Morgunblaðið - 22.04.1925, Qupperneq 3

I.ORGUNKLAÐIÐ
3
,1
MORGUNBLAÐIB.
f‘ofnan<Ji: Vilh. Flnsen.
■•tefanai; FJelag: 1 Reykjaylk.
•tjörar: Jön KJartansson,
A Valtýr Stef&nsson.
8k ,/s:‘neastjörl: E. Hafber*.
S( ‘ fstofa Austurstrœtl 5.
3lar’ Rltstjörn nr. 498.
AfKr. ok bökhald nr. ÍOO.
g AUKlýsingaskrifst. nr. 700.
“‘•bastuiar: J. KJ. nr. 74*.
V. St. nr. 12*0.
t E. Hafb. nr. 770.
ftftagjald lnnanbæjar og I nA-
Kfenni kr. 2,00 & mdnuBl,
j 'nnaniands fjær kr. 2,60.
■asölu 10 aura eint.
^JÖTTOLLSMÁLIÐ.
^aöRiing-aUjnieitanir við Noreg.
ífá
Öjer á
undan hefir verið skýrt
. ^tæðunum í'yrir kjöttolls-
kuninni. Hefir verið sýnt og.
^ttnað, ag ajt Sem „Tíminn'£
um það mál, frá því fyrsta
hfos síðasta, var bull og þvætt-
'lliíln.
6 r °g ekkert annað. Hjer
^efður skýrt írá þeim mörgu til-
í, sem gerðar voru af
talf.,, . . !
þ tslenskra stjornarvalda til
PSíi, að fá ikjöttollinn lækltað-;
v ’ °g jafnframt sýnt, hvað það .
Sem ihamlaði því, að samn-
8ar komust á strax.
^yrstu ráðstafanir íslensku
stjórnarinnar.
^ari hluta. júlímánaðar 1922
c, ^áverandi stjórn sendiherra
^veinj Tí... T , , i
Bjornssyni, sem þa var
« Rvílí á ferðalagi, að fara
■ ^°regs og reyna að fá breyt-
Saf11 ^ follhækkuninni á íslensiku
jj ^ti. 17. ágúst kom sendi-
lla til Osló, og átti tal við
^orsfeu .+ •' - 'r* I
^ istjormna um malið. —
^ndiherra Dana í Osló, Kruse, J
s frá byrjun í ráðum með .
k‘r'al lf'r*'a vorum, og vann dyggi-
s b ^ málum vorlum með okkar
t. U lilerra, alt frá því fyrsta til
^ sBSasta.
i 3’^ssari ferð Ikomst sendi-
^ví (stn\ skýrslu hans
gat 12), að norska stjórnin
til ,elílcert i málinu gert, án þess
l>að^aí?ta stórl7ÍnSBÍn'8 kæmi, en
{ atti iekki að ltoma saman
T - en 5 janúar na;sta ár (1923).
j j.. n°rska stjórnin það álit sitt
tjj °s; a^ hún mundi vilja leggja
kuj ' ^ stórþingið, að tollhækk-
''U)11- ^ istensku saltkjöti yrði af-
4] lln, ef hún sæi sjer það fært
^olltekniskum" ástæðum, að
tollhækkunina á íslensku
'lQti 5
tjj •’ an þess hvin næði einnig
kjöts. En alt kjöt væri
H í sama tollflokki, svo illt
Verða að taka íslenska
l0j]j at úr, án þess að afnám
'akkunarinnar næði.jafnframt
V ailnars kjöts. pó mundi e. t.
