Alþýðublaðið - 29.12.1928, Blaðsíða 2
2
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
ALÞÝÐUBLAÐIÐ
i ,mur út á hverjum virkum degi.
XTgrelðsia f Alpýðuhúsinu við
Hveriisgötu 8 opin frA ki. 9 árd.
lil kl. 7 siðd.
Shrifstofa á sarna stað opin kl.
9»/*—lOVs árd. og kl. 8-9 síðd.
Símar: 988 (aigreiðalan) og 2334
{skrifstofan).
Verðiag: Askriitarverð kr. 1,50 á
mánuði. Auglýsingarverðkr.0,15
hver mm. eindálka.
Prentsmiðja: Alþýðuprentsmiðjan
(i sama húsi, simi 1294).
Ákvæðisvinnao
við Landspitalann [og Þjóðleik-
hússgrunninn.
Frásögn Þórðar Guðmundsson-
ar og félaga hans.
Þórður Guðmundsson, Va di-
mar Stefánsson og Sveinn Jóns-
^son komu að máli við ritstjöra
AJþýðublaðsins í fyrra dag og
báðu þess getið, að mishermi
hefði slæðst inn í frásögn Al-
pýðublaðsins 21. p. m um ákvæð-
isvjnnuna við Landssp'talann.
Þeir, sem verkið tóku að sér,
hefðu eigi verið „tveir“, heidur
fjörir, þ. e. þeir þrír og Sigur-
björn Jöhannesson, vininan hefði
eigi verið „moldarvinna" eiin-
göngu, heldur cinnig vegagerð og
fleira þess háttar, og verkamenn-
irnir 12—20, en eigi 9—10, og
hefðu þeir, sem lengst unnu, haft
um 14 vikna vinnu. — Hitt, sem
auðvitað er aðalatriðið, að þeir
hefðu eigi greitt verkamönnunum
nema eina krónu um timann, eða
20 aurum lægra en lágmarks-
kauptaxti „Dagsbriúnar“ ákveður,
viðurkendu þeir rétt að vera, en
kváðu ástæðuna til þessa vera þá,
að upphæðin, sem þeir fengu fyr-
ir verkið, hefði eigi hrokkið tií
að greiða hærra kaup. Enga skrif-
lega samninga kváðust þeir hafa
gert við verkamennina. — Enn
fremur báðu þeir þess getið, að
það væri ekki „sömu mennirn-
ir“, sem hefðu tekið að sér í á-
kvæðisvinnu að grafa fyrir Þjóð-
leikhúsinu; þr[r þeirra hefðu að
yísu gert tiiboð, hver í sínu lagi,
en tilboði Þörðar hefði verið tek-
ið og hindr síðan gengið inn í
þáð með honum og einnig þeir
aðrir verkamenn, sem þar vinna.
Ekki kvaðst Þörður hafa gert
samning við verkamennina um
að þeir taki að sér verkið tneð
honum í ákvæðisvinnu, heldur
hefði að eins talast svo til með
þeim.
Viðtal við formannDagsbrúnar.
Ritstjórinn átti síðan tal við
formann Dagsbrúnar, Héðinn
Valdimarsson, Förust honum orð
á þessa leið:
Það má vel vera, að þeir hafi
verið fjórir, en: ekki tveir, sem
tóku að- sér vinnuna við Lands-
spítalann, og að það hafi ekkí
verið moldarvinna' eingöngu, en
það skiftir vitanlega engu máli.
Hitt er aðalatriði málsins, að
verkametinirnir fengu ekki út-
borgað nema eina krónu uin tím-
ann í stað kr. 1,20, en nokkrir
þejrra hafa sagt mér, að þeir
hafi átt að fá eftirstöðvarnar þeg-
ar ákvæðisvinnan yrði gerð Upp,
því að auðvitað ætluðust þeir til
þess, að þeir fengi venjulegt
kaup. En þessar eftirstöðvar hafa
þeir enn ekki fengið. Auðvitað
hafa þeir óskertan kröfurétt sinn
til fulls kaups, þótt vinnustöðv-
uninni við Þjóðleikhússgrunninn
hafi verið aflétt, og geta að sjálf-
sögðu látið bæjarfógetann inn-
heimta það, sem á vantar, eins og
hver önnur ögoldin vinnulaun.
