Morgunblaðið - 11.10.1928, Side 3

MORGUNBLAÐIÐ
S
MORGUNBLAÐIÐ
Stofnandl: Vilh. Finsen.
Otgefandi: Fjelag 1 Reykjavík.
Ritstjörar: Jön KJartansaon.
Valtýr Stefánsson.
Auglýsingastjöri: E. Hafberg.
Skrifstofa Austurstrœtl 8.
Slml nr. 600.
Auglýslngaskrifstofa nr. 700.
Helmaslmar:
Jön KJartansson nr. 741.
Valtýr Stefánsson nr. 1280.
E. Hafberg nr. 770.
Aakriftagjald:
Innanlands kr. 2.00 & mánuCl.
Utanlands kr. 2.50 - ——
I lausasölu 10 aura elntaklB.
Erlendar símfrEgnir.
Kliöfn, FB. 9. október.
Trúmálin í Frakklandi.
Frá París er símað: Fjármála-
nefnd þingsins hefir samþykt með
litlum atkvæðamun tillögu Poin-
•cares um að leyfa nokkrum kenni-
inannlegum f jelögum að stofna trú
boðsskóla í Frakltlandi. Stjórnin
í Frakklandi gerði hlutaðeigandi
fjelög landræk, þegar ríki og
kirkja voru aðskilin árið 1906.
Poineare segist hafa verið tilneydd
ur að bera fram tillöguna, til þess
að gera tilraun til þess að koma í
veg fyrir, að áhrif frakkneskra
trújboða í Afríku og Asíu minki.
Vinstri blöð'in andmæla tillögunni,
segja, að ef hún nái fram að
ganga þá muni kirkjupólitík
Frakklands gerbreytast. Sumir á-
lítá jafnvei, að ef Poincare tekur
tillöguna ekki aftur, er þingið kem
nr saman, að það kunni að verða
honum að falli.
Takmörkun flotanna.
Frá Rómaborg er símað: Stjórn-
in í ítalíu hefir sent stjórnunum í
Frakklandi og Bretlandi svar við-
víkjandi frakknesk-bresku flota-
•áamþyktinni. Kveðst stjómin í ít-
alíu vera reiðubúin, til þess að fall-
ast á takmörkun vígbúnaðar á sjó,
«£ ekkert ríki í Evrópu fái leyfi til
þess að hafa stærri herskipaflota
en ftalía. Kveður ítalastjórn æski-
legt að takmarka aðeins smálesta-
tölu flotadeildar hvers lands.
Nurmi setur ný heimsmet.
Frá Berlín er símað: Á íþrótta-
móti hjer setti Finnlendingurinn
Nurmi þrjú lieimsmet. Hann hljóp
19.210.82 metra á einni klukku-
stundu. Hanu hljóp og 15 kíló-
metra á 46 minútum, 49,5 sekúnd-
um, og loks hljóp hann 10 mílur
■enskar á 50 mínútum og 15 sek-
úndum.
Jarðskjálftar í Litlu-Asíu.
Frá Angora er símað: Þrjú
sveitaþorþ nálægt Angora hafa
gereyðilagst í landskjálftum. Fimm
til sjötíu prósent liúsa í seytján
'Sveitaþorpum hafa eyðilagst. Ekk-
"rt manntjón.
Khöfn, FB. 11. okt.
Uppskerubrestur í Brazilíu.
F.rá Rio de Janeiro er símað:
■^fiklir 'þurkar hafa verið í ríkjun-
hfti Alagos og Bahia. Hefir það
^itt af sjer, að uppskeran hefir
'^ila.gst og margt manna, dáið úr
^úpgri. Mikið af kvikfje liefir
^tepist.
(Alagóas er ríki í Brazilíu við
Atlantshafið, 58.000 ferh. kílómetr
ar að stærð, 850.000 íbúar. Mikil
sykurraeVt. _ Bahia er einnig eitt
af bandárík jnin Brazilíu. Það er
426.427 ferh. km. að stærð, íbúa-
tala tæp 800.000. Atvinnuvegir:
ilBieikaafligar
byrja í kvöld í Mentaskólahúsinu og verða framvegis sem
hjer segir:
I. flokkur karla mánudaga og föstud. kl. 7.15.
II. flokkur karla þriðjudaga og föstud. kl. 7.15.
1. flokkur kvenna mánudaga og fimtud. kl. 8.45.
