Morgunblaðið - 08.11.1928, Page 3

MORGUNJBLAÐIÐ
MORGUNBLAÐIÐ
Stofnandl: Vllb. Finsen.
Utffefandi: FJelag I Reykjavik.
Rltstjörar: Jön KJartansson.
Valtýr Stefánsson.
á.UFlýsingastjðri: E. Hafbers.
Rkrlfstofa Austurstrœtl 8.
SIssi nr. 500.
AuKlýslnKaskrlfstofa nr. 700.
Helmaslmar:
Jön KJartansson nr. 748.
Valtýr Stefánsson nr. 1X10.
E. Hafbers nr. 770.
Aakrlftagjald:
Innanlands kr. X.00 á stánudl.
Utanlands kr. 8.50 - —
I lausasölu 10 aura eintakiO.
Erlendar símfregnir.
Khofn, PB. 7. nóv.
Myndar Poincaxé ©mi stjórn?
Frá París er símað: Tildrög
Sausnarbeiðni Poincaréstjórnarinn-
ar eru þessi. Þá er radiliáli lands
fundurinn hafði jsamþykt tillögur
]>ær, sem um getur í skeyti í gær,
fóru radikölu ráðherrarnir til Par-
ísar, vegna þingsetningar í gær.
Eftir burtför þeirra samþykti
fnndurinn áður felda tillögu frá
<3aillaux, en í henni var þess kráf-
ist, að radikölu ráðherrarnir
■gengi ór Poincaré&tjórninni, nefni-
lega þeir Herriot, Arraut, Perier,
<Queuill$, og báðust þeir þessvegna
lausnar í gær, en að því búnu
baðst öíl þoincaréstjórnin lausnar
Forsetakosningin.
Hoover fær yfirgnæfandi meiri hluta-
Khöfn, PB. 7. nóv.
Prá New York er símað: þátt-
takan í forsetakosningunni í gær
var óvenjulega mikil. Óspektir
urðu í sambandi við kosningarnar
í nokkrum bæjum og voru nokkr-
menn handteknir, en að öðru
leyti fóru kosningarnar yfirleitt
fram með friði og spekt. Hingað
til aðeins lrunn úrslit jí nokkrum
hjeruðum. Samkvæmt þeim virð-
ist fylgi demokrata hafa aukist
mikið, móts við það, sem var 1924,
en enn verður eigi sjeð, hvort
fylgisaukningin dugar til þess að
Smith komist að. Mikla eftirtekt
vakti það, að Smith liefir fengið
meiri hluta í fjörutíu og fjórum af
f'jörutíu og sex kjörsvæðum í iðn-
aðarbænum New Bedford, alls
165.27 atkvæði, en Hoover 121.00,
en 1924 fengu demókratar aðeins
4741 atlivæði í New Bedford.
(New Bedford er borg í Massachu-
setts ríkinu. Var þar nýlega háð
verkfall míkið). 1924 fengu repu-
blikanir þar 159.32.
Híngað til kunn úrslit sýna að
Hoover hefir jafnvel meira fylgi
um, en Smith dálítinn meiri liluta
í New York ríki og mikinn meiri
liluta í suðurríkjunum. Hoover hef
ir jmeiri hluta í miðríkjunum, en
fullnaðarúrslit í þessum ríkjum
ej'u ókomin. Síðasta fregn hermir
að Smith og Hoover sjeu næstum
því jafnir í fjórtán ríkjum. Pulln-
aðarúrslit ókomin.
Ritzauskeyti hermir, að þótt
fallnaðarúrslit sjeu ókomin, þá
sýni hingað til kunn íirslit, að
Hoover sje kosinn með miklum
meirihluta. Hoover fái að minsta
lcosti liðlega 300 kjörmannaat-
kvæði, en 266 nægja, til Iþess að
hann nái kosningu.
Miðstjórn demokrata viðurkenn-
ir, að Hoover hafi sigrað. Smith
hefir sent Hoover hamingjuóskir
sínar.
