Morgunblaðið - 26.10.1924, Qupperneq 3

m *.» m-btMM B%A> I i
MORGUNBLÁÖli.
Jptofnantli: Vilh. Fímuíii.
Úífeeíandi: PJelöif í Ki'ylcÍAvfÍf.
Slitötjörar: Jón Kjartaniiion.
Valtýr Stefánttaon.
tigiýöiritfaHtjóri: E. Hafberg:.
Skrifetofa AuRf.umtrœti 6.
iiisaar. Ritstjórn nr. 498.
Afgr. og bókhald nr. 600.
Augiýffin&aHkrifst. nr. 700.
íleímasímar: J. KJ. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
JS. Hafb. rtr. 770.
Rxkrlftagjald innanbœjar o«r 1 ■rit-
grennl kr. 2.00 ó
♦nnanJands fjee* kr. 2.JiO.
í íansaabiu 10 aura ®int
liefir homiim tekist alð draga kaop-
f j e 1 ag'sst arfsem i bænda inn í
fiokk'apólitíkina. A þessn ári
komst hann lengst, og árangur
sýnilegnr. Harni fjekk ákveðna
yfirlýsingu frá fulltrúaráði sam-
vinnumanna um það, að mál
þei'írra skyldu fraimvegis háð
floklkapólit í k kmi. Að almiark m i ð -
inu er þó ekki náð ennþá.
i
Ávöxturinn af iðju þeirra Ólafs
og Jónasar er ekki lítill. Sundr-
tingin og hatr'ð milli stjettanna
: hjer í landinn hefir magnast mjög
I síðan 1916, að fyrsti neistinn var
kveiktur. Iðulega hafa menn liorfí
á það hjer í bæmun, a.ð borgararn-
ir hafa barið hver á öðrum, •
þrungnir af h&ift og hatri t:l sa.m-
borgaranna. Með hros á vörum
hafa þeir menn, sem hafa alið a
sundrunginni, horft á þessar að
farir. petta er ávöxtur iðju þeirra.
Á á.rmiuin 1914—1917 mun Jón-
.sas Jónsson frá Hriflu hafa verið
ihelst.i forvíg'smaðvu' ja.fnaðar-
stefnunnar hjer á landi. Kommún-
istinn Ólafur Friðrikíjson kom hing-
•ao um þessar mundir og byrjaði að
ílytja mönnu.m boðskap bolsamna.
■Jónas gerðmt strax saimherji Ólafs,
mikil v'nátta hófst milli þeirra og; '
þeir byrjuðn að starfa samajn og;
.unnu af kappi. | •
iVrangur af iðju þeirra varð var díarft teflt af Jónasi
i'remur lítill framan af; þó varðfrá Hriflu’ að &erast le 'ðto^ sam'
liamn nokkur í stænstu kaupstöð- 'vínnutaála,ima’ með >að ffrir aug'
um, að draga þau inn í flokka-
pólitíkina. Hann virti að vettugi
Innlendar frjettir.
Siglufirði 25. okt. FB.
Kosningar.
Við bæjarstjórnarkosningarnar
15. þ. m. komu þeir menn, sem fylgj-
andi voru vantraustsyfirlýsingu á
bæjarstjórnina að báðum þeim
mönnum, sem þeir höfðu í kjöri,
Sigurði Kristjánssyni kaupmanni,
sem var fundarstjóri borgarafund-
arins og Guðmiuidi Skarphjeöins-
syni ltennara, sem framsögu hafði á
fundinum og bar fram vantrausts-
yfirlýsinguna. Voru fylgismenn
Læjarstjórnar í miklum minni hluta.
1 dag fór fram kosning á þrem
ur mönnum í niðurjöfnunarnefnd.
Komu fram 2 listar, A-listi frá bæj-
arstjórnarsinnum en B-listi frá van-
t’austsmönnum og verkamönnum í
sameiningu. Alls greiddu atkvæði
125 og fjekk A-listinn 26 af þeim
en B-listi 88 atkvæði; önnur atkvæði
voru ógild. Kom B-listinn þannig
að öllum sínum mönnum.
