Morgunblaðið - 06.12.1930, Blaðsíða 2

2
MORGUNBLAÐIÐ
Fimmtán miljónir!
Hvenær finst þjóðinni nóg komið í fjárbruðlinu?
I.
Þegar Tímamenn vöru að brjót-
ast til valda Iijer á landi, lofuðu
J>eir þjóðinni, að nú skyldi lialdið
sparlega á rikisfjeí Á fyrsta þingi,
eftir að þeir voru settstir við
stýrið, ljetu þeir á sjer skiljast,
að sparnaðarloforðið mundu þeir
efna, hvað sem fyrir kæmi. —
Stjórnin ljet því flokksmenn sína
samþykkja fjárlög, er sýndu hóf-
leg vitgjöld. Fyrstu fjárlög Tíma-
stjórnarinnar voru fyrir árið 1929;
þau voru afgreidd út úr þinginu
þannig, að útgjöld ríkissjóðs voru
áætluð 10.8 milj. kr. Þessi áætlun
leit ekki illa vvt á pappírnum; út-
gjöldin voru áætluð lítið eitt hærri
en í fjárlögum fyrir árið 1928.
En það kom fljótt í Ijós, að
Tímastjórnin hafði annað í huga,
«n að halda sparlega á ríkisfje.
Fjárlögin litu sakleysislega út á
pappírnum. En ]>að var einungis
grrt til að blekkjá þjóðina. Hin
samanlögðu eða áætluðu vitgjöld,
sem almenningur fekk að vita um,
sýndu e'kki nálægt því alt, sem
stjórnin hafði ákveðið að greiða úr
ríkissjóði. Stjórnin hefði sem sje
tekið jnpp ]>á einkennilegu og ó-
skiljanlegu blekkingaraðferð, að
vreita stórar fjárhæðir úr ríkissjó&i
án þess að láta upphæðil-nar koma
fram í samlagningu fjárlaganna.
Þessu er þannig fyrir komið, að í
viðaukagreinum aftan við sam-
lagningu útgjaldanna, eru teknar
s^órfeldar útgjaldaheimildir handa
stjórninni, sumpart tilteknar upp-
hæðir og sumpart alveg ótilteknar.
Yæri ])að einstaklingur, sem leyfði
sjer slíka aðferð, mundi enginn
vera í vafa um í hvaða tilgangi
slíkt væri gert.
Þar sem Tímastjórnin hefir fund-
ið upp feluleik þenna við af-
greiðslu fjárlaganna, verður þjóð-
in vel að gera sjer ljóst, að sam-
tölur fjárlaganna gefa alranga
mynd af fjárhagsáætluninni.
En engin stjórn getur til lengd-
ar falið* fyrir þjóðinni hin raun-
verulegu útgjöld ríkissjóðs. Þau
koma í Ijós á sínum tíma í Lands-
reikningnum. En fullkomin vitn-
eskja um útgjöldin kemur fyrst
ári eftir að greiðsla hefir farið
fram."
. Stjórnin hefir nú góngið frá
iandsreikningnum fyrir árið 1929.
Hún hafði sjálf áætlað útgjöldin
]ietta ár 10.8 milj. króna. Og hún
Ijet blöð sín fl.vtja þjóðinni þann
boðskap, að hún væri staðráðin í
að efna' sparnaðarloforðið.
En hverjar hafa *&fndirnar
orðið ?
Hvað segir íandsreikningurinn 1
Landsreikningurimi segir, að
stjórnin hafi árið 1929 sóað úr
ríkissjóði 15 — fimmtán — milj-
ónum króna!
Hvað verður nú um sparnaðar-
loforðið? Samkvæmt fjárlagaáætl-
uninni sagðist stjórnin ekki ætla
að eyða meiru en 10.8 miljónum
króna. En hún eyddi 15 miljónum.
Hún eyddi og sóaði meiri hlutan-
um af þeim feikna tekjum, sem
ríkissjóður fekk þetta veltiár. Hún
sveik þjóðina; hún lofaði að spara,
en sóaði nálega öllu sem inn kom.
II.
Dómsmálaráðhérrann hefir ný-
lega skrifað 14 dálka grein í Tím-
ann, um nýja ríkislánið „hans
Einars ÁrnasonarY Áður hafði
þetta sama blað verið að fræða
lesendur sína um það, að skuldir
ríkissjóðs hefðu minkað í tíð nú-
verandi stjórnar. En svo kemur
dómsmálaráðherrann heim úr sigl-
ingu, og færir lesendum Tímans
þann fróðleik, að nýja ríkislánið
,hans Einars Árnasonar‘ sje hvorki
meira nje minna en 12 miljónir
íslenskra króna.
