Morgunblaðið - 11.07.1924, Blaðsíða 3

MORGUN BLABIt
MORGUNBLAÐIÐ.
Stofnandl: Vilh. Finaen.
Ctgefandi: Fjelag t Reykjavtk
Ritatjðrar: Jðn KJartanaaon.
Valtýr Stefánason
áuglýsingastjóri: E. Hafberg.
Skrlfstofa Austurstrœti B.
Stmar. Ritstjðrn nr. 498.
Afgr. og bökhald nr. 600
Auglýsingaskrifst. nr. 700
Helmaslmar: J. Kj. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
e! Bafb. nr. 770.
Áskriftagjald innanbæjar og t ná-
grenni kr. 2.0» * mánuBi,
lnnanlanda fjær kr. 2,60.
t lausasölu 10 aura eint.
pólitisk venslun
i.
sjálfir, við eigum að reka kaup-
menu af höndum okkar.
pannig eigum við að verða
sjálfbjarga.
En rekstursfje til verslunar vant
aði jafnt og til ræktunar. pað
var bara fáanlegra lánsfje til versl-
unar, þó í raun og veru sje það
ræktunin, sem er aðalskilyrðið til
þess, að bændur geti aukið versl-
unarmagn sitt og bætt efnahaginn
parna kom fram alvarlegur
misskilningur. Hvaðan hann kom,
hirðum vjer ekki um að tilfæra
hjer.
Yerslún varð kjörorð sveita-
, manna, áhugamanna, yngri og
eldri. En verslunin gaf þeim ekki
t
B.
Dýrmætasta eign vor íslendinga ar® fil ræktunar.
.r bændamenningin. Sterkasta iúnunum gat farið a iur eftir
vígi vort, gegn „erlendri gelgju- sem áður’ >ó >.eir Vlgtuðu sjálfir
er landbúnaðurinn. kaffið ofan í sig.
€r
'Sumstaðar fer túnunum aftur,
en verslunin er í höndum bænda
— að nafninu til.
Frh.
—o-
,nnnie‘ og ,teddy‘.
menmngu
Margir ihafa misskilið framtíð
landbúnaðarins; hafísinn ogþorsk.
urinn hafa glapið þeim sýn. Skiln-
ingur á nauðsyn landbúnaðar fer
vaxandi, skilningur á menningar-
hollustu þeirri, er ihann veitir
þjóðinni.
Ræktun landsins skapar land-
búnaðinum framtíð; hún er lífs-1 Fyrir rúmu ári fór danska skipið
skilyrði hans. Aukin ræktun í öll- ,,Teddy“ frá Kaupmannahöfn. Yar
nm sveitum landsins verður að ferðinni heitið til Angmagsalik, en
vera kjörorð állra þeirra manna, þar áttu skipverjar að stunda veið
er við búnað fást. Ræktun sveit- ar bæði á sjó og landi. Síðan hefir
anna stendur í beinu sambandi ekkert til skipsins spurst, fyr en á
•við þjóðlegt sjálfstæði vort í fram laugardaginn var, að það frjettist
tíðinni. j að skipshöfnin væri í Angmagsalik.
Fyrir misskilning, efnaleysi, og Um skipið sjálft vita menn ekki,
margskonar óáran, andlega og enda hafði það engin loftskeyta-
"öfnalega, stendur landbfinaðurinn tæki.
nú höllum fæti. Fje er lítt fáan- j [Annað skip norskt, „Annie' ‘, fór
legt til ræktunar, og er því lífæð einnig til Grænlands í fyrravor.
landbúnaðarins dauf og þur, með- Erindi þess var að sækja loft-
an svo horfir við. pegar svo þar skeytamenn þá, sem verið höfðu á
við bætist, að samgöngur eru lje- loftskeytastöðinni norsku í Myg-
legar, bókleg og verkleg kunnátta bugten, sem nú er lögS niður. Þaö
í molum, er ekki von á góðu. jvita menn síðast til þess >skips, að
Meðan svona er ástatt, er erf- það náði loftskeytamönnunum um
itt að framleiða útgengilega, mark borð, en síðan ekki söguna meir
aðstrygga vöru. Upphæðirnar eru og liafði þó skip þetta loftskeyta-
smáar, sem hver bóndi hefir milli stöð.