ísafirði 25. okt. FB.
Togaxi sektaður.
I fvrradag tók „Þór“ togaran
„Ninus“ frá Grimsby inni á Horn-
vílc. Var hann ekki að veiðum er
„Þór“ kom að, en tveir menn úr
jHomvík komu um borð meðan
af „Þór“ voru
liann
um landsins, einkum hjer í
Reykjavík. Fyrsti ávöxturimn mun
» i •*■<• -í mic reynslu o& álit hinna bestu satn-i
hafa komið 1 ljOS arlð 1916, meö •> b !«lrinc:mPTinirnir pf b,ir“
. „ . ir J vinnumanna helmsins. Og hann ^ipsmenmrmr at „Þor
hasetaverkfallinu íllræmda. p a ° \i to„aranum oe. us™ „*
mun það hafa '^eð í fyrste skifti Tei^uu jlieM verið að veiðum 1 ^ndlielgi í
hjer a landi, ' það var og er einróma álit allrajíálí 1 sumar‘ Var Því farið með tog-
þessara manna, að smvinnumálin jarann tú ísafjarðar og málið próf-
yrðu að vera fyrir utan pólitísk-1að' Auk vitnanna úr Hornvík hafa
an flokkadrátt. pe'r álíta, að ■ tveir menn úr Bolungarvík og tveir
stjórnmálalegt hlutlfeysi sje hyrn- ur
ingarsteinn sá, sem samvinnumál-
in verði að byggjast k, og við þeim
að
a
hafi með ‘ofbeldi ætlað sjer
varna verkamönnum að vinnu
iirini. Einnig mun það þá hafa
komið fyrir í í'yrsta skifti lijer á
lamdi, að nokkrum ábyrgðarlaus-
um mönnum tókst að vekja svo
•mikla úlfúð og sundrung milli
stjetta hjer í landinu, að handa-
lögmál og mólaþref Maust a'f. —
Ávöxturinh af iðju þessara manna
varð sýnilegur, og það mun hafa
gefið þeim b.yr í seglin, svo þeir
gerðust stórhugaðri.
Ilælavík unniS eið að því, að
togarinn hafi veitt í landhelgi í
sumar og þykir þvá málið augljóst,
gasteini megi eng'nn hreyfa.! Þratt fyrir mótbarur skipstjóra
hyrniin
Rússar eru einir á annari skoð-
mi. peir vilja að ráðstjórn bols-
anna ráði yfir saimvinnumálnn-
um, e'ns og öðrum málum. Peir
vilja að samvinmimálin sjeu dreg-
in í flokkapólitíkina. — Jónas frá
Hriflu heldur að það verði af-
farasælla fyrir íslenska hælidnr,
að kaiiipfjelagsmálum þeirra sje
í anda holsamna í Rúss-
Utm þessar mundir mlinn þau
laJa verið yfirveguð og lögð á
'torögðin, móti íslenskum bændum,’stjámlað
sem Alþýðuhlaðið Ijóstraði upp í * lan'di, 1,eldur en að fara að ráðum
fyrra. pað átti að reyna að fá fa-;*$yndra samvmnumanna lger
lenska hændur til fylgis við þenna
he'ima og í öðrum löndum.
nýja hdðskap bolsamna. pá mutnu Hn ^að lie1'' veilð ætlun ' eiira
þeir Ólafur og Jónas hafa Skift|()lafs JónaSar að SVOna færU
með sjer verkum. Ólafur hjelt á-IHvað sýuist íslenskum 1)ænduin?
fram að sá byltinga- og sundr-
ungafræinu í kaupstöðum landsáns,
■en Jónas leitaði á náðir íslenskra
hænda.
