Morgunblaðið - 11.04.1931, Blaðsíða 2

2
í7T*7VrTíTNnO)IOW
nna
OTTO
ÞM» 1. sýning í i«n6.
Aðflöagnmiðar i Hljððiærahúsinn, sími 656
og f ntbninn, Langaveg 38, sími 15.
UlHUSiUirM
syngja
t kvðld
kl. 6 y2 í Gamla Bíó.
Á-Cgöngumiðar hjá Eymundsen, K. Viðar og í Hljóðfæra-
húsinn og ósóttar pantanir við innganginn frá kl. 6.
KartBBnr.
ágfæt tegund nýkomin. Verðið er aðeins 8.70 pokinn. Pantið
í dag, því þetta selst strax.
Hj61knrl|elag Bajrkjavikar.
INiýlenduvörudeildin.
Sími 2017.
Á Atsðlnnni
seljum við meðal annars okkar alþektu og ódýru
rykfrskha- ©g
regnkápmr
fyrir konur, karla, unglinga og böm, með
201 afclætti.
MarieiHn Biaarssea & Co.
Aðvðran.
Samkvæmt reglum um hagnýtingu útvarps ber hverju
því heimili, sem hagnýtir sjer útvarpið, að greiða hið lög-
náælta gjald, hvort heldur þau nota eigin tæki eða lagnir
frá tækjum annara heimila til gjallarhorna á heimili sínu.
Vegna undirbúnings innheimtunnar fyrir árið 1931 að-
vm’ast allir þeir, sem ekki hafa enn sent skrifstofu útvarps-
ins tilkynningu um tæki sín, að gera það nú þegar. Þó ber
dfeki að tilkynna þau viðtæki, sem hafa verið keypt hjá
Yiðtækjaverslun ríkisins og útsölumönnum hennar.
Sjerstaklega aðvarast allir þeir, sem nota einungis
gjallarhom með lögnum frá viðtækjum annara heimila,
að tilkynna það nú þegar, hvort heldur gjallarhornin hafa
vejið keypt hjá Viðtækjaverslun ríkisins eða ekki.
Þeir, sem kynnu að vilja hagnýta sjer útvarpið á ó-
leyfilegan hátt, mega búast við því, að gagnvart þeim verði
feeitt fyrirmælum laga um óheimila notkun útvarps.
Jónas Þarbernssoa,
útvarpsstjóri.
Vátryggingar !
Eimskipafjelagsins
og HandelsbíUiken,
Margir rákú upp stór augu, er
þeir frjettu um fyrirspurn ÍSig-
urðar Eggerz í þinginu um Hand'-
elsbanka-málið.
Fyrirspurnin birtist hjer í blað-
inu, og eins og allir vita, var hún
um það, hvort Handelsbankinn í
Kaupmannahöfn hefði ætlað — og
að miklu leyti komið því fram —
að ncyða Eimskipafjelagið til að
tryggja flota sinn hjá dönskum
fjélögum sem buðu í trygging-
una, ásamt Sjóvátryggingarfjelagi
íslands, þrátt fyrir það, þótt ís-
lenska fjelagið byði 37 þúsund kr.
hagkvæmari kjör, en hin dönsku
fjelög.
Svar ríkisstjórnarinnar um, hvort
þetta sje rjett, og um afskifti
hennar af málinu, er enn ókomið,
píi sennilega verður þess ekki langt
að bíða. En hitt er mjer kunnugt
um, að fyrirspurn þessi mun á
fullum rökum bygð.
Mörgum mönnum er þannig far-
ið. að þeir reka altaf upp stór
augu, er þeir lesa eða frjetta
eitthvað þessu líkt frá Dana hálfu,
því Danir geta ekki ldiðrað sjer
hjá því, að það sem danskur stór-
banki gerir í samráði við þorra
danskra vátryggingarfjelaga, telj-
ist danskur verknaður.
En ef sambiíð Dana og fslend-
inga, viðskifti þjóðanna yfirleitt,
eru athuguð, þá hafa slíkir við-
burðir sem þessi í aldaraðir sífelt
verið að ske — þó mest eftir 1918
— og það væri hampamínna fyrir
fslendinga, og heiðarlegra gagn-
vart landi og þjóð, að hafa augun
opin, einu sinni fyrir alt, þeldur
en að vera altaf að reka þau upp,
aðeins til að lygna þeim Jress meira
aftur í ábyrgðarleysi.
