Morgunblaðið - 03.03.1925, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ.
Stofnandi: Vilh. Finsen.
| Ctgefandi: Fjelag I Reykjavík.
Ritstjórar: Jón Kjartansson,
Valtýr Stefánsson.
Auglýsingastjóri: E. Hafberg.
Skrifstofa Austurstræti 6.
Símar: Ritstjórn nr. 498.
Afgr. og bókhald nr. 500.
Auglýsingaskrifst. nr. 700.
Heimasímar: J. Kj. nr. 742.
V. St. nr. 1220.
E. Hafb. nr. 770.
Áskriftagjald innanbæjar og í ná-
grenni kr. 2,00 á mánuTSi,
innanlands fjær kr. 2,50.
1 lausasölu 10 aura eint.
Fyrirmyndin S
í norska stórblaðinu „Tidens
‘T ■ gn,“ er nýlega skýrt frá því,
' stofnað sje samlband kommún-
'ista á Norðarlöndum. Hefir það
'aðalskrifstofu í Osló.
Samband þetta v.innur undir
yfrstjórn Rússabolsa, og er
stjórnamefnd sambandsins ríflega
launuð frá Mosikva.
í síðastliðnum nóvember, hjelt
stjórn sambandsins fund í Stokk-
hólmi, ’Og voru þar gerðar ýmsar
akvarðanir um stabfseniina..
Par var ákveðið, alðl sambands-
stjórnin iskyldi sjá um, að haldnir
yrðu send anenn og njósnarar í
'Verkamannafjelögunum öllum, er
kðhyllast ekki kennijigar Bolsa,
Og skyldu þeir neyta allra bragða
til þess, að æsa verkamenn til að
gera sem víðtækastar kröfur til
-Pin ga og stjórna. Bolsaagentar
'Pessir skyldu vera launaðir.
Viðv’kjandi hermálum álkvað
f>öibandsstjórn:n, að ltoma ná-
Wæmum tijósnnni á, um alla.r her-
Varnír, virki 0g bergögn, svo hægf
Va‘V að eyðileggja alla sjálfsvörr.
^ióðanna, er Bolsar álitu tínra
til kominn að taka völdin i sínar
tendur. Auk þessa var ákveðið,
jað koma upp vopnuðum sveitum
^olsa. Hundraiði manns á að vera
1 hveriri sveit.
Pá var og ákveðið, að Bolsar
OUt ttn ekki veigra, sjer við að
Srípa til vopna., ef svo bæri við
að horfa. Undirbúnaigur yrði pú
kð vera góður, áður en svo langt
Væri gengið. En þó slíkt kostaði
Cf kkrar blóðsúthellingar, þá væri
eigi vert að víla það fyrir sjer.
Pessar og þvílíkar voru ákvarð-
kuir þær, «ftir því, sem „Tidens
^e'gn“ hermir, er gerðar voru á
Sambandsfundi Bolsa á Norður-
töndUra ,er haldinn var í Stokk-
hólmi íjrpjj. rúmlega þremur mán-
uðum.
L m leið komu þangað þau skila-
tjoði frá Moskva, að „háttvirtir
®okksbræður 4 Norðurlöndum,
ekki til lengdar vænst þess,
fá svo rífiegan fjárstyrk þaðan
þeiir nú fá, nema sýnilegur
árangur yrði af starfsemá sam-
‘>andsins. — Ráðstjórnarherrarnir
® Moskva hafa annað nieð fje
að gera, en lausa því í aið-
^erðaa-lausa flolkksbræður 4 Norð-
krlöndmn.
ftjer er þá lítið sýnishorn af
Í’ví stjórnarfaaú, og þeinn bugs-
knarhætti, sem „Alþýðnblaðið"
tijerna dásamar daglega. Fyrir
eögu er landi vor Hallbjörn Hall-
Úórsson jafn viðkvæmur, og þeg-
ai sagt er frá stjórnarfari Rússa-
holsa, eins og það er, ástandinu
þar í landi, hugsunarhættj og
framferði Bolsanna.
pegar á þetta er minst, upp-
tendrast Hallbjöm — eða honum
e>r sagt, að upptendrast, og fyll-
ast vandlætingu yfir því, að hjer
á landi skuli nokkur dirfast að
hallmiæla þeim ágætismönnum, er
ríkjmm ráða í Rxissaveldi.
