Morgunblaðið - 04.02.1931, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ S
Ferðaáætlun Einsklpafielagsins
Eftir Jón Þorláksson.
$Biuimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuirjg

Ötsref.: H.Í. Árvakur, Reykjavlk
öiUtjCrar: Jðn KJartanaaon.
Valtýr Stefánsaon.
BUatjörn ogr afgrelösla:
Auaturatrœtl 8. — Slml 600.
AuglýalngaatJörl: E. Hafberg.
Auglýplng-askrlfatofa:
Aueturstrætl 17. — Sfmi 700.
Heiaaaafmar:
Jön Kjartanaaon nr. 742. 5
Valtýr Stefánaaon nr. 1220. =
B. Hafberg nr. 770. E
Áakrlftagj&kl: ee
1 Innanlanda kr. 2.00 á mánnTil. =
tJtanlanda kr. 2.60 á mánuSi.
t lauaaaölu 10 aura eintakiO. =
20 aura meö Lesbök.
llUMmilllllllllllllUllllIlllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllllfB
Bæjarráðið.
^ndstjórnin vill hafa sjö manna
bæjarráð.
^eysta I ramsóknarmenn ekki
Hermanni Jónassyni.
Kæjarstjórn Reykjavíkur hefir
Sem kunnugt er orðið ásátt um að
Setja hjer á fót 5 manna bæjarráð
^man bæjarstjórnarinnar, sem á
hafa afgreiðslu ýmissa þeirra
^ala rneð liöndum, er nú verða
leggjast fyrir bæjarstjórn í
^ild sinni. — Með því móti á
-afgreiðsla ýmissa mála að verða
-gieiðari og bétri. Bæjarráðsmenn
e^ga að hafa skrifstofu og geta
^ynt sjer þar mál þau sem fyrir
pggja. Þeir eiga að fá þóknun fyr-
ir starf sitt.
nú hefir landstjórnin neitað
samþykkja reglugerð þessa, og
Þer því við, að með því að hafa
nð eins 5 menn í bæjarráðinu, sje
í’ramsóknarflokknum eigi trygður
fulltrúi í bæjarráðinu!
Kemur hjer fram hinn alkunni
úugsunarháttur landsstjórnarinn-
ar, að miða alla s&apaða hluti við
®íua eigin flokkshagsmuni. Bendir
^Ugsunarháttur þessi á svo nagla-
fegan vanþroska í stjómmálum,
a® fáheyrt mun meðal siðaðra
manna.
Hvernig skyldi landsstjómin
Tlija koma bæjarráðinu fyrir, þeg-
ar Pramsókn hefir ekki nema einn
fulltrúa í bæjarstjórninni?
það spaugilegasta við söguna
ei-' að Hermann Jónasson lögreglu-
^fjóri mun hafa gert ,hrossakaup‘
sósíalista í bæjarstjórninni. —
Sermann kaus með þeim í niður-
Jófnunamefnd, og átti fyrir það
filvik að fá atkvæði þeirra, að
í bæjarráðið.
®u nú hafa hxisbændur Her-
,l,anns í landstjórninni lýst van-
þóknun sinni á hrossakaupum þess-
aUa.> með því að neita að sam-
f^ukja reglugerðina um bæjarráð-
J • Bendir það til þess að traust
Þuð sern landstjórnin hefir á Her-
^Uanni sje í talsverðri rjenun.
Atvlnnnbætnr.
Verk þau sem bærinn lætur gera
1 atvinnubótaskyni^ byrja í dag
fá þar um 50 manns vinnu.
^yrjað verður á skurðgrefti í
arónsstíg, gatnagerð í Pjeslags-
fúui 0g vatnleiðsluskurði í Rauð-
arárholti. Rúml. 300 manns at-
v|uuulausir hafa gefið sig fram
Vjð nefnd þá, sem á að athuga
Verjir ættu að sitja fyrir vinnu.
Niðurl.
Hvað hafa Austfirðir að** flytja?
Það er auðvitað talsvert atriði í
þessu máli. Jeg hefi gert nokkra
athugun á líkunum fyrir flutnings-
magni hvers landshluta sjer í lagi,
og finnst hún geta gefið tilefni til
ýmsra gagnlegra hugleiðinga, því
birti jeg hana hjer.
Samanlagt verðmæti innfluttrar
og útfluttrar vöru á hverjum stað
er sæmilegur (ekki nákvæmur)
mælikvarði til samanburðar á
væntanlegu flutningsmagni. —•
Nokkur hluti af útfluttum vör-
u m fer auðvitað í heilum förm-
um með leiguskipum, en það
má gera ráð fyrir að áætlunar-
skipin geti fengið nokkurn veginn
hlutfallslegan fliitning á hverjum
stað eftir áðurnefndu verðmæti.
