Morgunblaðið - 10.12.1929, Blaðsíða 5

Þriðjudaginn 10. des. 1929.
6
97 ára raynsla
hefir sýnt að aflasælastir
eru jafnan
Mustads önglar.
0. Jotaousit & Kaaber
aðalnmbsðsmenn.
H
É ?iimbuff*ire«a9Í8fln §
i P. W.dacðiðsen & Sðn. |
^ Stíjfniid 1824.
%» Simuefnii Granfuru — Carl- unitsgade, K C. 5g?
H a
Selur tixnbur í stærri og smærri sendingum frá Eaupm.höín. ^
M ®ik til skipasmíCa. — Einnig heila skipsfarma frá SvíþJóC. M
M ' S
Hef ves*slað við fsland 80 ás*.
ATBUBIÐ
að með Schluter dieselvjelinni kostar olía fyrir hverja fram-
leidda kilóvattstund aðeins 7—8 aura.
H. F. RAFMAGN.
Hafnarstræti 18. Sími 1005.
Islensk nianrikismál.
Eftir Einar Arnórsson.
m.
Hvernig fara ætti um utanríkis
mál íslands.
Þegar konungssambandinu er
slitið, sem væntanlega verður um
leið og' ísiijiid tekur við meðferð'
utanrílcismála sinna, þá kemur það
mál fyrst tii greina, hvernig fara
skuli um vald það, e'r stjórnarskrá
in veitir konungi í orði kveðnu.
Úr þessu atriði er í rauninni auð-
leyst. i'orsætisráðherra verður að
hafa alt fyrirsvar landsins út á
við, bæði um stjómmálefni og aðra-
framkomu. i því skyni verður að
ætla honurn sæmilegan bústað Og
sæmilegt risnufje, sem þó mundi
alls eig'i þurfa að fara fram úr
20000 kr. á ári, sem sendiherra Is-
Jands i Khöfn virðist nú hafa í
i'isnufje og gengismun að auki. í
þessu sambandi skal þess geta,
þótt það varði ekki meðíerð utan-
ríkismála, að lög ættu J)á að öðlast
fult gildi, þegar Alþingi hefir
samþykt þau. Staðfesting konungs,
slilc sem nú á sje'r stað, er aðeins
form og hyrfi því með slitum kon-
ungssamb'xndsins við Danmörku.
Eyr.'i'svar landsins í öðrum ríkj-
nm mætti Itoma fyrir svo, að eigi
yrði stórum dýrara en nú. Hafa
þyrfti einn fulltrúa, er veTa ætti
charge d’affaires fyrir Norðurlönd
og bústað hefði þar á þeim stað, er
ísland hefði me'st sltifti við. Senni-
lega því í Kaupmannahöfn fyrst
um sinn. Tii þessa þyrfti 30—40
þúsurid krónur árlega. Meira ætti
alls eigi að þuri'a. tsland hefir
engin efni á því að veita stórfje til
risnu eða ve'isluhalda, og ef fulltrú
inn hei'ir embættisheitið chargé
d’affaires, þá hyílir eng'in kvöð til
slílts á honum.
Ault þess þyrfti Island að hafa
konsúla í allmörgum bæjum á Norð
urlöndum. Mundi ergi verða hörg-
ull á kaupsýslumönnum í þeim
löndum, er taka mundu vilja að
sjer þann starfa fyrir ekki neitt.
í Bretlandi þyrfti landið einnig
að liafa chargé d’affaires. Trúlegt
er, að honuiri mætti varla ætla
miana en 40—50 þúsund kr. á ári.
Svo mundi þurfa samskonar sendi-
mann fyrir Þýskaland, er jafn-
framt væri falið að gæta hagsmuna
landsins í Austur-Evrópu-löndun-
um, og' svb í einhverju rómönsku
landanna (Frakklandi, Spáni eða
Italíu). í Bandaríkjunum í N.-Ame
ríku mundi og rjéttast að hafa
C'liarue d’affaires, ]>ví að varia
_\i'ði þeim gert lægra uridir höfði
en stórveldum Evrópu.
Aul< þess mundi fulltrúum ým-
issa ríkja falin hagsmúnagæsla ís-
lands í þeim ríkjum, sem fjær éru.
svo sem í Austur-Asíu, Súður-Ame
ríku og víðar, eins og altítt e'r, aö
stærri ríki en ísland geri.
Konsúla mundi ísland hafa á
þeim stöðum, ér jnirfa þætti, ef til
vill sendikonsúl í þeim löndum, eT
mestur er markaður íslenskuni vör
upi. svo sem á Spáni og ítalíu.
