Morgunblaðið - 10.01.1926, Síða 7

MORGUNBLAÐIÐ
xl
Nýkomið
stórt úrval af ódýrum
Smíðatólum:
Langheflar kr. 8,00.
Stuttheflar kr. 3,75 og 5,00.
Hefilbekksskrúfur' kr. 7,00
og 8,00.
Strikheflar.
Fa.lsheflar.
Tannheflar.
Hefiltannir.
Sporjám.
Sporjámssköft.
JÁRNVÖRUDEILD
les Zimsen.
Hreiðanlegur
tnaður getur fengið herbergi nú
þegar, neðarlega við Laugaveginn,
með öllum húsgögnum ljósi, hita
og ræstingu, fyrir kr. 80 á mánuði
Tilboð auðkent Laugavegur, send-
ast A. S. í.
S í m a r:
24 verslunin.
23 Poulsen.
27 Fossberg.
Klapparstíg 22.
Steinsmíðaverkfæri.
I
Grímnr
nýkomnar
Landstjarnan.
og getur hann sjer vafalaust
mikla frægð fyrir erlendis. Bók
þessi á einnig að styrkja þjóðar-
vitund íslendinga, auka sjálfs-
traustið og viljann til franisókn-
ar á öllum sviðum þjóðlífsins.
Þessi sami höfundur reit bókina
„í afturelding“, er sannfærði Is-
lendinga um eigin mátt og varð
til ómetanlegs gagns í sjálfstæðis-
baráttu þjóðarinnar.
Kristnisaga biskups bætir úr
mikilli þörf, því að kirkjusaga
íslands hefir hingað til aðeins
verið rituð á latínu (biskuparnir
Finnur Jónsson og Pjetur Pjet-
ursson). — Siðfræði Ág. próf.
er byrjun á stóru ritverki, og hef-
ir hann, eins og kunnugt er, sam-
ið fjölda gagnlegra rita í sinni
fræðigrein, er hafa náð mikilli
útbreiðslu og vinsæld meðal þjóð-
arinnar.
Af öðrum merkum bókum þessa
árs má einkum nefna Myndir
Einars Jónssonar myndhöggvara,
er íslenskur rithöfundur einn
nefndi hof fyrir heiðni og kirkju
fyrir kristna menn. Fylgir þess-
ari bók vönduð ritgerð eftir lands
bókavörð Guðm. Finnbogason. —
Verður enn ljósara af þessari bók
Einars, hve hann er frumlegur,
samgróinn íslensltri náttúru og
skapandi skáld, er fylgir instu
eðlishvöt sinni. Guðm. Finnboga-
son bendir á aðaleinkenni Einars;
en nú væri unt og æskilegt, eftir
að þessi bók er komin út, að rita
nákvamilega um list Elinars og
skoðanir og afstöðu Iians til ann-
ara listasnillinga.
pá má einnig minna á Þjóðsögu-
safn Sigfiíss Sigfússonar (þriðja
bindi 1925) ; er þar mikill fróð-
leikur saman kominn, og þótt
framsetning sje sumstaðar gölluð,
og komist ekki til jafns við Þjóð-
sögur Jóns Árnasonar, er þjóð
sögusafn þetta stór fengur fyrir
menningarsögu þjóðarinnar. —
Enn má minna á Skógfræðilega
lýsing íslands (með myndum) eft-
ir Kofoed Hansen, merka, bók og
gagnlega og „íslenska lista-
menn,“ er Listvinafjelagið hefir
gefið lit, en Matthías Þórðaarson
samið. Er þar lýst ítarlega æfi-
ferli og list fimm íslenskra lista-
manna, m. a. Ólafs Ólafssonar
lektors á Kongsbergi og Þor-
steins Illugasonar Hjaltalíns er
var málari í Brúnsvílk á Þýska-
landi. Ritgerðir þessar má líta á
sem þætti úr ísl. listasögu.
Tmsar góðar bækur hafa verið
þýddar á árinu: Manndáð (Wagn-
ers), eftir Jón Jacobson; Nonni
og Manni Jóns Sveinssonar. Stór-
viði, eftír norska skáldið Sv.
