Morgunblaðið - 04.03.1931, Blaðsíða 2

2
MORGtJNBLAÐIÐ
■;/
llisalan (versl. Ben. S. Mrarinssonar
heldnr áfram fyrst nm sinn.
Afsláttnr 10—50% og þar á milli. Fjö'di vara seldnr
með 15%, 20%, 25% og 30%. Hvergi i borgínní iást
Jafn góð kanp. Vörnrnar áðnr ódýrari en í öðrnm versi-
nnnm. — „Reynslan er sannleikr“.
Sore Husholdnitvi
:ole
Statsanerkendt med Barneplejeafdeling.
Qrundig praktisk og teoretisk Undervtsning i alle Husmoderarbejder.
Skolen udvidet bl. a. med elektrisk Kekken. Nyt Kursus begynder
4. Novembcr og 4. Maj. Pris 115 Kr. mdL Program sendes.
Statsunderstottelse kan soges.
Telf. Sore 102 ogr 442. E. Vesiergaard, Forstanderinde.
Hvað gera útgerðarmenn nú?
Sýnist þeim tiltök að gera út
skipin sín stóru og dýru á salt-
fiskveiðar, með öllum liinum sama
kostnaði sem að undanfömu, og
að óbreyttum markaði?
Sjá ekki útgerðarmenn það vel,
að þeir geta ekki gert út, með tug-
,um þúsunda tapi ár eftir ár?
Sjá ekki yfirmenn skipanna og
hásetar allir það, að eftir 1 eða
2 ár missa þeir atvinnu sína, ef
•slíku er haldið áfram?
Sjá ekki uppskipunarmenn það,
og fiskverkunarfólk, að eins fer
fyrir þeim — því fiskurinn hleyp-
tir ekki sjálfur á land.
Sjá ekki bæjastjórnir, að þær
ráða ekkert við manngrviann at-
vinnulausa? Þær halda ekki lengi
lífi í mannfjöldanum, með því að
rnoka snjó og pjakka klaka, þegar
atvinna bregst og arður er horf-
inn. Nauðugir ef ekki viljugir,
hljóta menn þá að horfast í augu
við bardaga og eignarán, hungur
og' dauða.
Sjer ekki þjóðin öll, hvaða voði
■ steðjar nú að henni?
Sjá ekki ,,bolsar“, að ístra
þeirra verður dýrkeypt, fyrir
>áhörmungar allar og hungurdauða
]æirra, sem þeir þykjast vera að
vinna fyrir?
ISjer ekki jafnvel ríkisstjórnin,
fjárhagsblinda, að hún muni hafa
minna gaman á varðskipum og
veislufagnaði, þegar hungurvofan
apnar augnatóftir og sækir að úr i
öllum áttum?
eða svo nærri lagi, sem mjer er
kostur að vita.
Síðastliðið ár voru greiddir bein-
ir skattar í ríkissjóð og bæjar-
sjóð, kr. 37256.56. Ef þar við væri
bætt óbeinu, sköttunum, tollunum
af lcolum, salti, veiðarfærum, mat-
vörum, viðgerðarefnum og öðrum
nauðsynjum, þá hygg jeg, að skatt 1
urinn allur yrði ekki langt fyrir ;
neðan 50000 kr. á einu ári, af einu
skipi. í skatta þessa fór allur á-
vinningur ársins, og meira til, svo
ekki varð nægilegt eftir til fyrn-
ingar skips, húsa, og áhalda eða í
varasjóð, og þá því síður svo mikið
sem 4% í vexti af hlutafjenu.
Af sama skipi var síðastl. ár
greitt í pen. kaup til verkamanna
á sjó og landi, ásamt fæði á sjó
214022 kr. Þ. e. bjarglegt viður-
væri fyrir 60—70 heimili (3057 til
3567 kr. handa hverju þeirra).
Af þessum 214 þús. kr. verka-
launum, voru á árinu greiddar alls
og alls í framkvæmdar og stjórnar
kostnað, skrifstofukostnað og fyr-
ir endurskoðun 7586 kr. — Sýni
þeir það gasprararnir, rógberarnir,
öfundarmennirnir, sem eyðileggja
vilja atvinnuvegina og þjóðnýta
þá, að þeir geti int af hendi önn-
ur eins störf, og fyrir ekki meira
endurgjald.
Pram eftir liðnu áti, var hæsta
fiskiverðið um og yfir 100 kr.
skpd., og var þá selt eftir því sem
kostur var, af því að duglegir ráð-
deildarmenn fóru með söluna. En
veiðið lækkaði bráðlega, og komát
að lokum niður að 70 kr. og þar
fyrir neðan.
