Morgunblaðið - 27.02.1924, Blaðsíða 2

MORGTTNBLAÐTÐ

Sláið tvœr flugur f einu hðggi.
Nofið vjelaolfur frá L. C. Glad & Co., Kaupmh.
Pæn eru góðar og ódýrar.
Böfum nú fyrirliggjandi nokkur föt af treimur þektustu tegundununa
,,Rapid(1 Cylinderolíu
og Layerolfu no. 905 8.
Ef þið viljið verulega géð ósvikin vin,
biðjið þá um nin
heimsþektu Bodega-win*
flAORGCNAIIISEN
BERGEN .. ...
er et af Norg<e» mest læste Blade og er
særlig i Bergen og paa den norske Yestkyst
udbredt i allo Samfundslag.
MORGENAYISBN er derfor det bedste Annonceblad for alk
som önsker S'orbindelse med den norske
Fiskeribedrifts Firmaer og det övrige norske
Forretningsliv samt med Norge overhovedet
MORGENAVISEN bör derfor lœses af alle paa Island.
Annoncer til „Morgenavisen'1 modtages i „Morgenbladid ’s“ Expeditioii.
kaupa aðrar þjóðir síður vörur en
þar sem gengið er lágt, vegna þess,
að eins og liggur í augum uppi
verða vörur dýrari þar, en þar
sem gengið er lágt. Ameríkumenn,
Englendingar og 'Svíar, kvarta
iíka sáran undan því, að þeir eigi
örðugt með að selja framleiðslu-
ívörur sínar, vegna þess hvað
gengið er hátt hjá þeim. Á hinn
bóginn kaupa þessar þjóðir ódýr-
ari vörur en þær þjóðir sem 3ágt
gengi hafa. Eftirspurnin eftir, fiski
jfrá Englandi mundi tæplega vera
ens mikil hjer, eins og hún er nú,
ef gengismunurinn væri ekki jafn-
inikill og hið háa verð á hestom
sem var hjer síðastliðið ár, getum
við óefað þakkað þessum mismun
Á genginu. Væri „normalt" verð
á sterlingspundum mundum við
ekki þurfa að kaupa kolin fyrir
85—90 kr. tonnið, eins og við ger-
xtm nú, þá mundu þau ekki kosta
tyfir 50 kr. tonnið, og svona mætti
Jialda áfram í það óendanlega.
* Jeg veit ekki hvort menn hafa
jtekið eftir því, að síðastliðið ár
Jroru fluttar meiri vörur hingað
m landsins með norsku rútu?kip-
Tinum en verið hefir áður og
hefir það hvatt Bergenska f jelagið
til að hafa tvö skip í förum þ. á.
petta álít jeg því að þakka —
«ða kenna — að gengi norsku og
Islensku krónunnar hefir um langt
skeið staðið líkt. Jeg er heldur
ekki í efa um, að hin fljóta sala
á öllum íslenskum afurðum, eink-
um fiski, síðastíiðið ár, átti rót
sína að rekja til hins lága gengis
á íslensku krónunni.
pað œtti því að vera ljóst af
þessum dæmum, að þvl meira sem
hver þjóð þarf að flytja inn af
vörnm, einkum hráefnum, því
hetra er að peningagengi hennar
sje hátt, en því meira sem þjóðin
þarf að flytja út og selja af vör-
nm því betra að gengið sje lágt.
En öllnm kemur saman um það,
að því breytilegra sem gengið er,
emkum þó ef það fer lækkandi,
því verra sje það fyrir það land
þar sem slíkt á sjer stað, enþetta,
einmitt þetta breytilega gengivar
ástæðan til þess, að Danir komu
sjer saman um að taka 5 miljóna
sterlingspunda lán í Englandi og
stofna með því hinn svo kallaða
gengisjöfnunarsjóð til þess að
festa gengið. petta gekk vel í
byrjun. Danska krónan hækkaði
í verði og gildi hennar stóð fast
mánaðartíma, en svo alt í einu,
rjett eftii’ miðjan janúar vex eft-
irspurnin eftir erlendum gjald-
miðli, einkum enskum pundum,
og þá sýnir það sig, að gengis-
jöfnunarsjóðurinn, þessi 5,000000
£, er alt of lítill. pjóðbankinn,
sem hafði yfirfærsluskylduna
verður hræddur og pundin hækka
á tveim dögum um 1,55 aura, og
þá er það, sem þetta emkennilega
„Fænomen" kemur fyrir hjer að
danska krónan og pundin hækka
í verði hjer um 10% eða með öðr-
um orðum, íslenska krónan fellur
um 10% hjer í blöðunum.