Moren, Uppeldismál Krishnamurt-
is, Heilsufræði íþróttamanna eft-
ir Kn. Secher (í þýðingu land-
læknis), fylgibækur Þjóðvinafje-
lagsins (Máttur manna og Sólcra-
tes eftir Platon), Grimms æfin-
týri (2. h.), Mæðrabók eftir Mon-
rad, Miillersæfingar o. fl. Eru þá
ótaldar ýmsar kenslubækur og
önnur rit, t. d. Setningafræði
Freyst. Gunnarssonar, Kver og
lrirkja eftir Ásg. Ásgeirsson, Hest-
ar eftir Dan. Daníelsson og Ein-
ar Sæmundsson, Ferðamanningar
Sveinbj. Egilssonar, (sem eru að
koma út) og þó eru enn ótalin
öll tímarit og blöð landsins. Þar
er oft úrslitabaráttan háð um vel-
Stærstu pappirsframleiðendur á Norðurlönduln-
llnioii Paner Go., itd. öslo
Afgreiða pantanir, hvort heldur beint erlendis frá eða af fyrit-
.liggjandi birgðum í Reykjavík.
Einkasali á íslandi.
ftarðar ftislasen.
Keykið De Reszke
— Cigarettur —
Fást í- Tóbaksverslunum.
ferð þjóðarinnar. Þar blika vopn-
in á lofti, þar er blásið til at-
lögu, þar fæðast hugsanir, er
varða heill alþjóðar, og flytja
hana stór skref fram á leið eða
halda henni niðri um stund. Á
komanda ári munu bardagamenn
þjóðarinnar tala til þúsunda í
einu; landið verður að einu heim-
ili, er raföldur bera hljóma til
instu afdala og afskektustu an-
nesja. Vopnagnýrinn í þjóðlífi
íslendinga mun aúkast á næstu
árum og er því eðlilegt að spyrja,
jhvort æskilegt væri ei, að blöðum
og bókum fækkaði í landinu.
Fegurstu hugsanir manna og þær,
sem mestum byltingum valda í
heiminum, fæðast venjulega á kyr
jlátri stund í faðmi húms og næt-
| ur. En enginn sannleikur er svo
- stór, að allir viðurkenni hann.
Þess vegna verður að berjast fyr-
Nokkrar tunnur ágætt
spaðsaltað dilkakjöt.
Til sölu hjá
Kr. Ó. Skapf örð
Sími 647.
í lok ársins koma 4 sögur eftir
kinn unga og efnilega Guðmund
■Gíslason Hagalín („Veður öll vá-
lynd“.).
Ljóðlistin er óbundnust um
■efni, en föstust um buning; skáld-
■sögur eru bundnari um efni, en
lausari um búning. Þær lúta lík-
tm lögum og leildist og eiga að
Vera hlutlausar lýsingar um orð
og athafnir og tilfinningar. Hefir
Verið nokkur brestur á þessu í
íslenskri sagnagerð á undanförn-
úm árum, og væri nauðsynlegt að
oignast samfelda lýsing á íslensk-
úm sagnaskáldskap, þroskaferli
kans, skapgerðarlýsingum og við-
fangsefnum.
Annars eðlis eru fræðiritin. Á
^íðasta ári hafa birst m. a.
Ifristnisaga íslands fram að sið-
l'ót, eftir dr. Jón Helgason bisk-
úp; Siðfræði (1. hefti: Forspjöll
^iðfræðinnar) eftir próf. Ág. II.
hjarnason; Mannamælingar próf.
^öiðm. Hannessonar, í Árbók Há-
skólans; doktorsritgerð Jóns
^olgasonar: Jón Ólafsson frá
^riinnavík; Sig. P. Sívertsen:
í'imm höfuðjátningar evang. lút-
erskrar kirkju. — Alt eru þetta
van^aðar og merkar bækur, og
rmmu þó Mannamælingar próf.
Utilntningur íslenskra afnrða
ðrið 1924 og ’25.
Skýrsla irá Hengisuefudmui.
1924:
1925:
G. H.
vera merkasta bók ársins,
Fiskur verkaður . . . 40.950.000 kg. 41.616.389 kr. 39.206.829 kg. 37.318.502 kr.