Saga Eimskipafjelags íslands og
Sjóvátryggingarfjelags íslands er
samfljettuð frelsisbaráttu Islend-
inga á síðustu tímum, og hefir á
sjer öll einkenni hennar.
Flutningar vorir og vátrygging-
ar voru fyrir hálfum öðrum ára-
tug allar í höndum útlendinga,
langmest Dana. Það er öllum kunn
ugt, hve vel oss hefir miðað áfram
í hinni erfiðu baráttu um sigling-
arnar, fyrir atbeina Eimskipafje-
lagsins. Sjóvátryggingarfjelag Is-
lands er fjórum árum yngra en
Eimskipaf jelagið; það var stofn-
að á sama ári og Danir viður-
kendu sjálfstæði íslands.
Þrátt fyrir það, að Sjóvátrygg-
ingarfjelagið hóf göngu sína með
það náinni samvinnu Við Dani, að
flest allir endurtryggingarsamning
ar ])ess voru gerðir við þá þjóð,
má finna hlýjuna, sem altaf andar
frá „bræðraþjóðinni“ í vorn
garð, hlýjunni, sem tekst svo á-
talcanlega vel að lýsa í dálkum
„Budbringers“ virðulegs málgagns
virðulegrar stofnunar „Dansk ís-
landsk-Samfund.' ‘
Danir sáu ekki eftir pappírnum
og prentsvertunni, sem fór í að
niðra Sjóvátryggingarfjelaginu
áður en það var stofnað.
Til dæmis er svofeld grein, er
danska vátryggingarblaðið „For-
sikringskongressen" birtir 13. nóv.
1918:
„Það flýgur fyrir, og er eflaust
satt, að nú sje verið að safna
hlutafje á íslandi, til að hrinda
tí framkvæmd þeim konungsþanka,
að stofna íslenskt sjóvátrygging-
arfjelag.
Vjer höfum einnig frjett, að ís-
lensku skipafjelögin væri ekki
sjorstaklega ginnkeypt fyrir hug-
myndinni, og að mörg þeirra hafi
ákveðið að neita þátttöku, ef til
vilb af því að þau sjá rjettilega
fram á, að álíta megi miiguleik-
ana fyrir að íslensk sjóvátrygg-
ingarstarfsemi beri sig — jafnt
með skipatrjrggingar sem vöru-
tryggingar — alveg sjerstaklega
litla.
Vjer fylgjum með feikilegri
athygli „dette Nye Udslag af Is-
lændernes Selvstændighed.“
Fleiri greinir sem þessi birtust
í dönskum blöðum, og má segja,
að í þeim hallist ekki á velviljinn
og skynsemin.
Sjóvátryggingarfjelag Islands
var nú engu að síður stofnað, og
hefir eflst með ári hverju. Síðasta
skrefið til eflingar fjelaginu var
það, er fjelagið á síðustu áramót-
um flutti allar sjó-endurtrygging-
ar sínar frá hinum m.jög svo tak-
mörkuðu dönsku fjelögum, til
frægustu vátryggjenda heimsins
Lloyds í London.
Tveim mánuðum síðar er fje-
lagið fært um að bjó^a í trygg-
ingu á flota Eimskipafjelagsins 37
þúsund krónum ódýrara á ári en
öll dönsku fjelögin í hóp, en svo
„einkennilega“ vildi til, að þau
buðu öll jafnt.
Með bolmagni dönsku fjelag-
anna að endurtryggingu var Sjó-
vátryggingarfjelagið ekki fært um
að bjóða nema í hálf skipin, nú
getur það boðið einsamalt í hve
stórt skip sem vera skal.
Handelsbankinn mun nú í þetta
skifti hafa getað kúgað Eimskipa-
fjelagið — knúið með ve'ði sínu
veðsalann til að sæta 37 þúsund
hærra boði — sennilega til að
tryggja veðið!