Hvernig eiga nú lesendur Tím-
ans að geta áttað sig á því, hve
miklar skuldir ríkissjóðs eru, þeg-
ar þeir fá þannig lagaða -fræðslu?
Skuldirnar hafa minkað, 'sagði
Tíminn .fyrir skömmu. Svo kemur
dómsmálaráðherrann og segir, að
nýja ríkislánið „hans Einars Árna-
sonar“ sje 12 miljónir króna! —
Yafalaust mun einliverjum Tíma-‘
manni koma til hugar, að nýja_
lánið „hans Einars Árnasonar“
verði til að hækka verulega heild-
arupphæð ríkisskuldanna.
Sennilega > eru þessar mótsagnir
Tímans, sama eðlis og feluleikur-
inn við fjárlögin. Það á að blekkja
þjóðina. Hún má ekki fá að vita,
hve miklar'skuldirnar eru. Fyrir
kosningarnar var það annað aðal-
boðorð Tímamanna, að læklta
skuldirnar og leysa þjóðina úr
„þrælsbándinu“, eins og dóms-
málaráðherrann komst J)á að orði.
Góðærin undanfarið hafa fært
ríkissjóði meiri tekjur en dæmi eru
til áður. Hvað hefir orðið af öllu
þessu fje? Spyrjið fjármálaráð-
herrann. Ilann er nú að senda frá
sjer reikningsskil yfir rekstur þjóð
arbúsins áiúð 1929. Hann hafði
tjáð þjóðinni á þingi 1928, ]>egar
afgreidd voru fjárlög íyrir árið
1929, að útgjöld ríkissjóðs yrðu
þetta ár 10.8 milj. kr. En lands-
reikningurinn sýnir, að útgjöldin
hafa orðið 15 miljónir króna! Er
unt að blekkja ])jóðina ölln meir
en hjer hefir gert verið ? Er hægt
að svíkja greinlegar sparnaðarlof-
orðið, sem gefið var fyrir kosn-
ingarnar ?
En hvernig verða reikningsskil
Einars Árnasonar, þegar ríkis-
skuldirnar verða fram taldar ? —
Hafa skuldirnar lækkað, Einar
Árnason? Eða hafa þær nálega
þrefaldast, síðan Tímamenn settust
við stýrið? Yill ekki fjármálaráð-
herrann gefa þjóðinni sanna
skýrslu um ríki^skuldirnar ?
Togariim Geir kom ‘inn í gær-
rnorgun með 2000 körfur fiskjar;
fór samdægurs áleiðis til Eng-
lands.
Prá höfninni. Þýskur togari kom
in í gær til að fá hjer kol og
vistir. í gær fór hjeðan fisktöku-
skip, Salome, er taka á birgðir á
höfnum úti um land.
Eimskipafjelagsskipin. Gullfoss
er í Kaupmannahöfn. Goðafoss er
í Hull á leið til Rvíkur. Dettifoss
fór frá Siglufirði í fyrrinótt áleiðis
til R.víkur.
Brúarfoss fer hjeðan á morgun
vestur og norður um land til Kaup
mannahafnar.
Sigurður Slaurðsson.
Sigurður Sigurðsson steinsmiður
frá Bræðraborg, sem kunnur er
mörgum eldri bæjarbúum, fyrir
dugnað og ósjerhlífni, á níræðis-
afmæli f dag, 6. dés. — Hann er
fæddur að Gelti í Grímsnesi 1840,
si nur bóndans þar, Sigurðar Ein-
arssonar, og konu hans Ingunnar
Bjarnadóttur, en Einar afi Sig-
urðar bjó í Bryðjuholti í Hruna-
mannahreppi. Foreldi-ar Sigurðar
eignuðust þrjá syni og fjórar dæt-
ur, og fluttust tvær þeirra til
Ameríku. Allir voru þeir bræður
mjög miklir starfsmenn, og ■ að
því líkir föður sínum, en mestur
þeirra að burðum var Sigurður.
Bróðir hans, Bjarni, dó fju-ir
mörgum árum, en Kolbeinn hefir
entst best; er hann í Hjálmholti
í Flóa, og vann að slætti síðast
liðið sumar, þá 94 ára að aldri.
Þegar jeg sá hann við verk um
nírætt, sló hann eins og sæmilega
röskur sláttumaður, en að eins
þó sljettlendi, því að sjónin var
farin að daprast.
