Morgunblaðið - 10.06.1931, Blaðsíða 3

L.ORGUNBLAÐIÐ
■■■mmttnttttHitiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiuiiiiiiiiiiimiimiiuia
1
Útiref.: H.Í. Árvakur, Raykjavlk =
Rltatjðrar: JOn KJartansaon.
Valtýr StefAnaaon. l
Rltatjörn ok afgrelCala: E
Auaturatrætl 8. — Slaai 500. E
Aujfií’atneaatJðrl: EL Hafberg. E
AusttalnKaskrlfatofa: E
Auaturatrætl 17. — Slml 700.
Helaaaatmar: 5
Jön KJartanason nr. 74Í. E
Valtýr Stef&naion nr. 1120. =
E. Hafberg nr. 770. =
ÁakrlftaKjald: E
Innanlanda kr. 2.00 & m&nuOi.
Utanlanda kr. 2.50 & m&nuOl. i
1 lausaaðlu 10 aura elntaklO.
20 aura meO Leabök. E
■HflfflllHllllllllllllllllllllllimillllllllllllllllUllllllllllllllllöl
Oístopi verkfallsmanna
í Noregi.
Ósló, 9. júní.
United Press. PB.
Tuttngu lögreglumenn særðust,
tveir alvarlega, þegar alvarlegustu
■óeirðii'Jiar, sem enn liafa orðið í
sambandi við yfirstándandi deilur
«m vinmunálin í Noregi, brutust
út í Menstad á mánudagskvöld.
iÞúsund kröfugöngumenn gerðu
tilraun til að brjótast inn í verk-
smiðju, sem vinnu var lialdið á-
fr.am t þrátt fyrir verkfallið. —
Lögreglan gerði tilraun til að
•<dreifa verkamannahópnum en
■verkámenn gripu járnstengur og
keðjubúta og slógu lögregiumeun
í rot. Verkamenn mölvuðu tvær
lögregiubifreiðar. Lögreglan dró
-«jg til þaka, inn í verksmiðjuna.
Bíkisstjórniu hefir nvi málið til
athugunar.
Khöfn 9. júní.
(Prá frjetta.ritara PB).
Blóðugir bardagar urðu í gær
niilli j,ögreglunnar og verkamanna
nálægt Porsgrund í Noregi, Tutt-
ugu lögreglumenn særðust, sumir
lnættulega. Lögreglan sigraði að
lokum. Prekari óeirðir væntanleg-
-ar. Herlið lieiiir verið sent t-il Pors-
rgjrund. Orsök óeirðanna er óánægja-
yerkarnanna út af því, að nokkrir
menn vinna hjá Norsk Hydro ná-
lœgt. Porsgrund, þrátt fyrir vinnu-
:stöðvunina.
ÐTegur til sætta
milli páfa og Mussolini.
Kómaborg 9. júní.
United Press. PB.
Enda þótt sanjoiingaumleitanir
páfastólsins og ítölsku stjórnar-
innar sjeu komnar í öngjvveiti var
■sagt I gærkvöldi, að tilraunir af
Iválfu nvanna, sem ekki eru em-
•jbættismenn í páfaríkinu eða kon-
nngsríkinvv. hafi kornið því til leið-
•ar með tillögvvm sínum, að von
sje til þess að sambandinu milli
páfaríkisins og konungsríkisins
verði ekki slrtið. Er talið, að rík-
ísstjómin nvvvni f'alla.st á. að Azi-
■one Cattolica verði ekki leyst upp,
•«n stjórn þeifra hafi beint nveð
iiöndum prestamir liver í
sinni sókn, en biskupavnir hafi
aftur eftirlit með stjórn prest-
-anna. Talið er, að páfinn sje reiðu-
iniinn fil sátta- á þessum grund-
vellí.
Itómaborg, 9. jviní.
United Press. FB.
Prjest hefir. að stjórain og
vatikanið hafi náð samkomulagi
wm lausn deilumálanna í grund-
■vallarátfiðum. Engin opinher til-
ikynning !hefir verið birt um ]ietta.
■ 'V
Virkjnn Sogsins
og Framsókn.
