Morgunblaðið - 30.01.1924, Blaðsíða 1

Morgunblaðið - 30.01.1924, Blaðsíða 1
^oínandk Vilh. Finsen. LANDSBLAÐ LOGRJETTA Ritstjóri: Þorst Gíslasi»a 11. árg., 73. tbl. MiSvikudaginn 30. janúar 1924. f safoldarprentsmiö ja h.1. Gamla Bíó II I ^far skemtilegui- leynilög- reglusjónlekur í 5 þáttum. Aðalhlutverkið leikur JUSTINE JOHNSON, sem fyrir löngu er hcimsfræg fyrir list sína. aukamynrl verður sýndt Jarðsk jálftarnir miklu í Japan. ^Jög skýr og vel tekin myiid- Sýning kl. !). Aðgöngumiða má panta í síma 475. Pianospil ^eöni jeg byrjendum. — Til við- ak i nótnaveralun Helga Hall- Srím88onar Lækjargötu 4. ^QMður Hallgrimsdóttír. S. R, F. I. Jarðarför mannsins míns, föður og tengdaföður okkar, Krist- jáns Jónssonar frá Árgilsstöðnm, fer frain frá Dómkirkjunni föstu- daginn 1. febriiar kl. 2 e. k. Eyrún Jónsdóttir, böm og tengdabörn. Aðalfundur ísfjelagsins við Faxaflóa verður haldinn ■ K. F. U. M. fimtudaginn 31. janúar I9£4 kl. 5 siðdegis. Stjónnin. Vegna viðvarandi vanheilsu, óska jeg eft- ir að selja Iðnó nú þegar eða siðar efftir samkomulagi. F. Hákansson. j ^wndur í Sálarrannsóknarfje- Sl Islands fimtudaginn 31. jan. kl. 8y2 síðdegis í Bárunni. , Vriði Einarsson rithöfundur og u María porvarðsdóttir flytja eribdi. ^lelagsmenn sýni árs- ^írteini við innganginn. Stjórnin. i. 100 ára afmæli. Eftir Iudriða Einarsson. Niðurl. i ^anLandsmál. „Hallast Al- ^búsiðT* Hilmar Piusen vildi ];i a láta byggja upp ríkið innan- ^ds. Hann og Árni landfógeti fyrir stofnun sparisjóðs- 1 kvik, og sat H. P. þar við og þ(>.’ Þegar sjóðurinn var opinn. r 1'i'u‘udur vildu einnig koma a fót lánsstofnun, og lögin u Ua 'íomu fyrir alþingil881. jjj'jÁ*1 var jeg farinn að hreifa af 1Ul1 urn stofnun seðlabanka, og Vl aft aðalmaður landshöfð- Norðlingaflokknum, Arn- i rjll r Úlafsson, fylgdi bankamál- í'ra’ fl úafðist lánsstofnunin ekki Ái' en síðar. Hilmar Pinsen Vðll,u útför Jóns Sigurðssonar ^ha lunhyS'R'.iu, gísrði H. SA° veglega sem föng voru ílnn i’.íekk Matthías Jochums- H að yrkja Kantötu, og ' Finsen hjó t.il lag við taW 0!í Var hvorutveggja, Kan- ÍVV1 1 °s' l^gið, mjög hátíðlcgt. m'seu Ijek ljómaudi vel á liafði snemma söng- 'ai‘ta og kvenna, sem hún 0g stóð fyrir Hilmar Finsen mun hafa verið gleyminn á mótgerðir. Jón Olafs- son rjeðist ákaflega á liann og Dani rjett fyrir 1870; hann erti íslendingabrag meðal annars. — Stiftamtmaðurinn ljet höfða mál á, móti honum, og Jón Olafsson var dæmdur í 12 mánaða fangelsi, ef jeg man rjett. Páll Ólafsson, bróðir Jóns, skaut honum undan, og sagði Finsen frá því á eftir. Finsen tók því vel, og þótti Jóni vera vorkunn. Nokkru síðar kom Jón Ólafsson heim; hanu fjekk áómnum breytt í sekt, og enn litlu síðar var Jón Ól. kominn á skrifstofu landsliöfðingja. Engum tók sárara en Finsen þegar 'frjett- ist að vestan að Jón Ólafsson mundi hafa dottið útbyrðis af strandferðaskipinu og drukkaað þar. Skömmu síðar reyndist það þó flugufregn. Jeg varð aldrei var við að þeir frændur, IT. F. og landfógeti, erfðu það við mig, að jeg varð lánsstofnuninni að falli í það sinn — enda reiddi þeim málúm lengi fram og aftnr i þinginu. Jeg hafði komið með ritgerð um spari- sjóði utanlands frá. og í henni var einn aðalkaflinn um stofnun póstsparisjóða. Hilmar Finsen bað mig um að halda