Alþýðublaðið - 28.12.1928, Qupperneq 2

2
ALÞ. VÐUBLAÐIÐ
Sofjsvirkjiiiiin.
I.
Eftir Sfefngrím Jónssois rafmegsssst|éra.
í Alþýðublaðinu föstudaginn
30. növ. skorar hr. bæjarfulltrúi
Sig. Jónasson á mig aö skýra
fxá, hvernig standi á þvi ósam-
xæmi, sem honum virðist vera í
tölum þeim um áætlaðar tekjur
Sogsvirkjunarinnar, sem Morgun-
biaðið flutti 25. nóv. og þeim,
sem síanda í áætluninmi. Ég vil
fúslega vexða við þeirri áskoxun,
ef það mætti verða til þess að
skýra þetta mél. Sig. Jónasson
ber saman þessar þrennar tölur:
1. að árskílówattið úr núverandi
Elliðaárvirkjun kosti 585 kr.
2. að árskw. úr Elliðaám full-
virkjuðum (og fullnotuöum)
kosti 315 kr.
3. að árskw. úr Sogsvirkjuniinni
(fullnolaðri samkv. áætluninni)
kosti 174 kr.
Morgunblaðið hefir eftir mér að
samanburður á þc-ssum tölum sé
villandi. Ég segi að samanbuxður
á þessum tölum einurn saman so
villandi. Þær eru einar saman al-
veg óhæfar til þess að msta
kosti Sogsins af því, að í þessum
þrem föllum er um mismunandi
mikið rafmagn að ræða og mis--
munandi notkun á rafmagmnu,
og þess vegna er ekki rétt að
taka þessar tölur út úr áætiun-
inini án þess að geta þess um
leið, hvexnig þær eru framkomn-
ar. y
Fyxsta taian er tilkomin þann-
ig, að árið 1927 hafði Rafmagns-
veita Reykjavíkur heildartekjur
af sölu rafmagns 750 000 kr„ en
mesta álagið í stöðinni varð 1280
kw. það ár, og eru þá heiidar-
tekjur á hvert kw. til jafnaðar
585 kr.
Á sama hátt er í áætlun um
fullnaðarvirkjun Elliðaánna gert
ráð fyrir því, að mesta álag í
stöðvunum verði 3170 kw. þegar
vélarnar eru orðnar fullnotaðar,
og að brúttó-tekjur geti orðið
990 000 kr. Það samsvarar 315 kr.
á hvert kw. til jafnaðar.
Einnig er á sama hátt áætlað
um Sogsvirkjuniina, að mesta á-
lag í stöðvunium geti orðið 7800
kw. þegar vélarnar exu fullnotað-
ar, en brúttó-tekjur áætiaðar
1 35Ó 000 kr. Það samsvarar 174
kr. á hvert kw. til jafnaðar.
Þáð sézt af þessu, að þetta
meðalverð á kw. segir ekkert til
um söluverðið á rafmagninu til
ákveðinnar notkunar, og er það
tekið fram í áætluiiíinni.
Samanburðurinn, sem ég gerði
í áætlun um fullnaðarvirkjun
Elliðaánna, lítur þannig út:
Elliðaárnar nú. Fullnaðarvirkj- un Elliðaánna Sogiðmeðl50 0 he'töflum og Elliðaárnar nú.
Mesta áiag kw. 1400 3157 7800
Stofnkostnaður 2 953 391 65 4 465 000 7 910 000
Þar af ný lán 1 965 000 5 910 000
Heildartekjur 818 214 94 990 000 1 350000
Tekjur í °/o af stofnkostnaði 27,5 22,0 17
Tekjur i kr. á kw. 5S5 315 174
Wött á mann (30000) 47 104 260
Hér er gert ráð fyrir að mssta
álag núverandi Eiliðaárstöðvar
geti komist upp í 1400 kw. og
brúttótekjur 878 000 kr. Af töfl-
iunni sézt að með því að full-
virkja Elliðaárnar er hægt að tvö-
falda rafmagnið í bænum eða
xúmiega það og tekjurnar geta
við ,það vaxið úr 818 000 kr. upp
i 990 000 kr. eða um 20 o/o.