Crí. simfregnir
K au j)f j e 1 a gæt ar f sem ú hænda
•stóð þá í miklnm blóma og var í
nppgangi. Starfsemi þessi var ail-
' veg útam við alla stjórnmálaflokka
•og 'Ktarfaði á heilbrigðiim og holl-
nm grundvelli. petta vissu 'þeir
roenn, sem tókn að sj.er það hlut-
skift' að flytja boðiskap bolsianna.
Ef þeim heppnaðist að dragaþ'essi
mál inn í flokkapólitíkina, þá
mundi ef til vill síðar opnast
fyrir þá leið að aðalmark-
miÖinu. Með stmdrunginni og ó-
saimlyndinu má mörgu miisjö’finu
koma til leiðar.
Petta var sá pólitíski frjóangi,
sem Jónasi var 'fenginn í ihendur,
og sem hamn átti að gróðúrsetja
meðal íslenskra bænda. Og fi’jó-
ang,'inn þróaði'st og dafnaði vel í
höndum Jónasar. Smámsaman
Khöfn 25. okt.FB.
Frá Kína.
Símaö er frá London, að 40000
hermenn undir stjórn hershöfðingj-
ans Feng Yuh Siang hafi lagt undir
sig höfuðborg Kínaveldis, Peking
án nokkurra blóðsúthellinga, og
rekið stjórnina frá völdum. Tilgang
sinn telja hinir nýju valdhafar
þann, að stemma stigu fyrir borg-
srastyrjöldinni, koma aftur reglu-
hundnu skipulagi á stjórn landsins
og heilbrigðu stjórnarfyrirkomú-
lagi, sameina aftur öll fylki Kína-
veldis, sem nú eru hvert öðru óháð,
fá erlent lán og koma lagi á fjárniál
landsins. Forsetinn kínverski er flú
inn.
Hefir honum verið hoðin sætt upp
á 10000 gnllkróna sekt og er búist
viö að hann gangi að boðinu.
andi festu, eftir því sem fram í sæk-
ir, eftir því sem meira reynir á, og
kemst, lengst í lok 3. þáttar, í senn-
unni við verkamannaforingjann og
eftirköstum liennar.
Soffía Kvaran (frú Ásdal), nær
samúð allra þegar frá upphafi, en
hún verður að bera erfiði 4. þátt-
arins og verður hlntverk liennar
þess vegna ekki eins heilsteypt og
Óskars í þetta sinn. IIún gefuri
manni hjer, sem áður, tilefni til þess
að álíta, aS hún eigi eftir aS kom-
ast mun lengra á listabrautinni. ef
hún t. d. gæti eins og gleymt áhorf-
endunum, fengið eðlilegri málróm
en nú. Hvað eftir annað í fyrra-
kvöld, sagði hún nokkrar setningar,
þánnig, að leikaragerfið eins og
livarf, og það fór henni og leik
liennar svo fyrirtaks vel.
Leikur Svanhildar Þorsteinsdótt-
ur (frk. Ásdal) var misjafnari
en frú Soffíu, stundum viðvanings-
legri, en svo kom hún stundiim
fram sem íuröanlega þroskuS leik-
kona, eðlileg, látlaus, en tilfinninga-
sterk.
Ágúst Kvaran, sem verkamanna-
foringi er hreinn og álrveðinn ef til
■'ÝÍll nokknð tilbreytingalítill, enda
gefur hlutverkið ekki mikið færi á
tilbreytni í leik.
Þau Gunnþórunn Halldórsdóttir,
Friðfinnur Guðjónsson og Stefán
Kunólfsson fara öll ágætlega með
hlntverk sín, gamansemi og glens
leiksins. Þeim fórst það svo vel úr
liendi, að jafnvel Jón Magnússon
forsætisráðherra meS sinni alkunnu
stillingu hló oft og tíðum dátt þar
sem iiann sat upp á hinum nýju
svölum.
Öll ytri nmgerð ieiksins var hin
besta, eftir því sem vænta má, í
þrengslunum á leiksviðinu í Iðnó.
