Morgunblaðið - 02.05.1929, Qupperneq 6

6
MORGUNBLAÐIÐ
sínum. Þeir vilja því eðlilega ekki
borga þessi lán npp og flytja sig
yfir í aðra veðdeild og taka þar
nýtt lán, og svara ef til vill 11%
afföllum aþ' því eins og nú er gert.
Það segir sig sjálft. Veðdeildar-
viðskifti bænda halda því áfram
vitS Veðdeild Landsbankans, þótt
þá&j veðdeild verði sett á stofn.
Um söfnunarsjóðslánin er það að
segja, að allir kjósa hejst að fá
þar lán vegna þess, að hann heimt-
8r enga árlega afborgun, og að
VoXtir eru þar viðunanlegir. Eng-
inn fer því að flytja sig þaðan yf-
ir í nýju veðdeildina. .
Og þá getur hún heldur ekki
vænst þess, að þeir, sem skulda
ríkissjóði út af kaupum á jörðum,
fari að flytja sig yfir í hina nýju
veðdeild, því* þeir borga aðeins
4% vexti af þeim og afborganir á
:28 árum. Og tæplega fara þeir, sem
lán hafa fengið í ræktunarsjóði, að
flytja sig.
Hin nýja veðdeild getur þyí alls
ekki búist við að fá viðskifti við
aðra en þá, sem hafa óveðsettar
jarðir, en eins og jeg hefi áður
sagt, munu vera sárfáar jarðir ó-
veðsettar í eign einstakra manna,
og ef þær eru ekki veðsettar nú,
þá mundU þær tæplega verða veð-
settar þó þessi nýja veðdeild yrði
sett á stofn. Menn tala um ógreiða
afgreiðsju í veðdeild Landsbank-
ans nú; ef svo er, þá ætti ekki að
þurfa að stofna nvja lánsstófnun
ti] að kippa þf;ssu í lag.“
Þá er B. Kr. því mótfallinn, að
Viðlagasjóðurinn sjé tekinn alhir
•og óskiftur til tryggingar í hinni
nvju veðdeild.
Sagði hann m. a.:
Því að afnema Viðlagasjóðinn?
„Viðlagasjóðurinn, eins og hver
•annar varasjóður, er fyrst og
fremst ætlaður til þess að borga
með honum reikningshalla, enn-
fremur tjón vegna ábyrgða, sem
ríkissjóðurinn hefir tekið upp á
sig fvrir einst.aka menn og stofn-
nnir. Og siðferðilega og viðskifta-
lega sjeð, má telja hann veðsettan
fyrir þessum ábyrgðum.
Þá er honum ennfremur ætlað,
að hjálpa í neyð, ef hajlæri ber að
höndum yfirleitt eða í einstökum
hjeruðum.
Kunnugt er, að' ríkissjóðurinn
hefir tekið upp á sig fleiri tugi
miljóna í ábyrgðum.
I árslok 1927 var viðlagasjóður-
inn einar 2.027.405,31 kr. Af hon-
um á nú að verja kr. 1,250,000 til
tryggingar veðdeildarinnar, og
handa bústofnslánadeild á að verja
kr. 1,700,000. Það er samtals .2,950
þústuídir króna. Er sjóðurinn þar
með mikið meira en tæmdur.
Og í hverju liggur svo þessi við-
lagasjóður, sem ætlaður er til þess
sem jeg áður nefndi? Hann liggur
að mestu leyti í meira og minna
óvissum skuldabrjefum einstakra
manna og stofnana. Yfir 1% milj.
króna standa í þess konar dóti.
Viðlagásjóðinn virðist mjer verða
fremur að auka en minka, eftir
því sem hann tekur að sjer meira
af ábyrgðum.
Og auðvitað á hann að liggja í
handbæru fje, en ekki vera banki
fvrir allra handa fyrirtæki.
Og þrátt fyrir það, þó á þenn-
an hátt eigi meira en tæma við-
lagasjóðinn, þá á nú samkv. 22.
gí. fjárlaganna að lána úr viðlaga-
sjóði öll lánin, sem taliiÝ eru í
þeirri grein, en þó sagt „ef fje
er fyrir hendi'í. En úr því sjáan-
legt er, að ekkert. fje verður fyrir
hendi, hvers vegna er þá verið að
vísa á þennan sjóð?“
Nýr veðdeildarflokkur.