■ handa, rekstursfjeð er hverfandi,! Til þess að leita norska skipsins
hvern skilding verður að spara. gerði stjórnin út skip, „Quest“
þessu leiðir, að tortrygni og sama skipið, sem E'rnest Shackleton
ósjálfstæði getur gripið fór á síðustu ferð sína til suður-
um sig meðal iiændanria, og þeir heimskauthafanna. Af stjórnarinn-
öjóta sín ekki til fuus ^ neinu ar hálfu var sendur meö skipinu
SVlði> j Gunnar Isaksen majór, sem er þaul
í fullri meðvitund um þag; ag vanur ferðalögum í íshafinu og al-
átvinnuvegurinn er að bíða lægri kunnur dugnaðarmaður. Skip þetta
f1 11 í: 1 samkepninnij, mfeð skó-' skemdi skrúfu sína í ísnum og kom
leppu fjárskortsins, skimji þeirinn til Patreksfjarðar á láugar-
hver frá sínum bæjardyrum, eftir dagskvöld til viðgerðar og flutti
«inhverju ráði, helst einu alls-, fregnir af skipshöfninni á Teddy.
erjarráði, sem bjargað gæti þeim Iljelt það síðan vestur aftur og
111 yfirstandandi kreppu. j æUar aö reyna að komast til Ang-
Miörg rað hafa heyrst rædd, og magsalik, að því er menn vestra
Um einkennileg, sem eigi verða , ^egja, sem höfðu tal af skipverjum.
gerð að umtalsefni hjer. Nú sjer, Annað skip, Grænlandsfarið
ijoldi bænda það greinilega, að „Godthaab“, var gert út af dönsku
etna ráðið, sem dugar varanlega,1 stjórninni til að leita að „Teddy“.
«r aukin ræktun. Nú er eftir að' „Godthaab“ fór frá Kaupmanna-
leysa úr fjárskortinum, til þess 'höfn 20. f. m. og lagöi leið sína
að ræktunin komist á. jfyrir austan Færeyjar og norðan
Fyrir nokkrum árum, meðan Jan Mayen og átti að koma að
hauðsyn ræktunarinnar var ekki! ísnum beint austur af Shannoney,
°rðin almenningi eins augljós og sem er á 74. stigi norðurbreiddar,
uú, ráku menn fyrst og fremst cg lialda síðan suður með ísnum.
listmálari
andaðist í gærmorgun. Banamein
hans var hjartabilun. Varö hann
veikur í fyrrakvöld en þyngdi mjög
er á nóttina leið og var örendur
um morguninn. Þórarinn heitinn
dvaldi í sumarbústað þeim er hanu
bygði í fyrra austur á Laugar-
vatni og var fyrir skömmu fluttur
þangað til að mála, er hann ljetst.
Þessa mæta listamanns verður brað
lega minst nánar lijer í blaðinu.
Sildveiðarnar.
Sigluf. 10. júlí. FB.
Eimskipið „Norge“ kom inn
morgun meö 60 tunnur síldar, er
það hafði veitt í snurpinót. Aðeins
tvö skip eru komin út á síldveiðar
hjeðan ennþá. Vjelbátaafli er góð-
ur. Skip koína nú sem óðast hing
að frá útlöndum með tómar tunn
ur. Er áformað að síldarsötlun verði
lijer með mesta móti í sumar ef
afli leyfir. (
Af
■allskonar
•^ugun í verslunina.
Efnalitlu bændurnnr sáu ofsj
Um yfir gróðí kaupmannsins. Og
om
Jafnskjótt sem frjettin barst um
skipshöfnina af „Teddy“, var skip-
ið beðið að halda beint til Ang-
úpp af því spratt viðleitni þeirra, magsalik. Mun það nú vera statt
a versla sjálfir. peir bættu líka þar fyrir utan, en eftir er að vita
úieðferð vöru sinnar, juku þannigjhvort ísinn leyfir landgöngu. Skip-
^erðgildi hennar, og kemur það stjórinn er gamall Grænlandsfari,
Peim að varanlegu liði. En ein- Julius Hansen.
^tt af því að nokkur árangur Foringi Teddy-flokksins er Bid-
Sdst, þá ruku menn víða upp til strup kapteinn og meðal farþega
anda og fóta: parna er ráðið, þar, er Kaj Dahl, ritstjórnarfull-
®ögðu þeir, við eigum að versla trúi viö „BerL Tidende“.
Frá Sfðrsiuiniu.