^jiitlf* lllaí?uteot a;ð aðgreina salt-
benti°g nýtt kjöt. Sendiherra vor
sai]ag n°rsku stjíÓrninni á, að
. kindakjöt hlyti að mega
rtlað’111^ ^ra öðru kjöti. Þetta
^anf1 n°r*ka stjórnin að atliuga.
i)) ^ 1’einur færðist norska st.jórn-
ÞV1> að leggja til við
ejgl lnttl® þessa tolllækkun, ef
V;æri n°k'kurnveginn víst, að
9j> <^Pnn muudu taka vel í málið.
lO). '11111 Björnsson segir (bls.
lð ]o]’j ^1 var orðaí? aunað en
Wj yrðUrÍni1 yr®i lækkaður, ef úr
í r 5 J’ án >ess að nokkuð kæmi
’ af Islands hálfu.“
virtist nú vera komið á
Vailt r°ksPöl og var á hárrjettri
~ Þeirri, að sýna Norð-
mönnum fram á, að ósanngjarnt j
væri, að tol'la saltað kindakjöt
S tunnum með þungatolli, alveg
á sama hátt og nýtt kjöt. En
þá 'kemur fyrsti ásteitingar-
steinninn, sem er
,,Tíminn“ og fiskiveiðalög-
gjöf vor.
I norska blaðinu „Norges Hand-
els- og Sjöfartstidende," birtist
grein 9. ágúst. 1922, með fyrir-
sögninni: ísland og hækkaði
norski kjöttollurinn.“ par segir
m. a. (skýrslan bls. 12—13):
„Af fregnum frá Islandi má
sjá, (leturbr. hjer) að hækkunin
á norska kjöttollinnm veldur al-
varlegum áhyggjum meðal ís-
lenskra bænda. — Aðalmálgagn
bændanna „Tíminn,“ segir að
tollhækkun þessi muni sjerstak-
lega sem stendur, valda íslensika
landbúnaðinum, sem nú eigi við
mjög þröng 'kjör að búa, miklum
erfiðleikum .. . . “ Oss virðist að
hægðarleikur ætti að vera. að
kippa pessu í lag, með því að
gera undanþágu um kindakjötið,
gegn hæfilegum uppbótum með
tilslökun á íslenskum fiskiveiða-
ákvæðum.“ (Leturbr. hjer.)
parna var fyrst ymprað á til-
slöknn á fiskiveiðalöggjölf vorri
fyrir lækkun á. kjöttollinum. —
parna varð fyrsti ásteitingar-
steinninn í þessu máli, og sá á-
steitingarsteinn, sem var altaf síð-
an á vegi þessa máls, og hindr-
nði framgang þess.
Hver á sökina?
Norska blaðið segir, að það
megi sjá, frá íslandi, að þar sje
óánægja vegna t.ollhækknnarinn-
ar. pað segir ennfremnr, að hægð-
arleikur sje að kippa þessu í lag,
með því að gera undanþágu með
kindakjötið, gegn tilslökun á ís-
lenskum fiskiveiðaákvæðum.
Hvað veldur því, að þetta
norska blað, fer nú að krefjast
tilslákana á fiskiveiðalöggjöf
ok'kar, ef kjöttollurinn verður
lækkaður ? í Noregi bafði enginn
ymprað á þessu má'li áður. Eng-
inn minst á það í sambandi við
þetta tollmál. Ekkert samband var
milli þessara tveggja mála. —
Norska. stjórnin mintist ekki orði
á fiskiveiðalöggjöf okkar við ís-
lenska sendiherrann. Ekki var
orðað, að nokkuð kæmi á móti
af íslands hálfu, segir Sv. Bj.
En alt !i einu kemnr það fram
í norsku. blaði, að hægðarleikur
sje, að lækka kjöttollinn, gegn
tilslökun á ákveðinni löggjöf
okkar, löggjöf sem ekkert kom
þessu tollmáli við — ekki hið
ndnsta. (Og þetta kemur fram,
sem fregn frá íslandi.
