Morgunblaðið - 13.05.1924, Side 3

M0R6.UNBÆA»li
MORGUNBLAÐIB.
Stofnandi: Vilh. Finsen.
Ötgefandi: Fjelag 1 Beykjavik.
Ritstjórar: J6n Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
Angl^singastjöri: E. Hafberg.
Skrlfstofa Austurstrœtl 6.
Slmar. Ritátjórn nr. 498.
Afgr. og bðlthaid nr. 500.
Augdýsingaskrifet. nrj 700.
Heimasímar: J. Kj. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
E. Hafb. nr. 770.
iskriftagjald innanbæjar og I nA-
grenni kr. 2,00 & mánuBl,
innanlands fjær kr. 2,50.
flausasölu 10 aura eint.
,,Na uðsyn brýtur lög“, segir
dáltækrð, og si'o er hjer. ■
Bast er að koma.st lijá þeim
hömlum á frjálst viðsMftaláf sem
ármflutningshöftnm.
Og þó menn sjái nauðsyn á
innflutningshöftum í þili, þá ihá
lengi deila lun, hvaða vörategundir
á að banna, hvar sú hin rjettmæta
lína er milli Jxks, sein leyfa skal
■'og þess, sem á að íitiloka.
í þetta sinn skal eigi orðum
eytt að einstöku atriðiun ínnflutn-
ingsliaftanna, enda mun óvíst, nema,
þau verSi breytingum undirerpin.
Afstaða stjói-narinnar í málinu
•<er mönnum kunn frá, nýafstöðnu
þingi. Þá lýsti hún því yfir, að
innflútningshöftnnum mundi heitt
að svo miklu leyti, sem fjárhagur
rfkisins leyfir.
I umræðunum um innflutnings-
höftin hefir oft orðið vart við það,
að menn gerðu sjer ekki grein
fyrir ]>ví, að höftin miðuðu til
þess oius að lagfæra greiðslujöfn-
’Uð þjóðarinnar, en drægi um leið
lir tekjum ríkissjóðs. Og þegar
gera skal út, um hvort fara á inn á
leið tolla eða hafta, þarf að gera
s,ier það ljóst, hvar skórinn krepp-
lr mest, hvort almennur vershmar-
jöfnuður eða greiðslujöfnuður stend
nr mjög höDum fæti,'■ellegar það
sje fjárhaguj. ríkissjóðs sem í þá
bráðina er sjerlega aumur.
Nú er það sVo, að tómahljóðið
glymur í ríkissjó-öi, 0g eru aUar
líkur til, að hann sje SVQ iUa sta(1(p
ur í svip, aö vart megi frá honum
■draga. Yerðtolhirinn er til að bæta
þar úr brýnustu þörfinnl gn verg_
tollurinn hefir líka orðið sama soiu
innflutningshöft. á sumum vörum
svo hann einn mun á vissum svið-
um vinna ,,til beggja handa“, verða
til þess að draga úr innflutningu-
nm — en gefa ríkissjóði jafnframt
meiri tekjur af því sem kevpt er.
®n eftir því sem verðtollurinn
®iinkar innflutninginn meira, eftir
^Vl má ríkissjóðnr síður við öðr-
’llm höftTim.
Aða,] mark 0g m;ð landsstjóru-
annnar Pr ag rj(,tta v;g fjárhaginn.
vi f i það á Mnn bóginn ekki nema
oðíilegt og sjéifsagt að hón neyti
aUra ráða til þess að sem fyrsf
■geti breytst til batnaðar.
Nfi er iitkoma ársins’sem leið
þannig að greiöslujöfnuður við út-
liind náðist ekki, og fjárhagurinn
iSkyggdegnr að íjXtt verðttr að virma
þaS til þess að hanri náist í ár,
þrátt fyrir allar skuldir og af-
horganir.
í fyrráhaust er tankarnir sáu
fram á að svo mundi fara, fórn
þeir fram á að þáverandi lands-
fetjórn gripi til heimildarlagaxma
frá 8. mara 1920 og kæmi höftum
á. En það paasaði nú ekki í „póli-
Mkina“ þein-a eins og kunnugt er.
Þeirra var aðferðin að gala um
nauðsynina og blessunina alla, sem
yfir þeí’a land kæmi ef þeir fengju
meirihlato viö kosningai Það voru
þeirra nótur.
Nú sjá þeir best, sem fylgdu
Tímanmn að málum í haast að þa.r
var ekki áhuginn fj’rir „höftun-
um“, þar var aðeins gasprið.