Þessir menn, sem verkið tóku að
sér, eru allir ými-st í „Dagsbnún“
eða Sjömannafélaginu og því
verra er það, að þeir skuli hafa
gerst til þess að brjöta samþyktir
verklýðssamtakanna. Annars hefi
ég heyrt, að þeir hafi fengið all-
verulega uppbót fyrir vinnuna.
við Landsspítalann, en um það
veit húsameistari betur.
Viðtal við Guðjón Samúelsson.
'Pá hringdi ritstjórimn upp Guð-
jón Samúeisson húsameistara.
Já, það er rétt, þeir voru fjórir,
sem tóku að sér vinnuna við
Landsspítalann. Þórður Guð-
mnudsson og þrir aðrir — sagði
Guðjón, en það sýndi sig svo
að segja strax, að tilboð þeirra
var á engu viti byggt, heldur gert
alveg út í loftið, það var" svo
lágt, að þeir hefðu hlotið að stör-
tapa á því. Tilboð þeirra var kr.
8500.00, en auk pess fengu peir
uppbót, kr. 3663, og prátt fyrir
pað hafa peir ekki enn lokið
við verkið til fuils.
Um vinnuna við Þjöðleikhúss-
grunninn er það að segja, að til-
boðjð, sem gengið var að, kr.
1,80 pr. ten.met., var frá Þörðij
Guðmundssyni e'num, en hann
hefir sagt mér, að verkamennirn-
ir, sem vinma þar, verði nú í fé-
lagi við sig um verkið.
Saga máisins er þá þessi: Þörð-
ur Guðmundsson og þrír merm
með honum taka að sér í -ákv-æð-
isvimnu í haust vinnuna við
Landsspítalann fyrir 8500,00 kr.
Tilboðið er á engu viti byggt,
enda kemur það í ljós, að menn-
irnir hljóta að stórtapa á þvi.
Þeir fá 3600—3700 króna upp-
bót, en þrátt fyrir það borga
þeir ekki verkamönnum sínum
nema eina króniu um tímann, þótt
þeir sjálfir séu í verklýðsfélög-
um og lágmarkstaxti Dagsbrún-
ar sé kr. 1,20; verkinu hafa þeir
heldur ekki lokið til fulls. Síðan
tekur einn þessara man-na að sér
aninað verk fyrir hið opinbera,
að grafa fyrir Þjóðleikhúsinu, og
segist nú hafa tekið í féLag við
sig um þá ákvæðisvinnu alla þá
verkameran, sem þar vinna. Ef
þetta tilboð hans hefði. verið á
álíka miklu, eða réttara sagt litlu,
viti byggt og tilboð hans og fé-
laga hans í vinnuna við Lands-
spítalantn, þá hefði kaup verka-
mannanina orðið um 70 aurar um
timann. Sjálfsagt var því af
Dagsbrún að skerast í leikinn og
stöðva vinnuina þar til vi-ssa væri
fengin fyrir því, að verkamemn-
irnir bæni úr býtum að mS-nsta
koisti sem svaraði kauptaxta fé-
lagsins, þar sem reynsla var feng-
in fyrir því, hver útkoman hcfði
orðið í haust í ákvæðisvinnu
Þörðar. Þegar svo búið var að
fá vissu fyrir því, að verkamenn-
irnir bera nú úr býtujm heldur
imeira en sem svarar lágmiarks-
taxta, var yiranustöðvunmni Iþtt
af.
Ákvæðisvinna, sem er svo lágt
borguð, að verkamenn ná ekki
venjulegu kaupi með sæmilegum,
vinnubrögðum, er kauplækkun-,
kauplækk'un og ekkert annað,
hvort sem verkamennimir taka
hana að sér allir í félagi eða
einn eða fáir menin, sem síðan
greiða hinum kaup eftir þvi, hver
útkoinan verður.
• Verkalýðurinn verður að gæta
sín vel fyrir öllum slíkum kaup-
lækkunartilrauuum. Félög h-ans
verða isífelt að vera á verði'.
Kauptaxtinn kemur að litlú haldi,
ef hver og einn getur óhindi'aður
tekið að isér ákvæðisvinnu og
fengið menn til að vinna haraa,
án þess að nokkur trygging sé
fyrir því, að fjárhæðin-, sem hanin
fær fyrir verkið, nægi til þess
að greiða verkamönnunum venju-
Iegt iágmarkskaup, eða verktak-
inn sjálfur geti greitt það, sem
á kamn að v-anta.
Samþyktir verkiýðsfélaganna
erú sama sem Iög fyrir félags-
mennina. Þeim ber fyrst og-
fremst að halda þeim í heiðrá.