Um tillöguna um nýja veðdeild-
arfloltka fórust honum þannig orð:
„Kem jeg þá að sjálfum breyt-
irjgartillögunum, sem jeg óbeint
liefi verið að tala um. Er fimta til-
Jagan aðaltillagan eins og sjá má;
hinar eru flestar afleiðing af
henni.
Fimta till. leggur til, að stofn-
aðir verði einn eða fleiri véðdeild-
arflokkar innan veðdeildar Lands-
bankans, sem eingÖngu sje ætlað
að lána út á jarðarveð. Og eins og
jarðarveðin hafa setið í íyrirrúmi
áður, er lán voru veitt, eins geng
.jeg út frá, að Landsbankinn láti
bændur sitja í fyrirrúmi með kaup
á verðbrjefum þessara flokka fyr-
ir sparisjóðsfje. Og þar sem ein-
mitt er gert ráð fyrir þessu, er síð-
ustu veðdeildarlög voru sámin
1928, að hafa þar ílokka með mis-
munandi vöxtum, þarf engin ný
lög til þess, en aðeins regjugerð
fyrir þann flokk eða flokka.
Með þessu mótá tel jeg baendur
betur setta, en þó ný veðdeild vaeri
stofnuð, með nýjum óþektum brjef
um, sem enginn veit nú hversu út-
gengileg verða við hliðina á þekt-
um veðdeildarbrjefum, sem vexið
hafa á markaðinum í 28 ár.
Og með þessu mótá kemst Al-
þingi hjá að eyða 1,250 þús. kr.
af viðlagasjóðnum til tryggingar
þessari nýju veðdeild."
Jón Þorláksson tók einnig til
máls. Benti hann á það, hve illa
það væri til fundið, að aínema
viðlagasjóðinn sem sjerstaka stofn-
un, og gera hann að tryggingar-
sjóði fyrir brjefum hins nýja
banka, þar eð bankinn auk þess
hefði ríkisjóðsábyrgð. Ríkisábyrgð
in væri aðaþitriðið. Brjefin seld-
ust ekkert betur, þó viðlagasjóð-
urinn væri þama settur. —■ Taldi
hann eðlilegt, að hinn nýi fjár-
málaráðherra teldi það metnaðar-
mál að láta eigi afnema sjóð þesn-
an að gagnslausn.
Ennfremur varaði ræðumaður
mjög við því, að fara inn á þá
braut að fjölga tegundum vaxta-
brjefa, sem væri á markaðinum.
Með frv. þessu yrðu tegundirnar
6, og væri augljóst, að þessi fjöl-
breytni myndi gera söluna erfiðari.
Að nota vaxtabrjefasölu til að
afla bústofnslánadeild fjár, taldi
hann óheppilegt. Þar væru lán
ekki veitt nema til 10 ára. En
menn keyptu ekki að jafnaði
vaxtabrjef til að hafa fjeð þar svo
stuttan tíma. Sparisjóðsfje mætti
Vielsklplð Jaroo í 5 20“
með 46—56 HK. Tuxhamvjel, nýsamsettri, fæst keypt með tækifæris-
verði, ef kaupin geta gerst fyrir miðjan maí n. k. — Stærð skipsins
er ca. 30 tonn. Selst með öllu tilheyrandi, svo sem seglum, tvenn-
um grunnfærum, línuspili o. fl., og er altilbúið á línuveiðar. Auk þess
fylgja með í kaupunum sddargrindur og allar stíur. Lóðaútgerð
getur fylgt ef vill.
Væntanlegir kaupendur snúi sjer til
Jóus Grímssonar,
kaupmanns, ísafirðL
Badlltapúðiir.
Hndlltscream.
Hndlítssúpur
og Ilmwiitn
er Avalt ódýraat
og best i
ávaxta í þeirri deild, og eins
mætti taka sjerstök lán handa
henni.
Afgreiðsla xnálsins.
Tillögur B. Kr. voru feldar. En
Jón Baldvinsson tók sínar til-
lögur aftur. Halldór Steinsson tók
upp nokkum hluta þeirra og voru
þær samþyktar.