Sigurður fluttist úr foreldrahús-
um að Ondverðarnesi í Grímsnesi.
21 árs að aldri, ásamt Guðrúnu
systur sinni. Voru þau þar í eitt
ár, en næsta ár á Ormsstöðum í
sömu sveit. Tvö næstu ár var Sig-
urður á Bíldsfelli í Grafningi hjá
Ogmundi bónda og giftist þar Sig-
ríði dóttur hans. Reistu þau bú á
Torfastöðum í sömu sveit, og
bjuggu þar í eitt ár, en síðan 8
ár á Hæðarenda í Grímsnesi. —
Þjóðhátíðarárið fluttust þau hing-
að til bæjarins. Konu sína misti
Sigurður árið 1880. Eignuðust þau
5 börn, 1 son og 4 dætur og eru
tvær þeirra á lífi vestanhafs.
Vorið 1880 byrjaði Sigurður að
byggja steinhús vestur í bæ, ásamt
Bjarna líróður sínum. Var ])að
eftir tillögu Sigurður Magnvisson-
ar kaupmanns nefnt Bræðraborg.
Á ]>eim tíma voru engar ruddar
götur vestan til í bænum. enda
var þar ónumið holt með einum
8 smákotum á víð og dreif með
götutroðningum a milli. En við
sjóinn stóðu 3 bæir er nefndust
Stóra-Sel, Litla-Sel og Bráðræði.
Fyrstu árin vann Sigurður eink-
um við legsteinahögg og stein-
smíði, en stundaði síðan einkum
hina síðarnefndu iðn. Var við-
brugðið hve mikinn starfsáhuga
hann sýndi, og áhuginn hefir ekki
þorrið þrátt fyrir aldurinn. Oft-
ast fór Sigurður til vinnu Um kl.
4 og 5 á morgnana, en vann sjald-
an lengi fraln eftir, en engin veður
liömluðu honum og var það stund-
um á vetrum, er grimdar gaddur
var um hríð, að menn treystust
ekki að vinna úti, en- það fekk
ekki á Sigurð. Hann virtist vera
járnkarl sem alt gæti boðið sjer.
Vandvirkur var hann mjög og
verksjeður. Var honum því falið
að hlaða hina miklu vegarbrún á
efstu beygjunni í Kömbum, þegar
sá vegur var gerður, og sagði
harín fyrir hvernig verkinu skyldi
haga.
Fyrir rúmum 13 árum fór Sig-
urði að daprast sjón, og fór svo,
að hann varð að hætta við stein-
smíði, en þá gaf hann sig að
taumahnýtingu og öðrum Ijettum
störfum, sem hann gat unnið í
sæti sínu. Og þegar mikið barst
að, vann hann sem áður, ér hann
Nýkomið:
Mais, heill
Maismjöl.
Hestahafrar.
Hveitiklíð.
Hænsnafóður, blandað.
Verðið er lægra en nokkru sinni áður.
Crepepappír. Borðrenningar. Serviettur. Jólatrjesskraut.
Kaupið inn tímanlega.
Bókaverslnn (safoldar.
Bökmmrdroparnir
frá Efnagerð Reykjavíkur eru þeir langsamlega bestu,
enda viðurkendir um alt land, fyrir gæði. Það besta er frá
Efnagerð Reykjaviknr.
Nýkomið:
Döðlur í 18 kílóa kössum, ný uppskera.
Verðið sjerstaklega lágt.
Eggert Kristjánsson & Co.
Símar 1317 — 1400 og 1413.
Kaupið Morgunblaðið.
stóð uppi á sitt besta. Nú má svo
segja að Sigurður sje orðinn
blindur, og síðan 1928, hefir hann
dvalið hjá syni sínum, Sigur-
mundi lækni í Laugarási.
Á. S.
-------<.'■**•.>------
Morgunblaðið er 8 síður í dag.
Bíóauglýsingar og aðrar auglýs-
ingar, er venjulega eru á 1. síðu,
eru á 5. síðu.
Nú geta allir eignast
falleg
OÚIfteDDi
því fjölbreytt úrval af þeim
verður í desembermánuði
selt með þægilegum
afborgunarskilmálum,
að það ætti að vera
öllum kleift að eignast
þau.
Notið tækifærið á meðan
úr nógu er að velja.
Spll,
fjölbreytt úrval.
Bridgeblokkir
ódýrastar hjá
V. B. K.
I