Morgunblaðið - 14.05.1931, Page 2

2
MORGUNBLAÐIf)

Verk n tala
4 4
Hvar eru 15 miljónirnar?
ÍJóða'T'in þrjú undanfarið færðu
rflcissjóði um 15 milj. króna tekj-
ur^ umfram áætiun fjárlaga. Þetta
er geysimikið fje á okkar mæli-
kvarða reiknað, og hefði margt
gOtt mátt af því leiða, ef vel og
viturlega hefði verið á haldið.
En þrátt fyrir þessar miklu tekj
ur, hefir sú sorglega niðurstaða
urðið, að ríkissjóður er nú kominn
1 meira öngþveiti en þekst hefir
áður í sögu landsins. Stjómin bruðl
■aði öliu þessu fje og er ríkissjóður
nú svo gersamlega í þrot kominn,
að gripið hefir verið til opinberra
sjóða til að standast lögboðin
gjöld ríkisins. Landhelgissjóður
mun á þann hátt hafa ,,mist“ um
miijón króna, og aðrir sjóðir
hafa farið sömu leið!
En hvað hefir orðið af þeim 15
miljónum króna tekjum, sem ríkis-
sjóður fekk-í góðærunum, umfram
áaetlun fjárlaga?
Stjórnin segir, að „verkin tali“.
Bendir hún þá á þær miklu fram-
kvæmdír, sem hjer liafa orðið.
Framkvæmdir hafa verið miklar;
það er rjett. En samkvæmt skýrslu
þeirri, sem Einar Árnason fyrv.
fjármálaráðlierra gaf Alþingi í
vetur, hafa stærstu og dýrustu
fyrirtækin, sem stjórnin ljet fram-
kvæma verið reist fyrir lánsfje.
Þau erti því ógreidd ennþá, og
hvíla áfram ó skattþegnunum. —
Skulu hjer nokkur talin.
Síldarverksmiðjan. Til þessa fyr
irtækis var notað lánsfje, 1 milj.
300 þús. kr., og var það fje tek-
ið af „landbúnaðarláni“ stjórnar-
inn'ar. Þetta fyrirtæki er rekið á
kostnað ríkissjóðs, og upplýsti
Tryggvi Þorhallsson á síðasta
þingi, að beinn reksturshalli þessa
fyrirtækis hafi s.l. ár numið 65
þús. króna. R-aunverulegur rekst-
urshalli er þó miklu meiri, því að
verksmiðjan gat ekki greitt eyri
upp í vexti af stofnfjenu, fymingu
eða í varasjóð, ei»s og lögin fyrir-
skipa. Reksturshallinn nemur því
hiutdruðum þúsunda.
LandsspítaMnn var fullgerður ár
io 1930. Til lians fóru 847 þús.
króna af „landbúnaðarláni“ stjórn
arinnar.
Útvarpsstoðin. Til hennar var
einnig tekið lán, 700—800 þús.
króna, þar af 152 þús. af „land-
búnaðarláni“ stjórnarinnar.
Símastöðin í Reykjavik. Þetta
fyrirtæki er ekki fullgert, en til
stöðvarinnar hefir verið tekið lán,
að upphæð 1 milj. 200 þús. króna.
Skrifstofubáknið á Arnarhváli.
Þingið beimilaði að verja mætti
„alt að“ 225 þús. kr.. til þessa
fyrirtækis; en stjórnin eyddi í það
351 þús. króna og tók fjeð af
„iandbúnaðarláninu“.
„Súðin". Þessi „járnbraut smá-
hafnanna“ kostaði 231 þús. krónur
og var fjeð tekið af „landbúnaðar-'
láninu“. Eftir að þetta „aldraða
skip“ kom bingað heim hefir það
verið í stöðugri viðgerð, og nemur
sá kostnaður þogar tugum '— jafn
vel hundruðum þúsunda.
Reykiatcirfan í Ölfusi. St-jórnin
keypti' þessa torfn fyrir 100 þús.
króftnr, þar af var 70 þús. kr.
lánsfje. ' '
Vinnuhælið og letigajrðurinn. —
Stjóminni rar heimilað að verja
...alt að“ 100 þús. kr. í þetta fyrir-
Bíðjið
isin
þetta
inerbi.
tæki. En í fyrirtækið hefir þegar
farið 245 þús. kr. og þar af eru 50
þús. lánsfje. Einar Árnason fyr-
verandi fjármálaráðh. skýrði Al-
þiugi frá því í vetur, að árlegur
reksturshalli á þessu fyrirtæki
næmi um 10 þús. kr., þar við bæt-
ist vextir af stofnf.je og fyrning,
um 20 þús. kr. á ári. Tap ríkis-
sjóðs á fyrirtækinu nemur því um
30 þús. kr. á ári. Dvöl hvers
manns á stofnun þessari kostar
ríkissjóð árle.ga hátt á 4. þúsund
krónur. Dýr meðgjöf það.
Stofnfje Landsbankans. — Til
þessa hafði farið 3 milj. króna og
er alt lónsfje, tekið af „landbún-
aðarláni“ stjórnarinnar.