En öðru fær Handelsbankinn
ekki ráðið: Að íslendingar ferðist
og flytji vörur sínar eigi á skipum
Eimskipafjelagsins, nje að íslensk-
ur álmenningur tryggi eigur sínar
— smáar sem stórar — ut.an hjá
íslenska fjelaginu. Og tryggingar
almennings og flutningar eru
fremur grundvöllurinn sem þessi
fjelög byggja tilveru sína á, en
nokkur einstök viðskifti.
Merkur íslenskur stjórnmála-
maður hefir sagt:
Það eru Danir, sem vísa okkur
leiðina — leiðina til skilnaðar og
fullkomins þjóðlegs og efnalegs
sjálfstæðis.
Manntalíð
2. desember 1930.
Fyrstu inanntalsskýrslurnar bár-
ust Hagstofunni þegar vika var
af desember og síðan hafa þær
verið að smátínast að og vantaði
þó um mánaðamót skýrslu úr
Bægisárprestakalli.
Hagstofan hefir nú gefið út
bráðabirgðayfirlit um manntalið
(áætlað fólksfjölda í Bægisár-
prestakalli) og telst svo til, að 2.
desember hafi verið hjer á landi
108.726 sálir, en búsettir 108.644. f
kaupstöðunum 8 voru 45.793 heim-
ilismenn (og rúmlega 700 aðkomu-
menn). Er það um 16 þús. fleira
heldur en árið 1920. f Reykjavík
V'. *■.
■>" ' ■:■'V.C-t*;" ■*».;
Odýrast í bænurii.
Niðursoðnir ávextir í stóru úrvali.
Selst á skömmum tíma. ísl. smjör
1.50 pr. i/2 kg.
Verslun
Einars Eyjölfssonar.
Sími 586.
Delicions
Jaffa.
Perur.
Plómur.
Bananar.
Sítrónur.
Nýkomið.
S p i k f e i 11
Sauðakjöt, reykt.
Af 3fr—35 kg. sauðum.
Úrvals saltkjöt, fslensk egg, ísl.
gulrófur 0. m. fl. verður best að
kaupa í
Birninnm.
Bergstaðastræti 35, Sími 1091
hefir fjölgað um lOþ^ þúsund á
þessum áratug, í Ilafnarfirði um
1200, ísafirði um rúm 500, Siglu-
firði rúm 800, Akureyri rúm 1500,
Seyðisfirði um 60, Norðfirði um
rúm 400 og Vestmannaeyjum um
nær 1000.
Á þessum 10 árum hefir mann-
fjöldinn í landinu aukist um 14.7%
og samsvarar það því að aukn-
ingin hafi að meðaltali verið 1.38%
á ári. Er það töluvert meira en
á næstu áratugum þar á undan.
Öll aukningin hefir lent hjá kaup-
stöðunum, og meira þó, því að í
sýslunum hefir fólki fækkað um
rúmlega 2000 manns (nál.
' nokkurum sýslum hefir þó fólki
fjölgað (Gullbringu- og Kjósar-
sýslu, Borgarfjarðarsýslu, Stranda
sýslu, Eyjafjarðarsýslu og Suðuv-
inúlasýslu). í G.-K. hefir fjölgunin
verið 900 manns, eða rúmlega
20%, og kemur hún nærri ein-
göngu á Skildinganes og Kefla-
vík. f Borgarfjarðarsýslu hefir
fjölgað um 200 manns, en í sveit-
unum hefir þó orðið mannfækkun,
því að á Akranesi hefir fjölgað nm
340 manns. í hinum sýslunum
kemur fjölgunin á kauptúnin.
Mest hefir fækltun orðið í Ár-
riessýslu, um 800 manns (14%)>
þar næst í ísafjarðarsýslu og Dala
sýslu (12%) og í Húnavatnssýslu
,(10%.)
Þegar verslunarstaðir með 300
íbúa og þar yfir eru taldir með
bæjum, en minni verslunarstaðir
og þorp með sveitum, þá sjest, ®ð
fólki í sveitum hefir fækkað u®
rúmlega 8000 síðan 1910, en bæj'
arbúum f.jölgað um nær 32 þúS'
und. Hlutfallslega er skiftingin
þannig:
Bæjarbúar. Sveitabúar.
1919 32.2% -67.8%
] 1920 42.7% 57.3%
I 1930 54.5% 45.5%