Eftir verslunarskýrslunum 1928
hefi jeg gert þetta upp. — Með
Reykjavík tel jeg allar smáhafn-
irnar við Faxaflóa, fsafjarðardjúp
með ísafirði og Eyjafjörð allan
með Akureyri. f hundraðshlutum
af vörumagni alls landsms hefir:
Reyk j avík 56.27%
Altureyri 8.59%
ísafjörður 6.68%
Yestmannaeyjar 6.30%
Siglufjörður 6.08%
Samtals 83.92%
Þetta eru samkeppnishafnirnar;
Sameinaða siglir eingöngu á þess-
ar hafnir, Bergenska á allar þess-
ar, og fáeinar í viðbót. Þær hafa
um 84% af öllu vörumagni lands-
ins. ■—
Þá koma hinir, sem Eimskip svo
að segja eingöngu sinnir um, eftir
landshlutum ,talið sólarsinnis frá
Faxaflóa:
Breiðifjörður 1.58%
Vestfirði 2.45%
Húnaflói 1.93%
Skagafjörður 0.92*%
Norðausturland 2.18%
Austfirðir 6.36%
Suðurströndin 0.66%
Samtals 16.08%
Norðausturland er hjer talið alt
milli Eyjafjarðar og Seyðisfjarð-
ar, Austfirðir frá Seyðisfirði til
Djúpavogs, að báðum þeim höfn-
um meðtöldum. Hin heitin munu
ekki þarfnast skýringa.
Þó þessar tölur geti breyttst
eitthvað frá ári til árs, þá benda
þær greinilega til þess, að Aust-
firðir hafi um % af því vöru-
magni, sem liggur fyrir utan hin-
ar 5 eiginlegu samkeppnishafnir.
Það er nærri því eins mikið eins
og Vestur- og Norðurland milli
Faxaflóa og Eyjafjarðar. Og þessi
6.36% liggja innan svæðis, sem er
um 130 sjómílur, ef siglt er frá
Seyðisfirði til Djúpavogar inn á
hverja vík, sem verslunarskýrslur
nefna. En hvar sem er annars stað
ar á landinu þarf að sigla mörg
hundruð sjómílur og koma á miklu
fleiri hafnir tit þess að ná sama
vörumagni, utan samkeppnishafn-
anna.
Sem stendur eru 11 gufuskip í
föstum ferðum milli íslands og út-
I landa (Eimskip 6, Sameinaða 3,
Bergenska 2). Að meðaltali getur
hvert þeirra fengið 9.1% af þeim
flutningi, sem fer með áætlunar-
skipum. Ef Eimskip gæti náð öllum
viðskiftunum við Austfirði, 6.36%,
þá ættu þau að nægja einu skipinu
meir en til hálfs, alt að %. Mjer
finst þetta vörumagn einmitt rjett
læta uppástungu mína um að láta
Austfirði fá eitt skip í samlögum
við Rvík (og Vestmannaeyjar),
með 11 viðkomum á uppleið og
siglingum sunnanlands, sem Aust-
fjörðum eru svo margfalt hent-
ugri en viðkomur Norðurlands-
skipa. En vörumagnið rjettlætir
alls ekki 23 viðkomur á uppleið,
eins og var í áætlun 1930. Breyt-
ingar mínar fara í rauninni ekki
frám á auknar siglingar á Aust-
firði, heldur aðeins hentugri sigl-
ingar fyrir þennan landshluta. Og
jeg er ennþá þeirrar skoðunar, að
breytingin sje líka héldur til hags-
muna fyrir Eimskip, móts við þáð,
sem nú er, og verið hefir.
Ríkissítyrkurinn til Eimskips og
framtíð fjelagsins.
Sundurliðunin hjer að framan
sýnir að 5 samkeppnishafnir hafa
% af vöruflutningunum. Á 33 aðr-
ar hafnir siglir Eimskip með síð-
asta Ve klutann, ekki þó samkeppn
islaust með öllu, því að Bergenska
hefir líka skip í förum á nokkrar
hinar bestu af þessum 33 höfnum.
Það má nærri geta, að miklu kostn
aðarsamari eru flutningarnir á
þessum síðasta sjöttungi en hverj-
um liinna. Flutningsgjöldin eru
hin sömu á allar hafnirnar, og þá
verður ríkissjóður að borga auka-
kostnaðinn við flutningana á þess-
ar 33 hafnir, öðrum aðila er þar
eklti á að skipa, ef menn vilja
halda sömu flutningsgjöldunum.