Með því að ráðast í Sogið í
stað aukningax við Elliðaárnar
má 5,5-falda rafmagnið í bænum
og tekjurnar geta við það vaxið
úr 818 000 kr. upp í 1350 003
kr. eðta um 65°/o. Það þarf að
taka 2 millj. kx. lán til þess að
fullvirkja Elliðaárnar, en 6 millj.
tll þess að ráðast í Sogið. Það
er því auðvitað mál að bæjarbú-
ar, sem verða að bera þessi lán,
verða að^greiða meira, fyrir raf-
magn eftir að lánin hafa verið
tekin en áður, og því meir, sem
meiri lán eru teldn, en hiins veg-
aT geta þeir fengið það mikiu
meira rafmagn fyrir, að það borg-
ar sig samt og því betur, sem
meira er notað, því að sama skapi
getur verðið lækkað á hverja
einlngu rafmagns.
Það er ekki hægt að dæma af
hérlendri reynslu hversu miklu
rafmagni er hægt að koma út,
'þegar Verðið iækkar, til þess ex
rafmagnsnotkun hér yfirleitt ‘of
skamt komdni. En erlend reynsla
bendir ótvírætt á það, að auðvelt
er að margfalda .þá notkun, sem
nú er hér, þótt gasstöð sé í hæn-
um og verði áfram og hitunar-
miðstöðvar mjög víða.
Aninar samanburður er í grein
Sig. Jónassanax, þar seln ekki er
nema háifsögð sagan, þar sem
kílówattstundaverðið úr Sogs-
stöðinni, alt niður í 21/2 eyri
á kwst. (í áætluninni er ekki far-
ið lengra niður en í 3,4 aura, af
því að gert er ráð fyrir að notk-
unin geti ekki orðið msiri, fyrir
30 000 manins), eií borin saman
við kwst. verðið úr Elliðaárstöð'
inni, 15 aurar á kwst. Þetta verð,
3,4 aurar og 15 aurar, er alveg á
sama hátt og áður árskw.-verðið,
meðalbrúttótekjur á framleidda
kwst. (leiðslutapið ininifalið) og
bendir því heldur ekkert á söJ'u-
verðið, sem sézt af því að árið
1927 seldi Rafmagnsveita Reykja-
víkur rafmagn til ljósa á 55 aura
kwst., til hitunar á 24, 16 og 12
aura o. s. frv., en alt meðalverð
varð 14,8 aurar.
Heildarmeðalverðið er ekki
sambærilegt þegar um m'smun-
andi notkun er að ræða. Meðal-
verðið úr Sogsvirkjuninná er svo
lágt af því að svo mikill mieiri
hluti rafmagnsins er ætlaöur til
suðu og hitunar, en meðalverðið
frá Elliðaárstöðinini er svo hátt af
því að meiri hlutinn er ætlaður
til lýsingar.
Það er enginn vafi á þvi, að
þegar Sogið er virkjað, þarf raf-
magnsveitan að fá aljar þær tekj-
ur, semi hægt er, af söl'u raf-
magns, til þess að bera fyrirtæk-
ið. Það þarf 'þvi að selja raf-
rnagn til hverrar tegundax notk-
unar með eins góðum árangri og
unt er. Sé lýsingin athuguð út af
fyrir sig, þá mun bezti árangur
nást með því, að selja hverja
kwst. á 35—45 aura, hvort sem
selt er hærra eða lægra verði,
fást ekki eins miklar tekjur af
sölúnni. Það yrði of langt mál að
útskýra þetta atriði hér, en ég
vænti að geta gert það síðar,
þegax rætt verður um gjaldskrá
Sogsvirkjunarinnar (sem áætlun-
in ekki minnáist á). Sé nú gert
xáð fyrir lægra markinu, 35 aur-
ar, er það það ljösverð, sem
verður hér að vera um allmörg
ár. Það þarf ekki Sogsvirkjun til
þess áð komast niður i þetta
Ijósaverð, það er hægt að kom-
ast niður í sama verð úr auk-
inni Eliiðaámrkjun og á annan
hátt, stjo sem með dísiimótor til
viðbótar við núverandi virkjun,
S'vipuð verður útkoman þegar
smávélarekstur er athugaður út af
fyrir sig, að eins er verðiið hér
um bii helmingi lægra en ljösa-
verðið.