gætinu? Einar prófessor Arnórs-1 þess að fá Argentínu til að fara
son hefir svarað árásum Hjeðins í stríðið með sjer. En þó gekk
með skilmerkilegum greinum í Vísi I ákefð þeirra úr hófi eftir að Banda
(302., 303. og 304. tbl.) Hann I Nkin voru komin í leiltinn. Irigoyen
bðndír m. a. á, að síðan skattalögin stóð þó eins og klettur úr hafinu,
frá 1921 komu til framkvæmda °íí honum tókst, þrátt fyrir það
hjer í Rvík, liefir lijer starfað yf- að . Argentínu byggja mjög mis-
irskattanefnd, skipuð af fyrver- munandi þjóðir, að varðveita hlut-
andi fjármálaráðherra Pramsókn- leysi landsins til síns síðasta. Það
arflokksins. í nefndinni áttu þeir yar þó enginn hægðarleikur, því
Afleiðingar stjórnarfallsins ennþa en Cjoolidge 1924 jí norðurríkjun-
Samkvæmt útvarpsfrjettum er
hingað bárust í gærkvöldi mun
Iloover fá meira fyigi meðal kjör-
manna en búist var við er skeyti
þetta var sent, talað um nál. 370
eða nál. %, eins og spáð var strax
í gærmorgun samkv. fregninni í
glugga Morgunblaðsins í gær.
sati: dr. Björn Þórðarson hæsta-l að öflugur flokkur þar í landi
rjettarritari, formaður, Sighvatur j Vildi endilega stríð og svo var
Bjarnason fyrv. bankastjóri og hiti milcill í mönnum, að uppþot
Þtrður Sveinsson bankaritari. — og óeirðir urðu í Buenos Aires, og
Hinir tveir fyrst nefndu eru enn ráðist var á samkomustað Þjóð-
þá í nefndinni, en Hjeðinn er setst verja. En Irigoyen var óbifan-
ur í sæti Þórðar. Nú segir Einar legur.
Arnórsson, að yfirskattanefndin f stjórnarárum lians fór líka
hafi „öll þessi ár aldrei nokkurn- fyrst að brydda á deilum milli
tíma látið mig skilja það í orði vinnuveitenda og vinnuþiggjenda
eða verki, að jeg ynni ekki starf í landinu. Árið 1919 komust deilur
mitt sem skattstjóri óaðfinnan- þessar á hæsta-stig og mátti þá
lega.‘ ‘ ------Ennffemúr segir kalla svo, að byltingarástand væri
liann: „Áburður H. Y. á mig felur í landinu um skeið. Lenti þá í
því jafnframt í sjer svæsuustu að- blóðugum bardögum á götunum
dróttanir frá honum til tveggja í Buenos Aires, og bárust þá eng-
núverandi starfsbræðra hans í yf- ar frjettir þaðan til Evrópu í heila
irskattanefnd, nm eftirlitsle'ysi í I viku. Að lokum varð, að kalla her^
starfi sínu, formanns nefndarinn- lið til að skakka leildnn. Og árið
ar dr. Björns Þórðarsonar og Sig- 1922 var ekkert unnið í hofninni
hvats Bjarnasonar, auk þriðja í Buenos Aires í þrjá mánuði sam-
mannsins, sem úr nefndinni er far- fleytt. En upp úr því tók að
inn, Þórðar bankaritara Sveins-1 komast friður á og síðan hafa orð-
sonar“.-------- i?? stórkostlegar framfarir þar í
ófyrirsjáanlegar. Margir ót.tast al-
varlegar afleiðingar á sviði stjórn
TOálanna. Prakknesk ríkisskulda
brjef byrjuðu að falla í gær á
kauphöllinni. Búist er við að for
■seti Frakklands biðji Poincaré að
gera tilraun til stjórnarmyndunar
að nýju, en það er talið vafasamt
að hann vilji taka það að sjer.
Síðasta fregn.
TJtvarpsfregn í gærkvöldi telur
líklegt að Poincaré taki að sjer
fit j órn army ndvmina.
Þýsk blöð líta svo á, að stjórn-
arskifti þessi hafi í ölhi falli ekki
veruleg áhrif á utanríkismál
Prakklands.
Etnugosið magnast.
(Útvarpsfrjett).
Hraunflóðið heldur áfram úr
Etnu. Dimt af öslcufalli í ná-
■grenni eldfjallsins. Fólk flúið úr
tveim þorpum, sem eru í hættu
■stödd.
Framkvæmd
skattalaganna
í Reykjavík.
Frá 5ey9isfiröi.
„Glóðvolga íhaldshneykslið" hans
Jónasar Þorbergssonar.
I.
vík. Gefur hann þar í skyn að
tekjuhæstu mennirnir hjer í bæn-
um Svílti skatt. Auðvitað rökstyð-
ur Hjeðinn þetta ekki. En sjeu
tekjuhæstu borgarar bæjaríns skatt
svikarar, eins og H. V. gefur í skyn,
er ekkert vit í að taka mann úr
þcirra hóp, til þess að hafa eftir-
lit með skattaframtalinu. Þetta
hlýtur Hjeðinn að skilja.