í dag samþykti Stórstúkuþingið
lijer svohljóðandi ályktun:
I. Stórstúkuþingið lýsir megnri
óánægju sinni yfir því, aö lands-
stjórnin hefir, þvert ofan í vilja
mikils meiri hluta alþingiskjósenda
á Siglufirði, sent þangað nú ný-
lega stærri vínbirgðir en nokkru
sinni fyr, og skorar á stjórnina að
láta meginhluta þeirra burt af
Siglufirði nú þegar. Sömuleiðis
skorar þingið á stjórnina að gefa
nú þegar út skýlausar reglur um
útsölu áfengis frá ríkisversluninni
þar, sem takmarki sem allra mest
söluna og þarafleiðandi drykkju-
skap.
II. Stórstúkuþingið krefst þess,
að ítarleg rannsókn fari fram á
hneyxli því, er komst á loft við
áfengisverslun ríkisins á síðastliön-
um vetri og á rekstri verslunarinn-
ar yfirleitt.
III. Stórstúkuþingið mótmælir
fastlega þeim ósóma, að áfengis-
verslun ríkisins sje gerð að gróða-
fyrirtæki fyrir ríkissjóð og felur
framkvæmdanefnd sinni að beita
áhrifum sínum á þing og stjórn til
þess, að áfengið sje hið bráðasta
gert landrækt aftur, enda verði á-
góða af áfengisversluninni varið til
þess, að flýta fyrir útrýmingu á-
fengis.
í tilkynningunni. Ennfremur verð- m ekki með einu orði minst á neinn
ur rætt á fundinum um innbyrðis
skuldir Bandamanna og öryggi
Frakklands. Skyndiför MacDonalds
hefir styrkt Herriot heima fyrir
og aðstöðu Frakklands á fundin-
um í London. Bandamenn senda
fjármála-
fundinn.
og stjórnmálamenn
If tll
Þeir náttúrufræðingarnir cand.
mag. Niels Nielsen og Pálmi Hann-
esson, sem upprunalega höfðu ætl-
að að leggja þessa dagana af stað
upp í Kerlingafjöll, hafa orðið að
fresta ferðinni vegna þess hve illa
liefir vorað, og leggja ekki upp fyr
en 25. þ. m. Tímann þangað til
ætla þeir að nota til ferðalags aust
ur í sveitir.
Mbl. hefir átt tal viö hr. Nielsen
um Hofsjökulsförina, og segist hon
um þannig frá ferðaáætluninm:
Haldið verður á stað frá Þing-
völlum um Hellisskarð, Hlöðufell,
Bláfell og að Hvítárvatni en þaðan
til Kerlingarfjalla. Verður þar
bækistöð nokkra hríð, ef veðrátta
leyfir rannsóknir í nágrenninu.
Önnur aðalstöðin verður á Arnar-
felli, austanverðu Hofsjökuls.
Tilgangur leiðangursins er sá, að
mæla ómæld landsvæði — fylla út
í landsuppdráttinn, sem fyrir er,
Ilafa leiðangursmennirnir fullkom-
ín landmælingaáhöld með sjer, en
vitanlega er árangurinn mest undir
En við höfum ueytt Alþbl. til að
þirta brjefið, og síðan skýrt niálið
fyrir lesendum vorum.
Petta, kallar „sjóarinn“ að vinna að
,sundrung verkamannafjelaganna. Sam-
viskan bítur hann, eins og Bach þegar
a jhann tók öfan í Leith; hann veit best,
„sjóarinn“, hve ljósfælin starfsemin er.
Ef sagt er frá athöfnum fjelags-
skaparins, þá verður það til þess að
fæla rnenn frá honum; þetta er nú
hans skoðun.
Annan málsvara meðal verkamanna
hafa Bachsmenn ekki fengið enn.
Heyrst hefir að söngfjelagið Bragi,
með Hjeðinn sem forsöngvara, ætli að
taka a móti Jónasi á hafnarbakkanum,
er hann kemur úr utanförinni, og leiða
(henn beina leið í gömlu herbúðirnar,
:áður en Laufásritstjórinn nær til hans.
Sækjast sjer um líkir.
jþvístring í verkamannafjelögunum.
Stúdentaskifti. pjóðræknisfje-
lagið vestra og Fjelag Vestur-ls-
lendinga í Rvík hafa átt í brjefa-
skiftum um væntanleg stúdenta-
skifti. Er hugsunin sú, að vestur-
ísl. námsmaður eða stúlka, er
stunda vildu nám hjer, t. d. norr-
ænunám, fái ókeypis dvalarstað,
gegn því, að ísl. námsmaður fái
sömu kjör vestra. Sjera Jakob
Kristinsson skrifar um þetta fyrir,
(hönd Fjelags Vestur-Islendinga í
Reykjavík. Hjer er aðeins um
fyrsta sporið að ræða. Verði af
því kominn, hvort veður verður' Pessu °S fíangi alt að óskum, verð-
heiðshírt. Enn fremur að athuga U1 um ffekari mannaskifti að
Ert. stmfregnir
Khöfn 10. júl.