Ettii' því sem að franian hefir
verið sagt, mundi ísland þurfa að
hafa I cliargé d’affaires í Evrópu
og í Bandáríkjunum í Norðui’-
Amcríkn, 1 sendikonsúl á ítalíu,
en á Spáni ætti chargé d’affaires
að búa, og þyrfti þar því varla
sendíkonsúl. Til alls þessa ætti
ekki að þurfa yfir kr. 300000.00 á
ári. Svo að fjármunurinn frá því,
sem nú er, yrði þá ekki langt yfir
kr. 100000.00. En munurinn á fram
kvæmdum starfanna, sem nú er,
yrði eigi lítill. Nú er ísland „í
horninu‘t hjá Danmörku' um með-
ferð utanríkismáia. Embættismenn
Damnerkur skoða meðferð ís-
lenskra utanríkismála að vonum
sem algert aukaatriði í starfi sínu
og gera sjer lítið far um að kynna
ísland e'ða. gera aunað fyrir það
anað en það, sem varla verður hjá
komist. Þekking þeirra á íslensk-
urii högum hlýtur yfirleitt að vera
af mjög skornum skamti. Er þess
varla væntandi, að þeir geti veitt
þeim inönnum mikla fræðslu, er
spyrjast vilja fyrir um íslerisk
efni, t. d. verslunarmál, íslenska
menningu- á ýmsum sviðum o. s.
frv., þvi að Danir eru flestir frem
ur ófróðir um þau efni, þó að
mentaðir menn sjeu. Þetta skal
Dönum ekki lá, því að fæsta þeirra
skiftir það miklu að kunna skil á
íslenskum efnum.
En þe'gar íslenskir menu taka
við fyrirsvari íslands í höfuðlönd-
um álfunnar og i Bandaríkjunum,
þá ætti að mega vænta mikillar
breytingar í þessu efni, vonandi að
sýnu leyti eins mikillar breytingar
og orðið hefir t. d. á landhelgis-
gæslunni síðan fslenskir menn á
'slenskum skipiun tóku að rækja
hana. Þótt hjer hafi danskt skip
komið til landhelgisgæslu sam-
kvæmt ákvæðum sambandslag-
anna, þá hefir sú gæsla verið ná-
lega eingöngu á pappírnum hin
seinni árin. Svo verður og alment
imi rækslu íslenskra utanríkismála,
meðaii meðferð þeirra er í höndum
danskra embættismanna. Þetta er
ekki sagt mönnum þessum til lasts.
Þeir geta ekki gert annað eða
meira fyrir ísland en það allra
sjálfsagðasta, eins og að liðsinna
mönintm um vegabrjef og annað
slíkt, senda heim sjómenn o. s. frv.
Svo mundi það og verða, ef vjer
færum með dönsk utanríkismál. Og
svo mun það jafnan verða, þar
sem annað ríki fer með utanríkis-
mál þess. Þetta skiftir eigi máli á
stöðum þar sem skifti eru lítil eða
engiii milli ríkjanna. En þar sem
mikil skifti eru, þar skiftir það
miklu. Nú má t. d. nefna Spáu.
Hvers vegna hefir ísland fastan
niann á Spáni, enda þótt Danir
éigi þar se’m anarstaðar að gæta
hagsmuna Islands? Auðvitað af
því, að við Spán hefir Island mjög
mikil verslunarskifti og það tel-
ur liiriá döilsku embættismenn ekki
geta gætt þar íslenskra hagsmuna
viðunanlega.
Auk þess brýtur það að ýmsu
leyti beinlínis bág við hagsmuni
Dana, að íslandi aukist verslunar-
slcifti við önnur lönd en Dan-
mörku. Danir- hafa að fornu fari
drrp-ð ísland í verslunardróma og
Þugi Jialdið því í verslunarviðjum.
Og þ<* r liafa þess vegna vanist því
fram á Vora tíma, að íslenska versl
unin gengi þeini um hendur. Og
euihverir dánskir kaupmenn missa
því hagnaðarvon hvenær sem ís-
líiiidi opnast markaðir eða viðsldfti
utan við Danmörk. Þess er því
ékki að vænta, að -danskir e'mbætt-
ismenn, sem íslenskum utanríkis-
málum sinna, fari að greiða fyrir
viðskiftum Islands við önnur lönd
fram hjá Danmörku. Þeir telja
sjer að vonum fyrst og fremst
skylt að gæta í hvívetna hagsmuna
síns lands. En nú fara danskir
hagsmunir og íslenskir alls eiki
alt af saman, og þá er vonlegt, að
liagsmunir íslands verði út undan.