Æfingar í drengjaflokk byrja næstkomandi laugardag
kl. 9 e. h. í Barnaskólahúsinu og verða framvegis á sama
tíma og á þriðjudögum kl. 7 e. h.
Æfingar í yngri flokk kvenna verða auglýstar síðar.
íþróttafjelag Reykjavíkur.
Kvikfjárrækt, námugröftur. I
strandhjeruðunum er ræktað kaffi,
kókó, tóbak, liorn og sykur. Höf-
uðstaðurinn í ríkinu heitir Bahia,
mikil verslunarborg, 300.00 íb.).
Verkamenn ig
atvinnnrekendnr.
Verkalýðsfjelögin ensku aðhyllast
sáttaleiðins.
Mjög eru þau straumhvörf eft-
irtektaverð er átt hafa sjer stað
meðal enskra verkalýðsforingja á
síðustu árum.
Fyrir þrem árum síðan hjeldu
ensku verlialýðsf jelögin landsfund
í Scarborough. Á þeim fundi voru
haldnar margar svæsnar ræður,
og æsingatillögur samþyktar gegn
vinnuveitendum og núverandi
skipulagi. Ályktanir fundarins
voru að vísu nokkuð reikular og
loðnar. En það kom til af því, að
menn gerðu sjer ekki fujla grein
fyrir hvort „rauðú‘-foringjarnir
ellegar hinir hægfara mættu sín
meira meðal alls almennings inn-
an fjelaganna.
Síðan hafa helstu verkalýðsfor-
ingjarnir sífelt snúist til gagn-
gerðar andstöðu við þá „rauðu“.
Og n ú fyrir nokkru hefir fram-
kvæmdarstjórn verkalýðssambands
ins fengið tilmæli um það frá að-
alfundi að hefjast lianda fyrir al-
vöru, til þess að brjóta á hak aft-
ur sundrungar starfsemi þá er
kommúnistar fjelaganna vinna að.
Margar eru orsakir taldar til
straumhvarfa þeirra er átt hafa
sjer stað innan verkalýðsfjelag-
anna á síðari árum. Reynslan hefir
sýnt þeim verkamönnnm og for-
ingjum þeirra, að verkföllin eru
tvíeggjað vopn, sem bitna sárast
á verkamönnum sjálfum. Kola-
deilan langvinna færði þeim lieim
sanninn um það.
Þá er annað. Fjelögum verka-
lýðsfjelaganna hefir stórum fækk-
að á síðustu árum; alls um tvær
miljónir manna. Á síðastliðnu ári
hefir f jelagsmönnum verkalýðsf je-
laganna fækkað um tæp 300.000.
Hinir eldri, reyndari og gætnari
forystumenn fjelaganna eru nú að
ná tökrnn á fjelagsskapnum aftur,
síðan ófriðarólgan og óreiðan öll
er liðin hjá. Verkamenn fengu þær
hugmyndir á ófriðaránmum; að
þeir gætu öðlast gull og græna
skóga með því eina móti að nota
verkfallsvopnið nægilega oft og
með einskærri þrákelkni. Eru nú
sjá þeir flestir að þetta er hugar-
burður einn.
Á hinu leitinu er viðleitni at-
vinnurekenda til þess að' koma á
fullum sáttum milli sín og verka-
manna.
Upptökin að sáttauinleitunum
þessum á hinn víðkunni iðnaðar-
frömuður Alfred Mond. Lagði
hann þá skoðnn til grundvallar
að í raun og veru ættu verkamenn
og atvinnurekendnr fyrst og fremst
sameiginlegra hagsmuna að gæta,
þó það á yfirborðinu sýndist svo
sem hagsmunir þeirra ættu ekki
samleið. En andstæðir' væru hags-
munir þeirra verkamanna og at-
vinnurekenda aðeins á yfirborð-
inu.
Sameiginlegt á.hugamál beggja
aðila væri það, að atvinnuvegirnir
væru reknir með hagsýni, fram-
leiðslan væri mikil og góð, saman-
borið við tilkostnað. En þegar öllu
væri haganlega fyrirkomið, sátt og
samlyndi ríkti, þá gætn verka-
menn gert sjer vonir úm há og hag
kvæm vinnulaun.
Umræður um atvinnumál á þess-
nm grundvelli hafa nú staðið yfir
í eitf ár. og hafa ýmsar skýrslur
verið gefnar út og tillögur gerðar.