MacDonald og Herriot tilkynna
opinberlega árangurinn af samræðu
sinni í París. Á fundi Bandamanna
í London 1 næstu viku verða teknar
ákvarðanir um tillögur sjerfræð-
inganefndarinnar um skaðabætur
og hvenær fjárhagslegum yfirráð-
um í Rubr skuli lokið, sem þó verði
ekki fyr en allir aðiljar bafi sam-
þykt skilyröi tillaganna.
Hernaðaryfirráð eru ekki nefnd
jarðmyndanir og safna bergteg-
undum.
Gert er ráð fyrir, að ferðalag
þetta standi 4 vikur, en 27. ágúst
gerir Nielsen ráð fyrir að bverfa
aftur til Danmerkur.
Þeir ferðalangarnir liafa með
sjer vjel til að taka kvikmyndir
og ágætar ljósmyndavjelar, og er
sennilegt, aö þeir eigi eftir að
„gera ódauðlegt“ ýmislegt það, sem
mannsauga hefir aldrei fyr augum
litið.
Alls hafa þeir fjelagar 11 hesta,
þar af 4 undir áburði. Fylgdar-
maður þeirra verður bóndi ofan úr
Borgarfirði, sem kunnugur er leið-
um.
Það er Carlsbergsjóöurinn danski
og Sáttmálasjóðurinn, sem kosta
ferð þessa og enn fremur hefir
nokkur styrkur til hennar verið
veittur úr minningarsjóði Rask-
Örsted.
I styttingi.
„Til sjós“ er hann nánnginn, sem
skrifar í Alþbl. í gær og þykist ætla
að rita vöm í Bachsmálinu.
Loksins náðist í mann, seni vildi
taka málið að sjer, „foringjamir“
(„stoðir hreyfingarinnar") þegja, hver
í kapp við annan.
Vesælan sendimann töldum vjer
Bach, en vesælli rithöfundur er þessi
„til sjós“.
Tökum dæmi:
Hann er að verja Bach, og segir
með allskonar fúkyröum, að Mbl. sje
iað fæla menn frá verkamannafjelags-
skapnum; og hamast af öllum mætti
með „landráöa“nafnið.
ræða.
Mærmalát. pann 1. maí andaðist
í Wynyard Björg Jónsdóttir Nor-
man, ættuð úr Blönduhlíð nyrðra,
merk kona og vel látin.
V■ 26. mars s. 1. andaðist Jón
Jónsson bóndi í Mountainbygð í
N.-Dakota. Hann var ættaður frá
Felli í Kollafirði í Strandasýsln.
Nam hann land í Dakota 1881, en
hafði áður dvaliði í Nýja íslandi.
\
Winnipegborg varð 50 ára þ.
18. júní s. 1. Var þess minst með
hátíðahöldum. íslendingar voru
meðal hinna fyrstu innflytjenda
til Winnipeg. Fyrir 50 árum var
Winnipeg örlítið þorp, en nxi er
hún stærsta borg sljettu fylkjr
anna. Ibúar nú um 200 þús-
i
Richard Bech, stúdent úr Rvík.
hefir nýlega lokið prófi við Corn-
ellháskólann í íþöku, New-York-
nki. Tók hann stig það, sem
vestra er kallað „Master of arts“.
Bech mun ætla að stunda nám
áfram í Comelll.
Scandinavia heitir þekt tímarit
í Bandar. 1 maíheftinu er meðal
annars grein um dr. Vilhjálm Stef-
ánsson, eftir Gíslason, lækni í
Grand Forks, Norður-Dakota, rit-
gerð um uppruna norræna kyn-
stofnsins og önnur um fjármála-
og verslunarástand Islands.
Botnvörpnngar fórst við Nýja-
Skotland (Nova Scotia) í Kanada
þ- 27. maí. Af skipshöfninni drukn
uðu níu menn, og þeirra á með-
al þessir íslendingar: C. Ebenez-
arsson, ó. porláksson, ólafur
En við höfum ekkert annað gert i jenssori) q. Grímsson frá Grims-
þessu máli en að segja söguna eins og
(hún var. Við höfum ekki nefnt fram-
ferði ,,foringjanna“ landráð. Viö höf-
by og Sigurður sonur hans.