Morgunblaðið - 14.04.1929, Blaðsíða 10

10
MORGUNBLAÐIÐ
því undarlegra, sem sýslunefnd
Skagafjarðarsýslu hafði með öll
um atkvæðum ákveðið á aðal-
fundi sínum 1928, að ef ekki
næðist samkomulag milli allra
aðilja um húsbygginguna, þá
skyldi Sláturfjelagið fá ábyrgð
sýslunnar. Með þessu sýndi
sýslunefndin með samhljóða at-
kvæðum, að það væri hennar
vilji, að Sláturf jelagið gengi fyr-
ir öllum öðrum um ábyrgð sýslu
fjelagsins, enda er þetta alveg
eðlilegt, því að markmið fje-
lags þessa er, eins og nafnið
bendir til, að starfa að slátrun
•og þar með auðvitað að reyna
að tryggja bændum þá meðferð
sláturafurðanna, sem gefa þeim
hagkvæmast verð.
En landsstjórnin var ekki á
því að láta hjeraðsbúa ráða
þessu. Hún tekur ráðin af hinum
skagfirsku bændum, setur þeim
stólinn fyrir dyrnar og segir að
Kaupfjelagið geti fengið lánið
en ekki Sláturfjelagið. Hún tek-
:ur það fjelagið fram yfir, sem
hefir það að aðalmarkmiði að
útvega bændum vörur, en úti-
lokar það fjelagið, sem hefir
það markmið, sem felur í sjer
frystihússtarfið. — Bæði Kaup-
fjelagið og Sláturfjelagið eru
í Sambandi ísl. Samvinnufje-
laga, en Sláturf jelagið hefir
aldrei viljað taka á sig hina
ótakmörkuðu samábyrgð.
Árangurinn af þessari ákvörð
un landsstjórnarinnar var sá, að
Kaupfjel. hefir þegar reist
frystihús á Sauðárkróki og Slát
urfjelagið hefir ákveðið að reisa
annað frystihús í sumar. Þessi
aðferð stjórnarinnar verður því
þess valdandi, að sýslubúar
verða að leggja í miklu meiri
lcostnað vegna þessa máls. Með
hlutdrægni sinni hefir hún bak-
að sýslubúum aukin útgjöld,sem
nema tugum þúsunda. Þetta er
mjer skylt sem þingmanni sýsl-
unnar að átelja harðlega. Jeg
veit ekki með hvaða rjetti stjórn
in blandar sjer þannig í fjelags
mál bænda og spillir samkomu-
lagi eins og hjónadjöfull milli
þessara tveggja samvinnufje-
laga bændanna. Hæstv. stjórn
má ómögulega ímynda sjer, að
hún geti með þessu kúgað hina
skagfirsku bændur, til þess að
fara inn á aðrar brautrr um fje
lagsmál sín, en þeir sjálfir telja
rjett. Landsstjórnin getur sýnt
5>að ranglæti að neita um lán úr
hinum sameiginlega sjóði, en
hún getur ekki hindrað að Slát-
urfjel. reisi frystihús, enda mun
fjelagið gera það, eins og jeg
hefi tekið fram.
Við þingmenn sýslunnar höf-
um reynt við hæstv. forsætis-
ráðh. (Tr. Þ.) að fá hann til
þess að breyta þessari ákvörðun
hæstv. dómsmálaráðh. (J. J.),
æn það hefir verið árangurslaust
<0g er hann þá orðinn samsekur
í þessari hlutdrægni.
Það væri fróðlegt að fá að
heyra hvernig hæstv. stjórn vill
rökstyðja þessa aðferð sína, því
að það sýnist erfitt að skilja
hvers vegna henni var það svo
mjög á móti skapi, að Slátur-
fjel. væri meðeigandi í frystihús
inu. Jeg dreg enga dul á, að
jeg held að ástæða stjórnarinn-
ar sje sú, að hún hafi viljað
koma Sláturfjel. fyrir kattarnef
og þvinga þannig alla bændur
til þess að versla við Kaupfjel.
En þetta er alveg röng aðferð
og óleyfileg. Bændur eiga að fá
að Versla þar sem þeir vilja. Að-
alatriðið hlýtur að vera og á að
vera að skapa sem best kjör
fyrir þá og þeir menn sjálfir sjá
hvar kjörin eru best. Frjálsir
eiga þeir að vera í þessum efn-
um sem öðrum. Það er því harð-
lega ámælisvert, er stjórnin
þannig gerir tilraun til að hefta
atvinnufrelsi og fjelagslíf
bænda.