Snemma í sej)tember fólu verka-
lýðsfjelögin framkvæmdastjórn
sinni að halda samningum áfram
við atvinnurekendur á grundvelli
þeim er Mond lagði; og leitast við
að skapa á þann hátt örugga sam-
vinnu í framtíðinni milli þessara
aðila. Er það í ráði að stofna eins
konar samvinnunefnd með fulltr'ú-
um frá báðum, og á Inm að rann-
saka iðnaðar- og önnur atvinnu-
mál, jafnframt því sem hún á að
annast um að sættir lcomist á í
kaupdeilum.
Hinir „rauðú1 innan jafnaðar-
mannflokksins eru mjög espir út
af samkomulags mnleitunum þess-
um, þ. á. m. Cook hinn nafntog-
aði leiðtogi kolanámumanna. —
Hann telur hina sáttfúsu með
þessu vera að ganga á vald óvin-
unum. En á verkalýðsf jelaga fund-
inum er lialdinn var í september
lmfði hann aðeins 566.000 atkvæði
með sjer, en hinir sáttfúsu höfðu
3.075.000 atkvæði.
Eftir símfregn er hingað kom á
dögunum hefir meirihlutinn innan
verkalýðsfjelaganna nú ákveðið að
snúast í heina andstöðu gegn þeim
„rauðú1, og hafa jafnaðarmenn
ákveðið að reka kommúnista úr
flokknum og hinda á þann liátt
enda á misklíð þá, er verið hefir
innan flokksins.
" ..........-—
Dagbók.
Veðrið (í gærkvöldi kl. 5 síðd.):
Stór læg'ð fyrir sunnan la.nd og'
virðist stefna beint austur um
Biétlandseyjar. Vindur allhvass
austan í Eyjum, en annars nlá
heita hægviðri um alt land. Hiti
1—3 stig á NA-Iandi en 5.—7 stig
á S. og V-landi.
Veðurútlit í dag,- Hægviðri. —
Skýjað loft og ef til vill lítilshátt-
ar úrkoma.
Kvenskátar eru heðnir að mæta
stundvíslega kl. 8 í kvöld í K. F.
U. M.
Þórður Kristleifsson söngvari
kennir söng og ennfremur þýsku
og ítölsku (sjá augl. í blaðinu).
Upplýsingaskrifstofu fyrir kaup
menn hefir fjelag matvörukaup-
manna í Reykjavík stofnað og tek-
ur hún til starfa þessa daga. Sjá
aug’l.
Leikfjelagið byrjar að leika ann
að kvöld. Leikurinn, sem byrjað
er á heitir „Glas af vatni“ og er
eftir Eugen Scribe, franskan höf-
und, sem um t.íma var einna fræg-
ast leikritaskáld sinna samtíða-
manna.
Sæsíminn slitnaði í fyrradag
skamt frá Seyðisfirði og er ekkert
að vita livenær hann kemst í la.g
aftur. Skeyti verða send loftleið'-
ina þangað t.il gert er við símann.
Glímufjelagið Ármann er að
byrja vetrarstarfsemi sína. Verður
leikfimi æfð í fjórum flokkum og
er í 4. flokki drengir innan ferm-
ingar. Er þeim ætluð 1% stund til
æfinga. í hvert sinn, því að á eftir
fimleikunum verða þeir látnir
glíma. Æt.la.r Ármann á þennan
hátt að vekja áhnga unglinga fyr-
ir glímunni og gera þá að góðmn
glímmnönnum áður en þeir eru
fullorðnir. íslensk glíma verður
æfð tvisvar' í viku, 2 stundir í senn
I Auk þess verður æfður hnefaleik-
ur, grísk-rómversk glíma og' sund-
knattleikur í Laugunum á sunnu-
dögum.
Dánarfregn. Guðbjörg Torfa-
dóttir, ekkja Sigmundar Guð-
mundssonar prentara, andaðist í
fyrrinótt að heimili sínu hjer í
bænum. Af börnum hennar eru
þrír synir á lífi, Herbert prent-
smiðjustjóri í fsaf oldarprentstniðju
Kornelíus múrarameistari og Ad-
am Barcley í Ameríku.
Yfirlýsing, Að gefnu tilefni vil
jeg láta þess getið, að jeg á engan
þátt í greinum um Hljómsveit
Reykjavíkur, sem birst hafa í
Morgunblaðinu undir nafninu
„Des.“ — Sigurður Þórðarson.