Tveir efstu mennirnir á lista
stjórnarinnar lvjer í bænum (C-
listanuvn), þeir Helgi Brieni og
Jónas Jónsson ljetu til sín lieyra
v barnaskólagarðinum á sunnudag-
inn var. I>eir voru af möfgum
ræðumövlnvvm spurðir unv, hvaða
afstöðu þeir tækju til virkjunar
Sogsins. Hvorugvvr svaraði þessu
einu orði.
En það vill svo vel til, að Reyk-
víkingar þurfa ekki að spyrja um
luvg þeSsara manna til Sogsmáls-
ins. Mál Jvetta konv fyrir síðasta-
þing. Þar var farið franv á ábyrgð
ríkissjóðs fyrir láni til virkjunar-
innar, sem Reykjavíkurbær tæki
og stæði að öllu leyti stravvm af.
Jafnframt var öllu Suður- og
.Svvðvestivrlandi tryggt rafmagn
við kostnaðarv’erði.
„Framsóknar“ -stjórnin reis önd-
verð gegn Jvessu máli. Þar stóð
Jónas frá Hriflu fremstur í fylk-
ingvv og flutti hverja rógsræðuna
af annari í garð Keykjavíkvvrbæj-
ar. Sagði hann, að fjárhagur
Keykjavíkur væri þannig, að ekk-
ert vit vteri í því fyrir ríkið, að
takast á hendur þessa ábyrgð. Fór
hann mörgum ófögrum orðum um
fjármálastjórn bæjarins.
Jón Ólafsson hrakti róg Jónasar
um fjárhag Reykjavíkur. Sagði
lvann, að ekkert sýslufjelag á land-
inu væri eins vel statt fjárhags-
lega og Reykjavíkurbær. Til sönn-
unar nefndi hann nokkrar tölur.
Árið 1920 hefðu skuMlausar eignir
Reykjavíkurbæjar numið um 5
milj. króna; núna værn eignir
Reykjavíkurbæjar um 19 miljónir
króna, en skuldir um 9 milj. Allar
þessar skuldir stæðu í hafnarvirkj
vvn, raforkuvirkjvvn, gasstöð o. fl.,
fyrirtækjvvm sem ekki aðeins stœðu
sjálf straiun af lánunum, Jieidur
gæfu a-ð avvki stóran arð. Þessu
gat, Jónaa ekki svarað nenva með
nýjum dylgjum og óhróðri.
Virkjun Sogsins er velferðar-
mál Reykjavíkurbæjar, en þó er
þessi virkjun vafalaust, enn meira
velferðarmál fyrir sveitirnar á
Suður- og Suðvesturlandi. Þa-ð er
ókleift fyrir þessi hjeruð að fá
rafmagn á annan lvátt en í sem-
bandi við stórvirkjun eins og
Sogsvirkjunina.
En lvvernig stendvvr á því, að
„Framsóknar“-stjómin ,og lvennai
málalið snýst gegn þessu velferð-
arnváli? •
Skýringin liggur í því, aÖ jvegar
Jónas Jónsson frá Hriflvv var síð-
astliðið haust, að herja vvt ókjara-
lánið mikla í London, samdi lvann
þannig við hina erlendu lánar-
drottna, að islendingar eru ekki
leng-ur fjárhagslega sjálfstæð þjóð.
Það er hart fyrir íslenska ríkið,
sem staðið hafði jafnfæti, öðrum
Norðurlandaríkjum að því er lánss-
traustið snertir, skuli vegna spiltr-
ar stjórnar verða að þola slíka
auðmýkt og lítilsvirðing, sem frarn
kom í lánssamningi Jónasar frá
Hriflu á síðastliðnu hausti.
Aðeins ein leið er til að bjarga
áliti og virðingu þjóðarinnar aft-
ur. Hvvn ér svv, að hreinsa- svo
rækilega til nvv við kosningarnar,
að óstjórn Framsóknarflokksins
eigi ]var aldrei afturkvæmt.
Fiskmarkaðurinn.
Eins og kunnugt er, breyttist
saltfiskmarkaðurinn mjög til hins
verra á síðastliðnu ári og fyrri-
part þessa árs.