Þegar um þaö er að neða að
komast úr alvarlegri fjarkreppu
verður stefnufcist landsstjóm aö
hafa leyfi til þess að neyta allra
þeirra meðala, sem fáanleg eru til
viðreisnar.
Eftir því sem fastar er tekið í
og einbeittar, eftir því geta. menn
vænst skjotori bata. Með því ab
hafa influtnmgshöftin eins víðtæk
og frekast er unt, þurfa þau styttri
tíma til þess að koma að notum.
G reiðslujöfnuður á yfirstandandi
ári, er það mark, sem landsstjórn-
in hefir sett, það mark, sem all-
ir verSa aS rvera samtaka um að
stuðla t;l að náist, hvort. sem það
kemur við augnablikshag fleiri eða
færri landsmanna.
Greiðslujöfnuður í ár er fyrsta
nauðsynlega sporið upp úr skulda-
dýkinu, sem þjóðin þarf að brjót-
ast fram úr.
.....o----------
HifiRFltfall f Enolanði.
í einkaskeyti sem barst hingað
í gærkvöldi er búist við verfalli
í öllmn enskum höfnum er hefst
með deginum á morgun.
Skeyti höfum vjer engin fengið
frá frjettaritara vorum og .vitum
því engin deiK á tildrögunum, til
verkfallsins.
-----—o—*—
FRÁ DANMÖRKU.
(Tilk. frá sendih. Dana).
9. maí.
Olaf Hansen rithiifundur <hefir
í „Jydsk Forening for Historie
og Sprog" haldið eftirtektarverð-
an og fræðandi fyrirlestur um ís-
lenskan skáldskap. Fyrirlesturinn
snerist eingöngu um rithöfunda
þá, sem geta talist íslenskir ein-
göngu og aðeius rita á móðurmáli
sínu. í jótskum blöðum var ítar-
lega sagt frá fýrirlestrinum og
guldu áheyrendur fyrirlesaranum
þakkir sínar að fyrirlestrinum
loknum, með miklu lófaklappi.
Sænska rithöfundafjelagið hef-
ir, að því er „Politiken“ segir,
hoðið Ounnari Gunnarssyni skáldi
°? Finnt Jónssyni prófessor að
taka þátt í rithöfundafundinnm í
Stokkhólmi.
I
Yerslnnarjöfmiðurinn var í
jnarsmanuði þessi (allar tölur
tákna þúsund krónur). Innflutt
195.443 í staS 172.404 í mars í
fyrra. Útflutt 171.865 — þar af
endurútflutt 11.291 — en í mars
í fyrra var útflutningurinn 140.
867. InnflTitt umfram útflutt hef-
ir þannig orðið 23.578 í stað 31.
537 í mars í fyrra. Á fyrstu 3
mánuðum ársins hefir ínnflutning
ur alls numið 529.206 í stað 477.
254 í fyrra, en útflutningurinn
467.015 í stað 375.429 í fyrra.
íhaldsflokkurinn danski hefirá
ný borið fram í þinginu frum-
varp það um gulltoll, sem þeir
háru fram á síðasta þingi.
o--------
Innlendar frjettir. j
Stykkishólmi 10. inaí FB
Aðalfundur Búnaðarsamþands
Dala- og Snæfellsnesssýslu var J
haldinn í Stykkishólmi í fyrra- \
dag og í gær. Fluttu þar erindi
Magnús á Staðarfelli og Sigurðnr
S• gnrðsson ráðunautur.
!
Vestmannaeyjum 11. ma FB
Settur hæjarfógeti hjer, Krist-
inn Ólafssou hæjarstjóri gerði í
gærkvöldi húsraunsókn á sex stöð-
um hjer, þar sem grunur ljek á,
að selt væri áfengi. Á fjórmn stöð-
um fann hann áhöld til yínbrugg-
unar og áfengi á fimm stöðum.
Ægissíðu 11. maí FB
Á Rangárvöllum ha.fa. undanfar-
ið víða orðið skemdir af sandfoki
og hefir mikið af graslendi sokkið
í sand. Á einuin hæ er sagt, að
sandskaflamir ta.ki upp á miðja
bæjarveggi.
x
Eftir Stgr. Matthíasson.
— Sjerstaglega öfundaði jeg
Bandaríkjamenn af því, að þeirra
heldri menn sýnast orðnir það
kristnari e nn okkar, að þeir
kunna að leggja hald á sínar
óæðri fýsnir og gefa með því allri
alþýðu betra eftirdæmi. Jeg sagði
kristnari, þvi jeg skoða það sem
hinn ha.gnýtasta kristindóm og
sannasta menningu, A.kjósanleg-
asta hverju mannfjelagi, að menn
kunni sjer hóf í öllum ástríðum.