Mjer er ekki mikið kunnugt
um, hvernig stjórnin hefir ráð-
stafað fje því, sem veitt er í
fjárl. til frystihúsgerða, en svo
mikið veit jeg, að hún hefir
lánað kaupmönnum á Akranesi
í þessu skyni. Að sönnu mun
Sláturfjelag Suðurlands hafa
verið þar milliliður, en alkunn-
ugt er, að peningarnir fóru til
þessara kaupmanna. Hæstv.
stjórn hefir ekki látið svo sem
hún væri vinveitt kaupmönnum,
en hjer hefir hún sýnt í verkum
að hún er meiri vinur þeirra en
hinna skagfirsku bænda, sem að
Sláturfjel. Skagfirðinga standa
og er þetta í góðu samfæmi við
orðheldni hennar um fjölda
mörg önnur atriði.
Jeg skil ekki, að um þetta
atriði þurfi fleiri orðum að fara.
Jeg skil ekki annað en að allir
sjái, að hjer er óhæfileg hlut-
drægni á ferðum. Ef það hefði
verið umhyggja fyrir landbún-
aðinum, sem rjeði þessum að-
gerðum, hvað gat þá verið á
móti því, að Sláturfjel. væri
þátttakandi í húsbyggingunni?
Sláturfjel. á vandað sláturhús á
Sauðárkróki og Kaupfjel. hefir
um mörg ár haft afnot þess með
Sláturfjel. Hefir um þetta ver-
ið hin besta samvinna, enda hef-
ir Kaupfj. til skamms tíma ekki
átt neitt sláturhús. Af hverju
máttu þessi fjelög ekki vinna
saman áfram? Af hverju er
stjórnin að sletta sjer fram í
fjelagsskap, sem henni kemur
ekkert við? Af hverju er stjórn
in að reyna að sá frækornum
sundurlyndis og tvídrægni með-
al bænda landsins? Af hverju
er hún að baka þeim, sem ekki
vilja láta kúgast, ónauðsynleg
og stórkostleg útgjöld? Það er
sannfæring mín, að alt þetta
sje gert til þess að reyna að
kúga skagfirska bændur til
hlýðni við landsstjórnina í
stjórnmálum, því að vitanlegt
er, að þeir hafa ekki til þessa
verið þægir í þessum efnum. Jeg
er talsvert kunnugur þessum
bændum og mikill meiri hluti
þeirra hefir sýnt mjer svo mikið
traust og trygglyndi, að ekkert
er mjer kærkomnara en tala
þeirra máli. Og eftir þeirri þekk
ingu, sem jeg hefi af þeim get
jeg sagt hæstv. stjórn, að það er
með öllu tilgangsl. að reyna að
kúga þá. Tilraun í þá átt þjapp-
ar þeim saman og herðir þá en
mýkir ekki. Jeg held því að
hæstv. stjórn hafi í þessu unnið
þvert á móti tilgangi sínum og
frá pólitísku sjónarmiði mínu
væri ekkert út á þetta að setja,
ef sá böggull fylgdi ekki þessu
stjórnar-skammrifi, að kjósend-
jur mínir verða fyrir stórmiklum'
| alóþörfum útgjöldum vegna
þessara aðgerða hæstv. stjórnar.
Dómsmál tekin i pólitíska
þjónustu.
Við tækifæri éins og þetta er
ekki unt að ganga fram hjá
meðferð hæstv. dómsmálaráðh.
(J. J.) á dómsmálunum, því að
í hans stjórnartíð hefir það skeð,
sem ekki hefir komið fyrir hjer
á landi og hvergi má eiga sjer
stað, að dómsmál sjeu tekin í
pólitíska þjónustu og notuð til
að sverta andstæðinga. Það er
bein óhæfa, að sakamál skuli
vera tekin og notuð sem vopn í
dægurdeilum, og það er fyrir-
litlegt að reyna jafnvel að nota
gömul og afgerð sakamál til
þess að reyná að ófrægja and-
stæðinga.
Þessa aðferð hóf hæstv. ráðh.
