vígt uppgjafahundur. aflóga grey,1 ur. Hann skreiddist inn í garð-
Bófarnir og verkfæri þeirra svífast sem rithofundurinn hefir viijað ana að húsabaki, þefaði kring
einskis. — peir einu sem græða á koma af sjer um öskutunnurnar og reif alt mat
þessu eru smyglararnir. g Þannig for þvi fram íáeina ai'kyns upp úr frosinni jörðinni.
Wallace Reid var orðinn mjög roðra og svo var skipstjórinn Aðnr hundar flykbust að honum,
hneigður til kókaín-nautnar og var ,leiður a hundinum eftir nokkra' stroknir og feitir, reistu hnakka-
k.ominn í klær bófanna, en þó hafði hríð, og gaf hann eldamanni. j b.árin, flugu á hann og þvældu
bann ekki með ölln mist sjálfræði Eldamaður reyndi að ala hann konum undir sig og ógnuðu hon-
og fita, en hundurinn var mat- ( nm með því að rífa hann á hol.
grannur og horaðist óðum og þá Götustrákarnir grýttu hann, ef
hjeld eldamaður að helvítis hund- ( >eir £atu nokkurn steininn losað
urinn væri matvandur og vanur UPP úr gaúúinum. En fullorðna
því að láta tyggja í sig. Og er f°ikið hafði svo mikið að gera,
þeir komu á land næsta sinni, að Þyí ™nst ekki tími fil að
gaf hann huudinn kunningja sín- sinna flökbuhundum.
v.m, sem var götusnápur. | Dag nokkum rölti Seifur fram
Götusnápnum fanst hann liafa kjá einu af stóru húsunum í
himinn höndum tekið er hann J bænum. Hann leit í kringum sig
eignaðist hund skáldsins, og hann aíhugull, og með nokkurri tví-
reyndi hvarvetna að slá sjer tilji'æðni staðnæmdist hann, flökku-
riddara á Seifi. Hann skýrði hann hnndurinn.
Fyrir skömmu frjettist lát kvik-
nyndaleikarans fræga Wallace Reid.
Var talið, að hann hefði látist af
kókain-eitrun. En skömmu síðar gaus
upp sá orðrómur, að hann hafi verið
myrtur.
sitt. pa& var ekki nóg, að bófarnir
seldu honum kókaín, heldur notuðu
þeir sjer einnig veikleika hans til
þess að neyða út úr honum f je. Hót-
uðu þeir honum að birta í öllum
b.elstu blöðum Bandaríkjanna að hann
væri orðinn kókaínisti, vitandi að
það mundi eyðileggja tilveru hans
som kvikmyndaleikara, og heimtuðu
stórfje til að þegja. Honum var nauð
ugur einn kostur að borga hverja
fúlguna á aðra ofan. pegar hann
loksins rankaði við sjer, var hann
crðinn farlama fátæklingur. Og hann
einsetti sjer að rjetta við aftur.
Kona hans var svo óaðgætin, að
segja blöðunum söguna af þvx, sem
gerst hafði frá því er hann byrjáði
eiturnautnina og til þess að hann
sneri til betri vegar. Og hún ljet það
fylgja, að hún mundi ferðast um
Bandaríkin, þvert og endilangt, til
þess að vara mæður og konur við
þorpurum þeim, sem eyðileggja gæfu
svo ótal margra heimila.
Nú hefir þess verið getið til, að
bófaflokkurinn hafi orðið hræddur
ujm, að Reid mundi sjálfur segja til
þess, hVaðan hann hefði fengið eitur
það, sem hann hafði notað, og þess
vegna ákveðið að ráða honum bana, á
þann hátt, að láta blanda eitri í lyf
Pegasus, því hann mundi ekki
betur en að Pegasus hefði verið
Ójú. Revndar þekti hann þetta
hús. Hjer hafði hann einu sinni
hundur í sinni tíð, og svo orgaði ■ setið að gildi með hvisbónda sín-
hann hástöfum á götunni: Pega
sus, Pegasus, Pegasus.
En götusnápurinn vaxð mönn-
xim athlægi eitt, og enginn virti
hundinn viðtals. Seifur hafði nú
sömu áhrif á íbúa þessa bæjar
eins og tunglið mundi hafa, væri
sólin máð burt a£ himinhvelfinu:
Hann bar ekki framar með sjer
endurskin af frægð skáldspek-
ingsins. Og götusnápurinn komst
að raun um að hann mundi hvorki
verða sjer vegsauki nje virðingar.