„Tlminn 1922“
Hart væri það, að þurfa að
ásáka sína eigin landsmenn, fyrir
að hafa með gáleysislegu og óvit-
urlegu fleypri orðið til þess, að
tefla í tvísýnu tveim aðalatvinnu-
vegum þjóðar vorrar.En eftir því,
sem málið horfir við, þegar fvi'sta
tilraunin var gerð til þess, að fá
kjöttollinn læ'kkaðan árið 1922;
er ekki hægt annað' en ásalka
þunglega þá landsménn vora, er ,í
upphafi t.óku að hlanda. þessari
tollhækkun saman við fiskiveiða-
löggjöf vora, og gera þá feröfu,
að við afsöluðum okkar dýrmæt-
nstu rjettindum í hendur erlendri
þjóð.
pví miður er það svo, að
flausturslegt og fávíslegt mas,
hinna svokölluðu leiðandi manna
hjer heima, er þess valdandi, að
þessum tveim alveg óskildn mál-
um var hlandað saman.
Strax þegar fregnin um toll-
hækkun barst hingað frá Noregi,
rísa þeir upp „leiðtogarnir“ í
..pímanum/1 og slá því föstu, að
þessi tollhækkun standi í beinu
sambandi við 'fiskiveiðalöggjöf
okkar, og samning þann, sem við
höfðum gert við Spán.
pessu er slegið föstu í „Tím-
pnum“ 22. júlí 1922, og enn bet-
ur í „Tímanum“ 5. ágúst. — í
,.Tímanum“ 22. júlí segir m. a.:
,pví að ástæðan til þessa skatts
er alveg tvímælalaust sú, að ís-
lenska ríkiS hefir látið leiðast til
að gera ráðstafanir sem landbún-
aðinum eru óviðkomandi — án
þess berar sje talað í þetta sinn!!‘
(Leturbr. Tímans).
„Tíminn“ (sama tbl.) :
„Landsstjórnin gerir vitanlega
alt, sem ha>gt er að gera til þess
að fá norsku stjórnina og þingið
til að falla frá þessari tollhækk-'
un á íslenska saltkjötinu Vit-
anlega verður reynt að bjóða ein-
hver fríðindi!!“ (Letrbr. hjer.)
Enn segir „Tíminn“ 5. ágúst,
þegar hann ásakar Mbl. og Lögr.
fyrir að hafa neitað því, að nokk-
urt samhandi væri milli kjöttolls-
hækkunarinnar og Spánarsamn-
ingsins, eða fiskiveiðalöggjafar-
innar, en Mbl. hafði birt skýlausa
yfirlýsingu nm þetta frá norska
ræðismanninum hjer í bænnm. —
Earast „Tímanum" 5. ágiist með-
al annars þannig orð:
„Eru blöð þessi virkilega svo
liarnaleg, að halda að noMn kon-
súllinn hjer í bænum færi að
segja sendli þeirra frá því að
Norðmenn hefðu hækkað kjöt-
tollinn til þess, að refsa íslend-
ingum fyrir undanlátssemina við
Spánverja, eða fyrir síldartoll-
inn. —“
Frekar þarf ekki vitnanna við.
Er það augljóst, að þeir menn,
sem skrifa málgagn það, sem gef-
ið er út á kostnað bænda, „Tím-
ann“, hafa með fávíslegu frum-
hlaupi komið því til leiðar, að
Norðmenn fóru að krefjast líviln-
ana á fiskiveiðalöggjöf vorri, fyr-
ir lækkun á kjöttollinum.
pegar norska blaðið — sem áð-
ur er getið — hafði riðið á vað-
ið. undir leiðsögn „Tímans“, fór
sjálf norska stjórnin að ympra á
þessu sama, að fá tilslökun á
fiskiveiðalöggjöf oldkar. Fyrst
orðfærir hún þetta við Kruse
scndiherra (skýrslan, bls. 13), en
hann mótmælti þegar drengilega,
og ljet þá skoðun í ljós, að Mend-
ingar myndu telja slíkar kröfur
óframkvæmanlegar og ósann-
gjarnar.