Verðið á saltfiskinum, er nú orð
ið eins lágt og það var fyrir stríð-
ið. En verkunarkostnaðiir er orð-
inn ferfalt meiri en þá, og margs-
konar annar kostnaður við útgerð-
ina liefir hækkað litlu minna -—
svo ekki er von að vel fari.
Hjá fjelaginu, sem hjer er um
talað, seldist þorskur nr. 1 á s. 1.
ári, lítið fyrir neðan 90 kr. að
jafnaði. (Samt er útkoman ekki
betri en sagt var, og munu þó
mörg fjelög hafa lakari sögu að
segja).
Nú um sinn, selst besti fiskur
ekki einu sinni fyrir 70 kr. skpd.
Geri maður samt ráð fyrir, að
méðal sala á þessu ári verði 70
kr. .fyrir nr. 1, þá er fljótsjeð, að
með sama tilkostnaði, bætist við
nýr halli, er nemur við það 40000
kr. á 2000 skpd.
Þó fiskiverðið hækki nú eitthvað
aftur — sem því miður munu litlar
líkur til — og maður geri ekki
ráð fyrir meiri lækkun á jafnað-
ar sölu, en 10 kr. á hverju skpd.,
þá nemur það samt fyrir þetta
eina skip 45000 kr. Þ. e. a. s. ef
skipið gæti aflað jafnmikið og s. 1.
ár. En til þess eru nú engar líkur,
mest vegna þess, að í fyrra byrjaði
veiði í salt með febrúar. En hver
getur sagt, hvenær hún byrjar nú?
Verði aflinn miklu minni, þá verð-
ur og þeim mun meira tapið.
Með því einu móti verður — eins
og nii er komið — sjálfstæði þjóð-
ar vorrar bjargað, og einstakling-
lim hennar frá hungurdauða.
V. G.
Allur fjöldi verkamanna við sjó-
inn, bæði „á eyri“ og við verslun,
hefir hirigað til lifað, jafnt bein-
línis og óbeinlínis af sjávaraflan-
um, langmest af stórútgerðinni.
Frá henni hafa komið flestar milj-
Önimar í ríkissjóðinn. Frá henni
— frá „bröskumm“ og „Grímsbýj-
arlýð“ -— og upp úr sjónum, hafa
runnið út um alt landið vegir, brýr
>og verklegar framkvæmdir.
Þó hjerlendu fiskiskipin, sem
eru stór og afar dýr í rekstri,
skifti nú mörgum hundruðum, er
mjer ekki kunnugt um rekstur
nema eins þeirra. En þó þetta eina
skip (togari), sje ekki nema lítið
brot úr hundraði af allri útgerð-
inni, held jeg samt að verkefni
þess í þjóðarþágu og núverandi
hagur þessa útgerðarfjelags, gefi
bending í umrædda átt og geri
hugsandi mönnum auðveldari
margföldunina, og skiljanlegra
gildi alls fiskiflotans. Vegna þess
set jeg hjer fáeinar sannar tölur,
Árið sem leið var meiri afli en
áður, bæði á hjer um töluðu skipi
og öðrum en þegar síst skyldi,
verst gegndi fyrir útgerðina, mest
var atvinnan og ]>ví minst þörfin
hjá almenningi, þá gripu þær fram
í, eins og oftar, ábyrgðarlausu
slettirekurnar. Æsingabelgirnir, ó-
hyggnustu og óþörfustu menn þjóð
arinnar, gintu þá spakláta og
dygga verkamenn — sem velferð
þjóðarinnar veltur á — til þess að
hækka kaupið um 16 aura á klst.
Þetta nemur mörgum þúsundum
kr. á hvert hinna stærri skipa. Og
m. a. vegna þess, geta verkamenn
nú ekki fengið sömu atvinnu, eins
og venjul. á þessum tíma, þó miklu
sje meiri þörfin nú fyrir atvinn-
una. — Svona reynist h ún hald-
góð „hjálpin“ angurgapanna.
Fyrir útgerðina reið ]>að svo
baggamuninn alveg yfir um,
hversu mjög saltfiskur allur lækk-
aði í verði. Verðlækkunin nemur
nokkrum þús. kr. á skip. Nú verða
því útgerðarfjelögin að hækka lán
sín og skuldir, í stað þess að þau
hafa öll getað lækkað þær eitt-
hvað áður, í mestu aflaárunum.
Er nú vit í ]>ví fyrir útgerðar-
menn, að láta skip sín fara á salt-
fiskiveiðar, með sömu horfum og
sama tilkostnaði?