þeirri tillögu ■ekki fram, því póstafgreiðslu- mennirnir til 'svcita væru þvú eltki vaxnir; stjórnin yrði að íéua 'þetta fje út, (þrí hjer var eng- inn banki, hugsaði jeg), og á- bvrgð bennar yrði þannig mildu raeiri. Jég stakk ritgerðinni ond- ir stól, og gerði það fyrir Hilmar I'insen, að hreifa ekki póstspari- sjóðnum framar, án þess að vera sannfærður um, að það væri rjett. Oft brá því fyrir hjá Fiusen, að hann ginti mótstöðumenn úna á þingi, einkum Grím Thomsen, þótt þingmenn gerðu sjer það að fastri reglu, að svara H. F. ávalt með mestu virðingu. pað er Jón Sigurðsson, sem segir það. pó var Grímur Thomsen oftast mjög ó- bilgjarn hin síðari ár sín. Alþingi hafði veitt 1100.000 kr. til aðkoma upp alþingishúsi, bókasafni og forngripasafni undir einu þaki. Áætlunín var alveg út í bláinn. Gr. Tli. hreyfði því, að hjer ætti r.ú helst að vera nefnd, sem stæði fyrir svo miklum fjárútlátum. Hilmar Finsen, sem var ávalt trú- lyndur við þingið, vildi umfram alt fá nefnd til þess að vera með sjer um bygginguna; hann stóð upp og sagði, að hverri stjórn væri ávalt trúað fyrir þess háttar málum, og mælti á móti nefnd; þá spratt Gr. Th. upp aftur og mælti kröftuglega með 4 manna nefnd (ólaunaðri eðtilega) ogþað var samþykt; hún var valin, og Grímur varð einn af þessum 4. Landshöfðinginn var sjálfsagður formaður. Nefndin ætlaði að set.ja alþing- ishúsið niður við bankastrætið, þar sem nú stendur hús Jóns porlákssonar alþm. Til að flýta fyrir var þar grafið fyrir gruuni eg Jakob trjesmiður Sveinsson raðaði þar höggnum steini. pá kom Bald h y g gi u g a m e i s t ari og neitaði að setja húsið þarna nið- ur, og flutti það þangað scm það stendur nú. Til að vinna að hús- inu vildi H. F. fá mann úr hverri sýslu, og þeir hver um sig áttu að -læra að kljúfa og höggva grjót og að leggja það í vegg. Margur lærði þar að fást við steinsmíði. pcgar alt var húið, hafði húsið farið 5000 kr. yfir áætlun, og það svaraði kostnaðinum við fvrri grunninn. Einhverjir gárungar á þinginu höfðu orð á því, því Gr. Tli. hefði ekki fyrirbygt umfram- greiðsluna, en hafði, þegar eftir fyrstu fundi nefndarinnar, hætt að koma á þá. TJm umframgreiðsl- una var aldrei talað, því þing- menn máttu sjálfum sjer um kenna. Vopnið var fyrirfram sleg- ið úr hendi Grími Thomsen. pað var trúlyndi H. F. við fjár- veitingarvaldið, sem kom honum til að fá nefndina. Áður hafði hann rekið sig á, að þetta trú- lyndi gat verið hættulegt. Hegn- ingarhiisið hjerna er nú komið niður í svaðið, af því hann þorði ■ekki upp á sitt eindæmi að fara fram úr áætluninni og hækka grunninn um eitt eða tvö fet. pað er stundum, að eftirleikur- iun er flóknastur. Kviksögiínar, um alþingishúsið flugu víðs- vegar: — þarua hafði alþingi sukkað út 100.000 kr., — nægilegu fje til að kaupa öllum íslending- um eilífa sáluhjálp í eitt hundr- að ár, og þetta hús var nú að snarast á suðurhliðina. Um vorið sá jeg tvo áhugamenn — jeg held vestan xir Dalasýslu, sem stÓðu við þinghúsgaflinn, og .mældu hann með augunum: „Jú, hann hallast“, — ,,nei, hann hallast ekki“; — „ jú. liann hallast“. Jeg gekk í lið roeð þeim, sem ekki sagði að húsið hallaðist, og [ þar skyldi með okkur. „Alveg skínandi embættisskjal“. par, sem kyrstaðan hefir verið löng, þar er framkvæmdinni gefið grunsamt