Til Útvegsbankans liöfðu farið
4.5 milj. króna, og er )>að alt láus-
fje. —
Búnaðarbanki í-slands. — Þegar
stjórninni liafði með harmkvælum
jniklum tekist að berja út 12 milj.
króna lánið fræga í London síðast-
liðið haust, ljet hún svo um mælt,
að „hver einasti eyrir“ lánsins
gengi til landbúnaðarins. — Blað
stjóruarinnar kallaði lánið aldrei
annað en „landbúnaðarlánið“. —
Dæmi þau, sem talin hafa verið
hjer að framan sýna allgreiniiega
hvert þetta lán hefir farið. Enda
er ]mð nú komið á daginn, að
Búnaðarbankinn fekk aðeins 3.6
milj. króna af 12 milj. króna „land
búnaðarláni“ stjórnarinnar. En
þegar þessi litla fxilga var loks
komin innan veggja í Búnaðar-
bankanum, var helmingm' þessa
fjár tekið af bankanum aftur og
afhent tveim verslunarfyrirtækj-
um, Sambíindinu og Kaupfjelagi
Eyfirðinga. Eftir urðu. þá aðeins
1.8 milj. króna af „landbúnaðax-
láni“ stjórnarinnar og ]iær fengu
bændur íneð ókjörum miklum. Nú
ei' Bunaðarbankinn gersamlega
fjelaus ! Iívenær hafa/ bændur ver-
ið sviknir ja'fn átakanlega og
Bændastjórnin hefir hjer gert?
Hjer hafa þá verið nefnd nokk-
ur afrek stjómarinnar, og hefir
til þeirra verið notað lánsfje, er
nemur um 16 milj. króna. Þetta
gerist á sama tíma, sem tekjur rík-
issjóðs fara 15 milj. kr. fram úr
áætlun. Skattþegnar landsins
verða á komandi órum að afborga
skuldir þessar.
Hjer hafa „verkin talað“. —
Stjórnin og hennar stuðningsmenn
afsaka Jiessa ráðsmensku með því
að segjá, að Al]iingi hafi heimilað
láutökumar. Þetta er að vísu rjett,
en engu að síður er afsökun þe^si
einskis virði. Gætin ou heilbrigð
fjármálastjórn fer okki að taka
lán, ef nægilegt fje er fyrir hendi
á annán hátt. Nú hafði stjórnin
yfir að ráða 15 milj. kr. umfram
áætlun fjárlega. Hver vitiborinn
maður ætti ]iví að sjá, að aúðvelt
var að framkvæma flest þau fyrir-
tæki, sem nefnd voru án lántöku.
Af þessn er ljóst, að ekki verða
fundnar 15 miljónirnar, sem um-
fram voru áætlnn fjárlaga, þótt
leitað sje í þessnm dýru fyrirtækj-
um stjórnarinnar. Þau era öll í
skuld.
I
Snmarkápnlaii
af nýjnstn ger^nm 03 í mikln nrvali
vorn tekin npp í gærkvöldi.
LeiVhnsið
Leikfjelag
Simi 191.
Reykjavíkui,
Simi 191,
Hallsteinn og Dóra.
Sjónleikur í 4 þáttum eftir Einar H. Kvaran.
Leikið verður í dag kl. 8 síðd. í Iðnó.
Aðgöngumiðar seldir í dag eftir kll. 11.
Pantanir sækist fyrir kl. 2 daginn, sem, leikið er.
BB
Rjól
°g
IHnnntóhak
BB
Allir rjól og munntóbaksneytendur kannast við
BB
merfeið
frá tóbaksverksmiðjum
BrOðr. Braun i Haupmannahofn.
íl%
Heildsölubirgðir
ávalt fyrirliggjandi hjá umboðsmönnunum.
O. Johnson & Kaaber
sem einnig afgreiða pantanir kaupmanna og kaupfjelaga
beint frá verksmiðjunni.
Vantar yöur ekki rafmagnslampa
nn nm flntningana?
Yið höfum miklar birgðir af lömpum og verðið er sjerlega sann-
gjarnt, »enda hefir mikið selst undanfarna daga.
Rafmagnssuðutæki, ofna og straujám höfum við af bestu gerð
og uú er rafmagnsverðið lækkað,
Og svo höfum við ryksugur. Eigið þjer ryksugu?
Júlíui BJðrnssoii,
Raftækjaverslun. Austurstraiti 17.
Sími: 837.
Hrnkkneyðandi
CremiS
RremiS er komið aftur.
Hárgreiðslustofa Rehkjavfkur
(J. A. Hobbs).
Aðalstrætx 10. Sími 1045.
RIIs konar saumur
nýkominn.
Valð. Pouisen.
Hgætt slátur;
Blóðmör og Lifrarpylsa
fæst í útsölum vorum:
Matardeildin, Hafnarstræti 5.
Sími 211.
Matarbúðin, Laugaveg 42.
Sími 812.
Kjötbúðin, Týsgötu 1.
Sími 1685.
Sláturfjelaaið.
aiiggi- og dyrastangir
höfum við eins og margt annað, sem yður vantar í hríbýli yðar
um krossmesuna.
Hnsgagnaverslnn Reykjavítur.
Vatnsstíg 3. Sími 1940.
Til Hellavixur,
Sandgerðis og Grinda-
víkur daglegar ferðir
frá
SteindórL
Sími 581.
■imm
HarSmannafatnaðir
Sumarfrakkar.
Manchettskyrtur.
Bindi. Nærfatnaður.
Treflar. — Enskar húfur.
Sokkar. — Ferðatöskur.
Best kaup í
ManGheiter.
Laugaveg 40. Sími 894.
itilka
sem kann enská hraðritun, óskar
eftir atvinru nú þegar.
Tilboð merkt „Hraðritun“ send-
ist A.S.Í,