Morgunblaðið - 17.03.1931, Blaðsíða 3

MORGUNBLAÐIÐ
eiiiimmsiiiiiimiiiiimiiiiiiiiiiiiiitiiiiiniiiiiiiiiiiniiiiiiiiir LH

§ s= =
i Útgef.: H.f. Árvakur, Reykjavík
= Ritstjórar: Jón Kjartansson. E=
Valtýr títelánsson.
Ritstjórn og afgreiSsla: —
= Austurstræti 8. — Simi 500. i
i Auglýsingastjóri: E. Hafberg. eé
Auglýsingaskrif stof a: =
= Austurstræti 17. — Simi 700. =
g= Heimasímar:
Jón ICjartansson nr. 742. =
|= Valtýr Stefánsson nr. 1220. =
H E. Hafberg nr. 770. =
i Áskriftagjald: EE
1 Innanlands kr. 2.00 á mánuCi. =
Utanlands kr. 2.50 á mánuSi. ee
í lausasölu 10 aura eintakis. =
20 aura rneiS Lesbók
Jiiiiiiiimiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiini
Frá Keflavík.
Keflavík, FB 16. mars.
Ágætur afli. Róið í gær. Afli
frá 10 og upp í 18 skpd. Yfirleitt
ágætur fiskur. Bátar róa í kvöld.
Gæftir hafa verið góðar að undan-
förnu, nema norðanáttin nú, tók
frá tvo daga. Menn ætla, að meiri
fiskur sje kominn á land hjer nú
en á sama t-íma í fyrra.
Inflúensan hefir verið að stinga
sjer hjer niður og hafa bátar taf-
ist frá róðrum af völdum hennar.
I>annig teptust tveir bátar í tvo
daga, vegna þess að sjómennirnir
voru veikir af inflúensunni. Bru
1>Ó nú búnir að fá menn í stað
þeirra, sem eru veikir. Inflúensan
er nú í rjenun og búið að opna
skólann; afljett samkomubaun-
ánu.
Frð Vestmannaeyium.
Vestmannaeyjum PB 16. mars.
Bátar voru ekki á sjó á laugar-
ðag, eða í dag. Afli annars góður,
þegar gefur á sjó. — Þýskn botn-
vörpungarnir, sem um gat í síðasta
skeyti, hafa mi fengið nær filtl-
íermi af nýjum fiski, til útflutn-
-ings.
Atvinnuleysi í Berlín.
Berlín 16. mars.
United Press. PB.
Seinustu opinberar skýrslur
ðeiða í ljós, að 475.349 menn eru
•átvinnulausir í Berlín, þar af fá
482.777 atvinnuleysisstyrki, en
104.706 menn fá bráðabirgða-
’Styrk á meðan mestu kreppuvand-
væðunum linnir ekki.
Hcimssýning í Buenos Aires
London 15. mars.
Prinsinn af Wales opnaði bresku
sðnaðarsýninguna í Buenos Aires
1 gær. Ræðu hans var útvarpað
Vm heim allan.
Vatnavextir í Bolivia.
Seint í febrúar komu ákaflegir
Vatuavextir í norðurhluta Bolivia.
Ar þær, sem renna í Amazon
flæddu yfir bakka sína og stór
landflæmi voru eins og úthaf. —
í’lóðið fór inn í frumskógana og
hrakti þaðan alls konar villudýr,
Svo sem Ijebarða og jagúara og
leituðu þessi dýr þangað, sem
hærra var. Komu þau hópum sam-
aa til borgarinnar Riveralto, ■ sem
stendur nokkuð hátt, en var alger-
^®&a umflotin og eins og á eyju.
^srgadýrin rjeðust þar á fólk og
_ •drápu milli 10 og 20 manns áður
hafin var regluleg herferð gegn
Þingtíðindi.
Tekjn- og
eignarskatiar
Neðri cleild.
Meiri hluti fjhn. Nd. mælti
með því, að frv. stjórnarinnar
um tekju- og eignarskatt yrði
samþykt með smávægil. breyting-
um, en einn nefndarmanna (H.
V.) vildi fella frv.
Við 2. umr. málsins komu
nokkrar brtt. fram við frv. Má
t. d. nefna brtt. frá Sig. Eggerz
um, að aukaútsvör og tekju- og
eignarskattur skuli dregið frá
tekjum, áður en skattur er á
l.igður; samkv. frv. má aðeins
draga frá helming þessa skatts.