Það mun vera auðvelt að sýna
fram á, að styrkur sá, sem Eim-
skip nýtur nú úr ríkissjóði, er
langsamlega of lítill til að jafna
þennan kostnaðarauka. Og þar að
auki leggur Eimskip til mjög
rriiklar ^ strandferðir, sem ekki er
síður sanngjarnt að styrkja en
strandferðir ríkisskipanna. Sjer-
hver viðkoma Eimskips á smá-
höfnunum hefir þrefalda þýðingu,
ef hún er alt í einu, skipkoma frá
útlöndum, skipsferð til útlanda
og viðkoma í strandferð. —
Þess vegna er því fje ríkissjóðs
betur varið, sem lagt er til efl-
ingar þessum ferðum, heldur en
því, sem varið er til strandferða
eingöngu.
Hlutafje Eimskipafjelagsins hef-
ir nú staðið óbreytt síðan í árslok
1917. Þá átti fjelagið 2 skip, og
þau bókfærð fyrir litlu lægri upp-
hæð en hlutafjenu. Síðan hefir
fjelagið bætt við sig 4 skipum,
án stofnfjáraukningar. Við þetta
hefir fjelagið auðvitað hleypt sjer
í skuldir. Þær námu í árslok 1929
árnóta upphæð og hlutafjeð, um
1% milj. kr. Síðan hefir Detti-
^ foss verið bygður, og skuldirnar
líklega aukist um hátt upp í' 1
milj. kr.
Það er sjáanlegt, að nú getur
fjelagið ekki lengur haldið áfram
að auka eða bæta verulega skipa-
stólinn, án hlutaf járaukningar.
Skipin eru of ósamstæð, og sum
það gömul, að endurnýjun er
mjög æskileg áður langt líður.
Innan fárra ára verður aðkallandi
nauðsyn að fá eitt eða tvö ný
skip. Þá verður að vera grund-
völl.ur fyrir hlutafjárútboði. Þess
vegna veltur nú framtíð fjelagsins
á því, að hlutafjeð sje gert arð-
berandi, annars fæst ekki hluta-
fjárauki^jngin þegar hennar þarf
með. Stjórnarvöld landsins, * for-
ráðamenn fjelagsins og landsmenn
verða að vinna í sameiningu á
þ ssum grundvelli.
Jeg býst við að stjórn Eim-
sldpafjelagsins hljóti að snúa sjer
til næsta Alþingis með málaleitun
um aukinn styrk. En hún ætti þá
jafnframt að hafa undirbúnar til-
lögur um þær umbætur á sigling-
unum, sem unt er að fá án halla
fyrir fjelagið, til framkvæmda á
næsta ári.
Þingmálafnndir.
Vantraust á stjómina.
Ólafur. Thors alþm. boðaði til
funda í Sandgerði og Keflavík á
mánudag (2. þ. m.). Var húsfyllir
á báðum stöðunum.
Á fundinum í Sandgerði hjelt
Ólafur Thors langa og ýtarlega
frumræðu, en síðan urðu nokkurar
umræður. Engar tillögur komu
fram á fundinum, en fundarmenn
voru flestir Sjálfstæðismenn; fund
arstjóri var Björn Halígrímsson,
hreppstjóri.
Á Keflavíkurfundinum var fund
arstjórí kjörinn Guðmundur Guð-
mundsson, oddviti. Þingmaðurinn
flutti þar langt og snjallt erindi.
Fyrst talaði hann um horfurnar í
atvinnulífi þjóðarinnar, og benti á
hvað helst væri tiltækilegt til vam
ar þeirri kreppu, er nú væri að
færast yfir. — Vjek hann því næst
að dægurmálunum, skýrði einkum
ýtarlega fjármálin og mintist að
lokum á, hversu komið væri um
íslenskt stjómmálalíf.
Næstur talaði fundarstjóri, um
stjórnarfarið í landinu og sýndi
fram á, að þær vonir, sem menn
hefðu gert sjer um ríkisstjórnina,
hefðu allar gerbragðist.
Svohljóðandi tillaga var því
næst fram borin:
„Fundurinn lýsir megnri van-
þóknun á ríkisstjórninni, bæði fyr-
ir meðferð hennar á ríkisfje Og
margvíslegar misgerðir".
Var tillaga þessi samþykt með
öllum greiddum atkvæðum, og
greiddu nær allir fundarmenn at-
kvæði. Á fuúdinu voru á þriðja
hundrað manns.