Stúdentablaðið kom út í fyrra-
dag. Það flytur meðal annars frá-
sögn af Stúdentamótinu í Stokk-
hólmi eftir' Þorstein Ö. Stephensen,
grein um stiidentagarðinn, myndir
af guðfræðiskandídötunmn sem út-
skrifuðust í vor, kvæði og ýmis-
legt fleira. Blaðið fæst hjá bók-
sölum.
Læknablaðið (septemberhefti)
er nýkomið. Stgr. Matthíasson rit-
ar um Sjúkdóma og handlæknis-
aðgerðir við sjúkrahúsið „Gnð-
manns minni“ á Akureyri árið
1927. Helgi Ingvarsson ritar mn
fiiamhaldsvinnn berklasjúklinga og
svo eru ýmsar smágreinir.
Handbók stúdenta. Stúdentaráð-
ið er að undirbúa útgáfu handbólt-
ar handa stúdentnm. Eiga þar að
vera upplýsingar fyrir nýja stú-
denta og eldri um námið hjer og
eríendis, um styrki, fjelög og fje-
lagslíf stúdenta o. fl. Er ætlast til
að, bókin komi út í vor'.
Alþýðufræðsla. Ungmennafjel.
Velvakandi hefir tekið' sjer fyrir
liendur að lialda nppi alþýðu-
fræðslu í vetur. Verða fyrirlestrar
þessir' fluttir í Nýja Bíó á hverju
mánudagskvöldi kl. 8, níu í röð.
Fyrirlesarar verða þessir: Dr.
Björn Þórðarson. Hann talar nm
Þjóðabandalagið í Genf. Fór hann
þangað suður eftir á þessu ári til
þess að kynna sjer starfsemi banda
lagsins. Ásmundur Guðmundsson
docent talar um Amos spámann.
Pjetur Sigurðsson mag. gerir sam-
anhurð á Völsungasögu og Nifl-
ungasögu Þjóðverja. Á. H. Bjarna-
son flytur tvo fyrirlestra um Tol-
stoj. Einar Ól. Sveinsson mag. tal-
ar um íslenskar þjóðsögur og æf-
intýri. Hefir hann sjerstaklega
kynt sjer það* efni og fengið meist-
aranafnbót fyrir r'annsóknir sínar
á því. Ásgeir Ásgeirsson fræðslu-
málastjóri talar um böð og bað-
stofur, sem nú hafa lagst niður um
,011 Norðurlönd nema í Finnlandi.
Ólafur Friðriksson ritstjóri talar
um Islendinga í Grænlandi, en dr.
Guðm. Finnbogason talar um sam-
búð íslendinga og dýranna. —
Eins og sjá má á þessu er hjer
íþróftaæfingai*
fjelagsins verða sem hjer segir
í vetur:
Fimleikar:
I. flokkur
á þriðjudögum og föstudögum frá
kl. 9—10 síðd. í fimleikahúsi
Barnaskólans.
II. flokkur
á þriðjudögum og föstudögum frá
kl. 8—9 síðd. í Barnaskólanum.
» III. flokkur
á miðvikudögum og laugardögum
frá kl. 7—8 síðd. í fimleikahúsi
Mentaskólans.
IV. flokkur
(drengir innan 14 ára aldurs)
á sunnudögum frá kl. 3-—4% síðd.
fimleikar og íslensk glíma í fixn-
leikahúsi Barnaskólans.
íslensk glíma
verður á miðvikudögnm og laugar-
dögum frá kl. 8—10 síðd. í fim-
leikahúsi Mentaskólans. ■
Hnefaleikar
verða fyrst, um sinn á sunnudög-
um frá kl. 10—12 árd. og þriðju-
dögum og föstudögum frá kl. 8—
10 síðd. í fimleikasal Landakots-
skólans.
Grísk-rómversk-glíma
verðúr á sunnudögum frá kl. 10—
12 árd. og þriðjudögum og föstu-
dögum frá kl. 8—10 síðd. í fim-
leikasal Landakotsskólans.
Sundknattleikur
og sundæfingar verða í Sundláug-
unum á sunnudögum frá kl. 2—4
síðd.
Fjelagar mætið vel á öllum æf-
ingum og byrjið strax.
Stjóm Ármanns.
mannval mikið, og efni fyrirlestr-
anna skemtilegt. — FyTÍrlestrar
þessir verða líka fluttir á f&Sti-