Má óefað búast við hinni bestu
aðsókn aS leik þessum, |»ví þar er
bæði mikil alvara og gaman á ferð-
um. En slíkt lætur okknr Islending-
vm vel.
Leikfjeiagið.
Sformar.
1. leiksýning í fyrrakvöld.
Meðferð Leikfjelagsins á Storm-
um Steins Sigurðssonar, gaf hverj-
um áhorfenda endurnýjaða ótví-
ræða sönnun þess, að leikkraftar
fjelagsins eru þeir bestu, sem völ er
á lijer á landi. Þar voru á sjónar-
þviði samstiltir leikendur, þar sem
varla bar á neinu ósamræmi, alt frá
byrjun til enda. Leikkvöldið var í
einu orði sagt, áhorfendum liið á-
nægjulegasta, ekki síst vegna þess
að menn fundu vart að nokkur itilc
endanna, gæti ekki sýnt það og gert
sem ætlað ivar.
Efni Storma er almenningi svo
kunnugt, að óþarft er að rekja það
hjer. Leikritið riiá heita ágætlega
gert, sem heild, alt til loka 3. þátt,-
ar, en lokaþátturinn er daufastur,
og er það vitanlega áhorfendum
leitt.
Sum samtöl leiksins eru æði löng,
svo undrum sætir að leikendurnir
skuli sífelt geta haldið athygli á-
liorfendanna. En þar hjálpast tvent
að, góður leikur, og það, að efni
leikritsins snertir mjög nútíð. '-
stefnur og dagskrármál þjóðar-
innar.
Óskar Borg leikur Ásdal, útvegs-
manninn. I byrjun er ekki laust við,
: að hann eigi dálítið erfitt með að
ná hinuin lífsreynda og þreytta
manni. En leikur hans er með stíg-
SI m api
24 vepahiBlB
23 PouIsm,
27 FoMbspi
lL>»pj»«.rstig 29,
Kveikingatín.
„ Hringnrian"
Fundur í ,,Hrimpnun“, þriBjedag
28 .þessa mánaðar, klukkan 0, hjá
Margrjeti Zoega.
Eætt um leiki og kosið í leiknefnd.
STJÓRNIK.
Kostamjólkin
Fæst meðal annars hjá:
Kaupm.: Hannesi Jónssyni, Lang-
veg 28.
Theódór Siggeirssyni,
Baldui sgötu 31.
Verslunin „Vísir,“
Kaupm. i Ingvari Pálssyni, Hverf-
isgötu 49.
Jóni Bjamasyni, Lauga-
veg 33.
Símoni Jónssyni, Grett-
isgötu 28.
Andrjesi Pálssyni, Vest-
urgötn 52.
Guðjónji Jónssyni, Hverf-
isgötu 50.
Versl. Hallgríms Benediktssonar,
Bergstaðastíg 15.
Áshyrgi, Hverfisgötu 71.
Kaupan.: E. Millner, Laugav. 20
Guðmundi Jóhannssyni,
Baldnrsgötu 39.
og í heildsölu hjá:
Heilriversl.
fiarðars Gislasonar.
Útsala
er byrjnð
á La»gnv«g 6.
par verður selt meðal annjUK
ýmisikonar vefnaðarvara,
sem: Ljereft, Flónel, Boldang,
Lastingur, Kjólatau, Nankin,
Blúndur, Leggingar, Bródergajrn,
Karlmannanærföt o. fl.
Ennfremur afarmi'kið úrval alf
allskonar Hnöppum og ýmiskonar
smávöra.
Verðið er afar lágt!
25 drengiip
óskast til þess að ^elja Eitur-
hanskana , i dag. Komi k
Laufásveg 15 frá kl. 11.
HafDörðiDgar
•kóhliferaar
þeBBar sterku, mfeð brúnu botöjon-
wm, eru konrnar í reralun mína.
fifllllðlllP filiiisui