Er það á viti bygt hjá yfirmönn
um skipa, hásetum og verkamönn-
um á landi, að heimta svo hátt
kaup þegar erfiðast gengur, að
þeir fyrir þær sakir hljóti að
liafa mikið skemri atvinnu tíma,
og margir tapi þeirri atvinnu al-
gerlega?
Er ekki von, að skylduræknar
bankastjórnir, sjeu hikandi við
það, að lána fje annara í hundr.
þús. og miljónum króna í fyrir-
sjáanlegt tap, og svoleiðis, að það
getur aldrei komið alt aftur? —
Þó vitanlega verði þjóðartapið
meira, af atvinnuleysinu.
Er nokkur fjármálavitglóra til
í þeirri ríkisstjórn, sem afrækir,
ófrægir og níðir annan, aðalat-
vinnuveg þjóðarinnar? Þann at-
vinnuveginn, sem er máttarstoð
allra framkvæmda í- landinu, og
ausið hefir flestum miljónunum í
lekahrip landssjóðsins.
Ef stórútgerðin gétur ekki hald
ið áfram, stórslysalaust í þetta
sinn, þá verður Reykjavíkurbær,
og þá verður ríkissjóðurinn ger-
samlega gjaldþrota á þessu eða
næsta ári.
Það er því lífs nauðsyn og helg-
asta skylda allra aðstandenda, og
allra er í því efni geta einhver
áhrif haft á framleiðsluna, að
hjálpa henni yfir örðugleikana.
Enginn aðili má vera svo eigin-
gjarn að skerast úr leik. Allir
verða að vera samtaka og taka á
sínar herðar eitthvað af byrðinni.
Athngasemd.
í síðasta hefti ,Ganglera‘ standa
í grein eftir frú Kr. Mattliíasson
þessi orð: „Stjörnuútgáfufjelagið
er í raun og veru Stjörnufjelagið
gamla. Nafninu hefir aðeins verið
breytt og fundum fækkað. Það
starfar nú sem áður að tímarits
og bókaútgáfu og fundaliöldum.
Það lifir nú sem áður af frjálsum
gjöfum frá öllum löndum.
Þó hefir sú breyting orðið á nú,
að umboðsmenn fjelagsins sneiða
nú hjá að snúa sjer til sumra
manna um styrkbeiðni, sem verið
hafa styrktarmenn fjelagsins eftir
sinni getu, um mörg ár, og vilja
gjarnan vera það áfram. Ókunn-
ugt. er mjer um ástæðu fyrir
þessu.“
Frásögn þessa má stórlega mis-
skilja. Eftir henni mætti t. d.
draga þá álykt.un að fjelagsmenn
Stjörnufjelagsins gamla væru yf-
irleitt fjelagar í Stjörnufjelaginu.
Sannleikurinn er sá, að lijer er
eingöngu um framkvæmdariefndir
að ræða,, eru þær aðallega þrjár
og hafa bjer í EArrópu bækistöð
sína að Eerde í Hollandi. Þessar
framk.væmdanefndir útvega sjer
svo fulltrúa í hinum ýmsu löndum,
aðeins einn liver í hverju landi,
þó aiiðvitað geti þeir tekið sjer
fólk til hjálpar í starfi sínu. Fram
kvæmdarnefndir þessar eru: 1. Súi
sem stendur fyrir útgáfum á öllum
ritum Kristnamurtis víðsvegar urn
lieim. 2. Nefnd sú sem stendur fyr-
ir al])jóðafundunum í Ommen og
3. Nefnd, sem sjer um fjársöfriun
til starfsins.
Auðvitað geta menn ekki sótt
um inntöku í þessar nefndir, eins
og menn sækja um upptöku í fje-
lag. Falli einhver nefndarmaður
frá, velur nefndin sjer sjálf mann
í skarðið og nefndirnir velja sjer
fulltrúa í hinum ýmsu löndum. Á
milli nefndanna og fulltruanna eru
gerðir samningar til ákveðins tíma
bils og uppsegjanlegir frá beggja
hálfu með vissum fyrirvara. Samn-
ingar þessir ræða aðeins um starfið
og starfsaðferðir, án þess að skoð-
anir á andlegum málum sjeu nefnd
ar með einu einasta orði; sjer því
hver heilvita maður, að hjer er að
eins um hagnýtt starf að ræða en
ekki andlegan fjelagsskap.