Felt var úr frumvarpinu ákvæð-
ið um happdrættið.
Járnbrantarteinar
5, 7, 9, 10, 12, 14, 18 og 20 kg.
og enn staerri — nýir Og notaðir
— fyrirliggjandi í Oslo.
Ú rsteypuvagnar,
Kranar, j
Kola- og grjótmuktings-
vjelar,
Flutningatæki.
SeU ft Gnrholt A.S.
Oslo.
Símnefni.- Moment.
gjaldmælis
bifreiðar altal
til leigu hjá
B. S. B. —
Hvergi ódýrari bæjarkeyrsla, ea
hjá B. S. K. — — Stndebakev
ern bfla bestir.
Ferðir til Vífilsstaða og Hafnar-
fjarðar alla daga á hverjum kL-
tíma. Best að ferðast með Stude-
baker drossium.
Ferðir anstur í Fljótshlíð þegar
veður og færð leyfir.
Afgreiðslusímar 715 og 716.
Bffreiðastðð Reykjavikur.
Austurstræti 24.
Ástin sigrar.
get það ekki! mælti Ruth. Hugs-
aðu um hve mjög jeg mundi brjóta
odd af oflæti mínu með því!
— Hugsaði heldur um hvernig
L'ara, mun fyrrir Richard ef þú gerir
það ekki/svaraði Díana þegar, Og
„jeg er viss um það, að Wilding
mun ekki láta þjer verða óvirð-
iag að þessu. Haun mun ekki dauf-
Jieyrast við bæn þinni. Jeg veit
að hann mun gera alt, sem þú bið-
ui hann um. Fyrir þín orð mun
hann skorast undan því að ganga
á hólm við Richard og viðurkenna
að hann hafi rangt fyrir sjer. —
Hann getur gert það, því að eng-
inn mun efast um hugrekki bans.
Hann hefir sýnt hugrekki sitt svo
margsinnis.
9vo gekk húu þangað er Ruth
stóð og vafði handleggjum um
mitti hennar.
— í kvöld muntu þakka mjer
■fyrir þessa ráðleggingu, mælti hún.
Hvers vegna hikar þú? Ertu svo
sjálfselsk að þú metir það meira
að brjóta ekki odd af oflæti þínu,
iieldur en líf og heiður Riehards?
— Nei, nei, mælti Ruth lágt.
— Nú, hvað æt.Tarðu þá að
gera ? Ætlarðu að láta Richard
fara til hólmsins og verða sjer og
-ett sinni til smánar með þvi að
auglýsa hugleysi sitt áður en hann
er drepinn af manni þeim, sem
hann hefir móðgað?
— Nei, jeg ætla að fara, mælti
Ruth um leið og hún hafði tekið
þá ákvörðun, var hún áköf í að
framfylgja henni. Komdu Díana.
Við skulum láta .Jerry leggja á
fyrir okkur og fara til Zoyland
Chase undir eins.
Riehard sat á tali við Vallaneey
og þær kvöddu hann ekki, heldur
lögðu þegar á stað og fóru veginn,
sem liggur í útjaðri Sedgemoor og
þaðan suður til Weston Zoyland.
Þær töluðu ekki orð saman. En
þegar þær komu að vegamótunum,
þar sem annar vegnrinn beygir
til Chfxlzoy, en hinn til Zoyland
Chase, greip Díana snögglega í
taumana og rak upp hljóð.
— Jeg held að það sje sólinni
að kenna, stundi Díana og greip
um enni sjer. Mjer finst ætla að
líða yfír mig.
Og svo hneig hún af hest.inum.
Ruth ntökk af baki og fór að
stumra yfir faenni. Díana var ná-
föl og Ruth hjelt að það væri
vegna þess að hún væri veik, því
að hana grunaði ekki að fölvinn
stafaði af því hvað Díana var í
mikilli geðshræríngu. Hún var
nú mill ivonar og ótta um það
hvort ráðagerð sín mundi hepnast.
Svo se» steínsnar þaðan er þær
voru, stóð lítill kofí á grænni
flöt utan við veginn og þar bjó
öldruð kona sem þær þektu báðar.