Munurinn á Sogsvirkjun og
annari aukningu á rafmagml
handa Reykjavik liggur því
ihvorki í sölu til iýsingar né smá-
Vélareksturs, helduir í því, að úr
Soginu er hægt að selja til sii&u
og hitumfx í fullum mælii og að
það er hægt að skapa hér skil-
. yrði, að því er rafmagnsverðið
sneríir, fyrji' stödiigt oaxandl
idjurpkstri.
Auk þessa mismunar er ann-
ar mikilsverður muniur og hann
er sá, að svo góð skilyrði eru
til aukningar á rafmagninu frá;
Soginu, eftir því sem miannfjöld-
inn vex í bænum, að það má
segja að með Sogsvirkjuninni só
rafmagmsmál Reykjavíkur leyst
um fyrirsjáanlega framtíð, seng
ekki er ef aðrar leiðir eru faxn-
ar. Á möti þessu er fjárhagserf-
iðleikarnir. Því er ekki að leyna,
að það er erfitt fyrir 30 000
manns að standa straum af 6
millj. kr. ofan á 2 milíj. En á-
ætlunin sýnir að þetta megi tak-
ast, ef lánskjörin eru haganleg
fyrirtækinu.
pegar framanskráðar saomian-
burðaxtölur eru athugaðar út frá
því sjónarmiði, sem hér hefir
verið skýrt, verður ekkert ósam-
ræmi milli talna þeirra, seiri
Morgunbl. för með og þeirra, sero;
Sig. Jönasson hefir tekið upp. Ég
vona að tölurnar séu réttar og
vona að þær vaidi ekki misskiln-
ingi þegar alvarlega er rætt um
málefnið sjáift.
Stefngr1. Jóti$$ont
II.
Eftir SigiiFÓ Josiasson bæJaFfailtriia.
Framanritaða grein rafmiagns-
stjóra hefir Aiþýðublaðið iofað
mér að sjá og gefur hún. mér
tilefni til eftirfarandi athuga-
semda:
Hr. Steingr. Jónssoin segir í
framaniskráðri grein, að ekkert ó-
samræmi sé á milli þess, sem
Morgunblaðið hefir eftir honum
þ. 25. nóv. og talna þeirra, er
birtar hafa verið í áætlun um
Sogsvirkjun og viðbótarvirkjun
Elliðaánna, er Rafmagmsveitan
hefir gert. Ég hélt því fram í
grein í ALþbl. 30. nóv., að þar
væri mikið ösamræraá á milli og
verð enn að álíta að svo 'sé.
Mgbl. hefir það eftir rafmagns-
stjóra, ao samnaburðartöLur þær,
585 kr. árskílówatt úr núv. Ell-
iðaárstöð, kr. 315,00 úr stækkaðri
Eliiðaárstöð og kr. 174,00 úr
Sogsstöð, væru „í rauninni ákaf-
legg uillandi“, af því að þær eigtl
ekkert skylt við söluverð á raf-
magni til almenningsinota. En raf-
magnisstjöri kemist að þeirri niiið-
urstöðu, að samanburður á þess-
um tölum einum saman sé viljr
andi af því þar með sé ekki um
það getið, að mismunandi verð
verði á rafmagni til mismunandj
notkunar. ALþbl. hefir aldrei sagt
neltt í þá átt. Áætlun irafmagms-
stjöra gefur tölurhair upp sem
medfijoerd, og að því var þess
vegna rétt að halda sér. Það er
hins vegar vist, að rafmagn úr
Soigisstöð t;il ljösa og smáiðnaðar
verður ödýrara en úr nýrri Ell-
iðnaðarstöð vegna þess, að eina
iláðið til að fá ódýrt rafmagn
er að fá nóg rafmagn
og nog rafmagn fæst aldrei úr
Elliðaánum. Rafmagnsstjöra hefir
líka sjálfsagt skotist yfir það, að
Mgbl. segir í umræddri grein:
„Eins getur áætlunin um árskílö-
watt á 174 kr. að meðaltali verið
rétt, en verðið, senr almenning-