Seyðisfirði, PB. 6. nóv.
1 gærmorgun kl. 8 kom hingað
’botnvörpungurinn „Syrina‘1 frá
Hull nr. 122 með alvarlegan eld í
kolarúmunum, er kviknað hafði
við gasmyndun. Skipshöfnin bafði
orðið eldsins vör á sunnudags-
morgun. Slökkviliðinu tokst þo á
fimm klukkustundum að slökkva
■eldinn og hjálpaði þar til tiltölú-
lega hagstæð aðstaða. Öll kolin
verða losuð úr botnvörpungnum,
en hann tekur önnur kol hjer.
Samskonar tilfelli kom fyrir 25.
sept. s.l. Þá kom hingað togarinn
„Nylgliau" frá Grímshy með all-
niagnaðan eld í kolorúmunum, er
kviknað hafði á sama hátt. Þau
kol voru einnig losuð lijer og
skipið fjekk hjer önnur kol til
beimferðarinnar.
Morgunblaðið hefir áður fundið
að þeirri ráðstöfun núverandi
stjórnar, að skipa einn af tekju-
hæstu borgurum bæjarins í yfir-
skattanefnd hjer í bænum. Hjeðinn
Valdimarsson er vafalaust meðal
tekjuhæstu borgara í bænum. —
Ilann er framkvæmdarstjóri h.f.
Tóbaksverslunar íslands og að
auki stór hluthafi í fyrirtæki
þessu; hann er erindreki erleuds
miljónafjelags, sem á stórar eignir
hjer á landi; hann er framkvæmd-
arstjóri h.f. Olíuverslunar fslands
cg einnig liluthafi þar. Hefir Hjeð-
i.on stórmiklar tekjur af báðum
])essum risavöxnu fyrirtækjum. En
auk þess hefir hann, sem ágætur
sl uðningsmaður stjórnarinnar feng
ið' greiðan aðgang að bitlingajötu
hennar. Væri Hjeðinn ekki hátt-
settur í flokki sósíalista, mundi
Alþýðublaðið fyrir löngu vera bú-
ið að reikna lit hve margar vérka-
mannafjölskyldur lijer í bænum
ætu lifað sómasamlegu lífi af
tekjum þessa eina „verkamanna-
fulltrúa.“ Og sennilega kæmist
blaðið þá að þeirri niðurstöðu, að
hjer væri beinlínis brotin grund-
vallarstefna flokksins, þar sem
e'inn einstaklingur hefði meiri mn-
ráð yfir fjármagni en telja mætti
holt fyrir þjóðfjelagið'. „En nauð-
syn brýtur lög,“ liugsa þeir „al-
þýðuleiðtogar“, enda keppa þeir
nú hver um sig að því takmarki,
sem Iljeðin hefir náð.
Hjeðinn komst í yfirskatta-
nefnd. Og nokkru eftir að hann
var þangað kominn fer hann að
slcrifa' í Alþýðublaðið um fram-
kvæmd skattalaganna í Reykja-
II.
umræddum greinum
Því næst skorar Einar Arnórsson landinu.
á Hjeðinn að birta umsögn þeirra
sem
Irigoyen var einu sinni talinn
manna, sem í yfirskattanefnd uppreisnarmaður og árið'1893 varð
liafa starfað, viðvíkjandi því hann að flýja land fyrir það, að
hvernig hann hefir rækt starf sitt hann hafði tekið þátt í uppreisn-
sem skattstjóri í Reykjavík.
inni þá. En meðan hann var for-
í umræclcLum gremum . sinum
um skattamál Reykjavíkur, ræðst
Hjeðinn Valdimarsson mjög hrana-
h ga á skattstjórann, Einar Arn-
'órsson prófessor. En allar þessar
árásir bera það með sjer, að þær
eru skrifaðar í bræði, af manni
sem er að hrapa á hinum pólitíska
leikvelli. Bitlingagjafirnar til Hjeð
ins hafa mælst illa fyrir meðal
kjósenda hans, verkamannanna
hjer í bænum. Þetta hefir Hjeðinn
best fundið sjálfur. En til þess að
reyna að afsaka einn bitlinginn,
reynir hann að telja almenningi
trú um, að hann — einmitt hann
sjálfur — hafi átt sjerstakt er-
indi í yfirskattanefnd. Þess vegna
skrifar hann árásargreinarnar á
Einar prófessor Arnórsson.
Það' var mikið og vandasamt
vork, sem skattstjórinn hjer í Rvík
bafði með höndum, þegar skatta-
lögin nýju komu til framkvæmda.