Díana ljet þá ósk í ljós að komast
þangað og fá að hvíla sig þar
dálitla stund. Ruth hjálpaði henni
á fætur og leiddi hana heim að
kofanum. Camla konan tók þeim
opnum örmum og fór með Díönu
inn í svefnherbergi sitfc og hlúði
þar eins vel að henni og unt var.
Hún losaði um föt Díönu, færði
henni svaladrykk og baðaði andlit
hennar úr köldu vatni.
Díana var alveg máttlaus, en
hún fullvissaði þær um það, að
hún mundi brátt jafna sig ef hún
fengi að hvílast. Rxrth settist á
stól hjá henni og var áhyggjufull
mjög. Hvernig færi nú ef hún
kæmi of seint til Zoyland Chase —
ef Wilding væri farinn, er hún
kæmi þangað ? Það var eins og
Díönu dytti hið sama í hug á sömu
stundu. Hrrn hallaði sjer að Ruth
og hvíslaði.
— Þú skalt ekki brða eftir mjer,
Ruth.
— Jú, jeg verð að gera það,
— Nei, þú; mátt það ekki, sagði
Díana esp. Það getur vel varðað
líf Richards. Nei, nei, elsku Rutb
mín, þú verður að flýta þjer til
Zoyland. Jeg ska.1 koma á eftir
þjer að vörmu sporí.
— Jeg ætla að bíða eftir þjer,
mælti Ruth.
Díana staulaðist þá á fætur með
mestu erfiðismu*u».
— Yið skulum þá leggja á stað
undir eins, stundi bún, eins og hún
ætti bágt með að tala.
— Þií ert ekki einu sinni fær
um stunda á fótunum, mælti Ruth.
Sittu kyr, Díana!
—- Annað hvort verður þú að
fara ein, eða jeg verð að fara .með
þjer, því að þetta þolir enga bið,
mælti Díana. Wilding getur farið
til hólmsins á hverri stunðu og
er tækifærið gengið okknr úr
greipum. En jeg kæri mig ekki
um að hafa líf Richards á sam-
viskunni.
Ruth sneri hendur sínar í ör-
væntingu, og vissi ekki hvað til
bragðs skyldi taka. Hún gat ekki
fengið af sjer að láta Díönu halda
áfram ferðinni, eins og hún var á
sig kmnin. Og það náðr varla
neinni átt að hún færi ein heim
til Wildings. Á hinn bóginn gat,
það riðið á lífi Riehards hvað' hún
gerði. Og þegar hún hugsaði betur
um þetta, gekk hún í gildruna,
sem Díana hafði búið henni. Hún
þóttist sjá, að þoð væri. ómensku-
legt af sjer að hika nokkuð. Hún
mátti ekki taka tillit tíl neinnar
venju, eða þess hvað almanna-
rómur sagði. Hún varð að sýna
það, að hún væri hugrökk, Hún
varð að skilja Díönu eftir og fara
ein á funcl Wildings'.
Hún lagði því ein á stað, en
Díana lofaði að koma undir eins
og hún hefði náð sjer.
4. kapítuli.
Skálmálamir.
— Mr. Wilding íör í dögun að
heiman ásamt Mr. Trenchard,
mælti Walters, hinn gamli þjómi
Wildings í Zoyland C.hase, og ljet
ékkert á því bera, hvað hann var
hissa : því, að ungfrú Westmaeott
skyldi krma þangað eiu síns liðs.
— Fór haun að heiman----------í
dögun? stamaði • Rutb og vissi
ekki, hvað hún átti af sjer að
gera. Noltkra stund stóð hún ráð-
þrota, en svo herti hún upp hug-
ann. I r því «5 Wilding fór að
heiman í dögun, þá gat það ekki
staðíð í neinu sambandi við hólm-
gönguna. því Riehard var enn
heima, þegar hún fór þaðan. Wild-
ing hlaut að hafa farið í eiuhverj-
um öðrum erind'agerðum, og þess
vegna var sennilegt., að hann
mundi lcoma he.im, áður en hann
færi ti! hólmsins.
—- Nefndi hann nokkuð, hvenær
hann mundi komsi heim aftur?
spurði húu sro.
— Já, hann kvaðst mundu koma
heim um hádegi, svaraði þjðnn-
inn.
Það var nú hálf stund til há-
degis.
— Hans ér þá von á hverri
stnndn, mælt.i húm.