ERLENDAR SÍMFREGNIR
Khöfn 21. apríl ’25 FB
Caillaux og franska þjóðin.
Síniað er frá París, að það hafi
þótt stórt'íðindi, er Caillaux var
valinn í nýju stjórnina. Andsíæð
ingar stjórnarinnar voru stein
hissa, að Painlevé skyldi dirfast
að taka fyrverandi hetrunarhiis-
fanga í ráðuneyti sitt. Enginn
þorir þó að neita því, að hann
sje gáfaðasti f jármálamaður
Frakka. Sagt er, að hann krefj-
ist einræðis í stöðn sinni. Mót-
mælafundir eru haldnir gegr. hon-
um. '
Einveldishugnr pjóðverja.
Símað er frá Hannóver, að
hægrimenn hafi á mánudaginn
haldið hátíð til heiðurs Hinden-
hurg, og til þess að vinna að
fylgi hans. Útlendir hlaðam°nn
voru viðstaddir. I ræðu, sem Tiin-
denburg hjelt, kvaðst hann e cki
ætla að umsteypa núverandi fvr-
irkomulagi. Markmið sitt mundi
verða, að vdkija upp aftur þrótt
pjóðverja, bæði innanlands og
iit á við.
Atvinnudeilurnar
í Danmörku.
Enn hefir sendiherra Dana bor-
ist skeyti um atvinnudeilurnar í
Danmörkn. Er par frá því sagt,
að verkbönnin hafi verið gerð
víðtækari en áður voru, á mánn-
dagsfevöld, og hafi verkamenn
þá um leið gert verkfall í all-
mörgum atvinnugreinum. En þau
verkfö/11 voru boðuð um siíðustn
mánaðamót, en þeim bafði verið
frestað fram að þessum tíma. —
Samband verkalýðsfjelaganna bef
ir boðað til ráðstefnu. 'sem bvrja
átti í gær, er ræða á mál verka-
manna þeirra, er fást við flntn-
inga (Transportarbejdere). Erboð
að til ráðstefnu þessarar í samráði
við Am sterdam-sambandið og
deildir flutninga-verkamanna í
Osló, Stokkbólmi, Bremen og Ham
borg. Fjelagsmálaráðherra Dana,
Borgbjerg, hefir tilkvnt, að skip-
uð verði nefnd til þess að íhuga
ýms mál, er snerti atvinnudeil-
urnar, svo sem launakjörin, fyrir-
komulag sáttaumleitana í kaup-
gjaldsmálnm, lögskipaða skvldu-
gerðardóma og þátttöku verka-
manna í arði og stjórn atvinnu-
fyrirtækja.
DEILAN
í kaupfjelagi Þingeyinga.
pað þurfti víst enginn kunnug-
ur að furða sig á því, að Morgun-
hlaðið — besta frjettablað lands-
ins — teldi það í frásögur fær-
andi, sem einn af stjórnendum
Kanpfjelags pingeyinga, Signrjón
Friðjpnsson, sagði af hag fjelags-
ins og starfsemi þess í frjetta-
brjefi til Lögrjettn í vetur, og
það því fremur, sem athuganii’
brjefritarans voru að mörgu leyti
í samræmi við skoðanir Morgun-
blaðsins á kanpfjelagsskapnnm,
eins og hann er nu rekinn hjer á
landi.
Eins og vænta mátti, hefir
hrjef hr. S. Fr. orðið til þess, að
upp er risin skörp deila milli
kanpfjela'gsmanna þar nyrðra. —
Ætla mætti, að þeir kaupfjeligs-
menn kysu helst, að heyja stríðið
á þeim vettvangi sem byrjað var
á, í Lögrjettu, eða þeir notuðu til
þess pappírinn, sem þeir borga
sjálfir. En eftir tilmælum Jóns
Gauta Pjeturssonar að dæma er
það nú bert orðið, að bvergi vitja
talsmenn kaupfjelaganna fremur
ræða mál sín, en í Morgunblað-
inu, og ábiljum vjer það ofur
vel.
pó vjer fyrir grein Jóns Ganta
Pjeturssonar verðum að stafluka bl.