Sannast það þó, að engiun kann
tveimur herrum að þjóna. Þegar
fnlltrúar landsins eru orðnir ís-
lenskir, þá er einsætt, að þessi
hætta er úr sögunni. Þeir eiga að
eins íslenskra hagsmuna að gæta,
oiga einum herra að þjóna, og geta
þvi beint kröftum sínum óskiftum
tii hagsmuna sínu landi. Þess má
því hiklaust vænta, að sá tiltölu-
lega litli kostnaðarauki, sem ís-
landi verður að því, að taka að
sjer meðferð utnríkismála sinna,
mai'gvinnist upp í auknum verslun
arhagnaði og auknu og traustara
menningarsambandi við sumar
■ fremstu menningérþjóðirnar.
Framh.
Lfig nm ntsvðr.
Það vill sundum verða, að hið
háa Alþingi samþykki lög, sem
verða all flókin og erfjð í fram-
kvæmd. Slík lög, sem ná ekki hylli
landsmanna, verða ætíð meir og
minna pappírslög og vanrækt af;
öllum þorra manna. Löggjafarvald
ið hefir verið of kærulaust um, að
gefa landsmönnum kost á, að taka
þátt í samningum landslaga, og
sjer í lagi þeirra, sem frá alda öðli
hafa að einhverju le'yti verið fram
lcvæmd af þeim. Undir slíkum
kringumstæðum, að lög hafa verið
starfrækt lengri tíma af alþýðu, og
myndast við það venjur er hafa
haldist við kynslóð af kynslóð, þá
er oft varhugavert að breyta slík-
um venjum í aðalatriðunum nema
fram komi almenn beiðni um slíkt.
Ein slik lög, eru „Lög um út-
svör“, no. 46, 15. júní 1926, er
mjög eru fljótvirknisle'ga afgreidd,
og hafa ekki náð hylli manna í
framkvæmdinni. Auk þess, sem
þau eru flókin, þá valda þau sveit-
arstjórnum mikilla skrifta og auk-
inna starfa. Vildi jeg me'ð nokkrum
línum, drepa á helstu gallana við
nefnd lög, ef ske kynni að hefði
þýðingu.
Hvar leggja skal á gjaldþegn
hvern og hvaða sveit fær útsvar
hans. —
III. kai'li 8. gr. til 15. gr. fjallar
um hvar leggja skuli á gjaldþegn
hvern og hvaða sveit fær útsvar
hans.
Það yrði of laugt mál, að rekja
Jiennan kafla ítarlega hjer, en það
er álit mitt, að skiftingin á útsvari
milli hreppa sje að mestu ófram-
kvæmanleg svo rjett sje, og að
öll sú mikla vinna og fyrirhöfn
et sveitarstjórnir hafa vegna þess-
arar skiftingar borgi ekki kostn-
aðinn.
Er það sjerstaklega 9. gr. 1. a og
b, 2. málsgr.,3. og 4. sem mjer
virðist orka tvímælis um hvort
rjett sje.
Nú flytur gjaldþegn búferlum
milli sveita, og skal þá útsvarinu
skift á milli þeirra. Reilcningsár
sveita er almanaksárið. Aðalniður-
jofnun fer fram á tímabilinu fe-
brúar til maí og hefir nefndin að-
gang' að framtölum manna til
te'kjuskatts og eignarskatts. í sveit
Hand
SÁPA
Þessi ágæta nýja sápa er
þrungin þeim unaðslega
ilm, sem dýrustu)sápur ein-
ar hafa, en er þó seíd sama
verði og almenn sápa.
Um allan hinn mentaða
heim, er það einróma álit
allra kvenna, að LUX
handsápan beri langt af
öðrum sápum, bæði að iim-
gæðum og mýktar áhrifum
á hörundið.

'MtLrn
..5í?®A
♦ P
V*íj^
T0ILET 50AP j*
Lewer Brothers, Ltd.
'L Port Sunlight, England.
q
V^9w.LTS I4-I29A

Islenskt smjðr,
íslensk egg,
bökunaregg.
TlRiF/lNÐl
Laugaveg 63. — Sími 2393.
Siatesman
er stóra orðið
kr. 1.25
borðið.
Nýir ávextir.
Perur
Vínber
Epli
Appelsínur
Bananar
Citrónur
M. Inss.
Laugaveg 12. Sími 2031.
ðolíireiilHr
nýtt og
fjölbreytt nrval
nýkomið í
iflancliester.