S. Eggerz benti rjettilega á, hví-
lík fjarstæða það væri, að heimta
skatt af skatti, svo sem frv. færi
fram á. Varð það að samkomu-
lagi, að þessi brtt. yrði látin
bíða til 3. umr. — Þá mintist
S. E. á ákvæði 8. gr. og 17. gr.
frv., þar sem segir, að með fjár-
lagaákvæði megi hækka eða
lækka tekju- og eignarskatt um
25%. Taldi hann vafasamt, að á-
kvæði þessi væru í samræmi við
stjórnarskrána, og óskaði úr-
skurðar forseta þar um. Mintist
hann í því sambandi á rök þau,
sem Einar próf. Arnórsson hefði
dregið fram í brjefi frá Skatt-
þegnasambandinu um þetta at-
riði. Forseti (Jör. Br.) kvað því
næst upp úrkurð um þetta atriði,
og úrskurðaði, að ákvæði greina
þessara kæmi í bága við stjórn-
arskrána, og yrðu þar með að
hverfa úr frv. Vafalaust er þessi
úrskurður forseta rjettur, því að
stjórnarskráin segir berum orð-
um, að engan skatt megi á leggja,
nje breyta, nje af taka „nema með
Vigum“. Og „með lögum“ á stjórn
arskráin við önnur lög en fjár-
lög. — Frv. var því næst afgr.
ti; 3. umr.
Fimtardðmnr.
Efri deild.
í efri deild var fimtardómur-
inn til umr. í gær. Stóðu umr.
í yfir 3 stundir og voru allsnarp-
ar með köflum. Aðalræðuna flutti
Pjetur Magnússon. Var hún á-
gætlega samin og flutt. Snerist
hún að nokkru leyti um einstök
ákvæði frumvarpsins, en var að
Öðru leyti mjög hvöss gagnrýni
og ádeila á greinargerð frumv.,
„þetta einstaka plagg, sem er
stærsti smánarbletturinn á 1000
ára þingsögu íslendinga“, eins
og Pjetur Magnússon komst að
oiði, en greinargerðina hefir Jón-
&*> dómsmálaráðherra samið. —
Verður ræða Pjeturs birt hjer í
blaðinu innan skamms.
Jón Þorláksson talaði í þessu
máli og var allþungorður í garð
c'ómsmálaráðherra. — í upphafi
íæðu sinnar mintist hann á á-
kvæði 8. gr. 4. liðs í frv. viðvíkj-
andi aldurstakmarki dómara i
fimtardómi. Þar væri svo álíVeð-
ið, að dómarar mættu eigi yngri
vera en þrítugir og eigi eldri en
sextugir. Ef ákvæði þetta ætti
að skilja svo, að dómarar mættu
ekki eiga sæti í rjettinum, ef eldri
(væru en sextugir, ]iá væri þetta
t'úmælalaust stjórnarskrárbrot.
Þá sneri J. Þorl. sjer að nafni
dómsins, fimtardómsnafninu. —
Dómsmálaráðherra þættist með
þessari nafnbreyting vera að
sameina fornöldina og nútímann.
Þetta ætti reyndar ekki við hér,
])ví að hinn forni fimtardómur
hefði verið mjög annars eðlis, en
fimtardómur dómsmálaráðherr-
ans, svo sem P. M. hefði sýnt
fram á. Þó mætti ef til vill minna
á eitt atriði, sem gæti verið hlið-
stætt í þessum tveim dqmstólum.
Svo sem kunnugt væri af Njálu,
hefði fimtardómur hinn forni átt
að dæma um þingsafglöpun og mút
ur. Nú væri það eigi alls kostar
óviðeigandi, að upp úr þessu frv.
risi dómstóll hliðstæður hinum
forna, er ætlað væri það hlutverk,
að dæma um þingsafglöp dóms-
málaráðherrans, sem hvergi
hefði skýrar komið í ljós en í
fyrra, er þetta frv. var lagt fram
á Alþingi, þótt í því hefði verið
mörg stjórnarskrárbrot.
Þá mintist J. Þorl. á greinar-
gerð frv. Gat hann þess, áð þeg-
ar frv. þetta hefði nú verið lagt
fyrir Alþingi, þá hefði hann lagt
það til hliðar, án þess að lesa
grg. þess. En þegar hann kom út
í bæ, hefðu menn spurt sig um
grg. frv., hvort nokkurn tíma
hefði sjest hneykslanlegra skjal
á Alþingi. Kvaðst ræðum. ekki
hafa lagt mikið upp úr þessu, því
að ýmislegt hefði hann nú sjeð
síðan dómsmálaráðh. kom á þing.
Þó kvaðst ræðumaður verða að
játa það nú, eftir að hafa lesið
giæinargerðina, að hjer væri geng
ið skör lengra. 1 grg. væru ekki
aðeins dylgjur og svívirðingar um
æðsta dómstól okkar, heldur væri
farið mjög niðrandi ummælum
um æðstu dómstóla annara ríkja.