Svo er mál með vexti, eins og
fiestum er kunnugt, að það væri
að besra í bakkafullinn lækinn,
að segja ástandið í Rússlandi og
stjórnarfar Bolsa verra en það er.
En sannleikanumi verður hver
sárreiðastur — það sannast sem
ofta.r á „Alþýðuhlaðknu/ ‘
Ekki getur Hallbjörn neitað því,
að samband kommúnsta á Norð-
urlöndum hafj ákveðið, að eyða
varnargögnum þjóðanna, og nota
tii. þess vopnaða menn.
Hann hefir haldið því fram, og
gerir það væntanlega. enn, að í
slíku athæfi felist fyrirmyndiu,
sem hann og aðrir mieð sama
s'anni keppi að.
Gætir hann þess þá, Hallbjörn,
hve iangt hann er, kominn út í
ófærnna? Sjer hann, að hann
vinnur að því, að klma brenni-
niaa’ki föðurland.ssvikaranna . á
enni fiokksbræðra sinna?
Finnw hann það ekki, að með
því að halda staðhæfingum sínum
fram um ágæti Bolsaistjórnarinn-
ar, hvað sem tautar, hvað sem
sannast, um ofbeldi, svik og nnd-
irferli, þá gefur bann orðasveimn-
np byr úndir báða vængi, orða-
sveimnum þeim, sem óðum grípur
um sig hjer r bæ, upp á síðkastið,
að hann Hallbjörn Halldórsson
vinni fyrir væntanlegn rauðagulls-
kaupi austan úr Rússlandi?
peir Aiija synilegan árangur
Rússabolsai’. pað hefÍT heyrst að
sum;ar istjórnarkosningar í verka-
lýðsfjclögunum lijer í bænum í
vetur, hafi miðað að því, a® seil-
ast eftir stuðningi hiandan nm
haf- Rússar heimti að Bolsar fái
hjer mteiriblnta í stjórnum verka-
lýðsfjelaganna. Að öðrum kost.i
sje ekki styrks að vænta frá
Rússlandi.
-------x-------
Ert. stmfregnir
KhofU; 28. febr. FB.
Uppreisn gegn Tyrkjum.
íbúar í Kurd stan hafa gert upp-
reist gegn stjórn Tyrkja. Eru
Knrdistar ákaflegia heitir Mú’ha-
meðstrúannenn, en Tyirkir hafa
sýnt þeim mikinn stirðleik í trú-
málum, og jafnvel lítilsvirðingn,
einnig 4 þjóðsilðnm þeirra yf'r-
leit.t. Tyrkir hafa kallað eaman
(mobilserað) talsveirðan hluta
hersins. Áiitið er, að nokkur við-
búnaður g-gn stjórninni sje í 14
hjeruðum sumnan Svartahafs. —-
Utlitiði viðsjárvert-
Kurdistan er sunnanvert við
Svartahaf, vestur af Armeníu. J]rn
Kurdar taldir lítt siðuð fjullaþjóð,
er hefir freimur lítii viðskifti við
aðrar þjóðir. peir eru eldheitir Mú-
hameðstrúarmenn, og hafa oft átt £
erjum við Armeníumienn, og istutt að
>ví, að Tyrkir gerðu þeiim als-
konar usla.
Tyrkir hafa haft yfirráð yfir land-
inu að nafninu til, en lítið ráðið við
Kurda, þegar í það hefir farið. Á
sínum tíma garfaði Tyrkjasoldán Ab-
dul Hamid II. £ þvf, að koma upp'
Ebert forsetOátinn.
Símað er frá Berlín, að Ebert
forseti hafi fengið lífhimnubólgu
á eftir uppskurðinnm. Á föstudag
var hann álitinn úr állri hættu;
er honum vorsnaði skyndilega þá
um nóttina og dó hann rólegum
dauða. á Íaugardag. Ráðuneyt.ið
kom þegar samian á fund. og var
ákveðið að jarða hann á ríkis-
kostnað. Fánar eru í hálfa stöng
um alt ríkið. Undantekningar-
taust liarma allk’ fráfall hans
Friðrik Ebert. ríkisforseti, va.r
fæddur árið 1871. Hann var skradd-
harasonur frá Heidelberg, og var seitt-
ur í söðlasmíðanám, um fefmmgarald-
ur. Rúmtega tvítugur tók hann að
sjer ritstjórn á blaðinu „Bremer
Burgerzeitung/ ‘ og komst síðar í
bæjarstjórn í Bremen. Um aldamótin
kontet hann í miðstjórn jafnaðar-
mannaflokksin's1, og varð brátt einhver
atkvæðame'sti maðurinn innan flokks-
inS. Arið 1912 var hann kosinn á
ríkisþingið'. Á síðari hluta ófriðar-
áranna, var hann formaður þing-
flok'ksins.