í þetta sinn, þá metum vjer meira
knrteisiss'kylduna við Jón Gauta,
og verðum við þeirri ósk hans að
birta grein hans hjer í blaðinn,
þó vjer í raun og veru sjenm
þeirrar skoðunar, að nægilegt
hefði verið að birta úr henni úi-
drátt, eigi lengri en tir brjefi
Sigurjóns.
Greinarhöf. (J. G. P.) virðist
reyna að skella sök á Mbl., }»ó
það í frjettaskyni segi frá þvi,
sem einn af stjórnarnefndarmönn-
um kaupfjelagslns segir um bag
þess og starfsemi. Tekst það á
engan hátt, sem vonlegt er, «g
verður Sigurjón Friðjónsson fyrir
skellunum. Hann mun maður tll
þess að svara fyrir sig. En það
skaL hjer tekið fram, að Mbl.
hefði ekki dottið í hug, að birta
þau ummæli, sem voru í brjefi
S. Fr., ef þau hefðu komið frá
lakari heimild en einum þeirra
manna, sem vjer höfum ástæðn
til að halda, að best. viti um
þessi má'l þar í sýslu.
Er það Mbl. óblandið ánægju-
efni, ef svo reynist, að hagnr
þingeyskra bænda, sje ekki eins
dapurlegur, og brjef S. Fr. gef-
nr tilefni til að álíta.
En rjett er að benda á það,
í þessu sambandi, að stórmikill
meirihluti þjóðarinnar mnn ivú
orðinn fullsannfærður um, að
betur væri hag 'kaupfjelags ping-
evinga komið, og vænlegra væri
um lagfæringar og endurbætur á
almenningshag sýslunnar, ef 'feanp-
fjelagsskapurinn væri utan við
hinn mikla pólitíska. Hc'ongnlóar-
vef, sem ofinn hefir verið um
og yfir sveit.ir þessa lands, og
'í miður altof margir góðir
bændur hafa flækt sig í.
Sumardagurinn fyrsti.
Hann hefir löngum verið fagn-
aðardagur okkar íslendinga; þá
er sem lífið vakni að nýju, lífið,
sem svaf í vetrarf jötrum; í huga
vorum lifnar þá einnig ný von,
— sumarvon, sem vekur með oss
tilhlökkun og glaðværð. Ekki úíst
er því þannig varið á meðal barn-
anna. Það er því einkar vel til
fallið, er sú varð venjan hjer f
bæ, að helga börnunum snmar-
daginn fyrsta, og binda þá starf-
semi, sem hjer er hafin fyrir börn,
við þann dag. Enginn dagnr árs-
ins var betur ti'l þess kjörinn.
Enda þótt óblíða bins íslenska
vors varpi oft, dimmum skýja-
skuggnm að honum, þá felnr sum-
ardagurinn fyrsti með sjer þann
yl og þá birtn, sem best kemur
heim við vor æskunnar á bernsík-
unnar morgni.
Og nú fer hann enn á ný að
heilsa upp á okkur; jeg býst við,
að verk hans verði sem fyrri það,
að hefja hugann nær sól og
sumri, færandi með sjer þann-
fögnuð, er felst í bjartri von um
blómailm komandi sumars.
Eins og mönnum er kunnugt,
hefir um nokkur undanfarin ár
verið gengist fyrir fjársöfnun á
sumardaginn fvrsta, til ágóða fyr-
iv börnin. í nágrannalöndum vor-
um er jafnaðarlega haldinn því-
líkur f jársöfnunardagur árlega;
eru þá margar hendur að verki,
og ýmsum ráðum beitt til þessr
að safna sem mestu fje. pörfin.