Þetta væri brot á almennu vel-
sæmi. Þá minstu kröfu yrði að
gera til ráðherra, að þeir vissu
].að, að það væri gersamlega ó-
sæmilegt og óleyfilegt, að fara
niðrandi orðum um æðstu stofn-
un vinsamlegra ríkja. Auðvitað
vissi núverandi dómsmálaráðh.
ekki, hvað væri leyfilegt í þessu
efni. En það setti á þjóð vora
stimpil smánar og lítilmensku,
að stærsti flokkur þingsins skyldi
ekki hafa völ á hæfari ráðherra.
Þá mintist ræðum. á ummælin
í grg. um Pál Halldórsson skóla-
stjóra. Þessi ummæli væru einnig
brot á velsæmi, þar sem gerð væri
persónuleg árás á nafngreindan
heiðursmann. Og hver er vörn
dómsmálaráðh. í þessu máli?,
spyr J. Þorl. — Jú, hún er sú,
að ef Páll Halldórsson vill ekki
;:ætta sig'við ummælin, þá býost
ráðh. til að endurtaka svívirðing-
‘irnar opinberlega í blaði; en
jafnframt segir ráðh., að P. H
megi vara sig, og minnir á, hver
hafi völdin og hvar ákæruvald
rjettvísinnar sje! Ráðherrann
vcit vafalaust, að Páll HallJórs-
son er embættismaður rík'sins,
og heyrir undir dómsmá!a',áðherr
ann. Jeg veit ekki hve langt má
komast til að misbjóða velsæm-
inu.
Frv. var vísað til 2. umr. og
allshn.
*
....... 1 ■■ — .
DigbjL
á sama stað — kaupþingssalnum
— og er öllum heimill aðgangur.
Veðrið (í gær kl. 5): Um mestan
hluta landsins liggur nxx hlýr S-
lægur loftstraumur, sem kemur
sunnan af hafinu og vestur af
Bretlandseyjum og norðaustur um
Pæreyjar. Sunnanlands hefir rignt
dálítið í dag, og hitinn er þar um
6 stig, en 1—5 st. í öðrum lands-
'hlutum. Uti fyrir Vestfjörðum er
snjókoma eða bleytuhríð.
Á morgun mun veður haldast
fremur hlýtt að minsta kosti á
S og A-landi.
Veðurútlit í Reykjavík í dag:
SA-gola. Þíðviðri.
ísfisksala. Seinustu daga liafa
selt afla sinn í Englandi: Gylfi
(14. mars) 1150 stpd. (3300 körf-
ur), Hilmir (16. mars) 709 stpÖ.
(3000 körfur). Surprise (16. mars)
933 stpd. (1309 körfur), Þorgeir
Skorargeir (16. mars) 375 stpd.
Kristileg samkoma á Njálsgötu
1 kl. 8 í kvöld. Allir velkomnir.
Áttræðisafmæli á á morgun hús-
frú Katrín Byjólfsdóttir, Vestur-
götu 59.
82 ára. Jónas Jónsson, Suður-
götu 5, Hafnarfirði, verður 82
ára í dag. Pjöldi fullorðinna Reyk-
víkinga mun kannast við gamla
manninn, hann Jónas „vaktara“,
sem hann var ætíð nefndur. Það
er gaman að sjá live em og hress
hann er. Hann heggur steina ög
múrar, eins og fyr, en í skamm-
deginu styttir hann sjer stundir
með því að hirða nokkrar kindur)
sem hann á. Hann er síkvikur af
áhuga, er talað er um búskap
eða hverskonar verklegar fram-
kvæmdir. Hann kveðst ekki kenna
giktar eða annars lasleika enn.
Hann fylgist að öllu með því er
gerist og hefir yndi af að ræða
um þau áhugamál sem efst eru á
baugi með þjóðinni. Guð blessi
gamla „vaktarann.“ I.
Á Akureyri reyndust ibúar vera
4 þúsund við síðasta manntal, er
framkvæmt var í vetur.
Jarðarför Guðlaugs heitins Guð-
mundssonar prests og skálds fór
fram í gær frá dómkirkjunni —
Hófst jarðarförin með húskveðju
að heimili hins látna, Óðinsgötu
20 A, og safnaðist þar saman
fjöldi fólks, vina og kunningja,
vandamanna og annara, sem vildu
heiðra gamla manninn með návist
sinni í síðasta skifti. Frá heima-
húsi báru synir og tengdasynir
hins látna kistuna, inn í kirkju
sambekkingar, og út úr kirkju
prestar og inn í kirkjugarð og
að gröf báru kistuna stúdentar,
sambekkingar Kristjáns sonar
skáldsins. Húskveðju flutti síra
Priðrik Hallgrímsson, en ræðu í
kirkjunni flutti síra Bjarni Jóns-
son. Blandaður kór söng í heima-
húsum, í kirkjunni og við gröf-
ina.
Fjelag íslenskra loftskeytamanna
heldur fund í Hótel Borg í dag
kl. 2 (Sjá augl.)