Borgamesfundurinn.
Úr Borgarnesi er blaðinu skrif-
að: —
Eigi er hjer nú um annað meira
talað, en stjórnmálafundinn, sem
hjer var haldinn á dögunum. Þýk-
ir öllum, jafnt andstæðingum sem
fylgismönnum, mikið til koma
frammistöðu Pjeturs Ottesen alþm.
á fundinum, og fara hinir betri og
sanngjarnari stjórnarliðar eigi
dult með það. Enda er Pjetur nú
búinn að rótfesta það álit, að
hann segir aldrei rangt frá. Hitt
er og ró.mað, hversu fróður hann
er um alt, er veit að þing- og
stjórnmálasögu síðustu áratuga,
svo að hvergi skeikar. Þótti mjög
skilja á milli þeirra Bjama Ás-
geirssonar og Pjeturs í þessúm
efnum, enda er Bjarni yngri og
óreyndari, og misvirða menn það
ekki, þótt mikið skorti á, að hann
hafi þekkingu á þjóðmálum á
borð við Pjetur. Hitt sætta menn
sig síður við, að liann skuli láta
hafa sig til misjafnlega þrifalegra
verka, sem kunnugir þó þykjast
vita, að honum sje eigi geðfeld,
og sje eins og leiksoppur milli
ekki merkari manna en Vigfúsar
„verts“ og Hervalds Bjömssonar.
En af umræðunum er það
skemst að segja, að svó ein-
beitt og sköruleg var öll fraia-
ganga Pjeturs, að svo gersam-
lega kvað hann andstæðingana í
kútinn, að þeir að lokum komu
ekki við annari vörn en þeirri,
að grípa til handa-aflsins og sam-
þykkja með samansmöluðum meiri
hluta að svart skuli vera hvítt!
Tímaritstjórinn átti ,hjer ekki
úr háum söðli að detta. Þó datt
hann.
Sjálfstæðismenn í Borgarnesi
þakka Pjetri Ottesen komuna.
t
frú Rristfn Sigurðardóttir
kona Helga Helgasonar verslunar-
stjóra hjá Jes Zimsen, andaðist í
fyrrinótt að heimili sínu Óðins-
götu 2. Hafði hún lengi verið veik
og þungt haldin.
Dagbðk.
Veðrið (þriðjudagskv. kl. 5):
Djúp lægðarmiðja er nú við aust-
urströnd Grænlands í norðvesur-
átt frá Austfjörðum. Vindur er
hvass sunnan um alt land nema
Suðausturland, þar er að eins SV-
kaldi. Skúra og hryðjuveður er
um alt S- og V-land en nær lítið
til Norðurlandsins og ekkert til
Austfjarða. — Lægðin þokast norð
austur eftir og mun áttin verða
enn þá vestanstæðari þegar frá
líður, og má búast við snjókomu,
einkum á Vestfj. Hiti er 3 st.
sunnanlands og vestan en 5—7
st. nyrðra og eystra.
Veðurútlit í Rvík í dag: Mink-
andi SV-átt. Nokkur snjójel, snýst
sennil. aftur í SA-átt með kvöld-
inu. —
Dánarfregn. Frú Elín og Ásgeir1
Þorsteinsson verkfræðingur, hafa
orðið fyrir þeirri sorg að missa
tveggja ára dreng sinn, Þorstein,
einkar efnilegt barn. Hann and-
aðist í gær.
Goðafoss fór hjeðan í gærkvöldi.
Meðal farþega voru (til útlanda):
ungfrúmar Hekla og Saga Jóseps-
son, Sveinn Ingvarsson, Miss H.
Lamb, Mr. Dowks, Mr. Shamber-
lain, Mr. Blackmoore, Mr. Peek,
Laufey Jörgensdóttir og fjöldi
vermanna til Vestmannaéyja.
Dansskóli Rigmor Hanson, 2.
æfing næstkomandi mánudag, sjá
auglýsingu.
Hjálparstöð Líknar fyrir herkla-
veilca, Bárugötu 2. Læknir við-
staddur á mánudögum og mið-
vikudögum kl. 3—4.
Lyra kom til Bergen kl. 11 á
mánudagskvöld.
ísfisksala. Á' laugardaginn seldi
Venus fyrir 2000 Stpd. Á mánu-
daginn Jupiter fyrir 1701
Stpd, Walpole 1730 Stpd og Geir
830 Stpd. í gær seldi Ólafur fyrir
722 Stpd.