Bœiarstjórnarkosnma
i Vestmannaeyium.
Bæjarstjörnarkosning á að fara
fram í Vestman-naeyjum 12. jan.
Ur bæjarstjórninni ganga: ísleif-
ur Högnason kaupfélagsstjöri af
Alþýðuflokksmönnum, Jóhanin Þ.
Jósefsson og Sigfús Scheving af
íhaldsmönnum. 1 kjöri verða:
Á lista Alþýðuflokksins:
ísleifur Högnason,
Þörður Ben-ediktsson verzluinar-
maður,
Sigurjön S-igurðsson sjómaður.
Á Iista íhaldsmanna: Jóhann Þ.
Jösefsson, Ólafur Auðunsson út-
gerðarmaður og Sigfús Scheving
•skipstjóri.
Togararnir.
„Baldur“ kom af.veiðum í gær
með 1000 kassa ísfiskjar og fór
til Englands með aflann. Einnig
kom „Skallagrímur“ af saltfisk-
veiðum með um 100 tunmur lifr-
ar.
Samtðkin.
Mðinprlaust að fara i at-
vinnuleit til Vestmannaeyja.
Eins og kunraugt er, hefir hörð
launadeila staðið yfir undanfarið
milli sjómanna og útgerðarmairana
í Vestmannaeyjum. Engar sættir
hafa náðst enn þá og ekki lítur
út fyrjr að þær náist. — Útgerð-
íúrmemi hafa reynst mjög öfúsir
til að láta að kröfum sjómanna
og sjómenn vilja ekki slaka til
í neinu á kröfunum. Stjómendur
Sjömannafélagsins i Vestmanna-
eyjum hafa því beðið Alþýðublað-
ið að tilkynna það, að engum
sjómanni þýði að koma til Vest-
mannaeyja í atvinnuleit fyr en
samkomulag hafi náðst. — Sjö-
mannafélagið hefir ákveðið að
láta ekki af kröfum sínum, og
mun. það því varna því, að nokkr-
ir bátar byrji sjösökra áður en
kaupkröfur þess hafa verið viöur-
ken-dar af útgerðarmönnum. Mun
það þegar í stað tilkyrana verk-
lýðsfélögunum, ef samkomulag
n-æst cða aðk-omumönnuim tjáir
að koma þaragað í vinnuleit.
VerblíðsfélaB Patrehsfjarðar.
Lágt kaupgjald — engar pen-
ingagreiðslur, — hátt vöruverð.
Svona hefir ástandið verið á Pat-
reksfirði til þessa.
Hvers veg-na ?
Af þVí að verkalýðssamtök hafa
þar engin verið. Af því að aðal-
atvinnurekandinn og kaupmaður-
ánn, Ólafur Jóhaninessora, hefir
verið svo að segja eiraiiáður þar
um kaupgjald og vöruverð.
Kaupgjald karla hefir verið
þar 80 aurar um tfrraann í dag-
vin-nu og kr. 1,20 í eftir-, raætur-
og helgidaga-vinnu, en kvenna
50 og 75 aurar. En jafravel þetta
lága kaup hefir ekki fehgiist gredtt
í pen-ingum, þrátt fyrir skýlaus
ákvæði gil-dan-dá laga um viku-
legar kaupgreiðslur, heldur hafa
vinnulaunin verið færð í við-
skiftareikninga verkafólksins, og
það síðan orðið að taka út á
þau vörur með því verði, sem
kaupmanninum, þ. e. atvinnurek,-
andanum hefir þóknast að setja
á þær. Má heita, að pen-ingar sjá-
ist ekki í þorpinu.
I haust stofnaði Halldór Ólafs-
son verklýðsfélag á Patreksfirði.
Hefdr félagið dafnað ágætlega;
meðlimir eru nú orðnir 112 og
bætast nýir við á hverjum fundi.
Býzt stjórnin við, að meðlima-
talan komist upp í 150—160 í
vetur, og verður þá svo að segja
alt verkafólk í þorpinu komið'
í félagið. Þorpsbúar eru milli 5
og 6 hundruð. Enn þá eru í fé-
laginu öskiftu verkameran, verka-
konur og sjömenn, en í ráði er
að stofna sérstaka deild fyrir sjó-
meran á raæstunrai.
Nýlega hefir félagið' kosið
samraingaraefnd, 5 -manna, og hefj-