Oili því inest megnis, éf ckki
alveg, geysimikil framleiðsla og
fall „pesetans“.
Aðalframleiðslulöndin, Island,
Noregur og Færeyjar, höfðu aldrei
framleitt jafnmikinn fisk á einu
ári og þar sem fiskmarkaðurinn er
takinarkaður, var sýnilegt að fisk-
verðið hlaut að lækka og j&fnvel
að ómögulegt yrði að selja alla
framleiðsluna á venjulegum tíma.
Enda fór svo, að verðið lækkaði
og óseldar birgðir við áramót síð-
ustu, voru meiri en nokkru sinni
áður. *
Sló þetta miklum óhug á fisk-
eigendur og út úr vandræðum, var
það vandræða- úrræði að síðústu
tekið, að selja allnvikið af fiskin-
um, ájerstakl-ega Vestmannaeyja-
íiskinum, í umboðssölu.
Þó svona hörmulega tækist til
með síðasta árs framleiðslu, að sú
fasta regla, aö selja aðeins fxítt
um borð, gegn staðgreiðslu eða
f'ullri trvggingu fyrir greiðslu,væri
b.rotin. ]>á. mega menn ekki missa
sjónar á þeim sannleika, að d-
happaráðstafanir mega ekki end-
u-rtaka sig.
Það er nvv konvið í ljós, að það
hefði aldrei þurft að selja einn
vvgga í umboðssölu á síðastliðnunv
vetri, ef enginn lvefði byrjað á því,
enda fór svo að þeir sem ekki
seldu fisk í uvnboðssölu, fengu að
lokum betra verð fyrir sinn fisk,
evv hinir sem umboðssölunni sættu.
Það hljóta lvka allir að skilja,
að ekki rýmkar markaðurinn, þó
livúgað sje á hann óseldum fiski
og boðnum svo ört franv til sölu að
kaupendurnir verða að verjast í
staðinn fyrir að sækja á.
Það hefir vitanlega þá einu
breytingu í för með sjer, eins og
alt af þegar ofnvikið framboð er
á vöru, að verðið lækkar.
Afleiðingarnar af umboðssölunni
síðastliðinn vetvvr eru nú að koma
í Ijós á þessa árs framleiðslu.
Mjer er kunnugt um, að í gær,
var útlendúr fiskkaupmaður að
falast eftir fiski í umboðssölu.
Pærði hann sem ástæður fyrir
þvv skammarhoði, að nú þegar
hefði verið sendur fiskur í umboðs
sölu af þessa árs framleiðslu og
vegna þess þyrðu kaupendur ekki
að kaupa fiskinn í fastan reikn-
jng, enda byggjust þeir fastlega
við að nægilegur fiskur myndi
fást í umboðssölu.
Jeg veit ekki lvvað hæft er í því
að fiskur lvafi nú þegar verið
sendur í umboðsölu. Jeg vona að
það sje ekki rjett. En sje svo,
verður að stöðva áframhald á því
tafarlaust.
Hvaða afleiðingar myndi það
hafa, ef skoðanir útlendra fisk-
kaupmanna, að þeir muni fá nægi-
legan fisk í umboðssölu, rættust ?
í stuttu máli þær:
1. Að ómögulegt yrði að sélja
ivokkurn fiskugga frítt um borð.
2. Að íslendingar gætu engu
ráðið unv verð fisksins.
3. Að framboð á fiski yrði svo
mikið, að verðið kæmist strax langt
niðvvr fyrir það, sem líkur benda
til að það geti orðið ef rjett er á
haldið.
4. Að sjálfstæði íslendinga v fisk
verslun er þar með algerlega kast-
að á glæ.
Þar sem þessi atvinnugrein er
langsamlega sú stærsta sem þjóðin
hefir með höndum, væri með um-
boðssölunni stigið svo stórt spor
aftur á bak, að inanni getur ineira
■en dottið í lvug, að endanlega yrði
afleiðingin sú, að fjármál þjóðar-
innar legðvist alveg í rústir.