Hvað því viðvíkur að „fundum
hafi verið fækkað“, eins og frú
Kristín segir, þá veit jeg ekki
hvað hún meinar með því. Ef hún
meinar hina árlegu jalþjóðafundi,
þá hefir þeim ekki verið fækkað
fyr en nú í vetur, að Krishna-
murti fór ekki til Indlands og Ame
ríku til fundahalda, eins og hann
hefir áður gert.. Alþjóðafundirnir
eru opnir fyrir alla á meðan rúm
leyfir, svo það er einkennilegt að
tala um þá, sem fundi í fjelagi,
eins og næst liggur við að skilja
orð frúarinnar, þeir komast. þá lík
lega næst því að vera majinfje-
lagsfundir. Um aðra fundi en
þessa er mjer ekki kunnugt, geri
þó sjálfsagt ráð fyrir að fram-
kvæmdarnefndirnar, eins pg aðrar
stjórnir stórra fyrirtækja hafi með
sjer marga fundi til þess að ræða
framkvæmdir á starfinu. Hversu
margir þeir fundir eru vitum við
frú Kristín víst báðar jafnlítið um,
hitf mtinuín við aftur á móti báðar
vita, að slíkir starfsfundir eru alt
annars eðlis, en fundir gamla
Stjörnufjelagsins voru.
Fje til alþjóðasjóðsins var safn-
að síðastliðið ár á þann hátt, að
samskotabrjef voru send kaupend-
um „The Star Bulletin“ og nokkr-
um Öðrum, sem kunnugt er um að
voru hlyntir Krishnamurti og boð-
skap hans. Skal jeg síst fyrir það
þræta, að einhverir kunni að hafa
orðið út undan, sem málefriinu
unna, um slíkt er aldrei svo gott
að dæma. Er mjer því ánægja að
geta notað þetta tækifæri til að
lýsa því yfir, að gjafir til þessa
máls eru fúslega þegnar frá hverj-
um sem er. Má senda þær annað
hvort til mín eða beina leið til
gjaldkerans, Mr. D. Rajagopol,
Eerde, Ommen, Hollandi. Jafn-
framt vil jeg þakka fyrir hönd
sjóðsins öllum þeim, sem þegar
liafa senf gjafir,. sumir mjög höfð-
inglegar, svo að framlagið frá ís-
laudi hefir orðið til sóma gefend-
unum.
Lauganesi, 26. janúar 1931.
Aðalbjörg Sigurðardóttir.
Ný þinginá!.
Frú Guðrún Lárusdóttir flytur
frv.. uni að teknar verði í þjóðvega-
tölu: Vegur frá Sauðárkróki um
Vesturhjeraðsvatnabrú yfir Haga-
nes, um Austurhjeraðsvatnabrú
um Hofstaðapláss. og Blönduhlíð
að aðalpóstvegi lijá Mið-Grund,
og frá Austurhjeraðsvatnabrú um
Viðvíkursveit, yfir Hjaltadalsár-
brú hjá Langhúsum inn Hjaltadal
um Hóla að Reykjum. Frá Hofsósi
út. HöfðastrÖnd og Sljettuhlíð, um
Fljót til Siglufjarðar.
Pjetur Magnússon flytur frv.
um að taka í þjóðvegatölu: Veg
frá. Hvítárbrú vestan Hafnarfjalls
að Akranesi. Og veg frá Kláffoss-
brú um Reykholtsdal og Hálsa-
sveit að Húsafelli.
Stjórnin leggur aftur fyrir
þingið frv. það um Háskólabygg-
ingu, sem fyrir þinginu lá í fyrra.
Er það heimild til að reisa megi
hús fyrir Háskólann einhvern-
tíma á árunum 1934 til 1940.
Mentamálanefnd ud. endurflyt-
ur óbreytt í'rumvarp sitt frá í
fyrra um Kirkjuráð.
Magnús Jónsscm og Ásgeir Ás-
geirsson endurflytja frv. um breyt
ingar á lögum um iðju og iðnað.
Fylgir því ítarleg greinargerð
í brjefi frá Iðnráði Re.ykjavíkur.
Erlingur Friðjónsson flytur frv.
um vjelstjóraskóla & Akureyri.
Rnnsitt-ús bbutmn shrd cmf vbgz
Sex og hálfan kílómeter
á mínútu.
Campbell setti nýlega hraðamet
í kappakstri. í bíl sínúm „Blái
fuglinn“, fór hann 245,7 enskar
mílur á klukkustund, eða tæpa
400 km. Á mínútu fór hann þann-
ig rúma 6,5 kílómetra, eða eins
og frá, Reykjavík að Árbæ. Metið
setti liann á hinni breiðu kapp-
akstursbraut á Daytonströnd á
Flóridaskaga.