Fiskur óverkaður . . . 13.768.000 — 8.363.952 — 17.697.128 7.864.885 —
Karfi saltaður — 1.320 tn. 36.879 —
Síld . . . 131.150 tn. 5.437.030 — 241.638 — 7.655.749 —
Lax 49.860 — 14.918 kg- 30.793 —
Lýsi 6.216.141 — 7.189.361 5.230.270 —
Síldarolía 1.720.160 — 2.421.918 — 1.445.272 —
Fiskimjöl 629.236 — 2.985.537 — 915.209 —
Sundmagi . , . 57.500 262.849 — 46.657 — 144.667 —
Hrogn . . . 4.438 tn. 174.430 — 4.450 tn. 151.644 —
Kverksigar og fleira . . . 15.100 kg. 4.725 — 14.895 kg. 4.000 —
Þorskhausar — 90.650 — 9.145 —
ísfiskur ... ? 3.270.000 ? 2.140.901 —
Æðardúnn . . 3.605 kg. 177.842 — 3.237 — 192.055 —
Hross . . . 2.374 tals 602.175 — 1.017 tals 207.230 —
Sauðkindur ... 3.833 178.620 — —
Saltkjöt . . . 25.483 tn. 4.288.721 — 20.189 tn. 3.636.189 —
Kælt kjöt . . . 27.153 kg. 49.744 — 111.912 kg- 171.075 —
Garnir . . .' 36.600 85.295 — 75.896 292.378 —
Mör og tólg . . . 4.570 8.168 — 2.601 — 4.621 —
Gráðaostur . . . 2.090 6.223 — 4.081 — 9.513 —
Gærur . . . 280.000 tals 2.187.003 — 261.252 tals 1337.267 —
Skinn (sölt sút. hert) . . . . . . 103.400 kg. 367.074 — 165.903 kg- 450.042 —
Ull . . . 886.800 3.971.344 — 574.061 1.381.709 —
Prjónles . . . 7.278 — 48.291 — 4.207 — 32.967 —
Smjör . . . 21.085 101.156 — 929 — 3.718 —
Rjúpur . . . 215.700 tals 172.852 — 180.579 tals 104.811 —
Sódavatn . . . 4.550 fl. 1.126 — 7.650 fl. 1.785 —
Silfurberg ... 140 kg. 18.300 — 10 kg- 1.500 —
Bækur ca. 35.000 — ? 5.000 —
ir honum, uns andstæð öfl hnfjja
til jarðar og brautin er frjáls
framundan. Bókmentirnar efu
eins og kyndill, er varpar bjarnla
sínum á athafnir og lxvatir ehn-
staklinga og þjóða. Fjöibreyttör
bókmentir auka andlega og efna-
lega velferð hverrar þjóðar, og- á
engu ríður Islendingum nú meiía
en að fara að læra að sjá Qg
skilja hlutverk sitt í heiminum.
Yikan sem leið.
Oft ber það við, að menn binda
ýmsa nýbreytni í hátterni sínn
við áramót. Stundum verður þó
minna úr framkvæmdum. Menn
lofa sjálfum sjer allskonar um-
breytingum til bóta, en þegar
líður frá nýári, lognast margt út
af og sækir í hið sama horf.
Rjett þegar nýárshugleiðingnr
manna stóðu sem hæst lijer í
höfuðstaðnum, barst þeim í hend-
ur bók Sigurðar Þórðarsonar, —
„Nýi sáttmáli“. Enn helir eigi
unnist tími til, að sikrifa um hana
ritdóm hjer í blaðið. Það vill oft
verða svo, að ritdómar dagblaða
sitja á hakanum fyrir daglegum
skyldustörfúm.
En hvað sem bókinni líður, er
það viðburður, sem í frásögur er
færandi, að 1000 eintök af bók-
inni skuli seljast hjer í bænum
á einni viku. Það eitt ber ótví-
ræðan vott um, að bókin fjalli
um efni, sem bæjarbúum er bug-
leikið.
Pó svo reynist, að eitt og annað
í bókinni sje ’á röngum, eða of
veigalitlum forsendum bygt (en
svo mun það vera, því miður), þá
er það ekki að efa, að bókin er
skrifuð með þeim einlæga áseÞ\-
ingi að draga fram það, sem af-
laga fer.
Og þegar litið er á bókina í
heild sinni, fer elkki hjá því, að
einmitt blaðamenn stingi bend-
inni í eigin barm og finni til
þess, að margt er þar sagt, seln
blöðin hefðu átt áð vekja máls á.
Samtals 80.043.706 kr.
í gullkrónum ca 43.000.000 —
Samtals 70.779.776 kr.
í gullkrónum ca 50.500.000 —
pessi síkýrsla er samdráttur mánaðarskýrslna þeirra, er Gengisnefndin hefir gefið út um út-
flutning íslenskra afurða. En mánaðarskýrslurnar eru bygðar á tilkynningum frá lögreglustjór-
um landsins um útflutning á hverjum stað.
Kauperjur stóðu yfir í Vest-
mannaeyjum nokikra daga, og er
nú hlje á. Stóð deilan um tíma-
kaup daglaunamanna.Hefir kaup
verið þar kr. 1.30. Höfðu atvinnu-
rekendur talað svo um við for-
mann verkamannafjelagsins, að-
upp úr nýári yrði kaup þetta
lækkað niður í kr. 1,10, og
taldi hann það sanngjarnt. Bn
samþykt hafði eigi verið gerð í
fjelaginu.
Þegar vinna byTjaði eftir nýár-
ið bljes Isleifur kaupfjelagsstjóri-