R mbm
Big. Eggera forBætísrtóherra, erhann
þakkaði fyrir IngólfBlíkneskið.
— Háttvirti formaður Iðnaðar-
mannaf jelagsins!
Jeg þakka í nafni þjóðarinnar
hina fögru gjöf, sem þjer hafið
fært oss í dag.
pegar hjúpnum var svift af Ing-
ólfi Arnarsyui, voru fánar dregnir
við hún á öllum opinherum hygg-
ingum í landi voru. Á því sjáið
þjer, hvernig vjer metum gjöf
yðar. í fjelagi yðar eru aðeins um
60 manns og þó færðuð þjer oss
svo mikla gjöf.
í fjelagi yðar ihlýtur aðdáun á
fögrum listum og þjóðrækni að
standa í stafni.
Jeg þakka fyrir landnáms-
manninn, sem stendur hjer uppi í
víðsýninu. Alt, sem er fagurt og
stórt, ætti að standa í víðsýninu.
En svo er þó eigi altaf. — Per
ardua ad astra. — Gegnum örð-
ugleikana upp til stjarnanna. pað
er lífsins eilífa lögmál, að alt, sem
er mikils virði, verður að fara í
gegnum hreinsunareld örðugleik-
aDna.
Heyrt hefi jeg, að sumum þyki
of miklu fje varið til þessarar
gjafar, í þröngu ári. En bæði er
nú það, að um margra ára skeið
hefir fje verið safnað í listaverk
þetta — og svo er gott að athuga
þjóðtrúna gömlu. Ef einhver var
á ferðinni í dimmunni og slæðing-
ur var í kringum hann, þá mátti
hann umfram alt ekki hlaupa,
heldur ganga hægt. ■— Og svo
er það einnig, þegar skuldadraug-
arnir standa í kringum oss, þá
eigum vjer ekki að hlaupa, heldur
fara hægt — og líta í kringum
oss. -
Og ef vjer svc lítum á þau ský
fjárhagsörðugleikanna, er yfir oss
svífa, þá sjáum vjer bláa bletti
inn á milli skýjanua; þessir bláu
blettir eru hinar góðu horfur
sjávarútvegsins, sem blasa vis oss.
Mörgnm mun þykja undarlegt, að
jeg minnist á þetta nú. En þess
ber þó að gæta, að fyrsti land-
námsmaðurinn var búhöldnr hinn
mesti, og mætti því vel á þessurn
degi líta yfir búskap þjóðarinnar.
En hverjum eigum vjer svo að
þakka hinn þróttmikla, hreina,
bjarta svip fornaldarinnar á þessu
andliti? Auðvitað einum af okk-
ar bestu hugsjónamönnum, eins
og áltaf, ef eitthvað stórt er
unnið.
„Skáld er jeg ei, en huldukonan
kallar,£< segir Jónas Hallgrímsson.
Sú huldukona, :sem hefir kallað
á Einar Jónsson, er okkar eigin
fóstnrjörð, og hún hefir kallað á
þann hátt, að
„hver tilfinning hans,
hver einasta ein
fór eldi um steininn kalda,
svo hann geymist um aldir alda.“
Einar Jóusson frá Galtafelli
hefir farið víða um veröld, og
hjá hverri einustu þjóð, mundi
hann hafa verið kallaður mikill
listamaður. Öndvegissúlur hans
hafa borið hjer að landi.
Hann er mestur landnámsmað-
ur í ríki hinnar íslensku listar.
---------------o-------
Hii IMUÉFÍIIF.
Háttvirta samkoma!
pað hefir fallið mjer í skaut
að tala hjer fyrir minni Ingólfs-
nefndarinnar. Jeg er ekki nægil.
kunnugur sögu þessa máls, til þess
að gefa fullnægjandi yfirlit, og
verð jeg því að láta fáein atriði
nægja.
Mánudaginn 17. september 1906
var haldinn fundur í Iðnaðar-
mannafjelaginu. Var það nýmæli
á dagskránni að láta gera líkneski
af Ingólfi landnámsmanni. Flutn-
ingsmaður þessa máls var Jón
Halldórsson trjesmíðameistari, nú-
verandi formaður fjelagsins.