En þarf þá nokkur hannlög? A.
m. k. sögðu mjer það ýmsir vestra,
að bannið hefði ekki þnrft við,
hvað heldri mennina snerti —
meðal þeirra hefði ekki á nndan
hanninu verið neinn teljandi
drykkjuskapur. En nú skal jeg ekki
fara að hlaupa eftir neinum sögu-
sögnum eingöngu, heldnr segja
frá því, sem fyrir mín augu bar
Eftir Sigríði Porláksdóttur.
Eins og mönnum má vera kunn-
ugt, meðal annars af greinum
þeirra herra Haralds Níelssonar í
„Tíinannm' ‘ og’ hr. Einars II Kvar
ans í „Lögrjettu“, hefir danski
miðillinn Einar Nielsen komið
hingað fyrir nokkru. Lýsa þeir H.
N. og E. H. K. því, er gerst hafði
á fundum þeim, er þeir og ýmsir
menn aðrir hafi haldið með miðli
þessum. Á þriðja fundinum var
jeg uudirrituð. Lýsa þeir báðir
þeim fundi, þó að sinn geri það
með hvorum hætti. Á þessum
fundi varð „óhapp“ það eða ,slys‘,
sem mikið hefir verið talað um
og jeg var völd að.
Hr. E. H. K. uefnir það ekki í
sinni greinargerð, að „sett skil-
yrði“ 'hafi verið „rofin“ á þessum
fundú
En próf. H. N. segrr í sinni
skýrslu, að jeg hafi „rofið þau
skilyrði, er öllnm hafi verið sett“ ;
en þar finst mjer prófessorinn
halla rjettu máli.
Jeg ætlaði mjer ekki að hirta
ncitt af þessum fundi, sem jeg
L
og því, sem jeg þóttist finna j áður og verkamenn hafa að sam~
samkvæmast sannleikannm. pví töldu lagt upp stórfje í spkfi-
jeg fann það fljótt, að í Banda- J sjóðnm.
rikjunnm er skoðanir manna J En margir vitrir menn halda
skiftar um gagn bannsins eins því fram, að þessi ávinningmr
og hjer. Ofstækismenn eru á báð- j bannlaganna hefði óefað feng'st Sn -
ar hliðar og alstaðar nálægir. — bannlaga með vínsölubanni einxi
Einn segir þetta og annar hitt. og takmörkun áfengisframleiðsl-
pað var meðfram erindi mitt uimar.
til Ameríku, að kynna mjer hvern- Bkeinkstofurnar eða drykkju-
ig bannlögin revnast hjá þeim.
krárnar voru í Bandaríkjumfto
Eins og allir þekkja eru misjafnir eins og enn í Englandi, mesfa
dómar, og erfitt að komast að landplága í öllnm bæjum stórntn
sannleikanum. Og jeg verð að og smáum. pað voru eins og opnii'
segja það, að á leið minni um; pyttir á alfaravegi til að detta S
Vesturheim, átti jeg lengi erfittjfyrir yngri jafnt og eldri. pær
að átta mig á hlutumim. pví voru mjög algengar einkum í bæ-
hvergi er líklega eins og þar ann- J junnm og stundum þar í öðr»
ar eins misskilningnr drottnandi; hverjn húsi. pað var aðeins eitl
á orsökum og afleiðingum, og jafn skref frá strætinu inn í þesSB
mikið ofstæki ríkjandi á báðar eiturskápa. par var búðarborð,
margir kranar og glös og fljót
gert að drekka síg kendan fyiór
lítið verð — standandi þar vic'
stallinn.
Framh.
híiðar eins og þar.
Svo mikið get jeg sagt að jeg
sje orðinn sannfærðnr um eftir ná-
kvæma og óvilhalla athugun —
að bannið hefir haft í för með
sjer mikið gott í bilí. pað er auð-
vitað gefinn hlntnr, að ef hægt er
að halda einni þjóð frá að drekka
þó ekki sje nema í nokknr ár,
losnar sú þjóð við feikna mikið
böl, sem af ofdrykkju stafar. Og,
það sem komið er, hefir tekist
alveg furðanlega vel að fram-
fylgja hannlögunum á stórum
svæðum Bandaríkjanna.