auga. Reikningur alþingis hafði ver- ið sendur ‘hinni umboðslegu eud- urskoðun, en landfógetinn hafði sýnt þann takt, að líta ekki við honum. Mig vantaði taktinn og eudurskoðaði alþingisreikninginn 1879, og fann ýmislegt óviðeig- andi. Einn góðviðrisdag sendir Ií. F. eftir mjer, og jeg fer til hans. Svörin frá forseta samein- aðs þings, Bergs Thorbergs, voru komiu. Hann svaraði: „Öllu þessu hafa forsetar alþingis ávísaðsam- kvæmt lögum, og eiga ekki að svara til þess“. Yið sáum það báðir, að umboðsvaldið átti ekki að grípa fram í fyrir alþingi, og landshöfðinginn kvaðst mundu senda þessa reikninga framvegis til yfirskoðunarmaima alþingis. pegar samtalið var húið, sagði i hann: „Nú skal jieg gefa yður I gott ráð, ungi maður. pjer skul uð forðast að óvingast við lög- j gjafarvaldið, og að standa í stíma braki við biskupinn". Pjetur bisk up hafði verið stirður við H. F.. þcgar hann var að taka toppinn af biskupsdæminu, og kallað hann prestahatara. Út af athugasemdum yfirskoð- unarmanna hafði lands'höfðinginn beðið mig um skýrslu um skuld Möðruvalla klausturskirkju við umboðið fyrir norðan. f raun og veru var al\7eg sarna hvað skuld- in var eða ekki var; allur afgang- urinn af tekjum kirkjunnar rann í landssjóðinn. pað árið, sem Gr. Thomsen skrifaði athugasemdirn- ar við landsreikninginn. voru at- hugasemdirnar þannig orðaðar, að Arnljótur Ólafsson sagði að hann svitnaði þegar hann læsi þær. Jeg gerði skýrslnna, og hún Nýja Bfó Afar spennandi sjónleikur í 6 þáttum. Aðalhlutverkið leikur hinn góðkunni og ágæti leikari WALLACE REID, sem sjerstaklega er yndi og eftirlæti allra kvenna, sakir fegurðar. 1 mynd þessari leikur haim sjerlega vel; enda skemtilegt hlutverk er hann útfærir. Sýning klukkan 9. Hallur Hallsson tannlæknir hefir opnað tannlækningastofu í Kirkjustræti 10, niðr. Sími 1503. ViStalstími kl. 10—4. Simi heima, Thorvaldsensstræti 4, Nr. 866. Málningarvörur allar tegundir Hf. Hiti & Ljós Laugaweg og Klapparstig. var rjett, en mjer líkaði ebki frágangurinn. Skýrslan var 4 síð- ur í arkarbroti. Auðvitað skrifaði H. F. löng brjef, en jeg var svo hræddur um, að þetta gæti hon- um ekki líkað, og bauðst að taka við því aftur, til að stytta það. Hann tók við skjalinu, leit á fyrstu, aðra og þriðju síðuna með athygli, án þess að lesa neitt. Á íjórðu síðuna leit hann með sömu athyglinni og fylgdi henni með augunum alveg neðst niður á síð- una, slær með tveim fingrum á brjefið og segir hlæjandi: „Alveg skínandi embættisskjal, þetta nenna þeir ekki að lesa“. Síðan hefir skuld Möðruvallaklausturs- kirkju aldrei vterið nefnd á nafn, svo jeg viti til. í dag er flaggað á öllum opin- berum byggingum til minningar um Hilmar Finsen. Reykjavík, 28. jan. 1924. Indr. Einarsson. -------x------- Herriot. Herriot, foringi hins franska social-radikala flokks, hefir ný- lega haldið þingræðu, þar sem hann talaði um afs-töðu Frakk- lands út á við, og m. a. um sam- vinnu Mac-Donald-st jórnarinna c og Frakka. Hann byrjaði á því að tala um Rnhr-málin og árang- ur hernámsins. Hann sagði þar m. a., að með Ruhr-málmram feng- ist engin lausn á skaðahótamálun- um. Aðrar úrlausnir verður að reyna á öðrum grundvelli, og til þess er nauðsynl. að endurreisa

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.