pegar óeirðirnar í pýskaíandi grip.u
um sig, hau'S'tið 1918, og Max-ístjórnin
varð að hröklast ffá völdusm, tók
Ebert forustuna fyrir jafnaðarmönn-
um. pað var hann, sem bar frám
hótunarbrjefið, er neyddi kteisarann
td þests að leggja niður völd.
Daginn eftir að Max-.stjórnin fór
frá, myndaði hann 6 manna hráða-
birgðastjórn. Yar nú fljótlega gtengið
til kosninga til þjóðfundar ,og þann
27. des. 1918 var Eber kosiun forseti
liins nýja lýðveldis.
Gustur fór mikill um pýskaland,
er það. frjettist, að söðlassniðurmn og
tskraddarasonurinn væri orðinn æðisti
ínaður ríkisins, og á sinn hátt eftir-
maður hins marglofaða keisara. En
E.fcert tók öllu aðkasthmeð hinu mesta
jí.fr.aðargeði.
Stórbrotinn eða sjerlega mikilhíefur
stjórnmáilamaður var Ebert aldrei tal-
inn. Ha'nn hafði mjög glögt auga
fyrir því, að halda skipulagi og reglu,
h\ ar sem hann starfaði. Og hann
var maður grandvar í öllu Ifferni
sínu. Alla þá stun'd, sem hann var
forsieti pýskalandls, rjeru keisara-
sinnar að því, að sverta hann og
ófrægja á ýmsa lnnd. En það bar
mjög lítinn árangur.
I síðustu 'erlendum blöðum, sem
hingað* liafa koinið, þar sem skýrt er
frá hnieykslismáilum þeim, isem margir
þýskir stjörnmálamenn ern flæktir í,
mn þesisar niundir, er þess getið, aið
Ebert hafi getað hreinlsað sig af öll-
um ákærum, enda. þótt keisarasimi'ar
og andstæðingai’ lýðvel d isst j órn ar,
ha'fi enn neytt al'lra hragða, til þess
að bregða fótnm fyrir Ebert.
Yfirleitt htífir Elfert verið talinn
þeiin kostum búinn, sem einkennir
bc.rgara Suður-pýskalands, rólyndur
og háttprúður í d.agfa.ri, og ekki
meiri hugsjónamaður en svo, að hann
lij'elt góðu samræmi við reynslu líð-
andi tíina. Á undanförnum erfiðíeika-
árum þjóðar 'sinnar reyndist hann
rnungóður valdlsmiaður, til að jafna
úr innbyrðisdieiluni stjetta og stjórn-
málaflokka.
Forsetakosning fer fram innan 6
vikna.
Samkvæmt stjórnarskránni á ný
forsetakosning að fara fram innan
sex vikna, og er sjerliver kjós-
andi, er hefir náð 35 ára aldri,
kjörgengur; allir, er náð hafa 20
ára aldri, hafa kosningarrjett.
InnlEndar frjEttir.
FRÁ VESTMANNAEYJUM.
Sæsíminn til Vestmanmæyja komst
í lag í fyirakvöild. Gerði „pór“ vitS
bilunina, eins og sagt var frá fyrir
stuttu hjer í blaðinu. Yar hann m»
þrjiá sólarhringa að gera við síjnann.
Slitið var nm miðja vegn mi'Ili lanúe
o;; Eyja, Morgunblaðið átti i gær
tal við landssímastjóra, sem var við
símaviðgerðina, og er nú í Vest-
ma.nnaeyjnm, og kvað hann engan efa
ieika á því, að togari befði slitið
æsímann. Vafalaust ihiefði aðgerðin
tekið lengri tíma, ef ekki hefði hist
á jafn hagsfeett veðru og verið hefir
undanfarið
Ú'R EYJAFIRÐI.