(J. J.) Þegar eftir að hann tók
við embætti sínu, því er hann
nú gegnir, og byrjað var á Hnífs
dalsmálinu. Það var reynt að
sverta allan íhaldsflokkinn með
því máli og svo langt var geng-
ið, að háttv. þm. N.-Isf. (J. A.
J.) var útilokaður frá þinginu
um lengri tíma vegna þess máls,
jafnvel þótt svæsnustu andstæð-
ingar þyrðu ekki einu sinni að
gefa það í skyn, að hann væri
hið allra minsta við þetta mál
riðinn. Hnefarjetturinn var gerð
ur að Hæstarjetti í sjálfu lög-
gjafarþinginu, þótt ekki stæði
það þá nema nokkra daga. Og
það verður að segjast Framsókn-
arflokknum til lofs, að þegar
hann sá hvert stefndi, neitaði
mikill hluti hans að fylgja þess-
um ráðh. út í ófæruna, og ef til
vill var það mikið að þakka hin-
um látna fjármálaráðherra
flokksins (M. Kr.). Mun þess
sjálfsagt lengi minst, er hann
reis upp úr sæti sínu í þessum
sal, snerist öndverður gegn em-
bættisbróður sínum (J. J.) og
lýsti því yfir, að hann mundi
greiða atkvæði á móti honum.
Hæstv. ráðh. hefir álasað mik
ið fyrverandi stjórn fyrir það,
að hún hafði ekki leitt til lykta
Hnífsdalsmálið á þeim 2—3
mánuðum , sem liðu frá því
málið kom upp og til þess stjórn
arskiftin urðu. En síðan hann
tók við völdum eru liðnir 19
mánuðir og dómur í málinu í
undirrjetti er nýfallinn og áreið
anlega mjög langt þangað til
málið er útkljáð fyrir Hæsta-
rjetti. Hjer er því bert, að ráðh.
gerir hærri kröfur til annara
en sjálfs sín. Ætti þetta að vera
honum áminning, um að gera
fyrst og fremst kröfur til sjálfs
sín, því að með því einu móti er
honum heimilt að gera kröfur
til annara.
Ástæða er til að minnast hjer
á afsetningarmál sýslumanna
Barðstrendinga. Á síðasta þingi
raupaði hæstv. ráðh. (J. J.)
mikið af dugnaði sínum í því
máli. En hvernig er nú því máli
komið? Því er þannig komið,
að stjórnin hefir að allmiklu
leyti tapað því máli er hún höfð
aði gegn honum. Og hún viður-
kennir dóminn rjettan með því
að áfrýja honum ekki, en í
þess stað fer hún í sakamál við
hinn afsetta mann og enginn
veit hvenær það endar. Jeg get
þess aðeins, af því að það mundi
ekki þykja líklegt eftir aðferð
ráðh. (J. J.) í öðru máli, að
stjórnin hefir ekki krafið hinn
afsetta sýslumann um vexti af
búaf je, sem stóð inni hjá honum
Eftir öllu þessu sje jeg ekki,
að hæstv. ráðh. (J. J.) hafi
ástæðu til að gorta af aðgerð-
um sínum í þessu máli. Ef sjóð-
þurð hefir verið hjá þessum
embættismanni, sem jeg efast
ekki um eftir því, sem frá er
skýrt, þá gerði ráðh. (J. J.)
ekkert nema skyldu sína, er
hann veik honum frá embætti,
en ráðh. hefir farist þetta svo
klaufalega, að aldrei hefir
nokkrum starfsmanni verið vik-
ið frá með slíkum harmkvælum
og vetlingatökum vanþekkingar
og klaufaskapar.
Sjóðþurðarmálið í Brunabóta-
fjelagi íslands verð jeg líka að
nefna hjer, því að þessi sami
ráðh. (J. J.) hefir í blaði sínu
marg oft gert það að umtalsefni.
Þessi sjóðþurð var 60—70 þús.
kr. Jeg hafði fyrirskipað rann-
sókn út af þessu áður en jeg fór
úr stjórnarráðinu og ennþá er
þetta mál þó ekki á enda kljáð.