En öllum ber saman um, að till
þess starfs hafi eng'inn verið fær-
ari en Einar Arnórsson prófessor.
Auðvitað dettur þó engum í hug
að halda því fram, að starf E. A.
sem skattstjóri, liafi verið óað-
finnanlegt.
Jónas Þorbergsson ritstjóri
Tímans sleikti út um beggja meg-
in, jþegar hann sá árásargrein
Hjeðins á Einar próf. Arnórsson
Hann fann þarna „glóðvolgt
íhaldshneyksli“ og fjekk strax
ágæta matarlyst.
En hvað' vei’ður orðið úr þessu
,‘,hneyksli“. þegar Jónas á að' fara
að gæða lesendum sínum á góð
Ollu þessu liefir veslings Hjeð- seti, var liann bæði röggsamur og
inn orðið að kyngja. Hann er elcki gætinn stjórnmálamaður.
fyr setstur í yfirskattanefndina, en Ekki er búist við því að nein
liann fer að drótta því að starfs-1 breyting verði í Argentínu við
bræðrum sínum í nefndinni, að þessi forsetaskifti. Irigoyen og
þeir hafi í 5 ár svikist um það flokkur hans studdi Alvears, þeg-
verk, sem þeim ber skylda til að I ar liann var kosinn, og nú studdi
vinna. Alveras og flokkur hans lcosningu
Og svo kemur röðin að aumingja 1 Irigoyens.
Jónasi Þorbergssyni. Hann þóttist
ha.fa fundið „glóðvolgt íhalds-
hneyksli“ og ætlar að gæða les-
endum Tímans á góðgætinu. En
meðan hann er að framreiða rjett-
inn, g'erbreytist alt í höndum hans
og eftir verður „brenuheitt Pram
sóknarhueyksli!!“. Eða dettur Jón
asi Þorbergssyni í hug, að hann
geti búið til „hneyksli“ úr þessu
bulli Hjeðins, án þess að „hneyksl-
ið“ snerti dr. Björn Þórðarson,
fermann yfirskattanefndar, fram-
bjóðanda Pramsóknarf lokksins ?
Ofan á alt bætist svo það, að Hjeð-
irn verður jafn „óhreinn“ í aug-
um verkamanna hjer í bænum eins
og hann var áður en hann byrjaði
lennan kisuþvott.
Siómannakveöjur.
FB.,6. nóv.
Famir til Englands. Góð líðan.
Kærar kveðjur.
Skipshöfnin á Braga.
Dagbók.
Kappskákin. Á borði II senclu
íslendingar (hvítt) þenna leik í
gær: Rb 1—a 3.
52 ára er í dag frú Helga
Bjarnadóttir, Lindargötu 21 B.
Forsetaskifti
í Argentina.
Hinn 12. október lagði de Alvear
niður forsetatign í Argentina, en
við tók hinn nýkjörni forseti Hipo-
lito Irigoyen, sem kosinn hafði
verið með yfirgnæfandi meirihluta
atkvæða.
Irigoyen hefir áður verið forseti
um eitt kjörtímabil, frá 1916
1922. Komst hann þá að vegna
þess að nýkomin voru í gildi frjáls
leg kosningalög, sem fyrirrennari
hans, Pena, hafði komið fram. —
Því að þá var Irigoyen lítt þektur
Vandræðatímar voru þá í landinu
Stríðið stóð sem hæst og banda
'menn gerðu alt sem þeir gátu til
Frá Reykjanesi. Nokkrir jarð-
skjálftakippir voru þar í fyrra-
dag, en tiltölulega rólegt í fyrri
nótt og í gær. Þegar seinast frjett-
ist að sunnan var Geysir ekki enn
farinn að g’jósa.
Framtakssemi. Guðmundur bóndi
á ísólfsskála vann það þrekvirki í
sumar með heimilisfólki sínu einu,
að gjöra akfæran veg fyrir bif-
reiðar alla leið úr Grindavík og
heim til sín, og mun sú vegalengd
ekki skemmri en úr Reykjavík o
upp að Árbæ. Er þetta eitt dæmi
enn, um það, hverju einstaklings-
framtakið getur til vegar komið,
eins og Alþýðublaðið bendir líka
svo rjettilega á.
Hin ágæta mynd, Konungur
konunganna, sem Gamla Bíó sýnir
þessa dagana, verður enn sýnd
nokkur kvöld. Barnasýning verður
í dag kl. 4Ú2 og- aftur á laugardag.
Ber öllum saman um, að mvnd
þessi sje einhver besta myndin,
sem hefir sjest hjer.
OrCÍQ