Skemdir á bryggjnm. í norðan-
garðinum síðasta gerði aftakahrim á
Eyjafirði, og oHi það ýmsum sfeemd-
um. Til dæmis tófe það aliar bryggj-
ur á Dalvík, meðal anmans bryggju
Kaupfjelagsinis og Höpfnersverslunar,
og voru þó báðar þessar bryggjur
t.ranstar, einkum f í eíð,rnefnda, og
haf'ði aldrei haggað henni brim, en
þau ern tíð við Eyjafjörð utai.verðan.
pá urðu og allmiklar skemdir á brygg-
jum £ Ólafsfirði. Tjón á bátnm varS
ekki neitt, eftir því, eem heyrst hefir,
því þeir munu flestir eða allir hafa
vcrið uppi á landi.
Alþingi.
skipulegu herliði meðal Kurda. En
þetta varð til þesls, að þeir urðu
Tyrkjum ennþá erfiðari en nokkru
isinni áður, ter þeir höfðu fengið vel
æfðar hersveitir.
Khöfn 2. fehr. ’25. FB
Jarðarför Brantings.
Símað er frá Stokldiólmi, að
j arðarförBrantings hefði farið
fram; á sunnudaginn. Áttatín þús-
undir manna fylgdu líki hans til
grafar. Jarðarförin vtar einhver
l1]'n mikilfenglegasta, sem isjest
úffir á Norðurlöndum og er því
likast, sem konungur væri til
grafar borimi: Eitt hundrað og
tíu manna orkester og 500 fána-
beiar gengu í brodd'. sorgarfylk-
ingarinnar. — Sorgarhátíðin fór
frarn frá kl. 2—7. Stórkirkjan
var full blóma að kalla. Um 300
manna báru blómsveiga. Konung-
urinn viar viðstaddur jarðarförina,
Söderblom eúkibiskup, sendimenn
framandi ríkja og þmgmenn allir.
Við gröfina hjeldu margir merkir
nienn ræður, t. d. fuilfrúi frá Al-
þjóðabandalagimu. pegar dimdi
var kveikt á kyndlum við gröfina
og þar söng eUt bundrað manna
söng'flokkur úr l'ópi verkamanna.;
NYTT FRUMVARP.
Frv. um breyting á lögum um
bæjargjöld í Reykjavík. Flm. Há-
kon Kristófersson.
7. gr. 4. málsgr. orðist svo:
Ennfremur nær útsvarsskyldan
t.'i allra þeirra, sem lögskráðir eru
á. skip, 'sem skrásett eru í Rvík,
ei þeir eiga eigi fast aðsetur
annarstaðar hjer á landi. Loks má
'leggja ialt að 5% á launuð störf
og ankastörf manna !í bænum, ef
þau nema alls 6000 krónum á ári,
þótt eigi sjeu þeir þar búsettir.
Málsgrein sú í gildand: lögum,
sem fr\T. fer fram á áð breyta,
e * á þessa. leið:
„Ennfremur nær útsvarsskyldan
til lallra. þeirra manna sem lög-
skráðir eru á skip, sem skrásett
eru í Reykjavik, svo og til þeirra,
sem hafa á hendi launuð störf
'Og aukastörf í hænum, þótt eigi
sjeu þar búsettir, enda sje at-
v'.rman stunduð ekki skemur en
3 mánuði. pó má ekki skattleggja
þingfararkaup lailþingismanna, sem
heimili eiga annarstaðar.“
EFRI DEILD:
1. Frv. um skemtanaskatt 0g
þjóðleikhús. Mentamálanefnd, sem
frv. þetta hafði haft til meðferðar,
hafði lagst á mót: því, og lagt til
að það yrði felt. Urðu uni málið
allmiklar umr. og tókn þær npp
allan fundartíma deildarinnar. —
Hjelt forsætisráðherra einn uppi
vörnum fyrir frv. og sparnaðar-
nefnd er frv. hafði samið, en móti
því talað' öll nefndin (Ingihjörg,
Jónas, Sig. Eggerz. Að lokum
var frv. felt með 9:4 atkv., að
viðhöfðu nafnakaili og sögðu:
já: HSteins, HS«n, Jóhann og
Jón, nei: BKr, EÁ, GÓl, Ingi-
hiörg, IP, JóhJóh, Jónas, Sig.
Eggerz og Sig. Jónsson. Fjarver-
andi var Eggert Pálsson.
2. Frv. um atvinnu við sigl-
ingar, og
3. Frv. um v:ðauka við bæjar-
stjórnarlög Akureyrar, voru bæði
tekin af dagskrá.