Námsferð bænda. Prá því er
sagt í síðasta Ársriti Ræktunar-
fjelags Norðurlands, að þ. 16. júní
síðastliðið vor liafi 20 manns úr
Pramfarafjelagi Grýtubakkahrepps
heimsótt gróðrarstöð Ræktunarfje-
lagsins á Akureyri. Skoðuðu gesÞ
irnir tilraunareiti stöðvarinnar,
sem þá voru í blóma, og fengu
allan þann fróðleik sem þar var að
fá., Segir svo í ritinu: „Væri það
fallegur siður, ef hann kæmist á,
að meðlimir hjer í nágrenni Ak-
ureyrar hefðu samtök um að heixn
sækja gróðrarstöðina einu sinni á
hverju vori, til að kynnast og sjá
með eigin augum árangur þeirra
tilrauna sem þar er verið að gera“.
Síldarleit úr loftinu. — í „Ny
svensk Piskaritidskrift“ birtist 15.
febrúar forystugrein um síldarleit
úr loftinu, og er hún eftir dr. Alex
ander Jóhannesson. Segir hann
þar frá reynslunni hjer undanfar-
in sumur. Þar segir liann meðal
annars: „Menn vita ekki hvaðan
síldin kemur í júnílok eða hvert
hún fer þá er hún hverfur frá.
landinu í september mánuði. En
athuganir þær, sem gerðar hafa
verið tir loftinu virðast benda til
þess að göngumar sje tvær, önnur
vestan með landi frá Vestfjörðnm
og færist smám saman austur &
bóginn að Langanesi, en hin komi
frá Austfjörðum og færist smátt
og smátt norður á bóginn þangað
til hún mætir hinni göngunni hjá
Langaiiesi. Sennilega halda svo
)báðar göngumar áfram til norð-
austurs, og styrkir það þá skoðun,
að haustið 1929 hvarf næstum því
öll síldin frá Islandi um 20. ágúst,
en hálfum mánuði seinna var ó-
hemju síldarganga hjá Jan Mayen.
Það er því margt, sem enn er eftir
að athuga í þessu máli. Heppi-
legásti tími til síldarleitar er
kvölds og morgna, síður um miðj-
an dag. Flogið er þá í 4—800
metra hæð og eftir því sem hærra
kemur takast athuganir betur, sje
veður gott. Einu sinni gat jeg úr
S00 metra hæð ta.lið rúmlega 100
síldarhnappa á víð og dreif um
Húnaflóa. Óg þegár hver hnappur
nægir til þess að fylla togara (t.
d. 1500 mál, 135 kg. = 202.500
kg.), þá geta menn sjeð live mikið
gagn getur orðið að síldarleit í
flugvjel“.
Morgunblaðið er 6 síður í dag.
Gæsarækt. Gunnl. Þorsteinssoni
læknir ritar fróðlega grein í ársrii
Búnaðarsambands Vesturlands um
gæsarækt. Lýsir hann lifnaðarhátt-
um gæsanna, og skýrir frá hvílíkir
„útigangsklárar“ þær eru, vilji
helst ekki í hxis koma, nema í ai»
tökum, þegar þær fá ekki í sig &
venjulegri hagagöngu, geti þær*;,
notfært sjer fjönibeit. Mælir hann
mjög með því að landsmenn taki.
upp þann forria sið að hafa gæsir
á búum sínum. í ritgerðinni eru
nákvæmar leiðbeiningar um allar
meðferð á gæsum og um það gagn
sem þær gera. Þeir sem búa við^
sjó eða stöðuvötn, og geta þvi
Próf. Erik Abrahamsen hóf fyr-
irlestra sína um tónment í gær-
dag 'Og var kaupþingssalurinn
fullskipaður áheyrendum. Áður en
prófessorinn tók til máls, bauð
rektor Háskólans próf. Magnús
Jónsson hinn erlenda gest velkom-
inn hingað, með stuttri inngangs-
ræðu. Fyrirlestur próf. Abraham-
sen var hinn fróðlegasti og átti
erindi til allra þeirra, er láta sig
tónlist- nokkru skifta, hvort sem
þeir iðka hana sjálfir eða ekki.
Næsti fyrirlestrir er í 'dag kl. 6
komið sjér upp gæsastofni, ættu;
að notfæra sjer leiðbeiningar Gunn.-
láugs læknis. v
Því ekki hreindýr? Nú höfum við
fengið sariðnaut að Gunnarsholtl'
og Skorradal. Bjartsýnir menn sjá
í framtíðinni sauðnautahjarðir á
sveimi upp um fjÖTl og firnindÍ.
1 150 ár hafa hreindýr lifað á
landi voru, án þess þau hafi þurft
nokkura hirðingu. Svo mikið harð-
gerðari eru þau en sauðkindin.
Sauðnautiri verða naúmast tamin.
Hreindýr er hægt áð temja. Hrein-