Hins vegar bendir margt til
þess, að ekki verði til lengdar
hægt að framfylgja lögunum. Er
þá hætt við að nauðsyn krefji að
þeim verði að breyta mjög til- ur Jón biskup Helgason. Átti Her-
finnanlega. En þá er aftur mikil inn 29 ára afmæli hjer 4 landi 4
hætta á að seinni villan verði sunnudagmn, og mintist biskupntn
Samsjfll fllpæmstei.
Á sunnuclaginn var kl. 4 hafði
Hjálpræðisherinn hjer kveðjusam
sæti fyrir major Grauslund og frú
hans, sem nú eru að fara af landt
brott, eins og sagt hefir verið frh
hjer í blaðinu. Var í þetta sam
sæti boðiö ýmsum leiðandi mönn
um bæjarins.
Af hálfu boðsgesta talaði fyrsi-
verri en hin fyrri.
Ollum Ameríkumönnum (sem
jeg talaði við þar um), bar sam-
þess, rakti sögu hans og lýsti báð-
um starfshliðum hans, bæði hinni
andlegu og verklegu, og ennfremur
an um, að höfuðvinningurinn við talaði hann sjerstaklega um 10 ára
bannlögin sje sá, brennivíns- starf Grauslunds í þágu Hersína
skeinkstofunum (saloons) hafi Þá talaði Knud Zimsen borgar-
verið lokað. — Fyrir það hefir
drykkjuskapur verkamannastjett-
arinnar, að mestu dottið úr sög-
imni. Og fyrir það eru fjölmargir
vinnuveitendur þakklátir hannlög-
stjóri, og tók það m. a. fram í
ræðu sinni, að hann hefðí sem
borgarstjóri þessa bæjar oft notið
mikillar aðstoðar Granslunds í ýms
iim málum. — Ennfremur inintist
unum, og fyrir það eru fjöldi hann á það gagn, sem Ho.rinn gertJi
heiufila farsælli enn nokkumtíma
var á, enda taldi jeg vafasamt,
hvort það væri rjett, með því að
hjer og annarsstaðar. Að síðustu
Skýrslan.
Sálarrannsóknarfjelag
Íslandfí
hann var haldinn á heimili eins hefir fengið hingað Einar Nielsett
fundarmanna, hr. E. H. K„ enda miðil. priðji fundnrinn með hon-
þótt aðgangur væri að vonnm
seldur við verði.
En nú, er sjálfir forvígismenn
spíritismans hjer, þeir H. N. og
um var hald:nn 13. febr. 1924 á
heimili hr. Einars Kvarans rrt-
höfnndar, Túngötu 5. Á þessim
fundi hafði jeg fengið leyfi hr.
E. H. K. birta skýrslur af fundum E H. K. til að vera, og fór þvf
þessum, og margir líta svo á, að ^ þangað kl. 7%, eins og til stóð,
annar þeirra beri mig sökum, þá pennan síðasta fjórðnng áttumhi
tel jeg rjett að hirta í heild sinni stnndarinnar smátíndist svo fólk-
skýrslu mína af fundi þessum. —
Skýrsluna skráði jeg undirems
ið inn á skrifstofu hr. E. K., sem
ætlaði að vera 4 fnndinnm. Og
daginn eftir að jeg var á fundin- j var það 18 manns, fyrir ntan mlð-
um, svo sanna og rjetta sem jeg ilinn.
frekast gat.
Jeg skal þegar geta þess, að jeg
Einn fundarmanna heyrði jeg
spyrja hr. E. K„ hvort engin rann-
fór ekki á fund þennan til þess að sókn yrði látin fara fram á miðl-
tileinka mjer skoðanir annara eða inum, áður en byrjað væri, en hr
trú á sannindi spíritismans, held-1E. H. neitaði því, og sagðist í-
ur vildi jeg af sjón og raun sjálfr- mynda sjer, að fyrirbrigðiú
ar minnar sannfæra mig um, eftir mundu bera það með sjer, að svik
því sem kostur væri á, hver hæfa gætu ekki kom:ð til mála. En hann
væri fyrir sumu því, er spíritistar sagði líka, að nú væri talsvcrt
halda fram. En förin varð alger-' „spennandi“ að vita, hvort noV.k-
lega áraugurslaus, því að það sem uð gerðist í kvöld, þar sem s-vn
gerðist á þessum fundi, var síst margir nýir væru viðstadd'r. —
lagað til að sannfæra mig í þessu Hann gat þess, að þeir hefðu orð-
efni. |ið að hafa hálfhringana tvo, m-'ð
Og er skýrsla mín nú hirt hjer sætunum fyrir framan byrgið tþar
eftir: sem mið'llinn yrði inni). Hann
sagðist svo hafa helst viljað. að