í byrjun var þó ekki meiri al-
vara í stjórninni um þetta mál
en svo, að hæstv. forsætisráð-
herra samdi við umboðsmann
hins seka um eftirgjöf sakarinn-
ar gegn greiðslu og er upplýst
með vitnaleiðslu, sem nýlega
hefir farið fram, að samningar
voru komnir á milli hæstv. for-
sætisráðh. og hins seka, en þeim
samningum var riftað af hæstv.
dómsmálaráðh.
En það er hjer sem oftar, að
ráðh. (J. J) vill nota sakamál
til þess að ná sjer niðri á and-
stæðingum sínum. I þessu tilfelli
var það forstjóri Brunabótafje-
lags íslands, sem hann vildi ná
sjer niðri á, en það er næsta
erfitt, því að hann einmitt var
það, sem kom þessari sjóðþurð
upp og sýnist það frekar þakk-
arvert. Og úr því að hæstv.
stjórn taldi hjer ekki um meira
að ræða en það, að hún gæti um
það samið mundi heppilegast
fyrir hana sjálfa að halda þessu
máli sem minst á lofti.
Sjóðþurðin á Seyðisfirði.
En útaf eða í sambandi við
þetta sjóðþurðarmál er með öllu
ómögulegt annað en að nefna
annað sjóðþurðarmál miklu stór-
kostlegra hjá útibúi Lands-
verslunarinnar á Seyðisfirði, sem
jeg veit ekki betur en að um
hafi verið samið að minsta kosti
að nokkru leyti. Hæstv. ráðh.
(J*. J.) hefir að sönnu sagt mjer
fyrir nokkru að þetta ætti að
rannsakast, en hvað á að rann-
saka, veit jeg ekki. Landsreikn-
ingarnir sýna hve há skuldin er
og hún er viðurkend af útbús-
stjóranum. Hvað áaðrannsaka?
En úr því að þetta mál hefir
verið látið óátalið allan þenna
tíma, þá sjest, að það er ekki
af eintómri heilagri vandlæt-
ingasemi, sem jafnmikið veður
hefir verið gert úr sjóðþurðun-
um í Brunabótafjel. og Barða-
strandarsýslu. Báðar til samans
eru þær víst ekki eins miklar
og Seyðisfjarðarsjóðþurðin ein.
Drengjaföt,
Sportföt,
Matrosaföt,
Jakkaföt,
Fermingarföt,
nýupptekin.
S. lóhannesdóttur
AustupstrsBti 14.
(B«int 4 móti LandgbanJcaBoitiL
Sími '887.
.Drahhari*
er ein af allra bestu sftg-
um Rafael Sabatini, hún
er skemtileg og spenn-
andi frá upphafi til enda.
Fnst i ttllum bókabúðum
og kostar aðeins 3 kr.
lan Routens
konfekt og átsúkkulaði
er annálað um allan heim
fyrir gæði.
1 heildsölu hjá
lobaksverjluri ísfan
Sokkar
fyrir karla og konnr
stört og ódýrt nrval.
Það mun því verða erfitt fyrir
hæstv. ráðh. (J. J.) að gylla
sjálfan sig með sjóðþurðarmál-
unum, er hann um langt skeið
hefir látið óátalið stærsta sjóð-
þurðarmálið, sem jeg þekki hjer
á landi. Hvað halda menn nú,
að ráðh. (J. J.) mundi hafa sagt
eða gert, ef þar hefði ekki átt
hlut í flokksmaður hans?Jeg sje
í anda stóru yfirskriftirnar og
skammarorðin í blaði hans. En
af því að flokksmaður á hjer í
hlut, þá hefir ekkert verið gert,
þótt um langt skeið hafi verið
vitað um þessa sjóðþurð.
Jeg sje heldur ekki ástæðu til
annars en minnast hjer á mál,
sem hæstv. dómsmálaráðherra
hefir látið höfða gegn mjer, hið
svonefnda Shell-mál, en af því
að jeg á þar sjálfur hlut að
máli, mun jeg ekki fara langt
inn á það. Þess er þó rjett að
geta, að ráðh. þótti svo mikils
um vert að almenningur fengi
að vita um þessa málsókn, að
hann ljet blaðið sitt skýra frá
því, að höfðað væri opinbert
sakamál gegn mjer og ljet með
því í veðri vaka, að það varðaði
ærumissi, ef dómur fjelli ráðh.
í vil.
Sem átylla til þessarar mál-