Tilgangurinn var tvennskonar.
í fyrsta lagi að láta reisa veglegt
minnismierki um fyrsta manninn
er tók sjer bólfestu á landi hjer.
Erum við svo heppnir að geta það
með því að við íslendingar eig-
nm allra þjóða nákvæmasta sögu
frá upphafi vega. 1 öðru lagi, að
aðstoða ungan, fátækan listamann,
sloans
-cFAMILIE«v
ík

SLOAN’S er langútbreiddaðta
„LINIMENT“ í heimi, og þúsundif
manna reiSa sig á hann. Hitar
og Mnar verki. Er borinn á án núO'
ings. Seldur í öllum lyf jabúíum- 7"
Nákvæmar notkunarreglur fylíPa
hverri flösku.
Einar Jónsson myndhöggvara, er
þá var farinn að v-ekja veruiega.
athygli á sjer. Mál þetta studdu
þeir mjög: pórarinn porláksson
málari, Magnús Benjamínsson úr-
smiður og Sveinn Jónsson kaup-
maður o. fl. Á þessum sama fundi
ákvað fjelagið að gefa 2000 kr.
úr sjóði sínum í þessu augnamiði,
en átti þó ekki nema 500 krónur
í sjóði. Var þá skipuð nefnd til
þess að hrinda málinu áleiðis og
var hún þannig skipuð: Knud
Zimsen borgarstjóri og var hann
formaður nefndarinnar, Jón Hall-
dórsson trjesmíðameistari, Sveinn
Jónsson kaupm., Magnús Benja-
mínsson úrsmiður og Magnús Th.
S. Blöndahl. Sá síðasti gekk síðar
úr fjelaginu og tók eftir það ekki
þátt í störfum nefndarinnar.
Nefndin tók til starfa og gerði
sjer í fyrstu góðar vonir um að
almenn þátttaka yrði í samskotum
til fyrirtækisins, en sú von brást.
Risu um eitt skeið svæsnar blaða-
árásir á n-efndina og starfið, en
um það skal ekki farið fleiri orð-
um — það er gleymt. pá fjekk
nefudin leyfi til þess að stofna
til „lotteríis", og skyldu seðlar
þ>ess seldir um land alt, — um
hús er nefndin ljet byggja. Var
það hið svo nefnda Ingólfshús;
gáfu þeir Sveinn Jónsson og Guð-
mundur Jacohsson lóð undir hús-
ið; var hugmyndin sú, að húsið
skyldi reist af gjöfum. En það
brást a)ð mestu og nefndin fjekk
ef
ffld'
aðeins 2000 krónur í ágó®a
„lotteríinu“ var lokið. En Del ,
in ljet þetta ekkert á sig fái k0®
hjelt örugg áfram störfuxn
Og svo kom styrjöldin ml
swn hamlaði öllum frekari
kvæmdum. En að henni lok|311 ’
1922, er aftur tekið til ósp1^'1^
málanna. Er þá fírnti maðlirj° ^
kosinn í nefndina: Guðiö1111
porláksson hyggingafulltrúi-
í janúarmánuði 1923 er
hingað danskur gipssteyparI’ .
gerði sjer mót af styttuDDl
voru þau fullger og send til .
mannahafnar 24. apríl s. á--
þar gerð eftir þ-eim sand®0* ^ j
eyrsteypuna, og kom húfl
fullger í lok nóvemberifláöa£5af ^
á. Öllum hjer er kunnur
undirbúningur v-erksins, '
eigi að fjölyrða um hann. g
Kostnaðurinn varð D°
meiri en áætlað var í fyrst11'
gipsmótið 6 þús. lrr. í stað $
og eirsteypan kostaði 12 Þ,,|S' ,ir.
j___-i__ *• -.r , i___ íslensJÍ' -
danskar, eða 15 þús. kr. is
Alls mun mvndin kosta
um
40
iíe
þús. kr., og megnið a£ i’eSS1*efj<5
hefir Ið naðarmannafjelar1^ ”
úr sjúði sínum. . „ rjr
Við þökkum nefmii1111’
starfið, ivrir allan
alla þrautseigjuna, alla
ana; nei, við samglfl®jumS^ «1111
með þá, því á erfíðlel^r ot
reynslunni verða rnenn^
vitrir, og það «ru 1011111 vfclfft1
sem hún ber úr býtum. P