Þá bar svo við einn kaldan
dag, er hann var á gangi úti,
| og átti engan pening, að hann
þau, sem hann hafði á spítalanum, er hitti fyrir stökustu tilviljun
bann var kominn á. pað er sjálfur frænda 'sinn einn. Þau urðu er-
um, en það var nú endur fyrir
löngu. — Allshugarfeginn reikaði
aði hann hjer um stofurnar í þann
tið; alt var var bros; sú veröld
sem hann lifði í, var full af sam-
úðargeislum og hreimblíðu hjali.
Hvítar hendur struku loðfeld
hans; hann fjeklc allskonar góð-
gæti. Og hlýjasti samúðargeislinn
stafaði frá augum herra, hans.
Það var í þann tíð.
Hundurinn stóð enn úti fyrir á
strætinu og athugaði húsið með
S8ma hætti og vegfarandi tví-,
sýnt vað. Hann tók ákvörðun að
síðustu og labbaði sig inn í for-
dyrið.
Litlú sjðar heyrðist fitlað við
hurðina utan frá í húsi þessu og
j sjálf frúin lault upp til að aðgæta
I hvað væri á seyði. Og það var
þá bara eitt hundkvikindi!
Hann horfði beint framan í
andlit hennar, vinarþelið skein út
úi mórauðum hundsaugunum;
j hann dillaði rófunni. allur lík-
aminn iðaði af vináttu og auð-
mýkt og bæn. Og þá kom dálítil
telpa fram í gættina og sagði:
Nei, sko! Það er hann Seifur,.
hundurinn skáldsins!
— Hvaða þvættingur! sagði
frúin. Það sem er langt síðan
skáldið fjekk andstygð á hon-
um og rak hann burt.
Og síðan náði frúin í gamlan
gongustaf og í næsta andartaki
buldi ' bylmingshögg á loðnum,
beinhoruðum skrokknum, og kvik-
indið skrækti aftur og aftur, og-
enn barði hún!!
Hundurinn skreiddist ýlfrandi
fram á snsáþakið strætið og frost-
ið ískraði í snjónum. Þá gekk
frúin aftur inn til sín og sltar-
aði í eldinn, og það væri nú
skárra, sagði hún, ef aðaldyýnar
okkar stæðu opnar fyrir flöltku-
hundum!
8. Auðvitað hugkvæmdist heild-
saladótturinni óskeilulia tilefni til
heitrofa við unnusta sinn en hið
fyrsta, sem vjer vitum á hvern
hátt mishepnaðist. Hvert það til-
I efni hefir verið snertir í raun-
inni ekki söguna af Seifi.
í raunum sínum hefir skáldið
ferðast um útlönd, unnustutaus,
hundlaus, einn. Að nýju er hann
kominn heim og situr enn sem
fyr í stofu sinni við Aðalstræti
og brýtur heilann. Bölsýni hans
hefir magnast, harmgrátur fyllir
sál skáldspekingsins út í ystu kima,
ekkert virðist vekja hann af mar-
tröð hans framar. Jafnvel ekkihund
ur sleikir hendur lians, jafnvel
I ekki hundur. minnir liann á hina
j björtu hlið lífsins. Þessi maður
; virðist fyrir löngu vera sannfærð-
! ur um, ' að sagan um sólina á
himninum sje tómur þvættingur,
misskynjan, sem eigi rót sína að
! rekja til ófullkomleika augans.
j — Jeg dárinn, ,sem trúði á
dygð konunnar! segir hann. —
Göfuga borg, þjer titrið fyrir-
söngvum hljómþekkustu symfóna
og glitrið í ljosaflúri um daga
sem um nætur, og hjörtu kvenna
yðar eru prísuð í fegurstu ljóð-
um þúsunda skálda. — Yei, jafn-
vel ekki hjörtu lcvenna yðar eru
jafngildi hundsdygðar. Hjörtu
kvenna yðar eru rústir, og þar
stendur ekki steinn yfir steini t
þjer áttuð enga t.rygð.
Ó, að veslings Seifur minn
væri kominn.
Um dagmálabilið morgun einn
á Þorra, þegar skáldið var ný-
kominn á fætur'" og ætlaði út,
varð hann þess var að flykki
nokkurt lá úti fyrir dyrum hans,
dökt og loðið. Og þegar skáldið
þreifaði um það, fann hann að
þetta var dýrslíkami og svo hor-
aður qð telja mátti rifin. Lífsmark
varð eklcert fundið með skrokkn-
um, en volgur var hann, svo að
auðsjeð var að skamt mundi síð-
an hann gaf upp öndina.
Þetta var Seifur.
— Æ, Seifur, Seifur! sagði
skáldið og kastaði sjer yfir hálf-
stirnaðan líkamann með sárum
ekka.
Mennirnir eru eins og Jehóva :
náð þeirra er skeikul v en inst í
hjarta þeirra er eitthvað það sem
getur grátið með öllum heiminum.