Jeg teldi ])að því vægast sagt ó-
fyrirgefanlegt glapræði, ef menn
færu nú að finna vvpp á því að
selja fisk v umboðssÖlu.
] Eins og tekið er fram hjer að
framan, var fiskframleiðsla höfuð-
framleiðslvvlandawna, meiri í fyrra
en nokkrvv sinni áður.
Nú eru fiskbirgðirnar aftur á
móti ca. 100 þvvsund skippundvvm
minni en á sama tíma í fyrra.
Stafar það eingöngu af lítilli veiði
í Noregi.
Norðmenn eru því engir veruleg
ir‘keppinautar á markaðinum nú,
en hafa áður verið þeir stærstu.
Fiskbirgðirnar nvv ættu ekki að
vera of' miklar, ef ekki kernur eitt-
hvað alveg óvænt fyrir.
Oeirðirnar á Spáni, garnli fisk-
urinn og fall „pesetans“ ha-fa
mestu valdið um trega eftirspum
frarn að þessu.
Nú er garnli fiskurinn að verða
vvppseldur, friðlegar lvtur út á
Spáni dg „pesetinn“ fer hækkandi.
Hefir þetta vonandi bætandi á-
lvrif á fiskmarkaðinn.
Það er því alveg augljóst, að
það er mesta óráð og algerlega
ástæðulaust að fara. að selja fisk
á þessu stigi málsins, í umboðs-
sölvv. Myndi það aðeins verða til
þess, að eyðileggja alla von um
sæmilegt verð áaðalútflutningsvöru
landsmanna vvm ófyrirsjáanlegan
tíma og avvk þess væri fjárlvags-
máhim ])jóðarinnar stofnað í bein-
an voða. x
Jeg skora því á alla fiskeigend-
ur, hvar sem er á landinu, að
standa nú sa-man eins og einn mað-
ur, og láta ekki af hendi neinn
fisk í umboðssölu. Það er bein
skylda ykkar ef ])ið viljið ekki
eyðileggja fyrst sjálfa ykkur og
þar næst sjálfstæði íslensku þjóð-
arinnar.
Þeim mönnvvm sem eru að falast
eftÍT fiski í umboðssölu, er ekki
hægt að gefa nema eitt svar, og
það er:
Við hlusttun ekki á ykkur.
Og síðast en ekki síst. Jeg
treysti bönkum landsins að standa
á verði og að baki framleiðendum
til þess að fyrirbyggja umboðs-
sölu á fiski og jafnvel heldur taka
af þeim ráðin en láta slíkt við-
gangast.Því umboðssala með þessa
vöru, er æfinlega og tvímælalaust
nú, það óviturlegasta „bjargráð“
sem hægt er að grípa til.
9. júní 1931.
Kristján Karlsson.
Vörður, fjelag Sjálfstæðisnvanna
heldur fund í kvöld kl. Sþó í Varð-
arhúsinu. Rætt verður um kosn-
ingarnar. Allir Sjálfstæðismenn
ern velkomnir, meðan húsrúm
leyfir.
KiOrsBðlll
vifl hlntbnndnar alþingiskosningar í Reykjavík 12. idnf 1931.
A-listi Ð-listi C-listi X D-listi
Hjeðinn Valdimarsson frv.stj. Sigurjón Á. Ólafsson afgr.m. Ólafur Friðriksson ritstjóri. Jónína Jónatansdóttir irvv. Gvvðjón Benediktsson verkam. Ingólfvvr Jónsson bæjarstj. ísaf. Brynjólfvvr Bjarnason, kennari. Rósinkranz Ivarsson sjómaður. IJelgi Briern bankastjóri. Jónas Jónsson, alþm. Björn Rögnvaldsson byggingam. Pálmi Loftsson forstjóri. Jakob Möller, bankaeftirlitsm. Einar Arnórsson, prófessor. Magnús Jónsson próf. theol. Helgi H. Eiríksson skólastjóri.
Þannig lítur kjörseðillinn út eftir að listi Sjálfstæðisflokksins hefir verið kosinn.
Sjálfstæðismenn og konur! Munið að setja krossinn fyrir framan D-listann, eins og hjer er sýnt, en hvergi
annars staðar.